Πολιτιστικό Πρόγραμμα Σχολείου, 8ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης

1. ΑΡΧΑΙΑ ΗΠΕΙΡΟ΢
ΜΑΝΣΕΙΟ ΔΩΔΩΝΗ΢
ΘΕΑΣΡΟ ΔΩΔΩΝΗ΢

2. Σετράδραχμο της Ηπείρου 2ος-1ος αιώνας π.Φ
Φάρτης Ηπειρου.Με πορτοκαλί σημειώνονται τα σύνορα
της περιοχής.
•Η λζξθ Ήπειροσ ετυμολογικϊσ προζρχεται από
τθ δωρικι ζκφραςθ "ΑΠΕΙΡΟ΢ ΧΩΡΑ" .Η
λζξθ ΑΠΕΙΡΩΣΑΝ που αναγράφεται ςτα αρχαία
νομίςματα είναι θ δωρικι γενικι των Ηπειρωτών.
•Η Ήπειροσ κατά τθν Αρχαιότθτα εκτεινόταν από τθ
ςθμερινι Πρζβεηα νοτίωσ ζωσ τθν Εγνατία ρωμαϊκι
οδό, δθλαδι τον ποταμό ΢κοφμπιν, γνωςτό ςτθν
αρχαιότθτα ωσ Γενοφςο, που περνάει από
το Ελμπαςάν τησ Αλβανίασ. Αυτό προκφπτει από
κείμενο του γεωγράφου ΢τράβωνα.
•H Αρχαία Ήπειροσ αποτζλεςε υπολογίςιμο κράτοσ
που κατείχε κατά κφριο λόγο τθν ευρφτερθ περιοχι τθσ
ςφγχρονησ Ηπείρου, κακϊσ και Βόρειασ Ηπείρου. Οι
τρεισ βαςικζσ φυλζσ που κατοίκθςαν τθν περιοχι ιταν
οι Χάονεσ ςτα βορειοδυτικά, οι Μολοςςοί ςτο κζντρο
και οι Θεςπρωτοί ςτο νότο. Διακεκριμζνθ βαςιλικι
οικογζνεια που εμφανίςτθκε κατά τθν φςτερθ κλαςικι
εποχι ιταν οι Αιακίδεσ, από τθ φυλι των Μολοςςϊν.
Μζλοσ τθσ ιταν και ο διάςθμοσ βαςιλιάσ που είναι
γνωςτόσ ωσ Πφρροσ τθσ Ηπείρου, ο επονομαηόμενοσ
"Αετόσ τθσ Ηπείρου".

3. Εικαστική Αναπαράσταση
Ανθρώπων του
Ασπροχάλικου•Οι αναςκαφζσ του 20οφ αιϊνα απζδειξαν ότι ανκρϊπινα όντα
Homo Sapiens κατοικοφν ςτθν Ήπειρο από το 200.000 π.Χ . Αυτό
προκφπτει από τα ευριματα των κακθγθτϊν Eric Higgs τθσ Οξφόρδθσ
και ΢ωτιριου Δάκαρθ ςτο ΢πιλαιο Αςπροχάλικο ι Βραχοςκεπι
Αςπροχάλικου Πρζβεηασ, και ςτθν Καςτρίτςα τθσ Λίμνθσ
Ιωαννίνων, όπωσ και ςτον Κοκκινοπθλό Πρζβεηασ τθν εποχι 1962-
1965 .
•Από τθν οπτικι γωνία των Ελλινων τθσ κλαςικισ εποχισ, ςτα
βορειοδυτικά τουσ κατοικοφςαν φυλζσ βαρβάρων, οι οποίοι ςυχνά
αντιμετωπίηονταν με περιφρόνθςθ. Οι γραπτζσ αναφορζσ τθσ εποχισ
είναι αρκετά ςυγκεχυμζνεσ ωσ προσ το ποια φφλα πρζπει να
κεωρθκοφν Ζλλθνεσ, Ηπειρϊτεσ ι Ιλλυριοί.
•Σον 5ο αιϊνα π.Χ. ο Ακθναίοσ ιςτορικόσ Θουκυδίδθσ τουσ
χαρακτθρίηει βαρβάρουσ, ομοίωσ και ο ΢τράβων.
•οι Απολλόδωροσ, Διονφςιοσ ο
Αλικαρναςςεφσ, Φροντίνοσ, Παυςανίασ,Πτολεμαίοσ και Ευ
τρόπιοσ τουσ χαρακτθρίηουν ωσ Ζλλθνεσ.
•Η περιοχι πάντωσ ιταν ιδιαίτερθσ κρθςκευτικισ
ςθμαςίασ για τον αρχαίο ελλθνικό κόςμο, λόγω τθσ
παρουςίασ του Μαντείου τθσ Δωδϊνθσ, του δεφτερου
ςθμαντικότερου μετά από αυτό των Δελφϊν.
•΢ε αντίκεςθ με τα υπόλοιπα ελλθνικά φφλα που
διαμορφϊκθκαν ςτα πρότυπα τθσ πόλθσ-κράτουσ, όπωσ
θ Ακινα, θ ΢πάρτθ και θ Κόρινκοσ, οι Ηπειρϊτεσ ηοφςαν
ςε μικρά χωριά. Οριςμζνεσ φυλζσ είχαν βαςιλείσ κάτι που
δεν ιταν ςυνθκιςμζνο τθν εποχι εκείνθ. Η περιοχι
βρίςκονταν ςτο άκρο του ελλθνικοφ κόςμου και ςυχνά οι
θπειρϊτικεσ φυλζσ είχαν να αντιμετωπίςουν ειςβολείσ
από τον Βορρά.
Εικαςτικι
Αναπαράςταςθ
Ανκρϊπων του
Αςπροχάλικου
΢πιλαιο και Βραχοςκεπι
Αςπροχάλικο Πρζβεηασ

4. ΟΛΤΜΠΙΑΔΑ
ΥΙΛΙΠΠΟ΢ Β’ ΣΗ΢
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ΢
•Όπωσ και θ Μακεδονία, θ Ήπειροσ ζγινε ενιαίο βαςίλειο ςτθ διάρκεια του 4ου
αιϊνα. Η φυλι των Μολοςςϊν ζνωςε τισ δυνάμεισ τθσ με τουσ Θεςπρωτοφσ
και τουσ Χάονεσ, με αποτζλεςμα τθν ανάπτυξθ ενόσ ιςχυροφ κράτουσ με δικό
του βαςιλιά, αξιωματοφχουσ, νόμιςμα, αυλι, ςυμβοφλιο απεςταλμζνων των
φυλϊν και ςτενζσ ςχζςεισ με το γειτονικό μακεδονικό βαςίλειο. Με
μακεδονικι υποςτιριξθ οι ενωμζνοι πλζον Ηπειρϊτεσ κατζλαβαν άλλεσ πόλεισ
ςτα δυτικά, αποκτϊντασ πρόςβαςθ ςτθ κάλαςςα. Η δυναςτεία των
Μολοςςϊν, γνωςτι και ωσ Αιακίδεσ, ιταν πλζον ςαφϊσ εξελλθνιςμζνθ.
•θ Μολοςςι πριγκίπιςςα Ολυμπιάδα, ανιψιά του βαςιλιά Αρφββα τθσ
Ηπείρου, παντρεφτθκε τον βαςιλιά Φίλιππο Β' τθσ Μακεδονίασ. Σο ηευγάρι
ζφερε ςτον κόςμο τον Αλζξανδρο τον Μζγα.
•Ο αδελφόσ τθσ Ολυμπιάδασ, βαςιλιάσ τθσ Ηπείρου Αλζξανδροσ Α', ςφγχρονοσ
του Μακεδόνα ςτρατθλάτθ, διοικοφςε ζναν εξαίρετο ςτρατό και μάλιςτα
κλικθκε να υποςτθρίξει τισ ελλθνικζσ αποικίεσ ςτθ Μεγάλθ Ελλάδα (Νότια
Ιταλία). Αποδυνάμωςε τισ τοπικζσ ιταλικζσ φυλζσ, ωςτόςο ζχαςε τθ ηωι του ςε
μια μάχθ. Από το γεγονόσ αυτό επωφελικθκαν τελικά οι Ρωμαίοι, οι οποίοι
επικράτθςαν ζναντι των άλλων ιταλικϊν φφλων και άρχιςαν να ενοποιοφν
ολόκλθρθ τθ χερςόννθςο.
•Μετά από διάφορεσ περιπζτειεσ, ςτο κρόνο ανζβθκε ο γιοσ του Αιακίδθ,
ο Πφρροσ, ο οποίοσ ιταν εξαίρετοσ ςτρατιωτικόσ. Φιλοδόξθςε να ιδρφςει ςτθ
Δφςθ ζνα βαςίλειο ανάλογο με αυτό του Αλεξάνδρου ςτθν Ανατολι. Για ζξι ζτθ
πολζμθςε εναντίον των Ρωμαίων ςτθ Νότια Ιταλία και τθ ΢ικελία, κάνοντασ
τθν Ήπειρο, προςωρινά, ιςχυρι δφναμθ ςτον τότε γνωςτό κόςμο. Μετά τθν
αποτυχία του κατζκτθςε τθ Μακεδονία, τθν οποία μοιράςτθκε με το βαςιλιά
τθσ Θράκθσ, Λυςίμαχο. Κινοφμενοσ εναντίον τθσ Νότιασ Ελλάδασ, βρικε το
κάνατο ςτο Άργοσ το 272 π.Χ., πολεμϊντασ ενάντια ςτον Αντίγονο Β' Γονατά.
Οι απόγονοί του ςυνζχιςαν να κυβερνοφν για μιςό αιϊνα ακόμθ τθν Ήπειρο, με
τθ δυναςτεία των Αιακιδϊν να τελειϊνει με το κάνατο τθσ
βαςίλιςςασ Δθιδάμειασ, περίπου το 233 π.Χ.
ΑΚΜΗ ΣΟΤ ΒΑ΢ΙΛΕΙΟΤ ΣΗ΢ ΗΠΕΙΡΟΤ
ΑΡΓΤΡΟ
ΣΕΣΡΑΔΡΑΦΜΟ(280-
278π.Φ.) ΒΑ΢ΙΛΕΩ΢
ΠΤΡΡΟΤ
ΠΤΡΡΟ΢,ΒΑ΢ΙΛΕΙΑ΢ ΣΗ΢
ΗΠΕΡΙΟΤ (307-272π.Φ.)

5. ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ΢
•Σον 3ο αιϊνα π.Χ. θ Ήπειροσ
παρζμεινε υπολογίςιμθ, ενωμζνθ
υπό το Κοινό των Ηπειρωτϊν ωσ
ομόςπονδο κράτοσ με το δικό τθσ
κοινό αντιπροςϊπων
(ι «΢υνζδριο» όπωσ αναφζρονταν).
•Όμωσ βρζκθκε ςτο επίκεντρο των
Μακεδονικϊν Πολζμων,
ςυγκροφςεων μεταξφ τθσ
Μακεδονίασ και τθσ ανερχόμενθσ
δφναμθσ τθσ Ρωμαϊκισ
Δθμοκρατίασ.
•Σο Κοινό των Ηπειρωτϊν παρζμεινε
ουδζτερο ςτθ διαμάχθ αυτι, όμωσ
ςτον Γ' Μακεδονικό Πόλεμο (172-
168 π.Χ.) οι Μολοςςοί πιραν το
μζροσ των Μακεδόνων, ενϊ οι
Χάονεσ και οι Θεςπρωτοί το μζροσ
των Ρωμαίων. Οι ςυνζπειεσ ιταν
καταςτροφικζσ για τθν Ήπειρο, οι
Μολοςςοί υποτάχκθκαν το 167
π.Χ. και 150.000 κάτοικοι πάρκθκαν
ςκλάβοι. Η περιοχι λεθλατικθκε
τόςο ζντονα από τουσ Ρωμαίουσ,
που ζπρεπε να περάςουν 500
χρόνια για να επανακάμψει και
πάλι.
ΤΠΑΣΟ΢ ΑΙΜΙΛΙΟ΢ ΠΑΤΛΟ΢
Η λεγεϊνα ιταν ςτρατιωτικι μονάδα ςτθν αρχαία Ρϊμθ που
αποτελοφνταν από 4.000 – 10.000 άνδρεσ ςυνικωσ.
ΘΡΙΑΜΒΕΤΣΙΚΗ ΕΠΙ΢ΣΡΟΦΗ ΣΟΤ ΑΙΜΙΛΙΟΤ ΠΑΤΛΟΤ ΢ΣΗ ΡΩΜΗ
ΡΩΜΑΙΚΗ ΚΑΣΑΚΣΗ΢Η
•Με τθ ρωμαϊκι
κατάκτθςθ του 168
π.Χ. από τισ λεγεϊνεσ
του φπατου Αιμιλίου
Παφλου, ζπαψε και θ
ανεξαρτθςία τθσ
Ηπείρου.
• Σο 146
π.Χ. προςαρτικθκε
οριςτικά με το
όνομα «Παλαιά
Ήπειροσ» (λατινικά: Ep
irus Vetus).
•Η παράκτια περιοχι
γνϊριςε ςχετικι
εμπορικι άνκιςθ, ενϊ
θ καταςκευι
τθσ Εγνατίασ Οδοφ,
ζδωςε περαιτζρω
ϊκθςθ ςτθν εμπορικι
και οικονομικι
δραςτθριότθτα.

6. Σο βαςίλειο τθσ Ηπείρου είχε κόψει νόμιςμα, και μερικά
αρχαία κζρματα ζχουν διαςωκεί.
Σο αργυρό Κερκυραίικο τετράδραχμο τθσ Ηπείρου
του 2ου-1ου αι. π.Χ. απεικονίηει τθσ κεφαλζσ
του Δωδϊνιου Δία και τθσ Διϊνθσ. Ο Δίασ είναι
ςτεφανωμζνοσ με φφλλα βελανιδιάσ, ενϊ θ Διϊνθ φοράει
πζπλο και χιτϊνα. Σο νόμιςμα φζρει επιγραφι με τον
αρικμό 71. Η πίςω όψθ που φζρει τθν επιγραφι ΑΠΕΙ |
ΡΩΣΑΝ ςτο δεξιό άκρο και απεικονίηει ζναν ταφρο που
χυμάει και ζνα ρόπαλο με τθν λαβι ςτα αριςτερά, ζχει
γφρω γφρω ζνα ςτεφάνι από φφλλα βελανιδιάσ. Σο κζρμα
ζχει διάμετρο 28,5 χιλ. και ηυγίηει 9,77 γραμ.
Ο παρακάτω κατάλογοσ περιλαμβάνει όλουσ τουσ
θγεμόνεσ του ενιαίου βαςιλείου μζχρι τθν κατάλθψθ
του από τθ Ρωμαϊκι Δθμοκρατία. ΢τισ παρενκζςεισ
περιλαμβάνεται θ περίοδοσ βαςιλείασ του κάκε
προςϊπου.
Νεοπτόλεμοσ , υιόσ Αχιλλζα
Ζλενοσ , ςφηυγοσ Ανδρομάχθσ (χιρασ Νεοπτόλεμου)
Μολοςςόσ , υιόσ Νεοπτόλεμου
Άδμθτοσ (469 - 423)
Θαρφπασ (423 - 385), υιόσ Αδμιτου
Αλκζτασ Αϋ (385 - 370), υιόσ Θαρφπα
Νεοπτόλεμοσ Β' (370 - 360), υιόσ Αλκζτα Αϋ
Αλζξανδροσ Α' (360 - 352), υιόσ Νεοπτόλεμου Β‘
Αρφββασ (342), υιόσ Αλκζτα Αϋ
Αλζξανδροσ Α', (342 - 331), δεφτερθ βαςιλεία
Νεοπτόλεμοσ Γ', (331 - 313), υιόσ Αλεξάνδρου Α‘
Αρφββασ (323 - ?), δεφτερθ βαςιλεία
Αιακίδθσ, (? - 313), υιόσ Αρφββα
Αλκζτασ Β', (313 - 307), υιόσ Αρφββα
Πφρροσ Α', (307 - 302), υιόσ Αιακίδθ
Νεοπτόλεμοσ Γ', (302 - 296), δεφτερθ βαςιλεία
Πφρροσ Α', (298 - 272), δεφτερθ βαςιλεία
Αλζξανδροσ Β', (272 - 242), υιόσ Πφρρου Α‘
Πφρροσ Β', (242 - 234), υιόσ Αλεξάνδρου Β‘
Πτολεμαίοσ, (234 - 231), υιόσ Αλεξάνδρου Β'
Κοινό των Ηπειρωτϊν, (231 - 168)
168 π.Χ.: οι Ρωμαίοι, υπό τον Ανίκιο Γάλλο, κατακτοφν
τθν Ήπειρο.

7. •Οι πρϊτεσ μαρτυρίεσ για τθν φπαρξθ του μαντείου τθσ
Δωδϊνθσ ωσ λατρευτικοφ χϊρου τοποκετείται περί
το 2600 π.Χ..
•Είναι το αρχαιότερο μαντείο που ςυναντάται ςτον
Ελλαδικό χϊρο.
•Η μυκολογία λζει ότι από τθ Θιβα τθσ
Αιγφπτου πζταξαν δυο περιςτζρια: το ζνα
προςγειϊκθκε ςτθ Λιβφθ, όπου χτίςτθκε ο ναόσ του
Άμμωνα Δία, και το δεφτερο ιρκε ςτθΔωδϊνθ, όπου
ιδρφκθκε το μαντείο.

8. •Σο ονομα δωδωνθ πικανον προθλκε από τθν ομϊνυμθ Ωκεανίδα νφμφθ ι από τον Δϊδωνο ποταμό.
•Από τον 20ο ζωσ τον 19ο αιϊνα οι ΢ελλοί τθσ Ελλοπίασ κακιζρωςαν τθν ςυλλατρεία του κεοφ Διόσ δωδωναίου και τθσ κεάσ
Διϊνθσ.
•Σο μαντείο ςτθν αρχι ιταν υπαίκριο, με μια βελανιδιά (ιερι φθγόσ), που γφρω είχε ζναν περίβολο από χάλκινουσ λζβθτεσ
πάνω ςε τρίποδεσ, οι οποίοι με τουσ ιχουσ που ζκαναν όταν χτυποφςαν μεταξφ τουσ αλλά και ςε ςυνδυαςμό με το κρόιςμα
των φφλλων του δζντρου και άλλουσ ιχουσ (περιςτζρια, πθγι κτλ.) ζδιναν τουσ χρθςμοφσ, τοφσ οποίουσ ερμινευαν οι ιερείσ.
•Οι ιερείσ δεν ζπλεναν ποτζ τα πόδια τουσ και ςζρνονταν ςτο χϊμα για να ζχουν επαφι με τθ γθ.
•΢τισ ρίηεσ τθσ βελανιδιάσ, ςτθν αρχι πιςτευόταν ότι κατοικοφςε θ Γαία, αλλά με το Δωδεκάκεο αντικαταςτάκθκε από
το Δία και τθ γυναίκα του Διϊνθ. Λεγόταν και Νάιοσ Δίασ από τοαρχαιοελλθνικό «ναίω»=κατοικώ, γι’ αυτό και οι αγϊνεσ
που διεξάγονταν προσ τιμι του κάκε 4 χρόνια ςτο κοντινό ςτάδιο λζγονταν Νάια.
•΢το τζλοσ του 5ου αιϊνα χτίςτθκε ζνασ μικρόσ ναόσ, όπου φυλάγονταν τα αφιερϊματα των προςκυνθτϊν. Οι προςκυνθτζσ
ζδιναν τθν ερϊτθςι τουσ γραμμζνθ ςε ζνα ζλαςμα (φφλλο μαλακοφ μετάλλου - μολφβδου), αλλά θ απάντθςθ ςυνικωσ
τουσ δίνονταν προφορικά. ΢τα μζςα του 4ου αι. π.Χ., ο περίβολοσ με τουσ λζβθτεσ αντικαταςτάκθκε από ζναν πιο ευρφχωρο
χαμθλό πζτρινο περίβολο. Εφόςον εκεί κατοικοφςε ο Δίασ και το ςφνολο ζμοιαηε με ςπίτι, ο χϊροσ ονομάςτθκε Ιερά οικία.
•΢τα χρόνια του Πφρρου (312-272 π.Χ.) χτίηονται ςτοζσ γφρω – γφρω, εκτόσ από τθν πλευρά τθσ φθγοφ. ΢το ναό και ςτισ
ςτοζσ φυλάγονταν τα αφιερϊματα των πιςτϊν. Εκείνθ τθν εποχι χτίηονται και πολλά άλλα κτίρια: βουλευτιριο, πρυτανείο,
κζατρο κτλ. και θ Δωδϊνθ γίνεται για ζνα διάςτθμα πρωτεφουςα των Ηπειρωτϊν.
Μετά το κάνατο του Πφρρου και το γκρζμιςμα του ιεροφ από τουσ Αιτωλοφσ το 219 π.Χ., επιδιορκϊκθκε από το βαςιλιά
τθσ Μακεδονίασ Φίλιππο Ε' και επεκτάκθκε αποκτϊντασ και άλλουσ χϊρουσ, κολϊνεσ κτλ. Σότε πιρε και τθν τελικι του
μορφι, ενϊ κατά τον Παυςανία, θ φθγόσ υπιρχε ακόμθ.

9. •Σο 167 π.Χ., το ιερό, όπωσ και άλλεσ 70 θπειρωτικζσ
πόλεισ, καταςτράφθκε από τουσ Ρωμαίουσ με
επικεφαλισ τον Αιμίλιο Παφλο,
•Ανοικοδομικθκε πάλι από τον Αφγουςτο μόλισ το 31,
μετά τθ νίκθ του ςτο Άκτιο, ο οποίοσ και μετζτρεψε και το
κζατρο ςε αρζνα. Από τότε όμωσ δεν άκμαςε ξανά. Ζνασ
από τουσ τελευταίουσ χρθςμοφσ ςε επίςθμο πρόςωπο
ιταν αυτόσ που ηθτικθκε από τον Ιουλιανό τον
Παραβάτθ για τθν εκςτρατεία του κατά
των Πάρκων το 362.
•΢τα βυηαντινά χρόνια, κατά τθ βαςιλεία του Θεοδόςιου
Α' το 391, κάποιοσ ζκοψε το ιερό δζντρο και το ιερό
εγκαταλείφκθκε, ενϊ πάνω ςτα ερείπιά του
χτίςτθκε χριςτιανικι εκκλθςία.
Οι τελευταίεσ μαρτυρίεσ χρονολογοφνται από τον 6ο
αιϊνα, όταν επιδρομζσ βαρβάρων εριμωςαν τθν
περιοχι και με τον καιρό θ λάςπθ από τισ πλαγιζσ
του Σόμαρου ςκζπαςε τα πάντα.
•Σο ιερό ζμεινε ςκεπαςμζνο από τα χϊματα και τθ
λθςμονιά ζωσ τον 19ο αιϊνα.Οι πρϊτεσ αναςκαφζσ από
τον Κ. Καραπάνο(1875) επιβεβαίωςαν τθ κζςθ του Ιεροφ
και απζδωςαν πολυάρικμα ευριματα. Ακλοφκθςαν
αναςκαφζσ από τθν αρχαιολογικι εταιρεία τθν περίοδο
1913-1921 , 1929-32 και 1952-1959 (Δ. Ευαγγελίδθσ ).

10. •Σο κζατρο τθσ Δωδϊνθσ είναι από τα
μεγαλφτερα και καλφτερα ςωηόμενα
αρχαία ελλθνικά κζατρα
•χωρθτικότθτα περίπου 18.000 ατόμων.
•Αποτελοφςε αναπόςπαςτο τμιμα του
ιεροφ τθσ Δωδϊνθσ και για τον
επιςκζπτθ, που ζφκανε από το νότο,
ιταν το εμφανζςτερο μνθμείο, που
δζςποηε ςτο χϊρο με τισ καμπφλεσ
επιφάνειεσ και τουσ επιβλθτικοφσ
αναλθμματικοφσ τοίχουσ του.
Καταςκευάςκθκε τον 3ο π.Χ. αιϊνα, ςτο
πλαίςιο του φιλόδοξου οικοδομικοφ
προγράμματοσ που πραγματοποίθςε ο
Πφρροσ, βαςιλιάσ τθσ Ηπείρου,
προκειμζνου να αναμορφϊςει το
πανελλινιο ιερό και να του δϊςει
μνθμειακό χαρακτιρα.

11. ΣΟ ΚΟΙΛΟΝ
•Σο τεράςτιο κοίλο του κεάτρου διαμορφϊκθκε ςε φυςικι κοιλότθτα ςτουσ
πρόποδεσ του όρουσ Σόμαροσ.
•Επειδι ιταν μεγαλφτερο ςε διαςτάςεισ, δθμιουργικθκε επίχωςθ, τθν
οποία ςυγκρατοφςαν αναλθμματικοί τοίχοι, κτιςμζνοι κατά το ιςοδομικό
ςφςτθμα και ενιςχυμζνοι με ζξι πφργουσ, που προςδίδουν ςτθν πρόςοψθ
του κεάτρου μνθμειακό χαρακτιρα.
•Οι δφο πλθςιζςτεροι προσ τθν ορχιςτρα πφργοι ιταν μεγαλφτεροι από
τουσ άλλουσ, κακϊσ χρθςίμευαν και ωσ κλίμακεσ για τθν άνοδο των
κεατϊν ςτο άνω διάηωμα.
•Σο κοίλο χωριηόταν με τζςςερισ οριηόντιουσ διαδρόμουσ ςε τρία τμιματα
(19 ςειρζσ εδωλίων το κάτω, 15 το μεςαίο και 21 το επάνω) και με δζκα
κλίμακεσ ςε εννζα κερκίδεσ. Η κατϊτερθ ςειρά εδωλίων ιταν θ λεγόμενθ
προεδρία, είχε λίκινα κακίςματα και προοριηόταν για τα επίςθμα ι
τιμϊμενα πρόςωπα. Η πρόςβαςθ των κεατϊν ςτο κοίλο γινόταν με μεγάλεσ
κλίμακεσ, που ξεκινοφςαν από τισ παρόδουσ, και θ αποχϊρθςι τουσ από
πλατιά ζξοδο ςτθν κορυφι τθσ κεντρικισ κερκίδασ.
•Η ορχιςτρα δεν αποτελοφςε ολόκλθρο κφκλο και
είχε διάμετρο 18,70 μ. ΢το κζντρο τθσ ζνασ
λαξευμζνοσ βράχοσ αποτελοφςε τθ βάςθ του βωμοφ
του Διονφςου, τθσ κυμζλθσ.
•Η ςκθνι του κεάτρου ιταν διϊροφο, ορκογϊνιο
κτιριο με ιςοδομικι τοιχοποιία και διαςτάςεισ 31,20 x
9,10 μ. ΢τισ άκρεσ του υπιρχαν δφο τετράγωνεσ
αίκουςεσ, τα παραςκινια, και μεταξφ αυτϊν τζςςερισ
πεςςοί. ΢τθ νότια και βόρεια πλευρά τθσ ςκθνισ
διαμορφϊκθκαν δωρικζσ ςτοζσ, οι οποίεσ
περιζβαλλαν το δρόμο που οδθγοφςε προσ το ιερό,
ενϊ ςτο ανατολικό και δυτικό άκρο υπιρχαν οι
πάροδοι, από τισ οποίεσ ειςζρχονταν οι κεατζσ και οι
θκοποιοί ςτθν ορχιςτρα.

12. •Μετά τθν καταςτροφι του ιεροφ
τθσ Δωδϊνθσ από τουσ Αιτωλοφσ,
το 219 π.Χ., το κζατρο, όπωσ και τα
άλλα οικοδομιματα του ιεροφ,
επανακαταςκευάςκθκαν.
•το προςκινιο ζγινε λίκινο και
μπροςτά από τα παραςκινια
προςτζκθκαν δφο μικρότερα
δωμάτια, ςτθν εξωτερικι πλευρά
των οποίων κτίςκθκαν δφο
μνθμειακά πρόπυλα με ιωνικοφσ
θμικίονεσ.
•Με τθ μορφι αυτι διατθρικθκε το
κζατρο ωσ το 167 π.Χ., όταν πλζον
θ Μακεδονία και θ Ήπειροσ
καταλιφκθκαν από τουσ Ρωμαίουσ
(Αιμίλιοσ Παφλοσ) και το ιερό
καταςτράφθκε πάλι.
•Η ςκθνι του κεάτρου
πυρπολικθκε, όπωσ δείχνουν ίχνθ
φωτιάσ, που διαπιςτϊκθκαν κατά
τισ αναςκαφζσ, και
ανοικοδομικθκε με τθν
αναςφςταςθ του Κοινοφ των
Ηπειρωτϊν το 148 π.Χ.
•΢τθ κζςθ των κιόνων, που
βρίςκονταν μεταξφ των
παραςκθνίων, κτίςκθκαν πλζον
τοίχοι με αςβζςτθ και λικάρια.
•Η κανονικι μορφι του κεάτρου,
όμωσ, δεν διατθρικθκε για πολφ,
αφοφ ςτα χρόνια του Αυγοφςτου,
τον 1ο αι. π.Χ., το μνθμείο
διαμορφϊκθκε ςε αρζνα.
•Αφαιρζκθκαν οι πρϊτεσ ςειρζσ
εδωλίων και κτίςτθκε ζνασ
τοίχοσ φψουσ 2,80 μ. για τθν
προςταςία των κεατϊν από τα
άγρια ηϊα,
• ορχιςτρα και θ ςκθνι
καλφφκθκαν με επιχϊςεισ
φψουσ 0,50 μ.
•Η αρζνα ζφκανε μζχρι τθ ςκθνι
και είχε ωοειδζσ ςχιμα.
•΢ε δφο τριγωνικά δωμάτια, που
ςχθματίςκθκαν από τον τοίχο
προςταςίασ και τον τοίχο τθσ
ςκθνισ, φυλάςςονταν τα άγρια
ηϊα.
•Σο κζατρο διατθρικθκε με αυτι
τθ μορφι ζωσ τα τζλθ του 4ου
αι. μ.Χ., οπότε και ςταμάτθςε να
λειτουργεί.
•Σο μνθμείο αναςκάφθκε αρχικά
από τον αρχαιολόγο Κ.
Καραπάνο, το 1875-1878.
Αργότερα, ερεφνθςαν το χϊρο ο
κακθγθτισ αρχαιολογίασ Δ.
Ευαγγελίδθσ με τον ΢. Δάκαρθ
(1929-1932), οι οποίοι ςυνζχιςαν
τθν αναςκαφικι τουσ
δραςτθριότθτα μετά το Βϋ
Παγκόςμιο Πόλεμο,
ςυμβάλλοντασ και ςτθν
αναςτιλωςθ του κεάτρου.

13. ΢ΧΟΛΕΙΟ: 8ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ΢
΢ΧΟΛΙΚΟ ΕΣΟ΢: 2013-2014
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-΢ΤΝΣΟΝΙ΢ΜΟ΢: κ. ΜΠΙΚΟΤ ΙΩΑΝΝΑ , ΦΙΛΟΛΟΓΟ΢
ΜΑΘΗΣΕ΢: 22 ΑΠΟ ΣΗ Β’ ΣΑΞΗ