1. Хэрэглэгчийн шаардлага тодорхойлоход анхаарах зүйлс:
1. Хэрэглэгчийн функциональ шаардлага нь системд юу хийх вэ гэдэг асуултыг хариулж өгнө.
2. Хэрэглэгчийн функциональ бус шаардлага нь систем ямар байх талаар мэдээлэл өгнө.
3. Тухайн шаардлагыг биелүүлэхэд (буюу тухайн үйлдлийг гүйцэтгэхэд) шаардлагатай бүх
мэдээллийг дотроо агуулсан байх. Шаардлагатай материалуудыг эх хувиас нь хувилаж аван
хавсаргасан байж болно.
4. Мэргэжлийн үг аль болох хэрэглэлгүйгээр энгийн ойлгомжтой монгол хэл дээр бичигдсэн
байх. Буруу шаардлагын жишээ:
a. Сануулах мэдээллийг модал цонхоор үзүүлдэг байх.
b. Команд промпт дээрээс команд өгөн системийн өгөгдлийн архивлалтийг хийх
боломжоор хангах.
5. Тодорхой бус болон ерөнхий хэллэг ашиглахгүй байх. Буруу шаардлагын жишээ:
a. Хичээлийн бүх боломжит мэдээллийг хадгалах.
/Шалтгаан: хадгалах мэдээллүүдийг оруулаагүй байна/
b. Багш аль болох хурднаар дүн оруулах боломжтой байх.
/Шалтгаан: Функциональ шаардлагын хувьд буруу. Функциональ бус шаардлагын
хувьд бол байж болно./
c. Хэрэглэгчийн бүх мэдээллийг харуулах.
d. Интерфэйсийг үзэмжтэй хийх.
e. айланг хурдан гаргадаг байх.
6. Хэрэглэгчийн шаардлагыг тодорхойлсон бичиг баримтанд хуудас болон хэмжээний
хязгаарлалт тавигддаггүй.
7. Хэрэглэгчийн шаардлагыг, уншиж танилцсан хүн нь аль болох хурданаар юу хийх талаарх
ойлголтоо авч болохоор зохион байгуулна.
8. Хэрэглэгчийн аль нэг шаардлага нь маш олон мэдээлэлтэйгээс бичихэд урт болж байвал
дэд шаардлагууд болгон задална.
9. Тайлан болон бусад гаргах ёстой бичиг баримтуудын эх хувиас татан авч хавсаргасан байх.
Үүний тулд хавсралт нэртэй хэсэг үүсгэн хавсралт материалуудыг дугаарлана. Ямар нэг
хэрэглэгчийн шаардлага нь аль нэг хавсралттай холбоотой бол уг шаардлага дотор нэмэлт
мэдээллийн хэсэгт холбоотой хавсралтын дугаарыг зааж өгнө.
Хэрэглэгчийн шаардлагын бичиг баримтын жишээ загвар
Асуудлын тодорхойлолт
Системийн нэр: Оюутны мэдээллийн систем
Системийн хүрээ: 80 оюутан, 15 багш, 12 компьютертай дотоод сүлжээ.
Системийн хэрэгжүүлэх газар: Сод-Хийморь Дээд Сургууль
Системийг хэрэгжүүлэгч: “Voice Tech” эрдэм шинжилгээний баг.
Тодорхойлолтыг гаргасан: Б.Батчулуун (системийн шинжээч)
Огноо: 2006-02-20
Асуудал:
Оюутны сурах үйл ажиллагааг автоматжуулах систем шаардлагатай болсон. Оюутнууд
өөрийн код, нууц үгээр системд нэвтрэн үзэж буй хичээл, үзсэн хичээл, төлбөр тооцоо,
сургуулийн зар, хувь хүмүүсийн зар, мэйл зэргийг үзэх боломжтой байх ёстой. Үүний тулд багш
нар нь орсон хичээлийнхээ дүнг болон бусад холбоотой мэдээллүүдийг тусгай програмаар
оруулна. Оюутнууд үзэж байгаа хичээл бүрийн лекц, семинар, бие даалт, шалгалтуудын дүн
болон нийт 100 онооноос одоогийн байдлаар хэдийг авсан байгаагаа харах боломжтой байх.
Мөн оюутнуудын рэйтингийн системийг нэвтрүүлэх. Оюутнууд өөрийгөө нийт оюутнууд дунд
болон ангидаа рэйтингээр хэдэд жагсаж байгааг харах боломжтой байх. Рэйтингийг тооцохдоо
уг оюутны одоог хүртэл авсан дүн, хичээлийн ирц, одоо авч байгаа дүн, сургуулийн ажилд
оролцсон байдал, сургуулиас гаднах тэмцээн уралдаанд оролцсон байдал, төлбөрийн үзүүлэлт
зэргээс хамаарч тооцогдоно. Багш оюутнууд болон оюутнууд хоорондоо уг системийг ашиглан
хичээлийн холбоотой файл дамжуулах, чатлах, хэлэлцүүлэг хийх зэрэг боломжтой байх
хэрэгтэй байна. Мөн сургалтын албаны дэд систем шаардлагатай. Сургалтын албаны ажилтан
системд өөрийн эрхээр орж хичээл, багш, оюутны мэдээллүүдийг оруулж өгнө. Мөн сургалттай
холбоотой зар тараах боломжтой байх ёстой. Товчоор хэлбэл багш, оюутан, хичээл,

2. сургуулийн удирдлага бүгдийн хоорондох үйл ажиллагааг автоматжуулж хялбаршуулсан бүхий
л үйл ажиллагааг нэвтрүүлэх шаардлагатай.
Анхаарах зүйл: Асуудлын тодорхойлолт нь уг системд юу хийгдэх талаар ерөнхий ойлголтыг
багийнханд өгөх зорилготой. Тиймээс уг системийн бүх мэдээллийг тусгах албагүй.
Ерөнхийлсөн байдлаар хийгдэнэ. Асуудлын тодорхойлолтонд хэмжээний хязгаар байхгүй.
Хэрэглэгчийн шаардлагын тодорхойлолт
Функционал шаардлага
1. Оюутны шаардлага:
a. Өөрийн код, нууц үгээр системд нэвтрэх.
Нэмэлт: Код болон нууц үгээ анх сургуульд элсэхдээ сургалтын албанаас авна.
Кодын бүтцийн мэдээллийг 3a шаардлагаас харна уу.
b. Үзсэн хичээлүүдийнхээ мэдээллийг харах.
Нэмэлт: Оюутан элсэж орсноос эхлээд одоог хүртэл үзсэн хичээлүүдийн
мэдээллийг он оноор нь багцлан харуулна. Хичээлийн мэдээлэл: /код, нэр, кредит,
100-с авсан оноо, уг онооны үсгэн үнэлгээ/ Он бүрийн доор үзсэн хичээлүүдийнх
нь нийт үнэлгээний голч дүн, эцэст нь нийт үзсэн хичээлийн үнэлгээний голч дүн
тавигдсан байна.
Үсгэн үнэлгээ, үнэлгээний голч дүн зэргийн тайлбарыг 3e шаардлагаас харна уу.
c. Үзэж буй хичээлүүдийнхээ мэдээллийг харах.
Нэмэлт: Хичээл тус бүрээр дараах мэдээллийг харуулна /ирц, семинар,
лаборатори, бие даалт, нэмэлт оноо, явцын шалгалт1, явцын шалгалт2, аман
шүүлэг, Сорил зэргийн дүнг 16 долоо хоног бүрээр хэд авсныг үзүүлнэ./ Мөн нийт
дүнг (одоогийн байдлаар) 16 долоо хоногийн эцэст дүрсэлсэн байх хэрэгтэй.
Семинар, лаборатори, бие даалт бүрт ямар даалгавар тавигдсан хэзээ шалгах,
хэдэн оноотой, хэдэн оноо авсан зэргийг харах боломжийг өгнө. Хичээлийн
мэдээллийг хавсралт№1 ээс дэлгэрүүлэн харна уу.
d. Зар, үйл явдлын мэдээлэл харах болон оруулах.
Нэмэлт: Оюутнууд сургуулиас гаргасан зар, хувь хүмүүсийн гаргасан зарыг
өдрөөр, долоо хоногоор, сараар, нийтээр нь харах боломжтой байх. Өөрөө шинээр
нийтийн зар оруулах боломж олгох.
e. Мэйл ашиглах боломж.
Нэмэлт: Энэ системийн хэрэглэгч бүр бусад хэрэглэгчиддээ кодоор нь мэйл бичих,
файл явуулах боломжтой байна. Хэрвээ хэрэглэгчийн кодыг мэдэхгүй бол бүх
нэрсээс нэрээр нь сонгоход код нь автоматаар бичигдэх боломж өгнө. Олон хүнд
мэйл явуулахад код бүрийг тус тусд нь бичиж өгөх эсвэл хэрэглэгчдийн
жагсаалтаас хулганаар олныг сонгон оруулах боломж. Байнга мэйл илгээдэг
хэрэглэгчдийн бүлгийг үүсгэх боломж олгоно. Ингэснээр мэйлийг хэрэглэгчид
эсвэл бүлэгт илгээх боломжийг бий болгох. Явуулсан мэйлүүдийг хадгалдаг байх.
Ирсэн мэйлүүдийг хадгалдаг байх.
f. Тохиргоо хийх боломж.
Нэмэлт: Нууц үгээ солих боломж. Өөрийн мэдээллээс код, овог, нэрээс бусдыг нь
өөрчлөх боломж өгөх.
g. Хайлт хийх, нэмэлт мэдээлэл авах
Нэмэлт: Системийн хэрэглэгчдээс нэрээр нь хайх, хайж олсон хэрэглэгчийн
дүнгээс бусад мэдээллийг харах боломж олгох. Зараас хайх, хэлэлцүүлгээс хайх,
вэб хуудас болон вэб дээрх мэдээллүүдээс хайх зэрэг боломж олгох
... гэх мэтээр бусад бүх шаардлагуудыг жагсаана.
2. Багшийн шаардлага
a. Өөрийн код, нууц үгээр системд нэвтрэх.
Нэмэлт: Кодыг сургалтын албанаас анх ажилд орохдоо авна.
Кодын бүтцийн мэдээллийг сургалтын албаны 3b шаардлагаас харна уу.
b. Зааж буй хичээлүүдийн мэдээллийг харах, мэдээлэл оруулах.
Нэмэлт: Хичээл тус бүрийн код, кредит, нэр, тайлбар дүрсэлнэ. Хичээлийн
тайлбарыг өөрчлөх боломж өгнө. Хичээл тус бүрд үзэж байгаа оюутнуудыг харж,

3. тэдний дүнг оруулна. Дүнг оруулахдаа ирц, лаборатори, семинар, бие даалт,
нэмэлт оноо, явцын шалгалт1, явцын шалгалт2, аман шүүлэг, Сорил зэрэг нь ямар
үнэлгээтэй болон тухайн оюутан үүнээс хэд авсныг оруулна. Семинар,
лаборатори, бие даалт, нэмэлт онооны ажлаар юу хийх, хэзээ шалгах, ямар
шаардлага хангасан байх ёстойг оруулж өгөх боломжоор хангана. Мөн эдгээр тус
бүрт файл хавсарган оруулж өгөх боломжтой байх.
c. Шалгалт засах процессийг хөнгөвчлөх.
Нэмэлт: Оюутан бүрийн шалгалтанд авсан бодит оноог оруулж өгөх. Үүнээс хэд
авсан оюутныг шалгалтанд бүрэн оноо авсан гэж үзэхийг тодорхойлох хязгаарын
оноог оруулах. Үүнийг оруулангуут систем нь оюутнуудын авсан бодит оноог
шалгалтын оноонд автоматаар хувилан системд оруулах.
d. Багшийн цагийн тооцоог автоматжуулах.
Нэмэлт: Багш өөрийн орсон хичээл бүрийнхээ төрлийг /л бол лекц, с бол семинар,
л бол лаборатор/ , уг хичээлээр юу орсон тухай товч тайлбар, орсон цаг /45
минутыг нэг цаг гэнэ/ зэргийг долоо хоног бүрээр оруулж явна. Эцэст нь энэ
бүртгэлээ сургалтын албанд илгээх болон хэвлэх боломжийг оруулж өгнө.
Багшийн цагийн тооцооны хуудсыг Хавсралт№ 6 – с харна уу.
e. Зар, үйл явдлын мэдээлэл харах оруулах.
Нэмэлт: Багш нар сургуулиас гаргасан зар, хувь хүмүүсийн гаргасан зарыг өдрөөр,
долоо хоногоор, сараар, нийтээр нь харах боломжтой байх. Өөрөө шинээр
нийтийн болон сургуулийн зар оруулах боломж олгох.
.... гэх мэтээр цааш нь холбогдох бүх шаардлагуудыг дэлгэрэнгүй тусгана.
3. Сургалтын албаны шаардлага
a. Оюутан бүртгэх, засах, өөрчлөх.
Нэмэлт: Дараах мэдээллүүдийг бүртгэнэ: /код, овог, нэр, хүйс, төрсөн огноо, гар
утас, гэр утас, мэйл хаяг, гэрийн хаяг, паспортын дугаар, регистерийн дугаар,
эзэмшсэн хэл, атестачлалын оноо, элссэн огноо, элссэн мэргэжил, системд
нэвтрэх нууц үг/ Оюутны кодын бүтэц SW01B024 /эхний SWтэнхмийн код 01
элссэн жил, B бакалавр, 024 оюутныг дугаарлах давхардахгүй тоо/
b. Багш, ажилтан бүртгэх, засах, өөрчлөх.
Нэмэлт: Дараах мэдээллүүдийг бүртгэнэ: /код, овог, нэр, хүйс, төрсөн огноо, гар
утас, гэр утас, мэйл хаяг, гэрийн хаяг, паспортын дугаар, регистерийн дугаар,
эзэмшсэн хэл, ажилд орсон огноо, албан тушаал, эрдмийн зэрэг, системд нэвтрэх
нууц үг/ Үүнд багшийн код SW01 / SW тэнхмийн код, 01 давхардахгүй дугаар/
c. Тэнхим бүртгэх, засах, өөрчлөх.
Нэмэлт: Дараах мэдээллийг бүртгэнэ: /Тэнхмийн код, тайлбар/ Үүнд тэнхмийн код
нь SW – Програм Хангамж, BA – Бизнесийн удирдлага , TT – Аялал Жуулчлал.
d. Мэргэжил бүртгэх, засах, өөрчлөх.
Нэмэлт: Тэнхим тус бүрт ямар ямар мэргэжил байгааг бүртгэнэ. Бүртгэх
мэдээлэл : мэргэжлийн нэр, мэргэжлийн индекс, харьяалагдах тэнхим.
Мэргэжлийн индекс : I021544 форматтай боловсролын газраас олгосон дугаар.
Програм Хангамжийн Инжинер – I21545, Олон улсын эдийн засагч I54848, Аялал
Жуулчлалын Менежер – I21548
e. Дүнгийн үсгэн үнэлгээний утга, үнэлгээний оноо, үнэлгээний голч дүн бодох
томъёог оруулж өгөх.
Нэмэлт: Дүн бүр харгалзах үсгэн тэмдэглэгээ буюу үнэлгээтэй байна. Үсгэн
үнэлгээ: /100-96 A, 95-89 A-, 85-89 B+, 81-84 B, ....бүгдийг нь бичнэ / Одоо хэрэглэж
байгаа үнэлгээний голч дүн бодох томъёо : (SUM(хичээлийнКредит*ЧанарынУтга) /
SUM(хичээлийнKредит)). Үсгэн үнэлгээ бүр харгалзах чанарын оноотой байдаг:
Чанарын оноо: /A 4, A- 3.7, B+ 3.1, .... бүгдийг бичнэ./
f. Багш нар хичээлийн семестер дуусаад 3 хоног өнгөрвөл оюутны дүн оруулах
боломжыг хаах.
Нэмэлт: Хичээлийн семестер нь 16 дахь долоо хоног дууссанаар дуусна.
g. Оюутнууд бусдынхаа дүнг харж болох эсэхийг тохируулах.
Нэмэлт: Харж болохгүйгээр тохируулбал оюутнууд үзэж буй хичээл дээрээ зөвхөн
өөрийн дүнг л харна.

4. h. Хичээлийн хуваарь төлөвлөх.
Нэмэлт: Хичээлийн хуваарийг оруулахад давхардсан, цаг, багш нарын орох
боломжгүй газар хичээл тавихад автоматаар сануулсан мэдээлэл гаргана. Жил
бүрийн хичээлийн хуваарийг он оноор нь хадгалан, тэндээс нь сэргээн гаргаж ирэх
боломж өгнө.
i. Тайлан тооцоо гаргах
i. Оюутны дүнгийн тодорхойлолт хэвлэх
Нэмэлт: Тайланд дараах мэдээллүүдийг тусгана. / Суралцаж буй мэргэжил,
дүнгийн тодорхойлолт гаргасан огноо, захирлын батлах хэсэг, оюутны овог
нэр, үзсэн хичээлүүдийн “код, нэр, авсан оноо, үсгэн үнэлгээ” доор нь нийт
үнэлгээний голч дүн /
Дүнгийн тодорхойлолтыг Хавсралт№2 - с харна уу.
ii. Төгсөгчийн диплом хэвлэх
Нэмэлт: ...
Жишээ дипломыг хавсралт№3 - с харна уу.
.... гэх мэтээр шаардлагуудыг цааш нь тодорхойлно.
Функционал бус шаардлага
1. Төгсөгчийн дипломд Times New Roman Mon фонтыг 10 өндөртэйгөөр хэрэглэнэ.
2. Төгсөгчийн дипломыг монгол англи хоёр хэлбэртэйгээр гаргана.
3. Онлайн тестэд дор хаяж 20 хүн зэрэг холбогдон гацахгүй ажиллаж байх ёстой.
4. Сервэрийн тохиргоог компьютерийн мэдлэггүй хүн хийж болохоор хөнгөвчилсөн
интерфэйс тавьж өгсөн байх.
5. Вэбийн зонхилох өнгө нь сургалтын хэлбэрт зохицсон байх.
6. Хичээлийн хуваарь автоматаар гаргах систем дээд тал нь 5 минутаас удаан
хүлээлгэхгүй байх.
7. Сервэр нь 24 цаг үйл ажиллагаагаа найдвартай явуулахаар тавигдах.
8. Систем дэх өгөгдлийг архивлан хадгалах процесс нь 7 хоногт нэг удаа автоматаар
хийгддэг байх. Архивлалтын хугацаа нь 30 минутаас хэтрэхгүй, бусад үйл ажиллагаанд
саад учруулахгүйгээр төлөвлөгдөх.
Бүтцийн схемийн жишээ: