Nepovoljne reakcije na lokalne anestetike mogu biti: opšte i lokalne. U opštu (sistemsku) komplikaciju koja može nastati nakon primjene lokalnog anestetika ubraja se anafilaktički šok.

1. ANAFILAKTIČKA REAKCIJA I ANAFILAKTIČKI ŠOK
SEBILA RUSTEMPAŠIĆ

2. DEFINICIJA
• Anafilaktički šok (sistemska anafilaksija,
hipersenzitivna alergija) je nagla i često smrtonosna
generalizirana reakcija preosjetljivosti koja nastaje u
toku 1-5 minuta, najčešće nakon primjene
parenteralnih lijekova, kontrastnih sredstava u
radiologiji ili nehumanih bjelančevina.

3. ETIOLOGIJA
• Neposredni uzrok
anafilaktičkog šoka, kao i
svih alergijskih reakcija
su alergeni (antigeni)
koji dospjevši u
organizam reaguju sa već
postojećim antitijelima.
• Vrijeme koje protekne
od izlaganje pacijenta
alergenu do razvitka
simptoma nije uvijek
isto. Reakcija može
nastupiti brzo, gotovo
trenutno, moše se javiti
u narednih 30 minuta,
ali i mnogo kasnije.
• Alergijska reakcija može
biti blaga, jaka ili fatalna.

4. • Najčešći alergeni koji mogu uzrokovati anafilaktički
šok:
HAPTENI
• kontrastna jodna
sredstva
• anestetici (opšti i
lokalni)
• analgetici (salicilati,
piramidon)
• vitamini B grupe
KOMPLETNI ALERGENI
• otrovi insekata (pčela, osa,
stršljen)
• hormoni proteinskog sastava
(insulin, ACTH)
• enzimi (streptokinaza,
penicilinaza)
• hrana (jagode, jaja, ribe)
• alergenski ekstrakti za
dijagnostičke testove ili
desenzibilizaciju)

5. PATOGENEZA
• Izlaganjem pacijenta alegenu dolazi
do reakcije izeđu alergena i
specifičnih IgE protutijela (sIgE) koja
su smještena na površini bazofila i
mastocita.
• Degranulacija mastocita i bazofila
koja nastaje kao posljedica navedene
interakcije dovodi do sistemskog
otpuštanja različitih biohemijskih
medijatora i hemotaktičkih supstanci
kao što su: histamin, triptaza,
heparin, TNF (tumor necrosis
factor), IL-4 (interleukin-4), IL-13,
prostaglandini, leukotrijen B4
(odgovoran za produženu i bifazičnu
anafilaksiju) itd.
• Osloađanjem medijatora dolazi do
difuzne kontrakcije glatke
muskulature (bronhokonstrikcija,
povraćanje, dijareja) i vazodilatacije
sa izlaskom plazme u tkivne prostore.

6. KLINIČKA SLIKA
• Anafilaktički šok je akutna, vrlo brza sistemska alergijska
reakcija.
• Može se manifestovati generaliziranom urtikarijom ili
edemom, bolom u leđima, vaskularnim kolapsom koji je
praćen ishemijom, edemom unutrašnjih organa (pluća,
srce, mozak), opadanjem krvnog pritiska, tahikardijom,
jakim bronhospazmom i generalizovanim povećanjem
propustljivosti kapilara.

7. KLINIČKI ZNACI ANAFILAKTIČKOG ŠOKA
• HIPOTENZIJA,
BRADIKARDIJA,
ARITMIJA, CARDIAC
AREST
• WHEEZING, DISPNEJA,
KAŠALJ, CIJANOZA,
RESPIRATORNI ZASTOJ
• URTIKARIJA
• EDEM USANA
• EDEM LARINKSA,
GUŠENJE, PROMUKLOST
• DILATACIJA PUPILE
• DIJAREJA, MUČNINA,
POVRAĆANJE

9. • UKLANJANJE ALERGENA – u slučaju pojave
prvih znakova anafilaktičkog šoka prilikom
aplikacije lokalne anestezije hitna reakcija je od
izuzetne važnosti. Alergen se mora odmah ukloniti,
odnosno mora se prestati sa aplikacijom
anestetika/lijeka koji je izazvao reakciju.
TERAPIJA

10. • POLOŽAJ PACIJENTA – pozicioniranje
pacijenta mora biti učinkovito i udobno
tj.
─ problemi sa disanjem i respiratornim putem-
sjedeći položaj pacijenta
─ cirkulacijski problem – ležati ravno ±
TRENDELENBURG
U SVAKOM TRENUTKU TREBA BITI SPREMAN
NA KPR !

11. • VENTILACIJA – osloboditi respiratorne puteve
- ukloniti sve iz usne šupljine – obezbijediti
položaj glave - primjeniti oksigenaciju putem
maske – po mogućnosti apliciranje
orofaringealnog tubusa

12. • NORMALIZACIJA KARDIOVASKULARNOG SISTEMA
I KRVNOG PRITISKA SIMPATIKOMIMETICIMA
• DOZIRANJE: injekciono intravenski,
intramuskularnoili sublingvalno aplicirati 0,5 ml
adrenalina (ampula 1:1000). Ukoliko ne dođe do
poboljšanja kardiovaskularnog statusa ova doza se može
ponoviti najviše dva puta u razmaku od pet minuta.
• UBRIZGAVANJE SE MORA VRŠITI POLAHKO DA BI
SE PREVENIRALI NEŽELJENI EFEKTI NA MIOKARD
– FIBRILACIJA SRCA.

14. • SPRJEČAVANJE DALJEG IZLAZKA PLAZME IZ
KRVI I SMANJENJE EDEMA
KORTIKOSTEROIDIMA SA BRZIM
DJELOVANJEM
• DOZIRANJE: kortikosteroidi sa brzim djelovanjem
(Urbason, Nirypan) se u principu apliciraju
intravenski, ali u slučaju anafilaktičkog šoka u
stomatološkoj ordinaciji mnogo je praktičnija
sublingvalna aplikacija.
• Početna injekciona doza je 250 mg (1 ampula). U
slučaju da se simptomi alergijske reakcije ne povuku
doza se može ponoviti najviše 4 puta (1000 mg) u
razmacima 3-5 minuta.

15. • SPRJEČAVANJE VEZIVANJA NAKNADNO
STVORENOG HISTAMINA (histamin stvoren u
toku alergijske reakcije) ORDINIRANJEM
ANTIHISTAMINIKA.
• DOZIRANJE: antihistaminici (Phenergan,
Synopen) se apliciraju intramuskularno u dozi
od 20 – 40 mg (1 do 2 ampule).

16. PREVENTIVNE MJERE
• Alergijske rekacije se mogu u određenoj mjeri
predvidjeti uzimanjem anamneze.
• U slučajevima dokazanih alergijskih reakcija
stomatolog ima pred sobom dvije mogučnosti:
1. peroralna primjena oralnih antialergijskih
sredstava. Jedan sat prije intervencije
ordinirati neki od oralnih antihistaminika npr.
Synopen 25 mg ( 1-2 dražeje)
2. Uputiti pacijenta na alergijske testove
(pacijent sa sobom nosi ampulu anetetika)

17. • Svaka stomatološka
ordinacija MORA
imati na vidnom
mjestu istaknuto
uputstvo o
dijagnostici i terapiji
ovih stanja kao i
odgovarajuće
medikametne i
opremu za primjenu
terapijskih mjera.

18. HVALA NA PAŽNJI !!!