Seminarski rad: Hemijske metode za uklanjanje karijesa

1. Hemijske metode za uklanjanje
karijesa
SEBILA RUSTEMPAŠIĆ

2.  Savremeni koncept minimalno invazivne stomatologije podrazumijeva što manju traumu i maksimalno
očuvanje zdrave zubne supstance.
 Hemijska metoda za uklanjanje karijesa se temelji na principu razmekšanja kariozne lezije pomoću
hemijske otopine, te njenog uklanjanja pomoću posebno dizajniranih ručnih instrumenata.
 Hemijska metoda za uklanjanje karijesa podrazumijeva razgradnju isključivo uništenog kolagena, dok su
dublji dijelovi dentina očuvani. Odstranjuje se samo kariozni dentin.
 1970. godine proučavao se nespecifični proteolitički agens natrijum-hipohlorit i njegovo djelovanje na
kariozni dentin. Zatim su uslijedila brojna istraživanja.
 1999. godine proizveden je Carisolv ( hemijski sistem koji u svom sastavu ima 0.95% NaOCl i tri
aminokiseline: lizin, leucin i glutamin).

3. Struktura kolagena

4.  Da bi bolje shvatili mehanizam djelovanja hemijske metode za uklanjanje karijesa moramo se
podsjetiti strukture kolagena.
 Prema hemijskom sastavu kolagen je izgrađen od aminokiselina, od kojih jednu trećinu čini glicin,
drugu trećinu alanin, prolin i hidroksiprolin, a preostalu trećinu skupina od 14 različitih aminokiselina
uključujući i hidroksilizin.
 Aminokiseline kolagena su raspoređene u trostruke spirale, koje zatim tvore makromolekule. Svaka
makromolekula se sastoji od 1000 aminokiselina i naziva se TROPOKOLAGEN. Svaka molekula
tropokolagena se sastoji iz tri polipeptidna lanca koja su međusobno isprepletena tako da čine
trostruku uzvojnicu.
 Razlike u hemijskom sastavu polipeptidnih lanaca određuju različite tipove kolagena. Kod kolagena tipa
I molekule kolagena se udružuju u podjedinice – mikrovlakanca, koja se zatim slažu u vlakanca –
fibrile. U udruživanju i slaganju navedenih jedinica važnu ulogu imaju vodikove i hidrofobne veze.
 Čvrstoća fibrila se pojačava stvaranjem poprečnih kovalentnih veza, koje katalizira enzim lizil oksidaza.

5. Hemijski sastav sistema za hemijsko
uklanjanje karijesa
 Sistem se sastoji iz dva gela na bazi karboksimetil-celuloze
1. prvi gel – tri aminokiseline (leucin, lizin, glutamin), natrijum hlorid,
natrijum hidroksid, eritrozin i destilovana voda
2. drugi gel – predstavlja 0.5% rastvor natrijum hipohlorita
 Sjedinjavanjem ove dvije komponente dobije se izotoničan gel
alkalne reakcije (pH=11)

6. Mehanizam djelovanja hemijske metode

7.  Mehanizam hemijske metode zasniva se na selektivnom djelovanju na kariozno izmjenjen dentin u kome
su kolagena vlakna denaturisana ili potpuno razgrađena.
 Peptidni lanac kolagena ima hidrofilni (pozitivno/negativno naelektrisan) i hidrofobni kraj.
 Aminokiseline koje ulaze u sastav sistema za hemijsko uklanjanje karijesa (leucin, lizin i glutamin) se
spajaju sa različitim proteinskim lancima denaturisanog kolagena pojačavajući tako djelovanje natrijeva
hipohlorita na kariozni dentin. Također, aminokiseline neutraliziraju djelovanje natrijeva hipohlorita na zdravi
kolagen koji se može remineralizirati.
 Kada se 0,5 % rastvoru NaOCl dodaju aminokiseline (leucin, lizin i glutamin) nastaju n – monohlor
aminikiseline koje imaju različita naelektrisanja.
 Hlorisane aminokiseline elektrostatički napadaju jedan od polipeptidnih lanaca i prekidaju vodikove i
hidrofobne veze koje održavaju fibrilarnu strukturu, a reakcije se odvijaju čitavom dužinom lanca.
 Hemijski rezultat ovih procesa je razaranje denaturisanog kolagena koji se nalazi u demineraliziranom
dijelu kariozne lezije.

8. SEM dentina nakon hemijske metode uklanjanja karijesa
Hemijske supstance sistema za uklanjanje karijesa selektivno uklanjaju kariozni dentin ostavljajući
neujednačenu, a ne glatku površinu. Ova neujednačena topografija povećava površinu retencije
restaurativnog materijala.

9. Klinička procedura

10.  Upotreba mašinskih instrumenata je neophodna da bi se omogućio pristup leziji (uklanjanje starih ispuna,
aproksimalni karijes), za uklanjanje zaostalog karijesa (caklinsko-dentinska granica) i za definitivno
oblikovanje kaviteta.
 Budući da efikasnost gela opada nakon 20-30 minuta treba ga pripremiti neposredno prije upotrebe i
koristiti samo za pojedinačni tretman.
 Aplikacija gela na kariozni dentin traje 30 s, a zatim se specifičnim ručnim instrumentima odgovarajuće
veličine (bez velikog pritiska, rotacionim i pokretima struganja) uklanja razmekšani sloj lezije.
 Tokom djelovanja gel dobija zamućen izgled i to je znak da je došlo do reakcije između gela i patološki
izmjenjenog tkiva.
 Postupak treba ponavljati dok se promjenjeni dentin ne odstrani u potpunosti.
 Na osnovu inspekcije kaviteta, sondiranja i izgleda gela koji nakon potpunog uklanjanja karijesne lezije ne
mijenja izgled nego ostaje bistar, procjenjuje se efikasnost uklanjanja karijesa.
 Zatim se vrši restauracija materijalom po izboru.

12. Indikacije
1. karijes cementa
2. koronarni karijes sa otvorenim kavitetom
3. sekundarni karijes
4. duboki karijes koji ugrožava pulpu

13. Prednosti hemijske metode
1. metoda ne zahtijeva upotrebu lokalne anestezije
2. smanjena mogućnost pojave bola pri uklanjanju karijesa
3. smanjena mogućnost oštećenja zdrave zubne supstance
4. smanjena mogućnost kontaminacije pulpe
5. kontinuirana dezinfekcija preostalog karioznog dentina
6. metoda je prijatna za pacijenta
7. metoda je jednostavna za terapeuta
8. prema mikrobiološkim istraživanjima znatna redukcija kariogenih bakterija

14. Nedostaci
1. potreban je duži vremenski period za uklanjanje karijesa (tri
puta duži vremenski period)
2. neprijatan okus i miris preparata za hemijsko uklanjanje
karijesa
3. ne odtsranjuje karijes cakline
4. relativno skup postupak