1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨Oáê^Œ‰õΩx L`«Î~°O
POQÆ¡ ѨÙá⁄Ê_ç ˆ~}∞=ÙÅ`À
qHõã≤ã¨∞Î#fl `≥Å∞QÆ∞ ѨÙ=ÙfiÅ∞
^ÕjÜ«∞ "≥∂^Œ∞QÆ∞ ѨÙ=ÙfiÅ#∞
zk"Õ∞ã≤
É’<£™êÜü∞ ѨÙ=ÙfiÅ#∞ <å@∞`«∞<åfl~°∞
`≥ÅOQÍ} ~°HõÎѨÙ>Ë~°∞Ö’¡ #_çz
'`≥Å∞QÆ∞ ѨO_»∞QÆ#@—!!
PǨ !
„ѨѨOK« `≥Å∞QÆ∞ =∞Ǩ ã¨ÉèíÖ’¡
"åK«ºO `≥eÜ«∞x =ÚYº=∞O„u =∂@Ö’¡
ÅHõ∆}O "≥`«∞‰õΩ¯O^•O ~°O_ç!!
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com
#=O|~ü 2012
ã¨OѨ٘: 2
ã¨OzHõ: 11
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
„HÍOu
"Õ∞<Õ[~ü
ZO. ÉÏÅ∞<åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩ~åÅ∞
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} JH“Oò <≥O|~ü: 62254225854
ZãπaÃÇÏKü, ~åOHÀiî„ÉÏOKü(20350), ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
=¸_»∞ JdÅѨH∆ÍÅ∞... XHõ `≥ÅOQÍ} 3
2. #_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
zÅ¡~° "åºáê~°OÖ’H˜ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ – Z. #iûOǨÏÔ~_ç¤ 4–9
`≥.~å.ã¨. qb#O 㨈~! ѨÙ#ifli‡}O ã¨OQÆ`ÕO˜? – U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨï_»∞ 10–12
|uˆH ǨωõΩ¯#∞ ǨÏiã¨∞Î#fl ~å[ºO – l. #iûOǨÏ<åÜ«∞H± 13
ZO.S.ZO. ^•i `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O "≥·Ñ¨Ù LO_®eûO^Õ– U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨϙêfiq∞ 14–16
„Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ – q. "≥OHõò 17
JO^Œ"≥∞ÿ# J_»q – XHõ ÉÏ^èŒ – P=ÙÅ ™ê~ÚÉÏÉÏ 18–19
3. K«^Œ∞=Ù
ã¨~å¯~ü x~°¡Hõ∆ºO`À ã¨K«∞Û|_»∞`«∞#fl áê~î°âßÅÅ∞ – áêÅ=¸~°∞ ÖË|~À_»∞ 20–21
ã¨~å¯~°∞|_çx |uH˜OK«∞‰õΩO^•O – l. u~°∞ѨuÔ~_ç¤ 22–23
Láê^蕺ܫÚÅ Hõ~°Î=ºO – QÆ_ôÅ ã¨∞^è•Hõ~üÔ~_ç¤ 24
4. ã≤OQƈ~}˜ ã¨OQÆ`«∞Å∞
ÉÏOɡ<£ ^˘~° #∞O_ç... ÉÏ~ÚѨx ^•HÍ – _»Ñ¨C ã¨=∞‡Ü«∞º 25–28
ã≤OQƈ~}˜Ö’ ã≤.HÍ.ã¨. „Ѩ™ê÷#O – "≥<≥flÅ 29–32
5. ™êÇ≤Ï`«ºO
„áê}"åÜ«Ú=Ù 'ѨÙã¨ÎHõ ã¨g∞Hõ∆— – ZÖò. J~°}º 33–36
J=∞‡ =∞#ã¨∞ Hõq`« – ™⁄<åfl~ÚÅ Hõ$+¨‚"Õ}˜ 36
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’. P#∞QÆ„~°Å∞ 'ѨÙã¨ÎHõ ã¨g∞Hõ∆— – Ñ≤@ìÅ ™êO|Ü«∞º 37
6. x"ÕkHõ
˜Ñ≤ZѶπ<åÜ«∞‰õΩx ǨÏ`«º–HÀ™êÎ áêʼnõΩÅ ‰õΩ„@ –a. =∞kÌÖ˘ 38–43
7.J=∞~°∞Å QÆ∞~°∞`«∞Å∞
Ǩï™êflÉÏ^£ ã¨∂÷ѨO – „Ѩ[Å `åºQÍʼnõΩ zǨÏflO – "Õ∞HõÅ g~°#fl Ü«∂^Œ"£ 44
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

3. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
=¸_»∞JdÅѨH∆ÍÅ∞...XHõ`≥ÅOQÍ}
2009 #=O|~üÖ’ ÔHã≤P~ü x~åǨ ~° nHõ∆`À "≥Ú^ŒÖˇ·# x~°ã¨#Å∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ L^Œº=∞ "Õ_çx ~°yeOKå~Ú. W#∞=Ú "Õ_≥H˜¯#@∞¡
q^•º~°∞÷Å∞ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O gkè áÈ~åÏʼnõΩ ã≤^ŒúѨ_®¤~°∞. P `˘q∞‡k ~ÀAÅ∞ `≥ÅOQÍ}#∞ JyflQÆ∞O_»O KÕ™ê~°∞. Ü«∂=`«∞Î `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[ ~À_»¡g∞kH˘zÛOk. XHõ~°HõOQÍ `≥ÅOQÍ} ã¨ÎOaèOzOk. XHõ"≥·Ñ¨Ù H©∆}˜Oz# ÔHã≤P~ü P~ÀQƺO =∞~À"≥·Ñ¨Ù q^•º~°∞÷Å∞ WzÛ# Kè«Ö’
JÃãOc¡ Ñ≤Å∞ѨىõΩ [OH˜# ˆHO„^ŒO JdÅѨHõ∆O [~°Ñ¨=∞x <å˜ ã≤ZO ~Àâ◊Ü«∞º‰õΩ ã¨∂K«#ezÛOk. D „Hõ=∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· `˘e™êi
2009 _çÃãO|~ü 7# ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Ö’ JdѨHõ∆ ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk. XHõ¯ ã≤Ñ≤ZO, ZOSZO q∞#Ǩ Jxfl áêsìÅ∞ JÃãOc¡Ö’ `≥ÅOQÍ}
U~åÊ@∞‰õΩ f~å‡#O „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏìÅx HÀ~å~Ú. HÍx f~å‡#O ÖˉõΩO_®<Õ 2009 _çÃãO|~ü 9# ˆHO„^ŒO `≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
„ѨHõ@# KÕã≤Ok. HÀ™êÎO„^èŒ <åÜ«∞‰õΩÅ ‰õΩ„@Å =Å# ˆHO„^ŒO `å#∞ KÕã≤# „ѨHõ@##∞ J=∞Å∞KÕÜ«∞‰õΩO_® _çÃãO|~ü 23# =∞~À „ѨHõ@#
KÕã≤Ok. nO`À "≥Ú^Œ˜ JdÅѨHõ∆O `≥ÅOQÍ} HÀã¨O KÕã≤O^Õg∞ ÖË^Œ∞.
HÀ™êÎO„^èŒ áêsìÅhfl KÕã≤# "≥∂™êxfl ZO_»QÆ_»∞`«∂ `≥ÅOQÍ} „áêO`«O ÉèíQÆ∞æ# =∞O_çOk. *ˇO_®Å∞, Z*ˇO_®Å∞ ѨHõ¯#Ãјì `≥ÅOQÍ}
™ê^èŒ#<Õ UÔH·Hõ Z*ˇO_®QÍ „Ѩ[ÅO^Œ~°∞ Hõeã≤ áÈ~å_®~°∞. „QÍ=∞™ê÷~ÚÖ’ *ˇZã≤Å∞ U~åÊ_®¤~Ú. qaè#fl áÈ~å@ ~°∂áêÅ∞ =ÚO^Œ∞H˘KåÛ~Ú.
XHõ |∂~°∞˚"å L^Œº=∂xH˜ LO_Õ J<ÕHõ Ѩiq∞`«∞Å#∞ ^•˜ „Ѩ[Å∞ Hõxqx Z~°∞QÆx suÖ’ `«=∞ x~°ã¨##∞ `≥eÜ«∞KÕ™ê~°∞. `≥OQÍ}Ö’
KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ [iy# q^•º~°∞÷Å∞–„Ѩ[Å∞ UHõ=∞Ü«∂º~°∞. ã¨=∞+≤ì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ HõkÖÏ~°∞. ^˘OQÆ <åÜ«∞‰õΩÅO^Œ~°∞
`ÀHõ=Ú_çKå~°∞. q„QÆÇ¨Ï ^èŒfiOã¨O [iyOk. ^•~°∞Åhfl P~üìû HõàÏâßÅ "≥·Ñ¨Ù =∞àÏ¡~Ú. q^•º~°∞÷Å Ñ≤Å∞Ѩ٠HÀã¨O `≥ÅOQÍ} Z^Œ∞~°∞K«∂ã≤Ok.
q^•º~°∞÷Å g∞^Œ ÖÏsî qiy`Õ „QÍ=∂Å∞ x~°ã≤OKå~Ú. ÉÏ+¨Ê"åÜ«Ú=Ù ¿Ñe`Õ „Ѩ[Å∞ ÉèíQÆ∞æ#=∞O_®~°∞. ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞
„H˜Ü«∂â◊¥#∞ºÅÜ«∂º~°∞. "ÕkHõÅ HÀã¨O "≥`«∞‰õΩÖÏ_®~°∞. K«i„`«Ö’ "≥Ú^Œ˜™êi <åÜ«∞‰õΩÅ∞ „Ѩ[Å "≥O@#_çKå~°∞. „Ѩ[Å Z*ˇO_®<Õ `«=∞
Z*ˇO_®QÍ c~åÅ∞ ѨeHÍ~°∞.
ã¨iQÍæ WHõ¯_Õ |∂~°∞˚"å, |∂@HõѨ٠„Ѩ*Ï™êfi=∂xH˜ ѨÙ<å^Œ∞Å∞ HõkÖÏ~Ú. „Ѩ[Å∞ „Ѩ`åº=∂flÜ«∂xfl PÖ’zOK«@O, WOHÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
"≥à◊¡@O W+¨ìO ÖËx ǨÏã≤Î<å <åÜ«∞Hõ`«fiO Hõà◊√¡ `≥izOk. `«=∞ HÍà◊¡ H˜OkH˜ hàÁ¡™êÎÜ«∞x ÉèíÜ«∞Ѩ_çOk. "≥O@<Õ D ~å¢+¨ì áêsìÅ#∞ _èçb¡H˜
~°=∞‡x PǨ fixOzOk. 2010 [#=i 5# ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O J^茺Hõ∆`«# Ô~O_À JdÅѨHõ∆O(_èçb¡ "ÕkHõQÍ "≥Ú^Œ˜k) [iyOk. D
JdÅѨHõ∆O `≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ ‰õΩ„@ ѨHõ∆O. =∞Ǩϟ[˚fiÅOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ѩ*Ï áÈ~åÏxfl ѨHõ¯^•i Ѩ˜ìOK«_®xH˜ [iy# ã¨=∂"Õâ◊O
HÍHõáÈ`Õ JHõ¯_» UO [iyO^À |Ü«∞@ÃÑ>Ëì"åà◊√¡. q^•º~°∞÷ÅÖ’, „Ѩ[ÅÖ’ peHõÅ∞ `≥zÛ L^Œº=∂xfl J}K«_»O HÀã¨O _èçb¡ "ÕkHõQÍ ‰õΩ„@
[iyOk. '„Ѩ[Å∞ áÈ~å_ç ^Õxx ™êkèOK«∞HÀ=^Œ∞Ì, =∞#O WzÛ#ѨC_Õ "åà◊√¡ fã¨∞HÀ"åe—, =∞# "≥O@ „Ѩ[Å∞ ~å"åe JO`ÕHÍx „Ѩ[Å
"≥O@ =∞#O "≥à◊¡‰õÄ_»^Œ∞.— J<Õ hu K«O„kHõ#∞ JdÅѨHõ∆O KÕuÖ’ Ãјì Ç≤Ï`ÀѨ^Õâ◊O KÕã≤ z^ŒO|~°O ѨOÑ≤ LOÏ_»∞. Hõ#∞Hõ _çÃãO|~ü
23 `«~åfi`« U~°Ê_ç# *ˇZã≤ qzÛù#fl"≥∞ÿOk. [#=i 3# ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok q^•º~°∞÷Å`À 'Hõ#∞flÅ∞ q∞~°∞q∞@∞¡ "À=OQÍ— P~üìû HÍÖËr ã¨Éèí#∞
q[Ü«∞=O`«O KÕã¨∞‰õΩ#fl q^•ºi÷ *ˇZã≤ [#=i 5 `«~åfi`« 5 =ÚHõ¯Öˇ·Ok. nxHõO`« =¸ÅOɡ=fi_»x J_çy# z^ŒO|~°=∞x <À˜H˜
J~°›"≥∞ÿ#"å_»∞. J@¡ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl qzÛù#flO KÕÜ«∞_®xH˜ Ô~O_À JdÅѨHõ∆O [iyOk. ÃÑ·QÍ D ã¨=∂"ÕâßxH˜ XHÀ¯ áêsì #∞Oz
W^ŒÌˆ~ã≤ <åÜ«∞‰õΩÅ∞(XHõ~°∞ `≥ÅOQÍ}, =∞~˘Hõ~°∞ PO„^èŒ) Ǩ [~°Ü«∂º~°∞. XHõ~°∞ `≥OQÍ} HÍ"åÅO>Ë =∞~˘Hõ~°∞ ã¨"≥∞ÿHõº ~å¢+¨ìO HÍ"åÅ<åfl~°∞.
Wxfl ‰õΩ„@Å =∞^茺# |Öˇ·Ok =∂„`«O `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆ÃÑ· hà◊√¡ K«e¡# ˆHO„^ŒO HõO˜ `«∞_»∞Ѩ٠K«~°ºQÍ uiy P „Ѩ[Å#∞ `«=∞ ZxflHõÅ QÀ^•Ö’ F@∞¡QÍ =∞~°∞ÛHÀ=ÏxH˜
NHõ$+¨‚ Hõq∞©x "Õ™ê~°∞. D Hõq∞˜ HÀ™êÎO„^èŒ <åÜ«∞‰õΩÅ, ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å, Éèí∂™êfi=ÚÅ Hõ#∞ã¨#flÖ’¡ x"ÕkHõ#∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤Ok.
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# x"ÕkHõ#∞ WzÛOk. ÃÑ·QÍ Zxq∞^À J^蕺ܫ∞OÖ’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl U q^èŒOQÍ J}z"ÕÜ«∂Ö’ J<ÕHõ
ã¨∂K«#Å∞ KÕã≤Ok. D x"ÕkHõ =zÛ# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ z^ŒO|~°O 2011 [#=i 6# =∞~À JdÅѨH∆Íxfl x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. HÍx ˜P~üZãπ,
˜_çÑ≤ D ã¨=∂"Õâßxfl |Ç≤Ï+¨¯iOKå~Ú. Hõ#∞Hõ Wk J#∞‰õΩ#fl ÅH∆ͺxfl <≥~°"Õ~°ÛÖË^Œ∞. <å=∞=∂„`«Ñ¨Ù JdÅѨHõ∆OQÍ q∞yeáÈ~ÚOk.
WHõ WѨC_»∞ [~°QÆÉ’ÜÕ∞k =ÚK«Û@QÍ =¸_À JdÅѨHõ∆O. QÆ`«OÖ’ [iy# Ô~O_»∞ JdÅѨH∆ÍÅ∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ UO X~°QÆɡÏìÜ≥∂
K«i„`« ~°∞A=Ù KÕã≤Ok. [~°QÆÉ’ÜÕ∞k H˘`«ÎQÍ UO X~°QÆÃÑ_»∞`«∞O^À TÇ≤ÏOK«_»O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[‰õΩ Hõ+¨ì"Õ∞g∞ HÍ^Œ∞. ˆH=ÅO ZѶπ_çSÃÑ·
[iy# F˜OQ∑Ö’ `≥ÅOQÍ} „áêO`« HÍO„ÔQãπ ZOÑ‘Å∞ F@∞"ÕÜ«∞_®xH˜ ˆHO„^ŒO ~°zOz# Ѩ^äŒHõO `«Ñ¨Ê =∞~˘Hõ˜ HÍ^Œ∞. _çÃãO|~ü 9
`«~åfi`« =∞O@Å∞ =∞O_ç™êÎ=∞x g∞_çÜ«∂ =ÚO^Œ∞ HÀ`«Å∞ HÀã≤# `≥ÅOQÍ} ZOÑ‘Å∞ UOKÕÜ«∞ÖË~°<Õk #QÆflã¨`«ºO. Hõ#∞Hõ "åà◊¡ W[˚`«∞
áȉõΩO_® LO_»_®xH˜ D JdÅѨHõ∆O „ѨHõ@#. JO`«‰õΩ q∞Oz# „áê^è•#º`« nxH˜ LO_»HõáÈ=K«∞Û. =∞~À"≥·Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
ѨxKÕã¨∞Î#fl=∞x K≥|∞`«∞#fl <åÜ«∞Hõ`«fiOÃÑ· „Ѩ[ʼnõΩ ~ÀA~ÀA‰õΩ #=∞‡HõO ã¨_»Å∞`«∞Ok. D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ P „Ѩ[Å∞ =∞~À =∂~åæxfl
Z#∞flH˘<Õ „Ѩ=∂^ŒO LO^Œx Ѩã≤QƘì# ˆHO„^ŒO HÍÅÜ«∂Ѩ# HÀã¨O D Ѩx KÕã≤ LO_»=K«∞Û. K«~°ÛÅ∞, |∞[˚yOѨÙÅ∞, J#∞‰õÄÅ
ã¨OˆH`åÅ∞, ^Œ∞„+¨ÊKå~åÅ∞, J==∂<åÅ∞, ˆHã¨∞Å∞, J}z"Õ`«, "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∞_»O ÖÏO˜q D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ Uk J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ ^•xx
„ѨÜ≥∂yOKåÅx NHõ$+¨‚ Hõq∞˜ ã¨∂zOzOk. ˆHO„^ŒO `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ z„`«=^èŒ KÕã¨∂Î '"≥∞ÿO_£ ˆQ"£∞— P_»∞`«∞Ok.
D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩ[Å∞, L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO HÍO„ÔQãπ K«e¡# #∂HõÅ HÀã¨O "åe =ÅÖ’ z‰õΩ¯HÀ‰õΩO_® *Ï„QÆ`«ÎQÍ =º=ǨÏiOKåe.
ˆHO„^ŒO ~À_£ =∂ºÑπ „ѨHõ˜Oz ^•xx J=∞Å∞KÕÜ«∞_»O HÀã¨O JdŠѨHõ∆O x~°fiÇ≤ÏOKåÅx _ç=∂O_£ ÃјìáÈ~å_®e. Jxfl áêsìÅ∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ `«=∞ x~°‚Ü«∞O K≥¿ÑÊ@@∞¡ WѨʘ #∞OKÕ XuÎ_çÃÑOKåe. 2014 ZxflHõÅ =~°‰õΩ HÍÅÜ«∂Ѩ# H˘ã¨O HÍO„ÔQãπ
P_»∞`«∞#fl <å@HÍxfl ~°™êÉèíOQÆO KÕã¨∂Î D JdÅѨH∆Íxfl „Ѩ[ʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞ÛHÀ"åe. `≥ÅOQÍ}ÃÑ· [iˆQ z=i JdÅѨHõ∆O
W^ÕHÍ"åe. =∞#=∞^茺 LO_Õ qÉèË^•xfl ѨHõ¯#Ãјì `≥ÅOQÍ} HÀã¨O L^Œºq∞OKåe. T
3 #=O|~ü, 2012

4. 4
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
P_»ÖËHõ =∞^≥ÌÅ F_»∞ JO@∂ [#O QÀ_»∞ÃÑ· W<Õflà◊¥§
hà◊√§ #q∞e# „Ѩ^è•x, ‰õΩOÉèíHÀ}ÏÅ#∞Oz |Ü«∞@
Ѩ_»ÖËHõ ÃÑiy# x`åº=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ ^èŒ~°Å∞
`«yæOK«‰õΩ<åfl, xã≤ûQÆ∞æQÍ |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ŠѨH∆Í#
ã¨O㨯~°}Å∞ „ѨHõ˜OKå_»∞. g˜`À ÅHõ∆ÖÏk zÅ¡~°
^Œ∞HÍ}ÏÅ∞ =¸`«, HÀÏ¡k =∞Ok Láêkè Ǩïà◊H˜¯.
=ÚO^Œ∞QÍ HÍã¨Î =ÚiÑ≤Oz<å, "≥∞e¡"≥∞e¡QÍ x`åº=ã¨~åÅ
^èŒ~°Å∞ `å~°™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞`å~Ú. |Ǩïà◊*Ïu zÅ¡~°
kQÆæ*ÏÅ QÆ∞`åÎkèѨ`«ºO, WÖÏO˜ =∞Ô~<Àfl qѨi}Ï=∂Å∞
ã¨g∞ѨÉèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ^Õâßxfl =ÚOK≥`«Î #∞<åfl~Ú.
W@∞=O˜ ѨÅ∞ ÉèíÜ«∂O^Àà◊#ʼnõΩ `åqKÕÛÖÏ
q"å^•ã¨Ê^Œ ã¨O㨯~°}ʼnõΩ Ü«¸Ñ‘U ã¨~å¯~°∞ `å*ÏQÍ
`≥~°fã≤Ok. =∞bì „ÉÏO_£ i>ˇÿÖò, ^ÕjÜ«∞ q=∂#Ü«∂#O,
„ÉÏ_£ HÍã≤ìOQ∑ ~°OQÍÖ’¡ q^Õj „Ѩ`«ºHõ∆ ÃÑ@∞ì|_»∞Å
(ZѶπ_ôS)‰õΩ ѨK«Û*ˇO_® TÑ≤Ok. qѨH∆ÍÅhfl
=ÚHõÎHõO~î°O`À =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_®..
=∞O^ŒQÆ=∞#OÖ’ L#fl Pi÷Hõ =º=ã¨÷#∞ QÍ_çÖ’
ÃÑ>ËìO^Œ∞HõO@∂ ã¨=∞i÷OK«∞HÀ=_»O q_»∂¤~°OQÍ LOk.
D x~°‚Ü«∂Å∞ HÍ~Àʈ~ò ~°OQÆOÖ’ ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ ÉèÏsQÍ
T`«q∞™êÎÜ«∞O@∂ =∂Ô~¯ò =~åæÅ∞ ǨÏ~°¬O =ºHõÎO
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. q^Õj zÅ¡~° ^Œ∞HÍ}ÏʼnõΩ ˆQ>ˇ¡`«Î_»OÃÑ· c*ËÑ‘,
"å=∞ѨH∆ÍÅ`À áê@∞, `«$}=¸Öò =O˜ Ü«¸Ñ‘U ѨH∆ÍÅ∞
f„=OQÍ ÉèíQÆ∞æ=∞O@∞O>Ë.. áêÅHõѨHõ∆O =∂„`«O.. „ѨÉèí∞`«fi
q^è•<åÖ’¡#∂ „Ѩ^è•x Ѩxf~°∞Ö’#∂ [_»`«fiO [_»Å∞
Hõ˜ìO^Œ#fl q=∞~°≈Å#∞ '^Œ∂‰õΩ_»∞—QÍ uÑ≤ÊH˘>Ëì „Ñ¨Ü«∞`«flO
KÕâß=∞O@∂ ã¨O|~° Ѩ_»∞`«∞Ok.
J"≥∞iHÍÖ’ <≥ÅH˘#fl Pi÷Hõ =∂O^ŒºO, ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
x~°∞^ÀºQÆO, Pi÷Hõ =º=ã¨÷ PtOz#O`«QÍ Ñ¨ÙOAHÀHõ
áÈ=_»O`À „Ѩ[Å P^•Ü«∂Å∞ `«yæ P ^Õâ◊ =∂Ô~¯@∞Ö’
y~åH˜ Ѩ_çáÈ~ÚOk. JHõ¯_ç Ѩiã≤÷u WÖÏ L#flO^Œ∞<Õ
J"≥∞iHÍÖ’x "åºáê~° ã¨=Ú^•Ü«∂xH˜ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊OÖ’
ÃÑ@∞ì|_ç "å`å=~°}O H©∆}˜™ÈÎO^ŒO@∂ J"≥∞iHÍ
J^茺‰õ∆Ω_»∞ |~åH± XÉÏ=∂ W©=Å PO^Àà◊# =ºHõÎO
KÕâß~°∞. zÅ¡~° =~°ÎHõO =O˜ J<ÕHõ ~°OQÍÖ’¡ q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞ÅÃÑ· ÉèÏ~°`ü Ѩiq∞`«∞Å∞ qkèOK«_»O ÖË^•
x¿+kèOK«_»O `«#‰õΩ P"Õ^Œ# Hõey™ÈÎO^Œx "åºMϺ
xOKå~°∞. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ Ãјì, ÖÏÉèÏÅ∞
QÆ_çOKåÅ#∞HÀ=_»O q^Õj =~°Î‰õΩÅ ã¨fi„ѨÜ≥∂[#OÖ’
ÉèÏQÆ"Õ∞. P "åºáê~°O =Å¡ „Ѩ[ʼnõΩ JѨHÍ~°O [iy<å
"åiH˜ J#=ã¨~°O. "åix J_»∞¤H˘x, ^Õâ◊ „Ѩ[Å
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Ѩi~°H˜∆OK«_»O ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fi Hõ~°Î=ºO,
ÉÏ^茺`«. ^Œ∞~°^Œ∞$+¨ì=âß`«∞Î =∞# „ѨÉèí∞`«fiO `«# Hõ~°Î"åºxfl
q㨇iOK«_»O XHõ qëê^ŒO.
QÆ`« <åÅ∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ J"≥∞iHÍ`À ã¨Ç¨ ѨtÛ=∞
^ÕâßÅ∞ Pi÷Hõ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ J`«ÖωõΩ`«Å=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
™ê÷xHõ =∂Ô~¯@∞¡ =∂O^ŒºOÖ’H˜ *Ï~°∞‰õΩx, "åºáê~åÅ∞
^≥|ƒu#fl <ÕѨ^茺OÖ’ ÉèÏ~°`ü ÖÏO˜ =~°ú=∂# ^ÕâßÅ
=∂Ô~¯’¡H˜ K˘~°|_ç xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ Jq qâ◊fi
„Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞ˆH q^ÕâßÖ’¡ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞
ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ `˘O^Œ~° Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú. ÉèÏ~°`üÖ’x zÅ¡~°
=~°ÎHõ ~°OQÆO `«=∞ =ÚO^Œ∞#fl J^Œ∞ƒù`« "åºáê~°
J=HÍâ◊=∞x Jq ÉèÏqã¨∞Î<åfl~Ú. =∞# ^Õâ◊OÖ’ zÅ¡~°
=~°ÎHõO qÅ∞= ã¨∞=∂~°∞ Ѩk ÅHõ∆Å HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å
ÃÑ·=∂>Ë. 2020<å˜H˜ Jk 30 ÅHõ∆Å HÀ@∞¡ HÍQÆÅ^Œx
JO@∞<åfl~°∞. |_® zÅ¡~° =~°ÎHõ "åºáê~°∞ʼnõΩ WO`«Hõ<åfl
WOˆHO HÍ"åe? „Ѩ[Å ˆH∆=∂xfl Ѩ}OQÍ Ãјì J~Ú<å
ÖÏÉèÏÅ∞ QÆ_çOKåe Hõ^•! JO^Œ∞ˆH ã¨O㨯~°}Å∞.
=∞<À‡Ç¨Ï<£ã≤OQ∑ „Ѩ=zOz# `˘e^Œâ◊ Pi÷Hõ ã¨O㨯~°}Å∞
WѨʘˆH ^Õâ◊ "åºÑ¨ÎOQÍ JxtÛux ã¨$+≤ìOKå~Ú.
Ѷ¨e`«OQÍ Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞, ¿Ñ^ŒiHõO, x~°∞^ÀºQÆO,
Jqhu, Ô~·`«∞Å P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú. WѨʘ `å*Ï
ã¨O㨯~°}Å∞ ^Õâßxfl "≥Ú`«ÎOQÍ q^Õj áêÅ# „H˜O^Œ
=∞yæáÈÜÕ∞ „Ѩ=∂^•xfl ã¨$+≤ìOK«#∞<åfl~Ú.
™ê„=∂[º"å^Œ áêÅHõ=~°æ „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ ¿ã=
KÕ¿ãO^Œ∞ˆH D K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ|_®¤Ü«∞#@OÖ’ ZÖÏO˜
ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. n~°…HÍÅ Pi÷Hõ =∂O^ŒºOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl
J"≥∞iHÍ Pi÷Hõ =º=ã¨÷‰õΩ, „Ѩã¨∞Î`«O =Ú=∞‡~°OQÍ `«=∞
^Õâß^茺Hõ∆ ZxflHõÅ „Hõ=∞OÖ’#∞#fl J"≥∞iH͉õΩ =∞iO`«
â◊H˜Îx KÕ‰õĈ~Û 'ã¨=∞Ü≥∂z`«— K«~°ºÅ∞QÍ HÍO„ÔQãπ áêsì
zÅ¡~°"åºáê~°OÖ’H˜q^ÕjÃÑ@∞ì|_»∞Å∞(ZѶπ_çS)
– Z. #iûOǨχÔ~_ç¤
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

5. 5 #=O|~ü, 2012
Jkè<åÜ«∞Hõ`«fiO, =∞<À‡Ç¨Ï<£ã≤OQ∑ „ѨÉèí∞`«fiO D
'ã¨O㨯~°}Ï K«~°ºÅ∞— XHõ =ӺǨÏOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ
L^ÕÌâ◊ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ fã¨∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∂ÖË#<Õk ã¨Ê+¨ìO.
™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOpHõ~°} U*hûÅ∞, â◊‰õΩÎÅ∞
"åOzèã¨∞Î#fl q^èŒOQÍ ÉèÏ~°`« áêÅHõ=~åæÅ∞ – ˆHO„^ŒOÖ’x
`«=∞ áê~°OѨ~°º „ѨÉèí∞`åfiÅ ^•fi~å `«~°∞"åu ^Œâ◊
ã¨O㨯~°}Å#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ "≥àı§O^Œ∞‰õΩ Hõ@∞ì|_ç
=Ù<åfl=∞x, ™ê„=∂[º"å^Œ â◊‰õΩÎʼnõΩ ^Õâßxfl
Jq∞‡"Õ¿ãO^Œ∞‰õΩ `å=Ú ã¨^• ã≤^ŒúOQÍ =Ù<åfl=∞<Õ
"åã¨Î"åxfl ™ê„=∂[º"å^Œ ta~åxH˜ – =ÚYºOQÍ
J"≥∞iH͉õΩ XHõ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ã¨O^Õâ◊O JO^Œ*ËÜ«∞@OÖ’
ÉèÏQÆ"Õ∞ D 'ã¨O㨯~°} K«~°ºÅ∞. D 'Pi÷Hõ ã¨O㨯~°}Å∞—
– ™ê=∂#º „Ѩ*ÏhHõѨ٠HõëêìÅ∞, ÉÏ^èŒÅ#∞ =∞iO`« f„=O
KÕ™êÎ~Ú, WѨʘˆH ~ÀA~ÀAH© JÉèí„^Œ`«`À rqã¨∞Î#fl
"åi r=<åxfl Jq =∞iO`« ^Œ∞~°ƒ~°O KÕ™êÎ~Ú. ™ê=∂#º
„Ѩ[Å =∞#∞QÆ_Õ „Ѩâßfl~°÷úHõO HÍ#∞Ok.
'2012Ö’ zÅ¡~° "åºáê~°OÖ’x qâ◊fiâ◊H˜Î— ¿Ñi@
_≥ÖÏ~Úò ~°∂á⁄OkOz# x"ÕkHõ „ѨHÍ~°O „ѨѨOK«OÖ’x
250 J„QÆ™ê÷~Ú zÅ¡~° "åºáê~° ã¨Oã¨÷Åhfl HõeÑ≤
2010Ö’ 3.94 ÅHõ∆Å HÀ@¡ _®Å~°¡ "Õ∞~°‰õΩ "åºáê~°O
KÕâß~Ú. "å˜Ö’ "≥Ú^Œ˜ Ѩk zÅ¡~° "åºáê~° ã¨Oã¨÷ÖË
1.16 ÅHõ∆Å HÀ@¡ _®Å~°¡ J=∞‡HÍÅ`À 30 âß`«O "åÏ
^ŒH˜¯OK«∞ ‰õΩ<åfl~Ú. „ѨѨOK« zÅ¡~° "åºáê~°OÖ’
J"≥∞iHÍ^Õ J„QÆÉèÏQÆO. Ѩk zÅ¡~° =~°ÎHõ ã¨Oã¨÷Å "åºáê~°O
ã¨∞=∂~°∞QÍ : "åÖò=∂~üì (J"≥∞iHÍ) 412000 _®Å~°∞¡,
ÔHÔ~á¶È~ü („á¶ê<£û) 120000 _®Å~°∞¡, „>ˇ™È¯ (Ü«¸ˆH)
92000 _®Å~°∞¡, "≥∞„’ ([~°‡h) 89000 _®Å~°∞¡, „HÀ*ˇ~ü
(J"≥∞iHÍ) 82000 _®Å~°∞¡, ™ê¯fi~ü˚ ([~°‡h) 79,000
_®Å~°∞¡, HÍã¨∞ì HÀ (J"≥∞iHÍ) 68,000 _®Å~°∞¡, ^Œ ǨϟO
_çáÈ (J"≥∞iHÍ) 68,000 _®Å~°∞¡, "åÖò „w<£ HÀ
(J"≥∞iHÍ) 68,000 _®Å~°∞¡, JeÌ ([~°‡h) 67,000
_®Å~°¡ "åºáê~°O ™êyOKå~Ú. Wq =∞# ^Õâ◊OÖ’
„Ѩ"Õt¿ãÎ ÃÑ^ŒÌ KÕѨÅ∞ z#fl KÕѨÅ#∞ q∞Oy# K«O^ŒOQÍ
=∞# zÅ¡~° "åºáê~°∞Å∞ g^èŒ∞Å áêÅ=Ù`å~°∞.
Ü«¸Ñ‘U „ѨÉèí∞`«fiO ã¨fi^Õj q^è•<åʼnõΩ uÖ’^ŒHÍÅ∞
WzÛOk. Pi÷Hõ =∞O^ŒQÆ=∞#O, „^Œ"ÀºÅƒù}O ÉèÏ~åxfl
„Ѩ[ÅÃÑ· ~°∞^Œ∞Ì`«∞Ok. J#∞‰õΩ#flO`å J~ÚOk. ~å#∞#fl
H˘kÌ ã¨O=`«û~åÖ’¡ HÀÏ¡k =∞Ok ™ê=∂#∞ºÅ Láêkèx
^≥|ƒf¿ãÖÏ zÅ¡~° =~°ÎHõOÖ’ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ
„ѨÉèí∞`«fiO `«Å∞ѨÙÅ∞ ÉÏ~å¡ `≥izOk. D K«~°º <≥=∞‡kQÍ
„áê}ÏÅ#∞ ǨÏiOKÕ q+¨O =O˜k. KåÖÏ ^ÕâßÅÖ’ P
^ÕâßÅ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ÃÑ· ZѶπ_çS „ѨÉèÏ=O ™ê#∞‰õÄÅOQÍ
ÖË^Œ∞. Z<Àfl ^ÕâßÅ∞ i>ˇÿÖò "å}˜*Ϻxfl q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞
™êfinè#O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ J#∞=∞uOK«_»O ÖË^Œ∞. zÅ¡~°
=~°ÎHõOÖ’H˜ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ =¿ãÎ ÅHõ∆ÖÏk <å}º"≥∞ÿ#
L^ÀºQÍÅ∞ `≥™êÎÜ«∞#_»O "åã¨Î"åÅ#∞ =∞ã≤ѨÓã≤ =∂Ô~_»∞
KÕã¨∞Î#fl@∞¡Ok. QÆ`Õ_®k zÅ¡~° =~°ÎHõOÖ’ q^Õj ÃÑ@∞
ì|_»∞ʼnõΩ J#∞=∞uã¨∞Î#fl@∞¡ „ѨHõ@# KÕÜ«∞QÍ<Õ "≥Å∞¡"≥uÎ#
x~°ã¨#`À Jxfl q^è•Å∞QÍ ã¨O„ѨkOz# `«~åfi`«<Õ
JOu=∞ x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩOÏ=∞x „ѨHõ˜Oz# „ѨÉèí∞`«fiO
L~°∞=ÚÖËx Ñ≤_»∞QÆ∞ =∂kiQÍ Ñ¨k <≥ÅÅ `«~°∞"å`«
áê~°¡"≥∞O@∞ ã¨=∂"ÕâßÅ∞ =ÚyÜ«∞QÍ<Õ ZÖÏO˜
ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ ÃãÃÑìO|~ü 14# ã¨O㨯~°}Å∞
„ѨHõ˜OzOk.
`å*Ï ã¨O㨯~°}ÅÖ’ "≥Ú^Œ˜k =∞eì „ÉÏO_£ i>ˇÿÖò
=∂Ô~¯òÖ’ 51 âß`«O q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ J#∞=∞uã¨∂Î<Õ
g˜ÃÑ· ~å„ëêìÅ^Õ `«∞k x~°‚Ü«∞=∞x ¿Ñ~˘¯Ok. =∞bì„ÉÏO_£
i>ˇÿeOQ∑Ö’H˜ J_»∞QÆ∞ ÃÑÏìÅx Pâ◊ Ѩ_»∞`«∞#fl q^Õj
ã¨Oã¨÷Å∞ Hõhã¨O 10 HÀ@¡ _®Å~°∞¡ W<≥fiãπì KÕÜ«∂eû
LO@∞O^Œx, JO^Œ∞Ö’ ‰õÄ_® 50 âß`«O „QÍg∞}
„áêO`åÖ’¡ W<≥fiãπì KÕÜ«∂Åx x|O^èŒ# qkèOzOk.
JÖψQ `å=Ú q„Hõ~ÚOKÕ L`«Ê`«∞ÎÖ’¡ Hõhã¨O 30 âß`«O
L`«Ê`«∞ÎÅ#∞ ™ê÷xHõ z#fl, =∞^茺 `«~°Ç¨ HõOÃÑhÅ #∞Oz
¿ãHõiOKåeû LO@∞Ok. Hõhã¨O 50 âß`«O ÃÑ@∞ì|_çx
ZѶπ_çSH˜ J#∞=∞u á⁄Ok# <å˜ #∞O_ç =¸_Õà◊§Ö’QÍ
=∞øeHõ =ã¨`«∞Å Jaè=$kúH˜ Y~°∞Û KÕÜ«∂eû LO@∞Ok.
Ô~O_»=k ^ÕjÜ«∞ q=∂#Ü«∂# ã¨Oã¨÷Ö’¡ q^Õj
q=∂#Ü«∂# HõOÃÑhÅ∞ 49 âß`«O ÃÑ@∞ì|_ç ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ
J=HÍâ◊O. =¸_»=k „Ѩ™ê~° ~°OQÆOÖ’ >ˇeá¶È~üì û,
_ô©ÃÇÏKü, ˆH|∞Öò <≥ò=~ü¯ ÅÖ’ ZѶπ_ôSŠѨiq∞u 74
âß`åxH˜ ÃÑOѨÙ`À „ÉÏ_£ HÍã≤ìOQ∑ ~°OQÍxfl =∞iO`«QÍ
q^Õj ã¨Oã¨÷Å „Ѩ"ÕâßxH˜ `≥iKå~°∞. ˜q "å~åÎ Kå<≥à◊√§,
ZѶπZO ˆ~_çÜ≥∂ ã¨sfiã¨∞Ö’¡ ZѶπ_çS Ѩiq∞ux 26
âß`«OQÍ Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ H˘#™êyOKå~°∞. J~Ú`Õ _≥·Ô~H±ì
@∞ Ǩϟ"£∞ (_ç˜ÃÇÏKü), ÃÇÏ_£ ZO_£ W<£ k Ãã·¯ (Ç≤Ïòû),
=∞bì ã¨sfiãπ PѨˆ~@~üû (ZOZãπF), ˆH|∞Öò ©q

6. 6
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ã¨sfiã¨∞ÅxflO˜Ö’#∂ UHõ`«fiO fã¨∞‰õΩ=KÕÛO^Œ∞‰õΩ "å˜Ö’
74 âß`«O ZѶπ_çSÅ#∞ J#∞=∞u™êÎ~°∞. nO`À „Ѩ™ê~°
=∂^茺=∂ÅÃÑ· HÍ~Àʈ~ò QÆ∞`åÎkèѨ`«ºO U~°Ê_»#∞Ok.
q^Õj Kå#à◊√¡ "≥·*Ï˝xHõ „Ѩ™ê~åÅ |^Œ∞Å∞ Jj¡Å`«‰õΩ,
™êO㨯 $uHõ q^èŒfiO™êxH˜, áêâßÛ`«º qxÜ≥∂QÆ
ã¨O㨯 $ux ÃÑOz áÈ+≤OK«_®xH˜ `À_»Ê_»∞`å~Ú. ™êì~ü
>ˇeq[<£ „Ѩ™ê~åÅ∞ =∞# ^Õâ◊OÖ’ "≥Ú^ŒÖˇ·# `«~åfi`«
=∂#= qÅ∞=Å q^èŒfiOã¨O "≥Ú^ŒÖˇ·O^Œ#fl "å^Œ# |ÅOQÍ
LOk. <åÅæ=k P~ÚÖò WO_çÜ«∂ 10 âß`«O,
Ç≤ÏO^Œ∞™ê÷<£ HÍѨ~ü 9.59 âß`«O, <åÖ’¯ 12.15 âß`«O,
ZOZO©ã‘ ã¨Oã¨÷Ö’¡ 9.33 âß`«O "åÏÅ q„HõÜ«∞O
^•fi~å 15 "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ¿ãHõiOK«#∞Ok.
S^Œ=k q^Œ∞º`ü "å}˜[º ˆHO„^•Ö’¡ (Ѩ=~ü „>Ë_çOQ∑
ZˆHÛO*ò)ÅÖ’ 49 âß`«O ZѶπ_ôSʼnõΩ J#∞=∞uxzÛOk.
J~Ú`Õ D J#∞=∞`«∞Å∞ ™êìH± =∂Ô~¯ò xÜ«∞O„`«} ã¨Oã¨÷
Ããc, ÃãO„@Öò ZÅ„H˜ìã≤© Ô~QÆ∞ºÖË@s Hõg∞+¨<£ (Ѩ=~ü
=∂Ô~¯ò) xÜ«∞O„`«}ʼnõΩ Ö’|_ç LOÏ~Ú. WO^Œ∞Ö’
26% ^•HÍ ZѶπ_ôS ~°∂ѨOÖ’, q∞QÆ`å 23 âß`åxfl
q^Õj ã¨O™ê÷QÆ`« ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ (ZѶπSS) H˜O^Œ J#∞=∞u
™êÎ~°∞. WHõ g∞^Œ@ ZѶπSS ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ ã¨fiÜ«∞O
K«e`« =∂~°æOÖ’, ZѶπ_ôSÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fi P"≥∂k`«
=∂~°æOÖ’ P"≥∂k™êÎ~°∞. WO_çÜ«∞<£ Z#s˚ ZˆHû ÛùO*ò,
Ѩ=~ü ZˆHû ÛùO*ò WO_çÜ«∂Å∞ „Ѩã¨∞Î`«O ^Õâ◊OÖ’ Ô~O_»∞
„Ѩ^è•# Ѩ=~ü „>Ë_çOQ∑ ZˆHû ÛùOrÅ∞. q^Œ∞º`ü „>Ë_çOQ∑
ZˆHû ÛùOrÅ#∞ Ѩ˜+¨ìO KÕÜ«∞_»O`À áê@∞ q^Œ∞º`ü ÅÉèíº`«
ÃÑiˆQO^Œ∞‰õΩ, ѨOÑ≤}© "≥∞~°∞QÆÜÕ∞ºO^Œ∞‰õΩ Wk
^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞`«∞O^Œx P#O^£ â◊~°‡ K≥áêÊ~°∞. J`åº^èŒ∞xHõ
™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝<åxH˜, =∞ixfl ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ ZѶπ_ôSÅ∞
^ÀǨÏ^ŒO KÕ™êÎÜ«∞<åfl~°∞. „Ѩã¨∞Î`« q^è•#O „ѨHÍ~°O
q^Œ∞º`ü ~°OQÆOÖ’ (J}∞ q^Œ∞º`ü `«Ñ¨Ê) 100%
ZѶπ_ôSʼnõΩ ã¨fiÜ«∞OKåÅHõ J#∞=∞u LOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù
JѨCÖ’¡ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú# ~å„+¨ì q^Œ∞º`ü ѨOÑ≤}˜
HõOÃÑhʼnõΩ (_ç㨯OÅ∞) ÃãÃÑìO|~ü 24# ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO
~°∂. 1.9 ÅHõ∆Å Éˇ~ÚÖò Bò „ѨHõ˜OzOk. =∂iÛ
2012 <å˜H˜ _ç㨯OÅ #ëêìÅ∞ ~°∂. 2.46 ÅHõ∆Å HÀ@¡
=~°‰õΩ LO@∞O^Œx ˆHO„^Œ q^Œ∞º`ü =∞O„u g~°Ñ¨Ê "≥ÚÇ≤Ïb
ÃãÃÑìO|~ü 25# `≥eáê~°∞. WHõ Öˇ·Ãã#∞ûÅ ~å[ºO ÖË^Œ∞.
L#fl^ŒÖÏ¡ HÍ~Àʈ~@¡ ^ÀÑ≤_ç ~å[º"Õ∞. Jxfl
L`«Ê`«∞ÎÅÖ’#∂ =∞bì „ÉÏO_£ s>ˇÿeOQ∑Ö’ 51 âß`«O
q^Õj „Ѩ`«ºHõ∆ ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ J#∞=∞uOK«#∞#fl@∞¡
ÃãÃÑìO|~ü 20# JkèHÍiHõ „ѨHõ@# "≥Å∞=_çOk.
ÃãÃÑìO|~ü 14# =∞bì „ÉÏO_£ i>ˇÿÖò ~°OQÆOÖ’H˜
ZѶπ_ôSÅ#∞ J#∞=∞uOz# ˆHO„^ŒO, P `«~åfi`«
q=∂#~°OQÆO, „Ѩ™ê~° =∂^茺=∞OÖ’H˜ ZѶπ_ôSʼnõΩ „w<£
ã≤QÆflÖò WzÛ# „ѨÉèí∞`«fiO D™êi =∞~À ~“O_£
ã¨O㨯~°}ʼnõΩ NHÍ~°O K«∞˜ìOk. 4# =∞<À‡Ç¨Ï<£
J^茺Hõ∆`«# [iy# ˆHO„^Œ =∞O„`«∞Å |$O^ŒO ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
c=∂~°OQÆOÖ’H˜ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ÖË J#∞=∞uOKåÅx
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. g˜`À áê@∞ Hõ"≥∂_ç© =∂Ô~¯ò
Ô~QÆ∞ºÖË@s =º=ã¨÷#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞_®xH˜
~°∂á⁄OkOz# HõOÃÑh aÅ∞¡#∞, =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å
~°OQÆOÖ’H˜ ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ ÃÑOK«_®xH˜ U~åÊ@∞ KÕã≤#
„Ѩ`ÕºHõ Ѷ¨O_£(S_ôZѶπ)Å U~åÊ@∞ÃÑ· D ã¨=∂"Õâ◊O
P"≥∂^ŒO `≥eÑ≤Ok. c=∂ ~°OQÆOÖ’ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å
Ѩiq∞ux „Ѩã¨∞Î`«O L#fl 26 âß`«O #∞Oz 49 âß`«O
ÃÑOK«#∞O_»QÍ, "≥Ú^Œ˜™êiQÍ ÃÑ#¬<£ Ѷ¨O_£Ö’H˜ 26
âß`«O ZѶπ_ôSÅ#∞ J#∞=∞uOKÕ q+¨Ü«∞OÃÑ· x~°‚Ü«∞O
fã¨∞‰õΩOk. Ñ≤OKè«<£ ~°OQÆOÖ’ ZѶπ_ôSÅ „Ѩ"Õâ◊O =Å¡
ÖϘ<£ J"≥∞iHÍ ^ÕâßÖ’¡ J<ÕHõ KÕ^Œ∞ J#∞Éèí"åÅ∞<åfl~Ú.
L^ÀºQÆ∞Å ÃÑ#¬<£#∞ ™êìH± =∂Ô~¯ò‰õΩ `«~°eOK«_»O, ÃÑ#¬<£
x~°fiǨÏ}Ï ã¨Oã¨÷Ö’¡H˜ q^Õj x^èŒ∞Å#∞ PǨ fixOK«_»O
^Œ$ëêìº ÃÑ#¬<£ x^èŒ∞ʼnõΩ ZÖÏO˜ Qͺ~°O© LO_»^Œ∞.
„ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ ZO`À H˘O`« Éèí~À™êQÍ xeKÕ
ÃÑ#¬<£ Ѩ^äŒHõO HÍ~Àʈ~ò ~å|O^Œ∞Å áêÅ∞HÍ#∞Ok.
Ñ≤OKè«<£ xkè xÜ«∞O„`«}, Jaè=$kú „áêkèHÍ~°
ã¨Oã¨÷(Ñ‘ZѶπP~ü_ôS) aÅ∞¡‰õΩ P"≥∂^ŒO `≥eÑ≤Ok. H˘`«Î
HõOÃÑhÅ aÅ∞¡`À „Ѩã¨∞Î`«=Ú#fl K«ÏìÅxflO˜Ö’#∂
=∂~°∞ÊÅ∞ ã¨OÉèíq™êÎ~Ú. Jxfl ~°OQÍÅ∞ nx ѨikèÖ’H˜
=™êÎ~Ú. =∞øeHõ ~°OQÆO „áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ x^èŒ∞Å∞ ÃÑOKÕO^Œ∞‰õΩ
=∞øeHõ ™œHõ~åºÅ ~°∞} xkè(S_ôZѶπ)x fã¨∞‰õΩ~å"åÅx
HõOÃÑhÅ K«ÏìxH˜ ѨÅ∞ ã¨=~°}efl P"≥∂kOzOk.
HÍ~Àʈ~ò ™È+¨Öò Ô~™êÊxû|∞e˜(ã‘ZãπP~ü) x^èŒ∞Å#∂
xˆ~útOzOk. ã¨OH˜∆¡+¨ì <åºÜ«∞ =º=Ǩ ~åÅÃÑ· „ѨÉèí∞`åfixH˜
ã¨ÅǨ Å∞ WKÕÛO^Œ∞‰õΩ '<åºÜ«∞ Hõg∞+¨<£—#∞
ѨÙ#~°∞^ŒúiOKåÅx x~°‚~ÚOzOk. 2012–15
HÍÅ=º=kè Ö’ 20= <åºÜ«∞ Hõg∞+¨<£#∞ U~åÊ@∞ KÕ™êÎ~°∞.

7. 7 #=O|~ü, 2012
12= ѨOK«=~°¬ „Ѩ}ÏoHõÖ’ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å
~°OQÆOÖ’H˜ ÅHõ∆ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
ÃјìOK«_®xH˜ W<£„á¶ê „áê*ˇ‰õΩìÅ H˜¡Ü«∞Ô~<£ûÅ#∞
"ÕQÆ=O`«OQÍ KÕÜ«∞_®xH˜ „Ѩ`ÕºHõ Hõq∞©x „Ѩ^è•#=∞O„u
U~åÊ@∞KÕâß~°∞. =KÕÛ S^Õà◊¡Ö’ ˆHO„^ŒO ~°∂á⁄OkOz#
„Ѩ}ÏoHõʼnõΩ D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ P"≥∂^Œ=Ú„^Œ Ѩ_çOk.
ã¨~°∞‰õΩŠѶ¨ÓºK«~üû =∂Ô~¯ò‰õΩ ã¨O㨯~°}Å L`ÕÎ*Ïxfl
WKÕÛÖÏ á¶ê~°fi~ü¤ HÍO„ÏH±ì xÜ«∞O„`«} K«@ìO(ã¨=~°})
aÅ∞¡ 2010(ZѶπã≤P~üS)Å |Ö’¿Ñ`«O J=Ù`«∞Ok.
JÖψQ á¶ê~°fi~ü¤ =∂Ô~¯ò Hõg∞+¨<£#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O`À
q^Õj ã¨O™ê÷QÆ`« W<≥fiã¨ì~°∞¡, „>Ë_çOQ∑ x~°fiǨÏ}Ö’ H˘`«Î
„áê_»‰õΩìÅ#∞ „Ѩ"Õâ◊ ÃÑ@ì_®xH˜ gÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
WѨʘˆH ã≤OyÖò „ÉÏO_£Ö’ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ
=O^Œâß`«O J#∞=∞uOz# ˆHO„^ŒO WHõÃÑ· =∞bì „ÉÏO_£
i>ˇÿÖò ~°OQÆOÖ’H˜ Ãã·`«O ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
PǨ fixã¨∞Î#fl <ÕѨ^䌺OÖ’ WHõÃÑ· z#fl z#fl ^Œ∞HÍ}^•~°∞Å
r=#O zè<åfl aè#flO HÍ=_»O `«^䌺=∞#fl PO^Àà◊#Å∞
=ºHõÎ=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. "åÖò=∂~üì, Hͺsá¶È~ü, >ˇ™È¯, "≥∞„’
=O˜ q^Õj QÆ∞`«Î i>ˇÿÖò ã¨Oã¨÷Å∞ ÉèÏ~°`ü =O˜ JuÃÑ^ŒÌ
=∂Ô~¯òÃÑ· Hõ<Õflã≤ LOKå~Ú. ^èŒ~°Å x~°‚Ü«∞O ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ
ã¨Oã¨÷Å KÕuÖ’H˜ "≥o§áÈ=_»O`À áê@∞ Ѷ¨ÓºK«~ü „>Ë_çOQ∑
=O˜ JOâßÅ`À Ô~·`«∞Å∞ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# #+¨ìáÈ#∞<åfl~°∞.
JxflO˜ Ѩ~°º=™ê#OQÍ ™ê^è•~°} qxÜ≥∂QÆ^•~°∞_çx
^èŒ~°Å ÉèÏ~åÅ∞ #_ç¤ q~°K«#∞<åfl~Ú. ǨÏOQÆ∞á⁄OQÆ∞Å`À
LO_Õ „ѨѨOK« ™ê÷~Ú ÃÑ`«ÎO^•s ã¨Oã¨÷Å ^•˜H˜ ^ÕjÜ«∞
=∂Öòû `«@∞ì‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤÷u LO_»^Œ∞. WHõ¯_ç Ѩi„â◊=∞Å∞
Ãã·`«O =¸`«Ñ¨_Õ „Ѩ=∂^ŒO ÖËHõáÈÖË^Œ∞. WHõ g^èŒ∞Ö’¡
zÅ¡~° ^Œ∞HÍ}ÏŠѨiã≤÷u =∞s ^•~°∞}OQÍ LO@∞Ok.
WѨʘˆH ~å„+¨ìOÖ’x ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£, q[Ü«∞"å_»,
qâßYѨ@flO =O˜ „Ѩ^è•# #QÆ~åÖ’¡ =∂Öòû =KåÛHõ
H˜~å}Ï H˘@∞¡ ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’<Õ =¸`«Ñ¨_®¤~Ú. WHõ
ÃÑ^ŒÌ HõOÃÑhÅ∞ ~°OQÆOÖ’H˜ ky`Õ.. ^ÕjÜ«∞ zÅ¡~° =~°ÎHÍxH˜
=∞~°}âßã¨#O edOz#>Ë¡ J=Ù`«∞O^Œx qâı¡+¨‰õΩÅ∞
JO@∞<åfl~°∞.
q^Õj K≥e¡OѨÙÅ ã¨OH∆ÀÉèíO #∞Oz |Ü«∞@ Ѩ_ÕO^Œ∞‰õΩ
_®Å~°¡ HÀã¨O "≥OѨ~å¡_»∞`«∞#fl „ѨÉèí∞`«fiO <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡
=∞OkH˜ Láêkè HõeÊã¨∞Î#fl zÅ¡~° "åºáê~åxfl
^≥|ƒf¿ãO^Œ∞‰õΩ áêzáê@Å<Õ áê_»∞`ÀOk. Pi÷Hõ =∞O„u
z^ŒO|~°O, =º=™êÜ«∞ =∞O„u â◊~°^£Ñ¨"å~ü,
<åºÜ«∞âßY=∞O„u ã¨Öχ<£Y∂s¬^£, "å}˜[ºâßMÏ =∞O„u
P#O^£ â◊~°‡ ã¨O㨯~°}Å#∞ ã¨=∞i÷OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍQÍ,
ˆHO„^Œ =∞O„`«∞Å∞ UÔH PO’h, =Ü«∞ÖÏ~ü ~°q,
Hõ=∞Öò<å^ä£Å∞ q^Õj „Ѩ`«ºHõ∆ ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ =ºuˆ~H˜OK«_»O
H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ. PO„^茄Ѩ^Õâò, J™êûO, _èçb¡, ǨÏ~åº<å,
[=¸‡ HÍj‡~ü, _®=∞<£ _»Ü«¸º, ^•„^•#QÆ~ü ǨÏ"Õb,
ˆH~°à◊, =∞Ǩ ~å„+¨ì, =∞}˜Ñ¨Ó~ü, ~å[™ê÷<£, L`«Î~åYO_£Å∞
ZѶπ_ôSʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ L<åfl~Ú. `å#∞ JkèHÍ~°OÖ’
LO_»QÍ WÖÏO˜ „Ѩuáê^Œ#ÖË KÕã≤# a*ˇÑ≤ WѨC_»∞
=ºuˆ~Hõ`« =ºHõÎO KÕã¨∞Î#flk. WHõ Zã‘Ê, aZãπÑ≤, J<åfl
_çZOˆH =∞Å¡QÆ∞ÖÏ¡Å∞ Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú. `«=∞ÃÑ· #∞#fl
Jqhu ˆHã¨∞Å#∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩi¿ãÎ ÖË^• `˘ey¿ãÎ
„ѨÉèí∞`åfixH˜ =∞^ŒÌu™êÎ=∞x xã≤ûQÆ∞æQÍ<Õ
ÉË~åÖÏ_»∞`«∞<åfl~Ú.
=∞# ^Õâ◊OÖ’ zÅ¡~° "åºáê~°O l_çÑ≤H˜ 11 âß`«O
ã¨=∞‰õÄ~°∞Û`«∞Ok. HÀ˜ =∞OkH˜ ÃÑ·QÍ L#fl i>ˇÿÅ~°∞¡
<åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ =∞Ok ã≤|ƒOkH˜ Láêkè HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞.
zÅ¡~° =~°ÎHÍxfl q^Õj |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ʼnõΩ ’‰õΩQÍ
J"Õ∞‡¿ãO^Œ∞‰õΩ ˆHO„^ŒO ~°OQÆO ã≤^ŒúO KÕã≤Ok. ÉèÏ~°fÜ«∞
zÅ¡~° =~°ÎHõOÖ’ „Ѩ^è•#OQÍ Ô~O_»∞ =~åæÅ∞ L<åfl~Ú.
XHõ˜ ã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÆO, Ô~O_»=k Jã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÆO.
W`«~° ^ÕâßÖ’¡ ã¨OѶ¨∞˜`« zÅ¡~° =~°ÎHõO 20 #∞Oz 30
âß`«O =~°‰õÄ LO_»QÍ.. ÉèÏ~°`üÖ’ =∂„`«O P~°∞ âß`«"Õ∞
ã¨OѶ¨∞˜`« zÅ¡~° =~°ÎHõO [~°∞QÆ∞`ÀOk. q∞ye#^ŒO`å
Jã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÆOÖ’<Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO>Ë g^èŒ∞Ö’¡x
H˜~å}Ï H˘@∞ì, ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞, _çáê~üì"≥∞Oò ™Èì~°∞¡, `ÀѨÙ_»∞
|O_»∞¡ `«k`«~åÅ ~°∂ѨOÖ’ 94 âß`«O "åºáê~°O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. J"≥∞iHÍÖ’x "åÖò=∂~üì HõOÃÑh ˆH=ÅO
21 ÅHõ∆Å =∞Ok ã≤|ƒOk`À 420 HÀ@¡ _®Å~°¡ "åºáê~°O
KÕã¨∞Î#flk. XHõ"≥·Ñ¨Ù WÖÏO˜ HõOÃÑhÅ∞ L#fl J"≥∞iHÍ,
S~Àáê ^ÕâßÅÖ’ Pi÷Hõ ã¨OH∆ÀÉèíO, x~°∞^ÀºQÆO, ^•i„^ŒºO
~ÀA~ÀA‰õÄ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O>Ë P HõOÃÑhÅ∞ JHõ¯_ç [<åxfl
QÍeH˘ke =∞~À"≥·Ñ¨Ù# =∞# [<åÅ#∞ L^Œúi™êÎ=∞x,
Láêkèx ÃÑOK«∞`å=∞#fl =∂@ Z=~°∞ #=∂‡e ?
qq^èŒ ^ÕâßÅ J#∞Éèí"åÅ#∞ QÆ=∞x¿ãÎ ZѶπ_ôSÅ#∞
i>ˇÿÖò ~°OQÆOÖ’H˜ J#∞=∞uOz#O^Œ∞ =Å# Ô~·`«∞Å
áêe@ J`«ºO`« q<åâ◊#HÍi Jx ~°∞A=~ÚOk.

8. 8
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
=º=™êÜ«∞O HÍ~Àʈ~©Hõ~°} K≥Ok z#fl, ã¨#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å∞
`«=∞ Éèí∂=ÚÖ’¡<Õ ‰õÄbÅ∞QÍ =∂~å~°∞. „a@<£Ö’x
PǨ ~° zÅ¡~° =~°ÎHõ Ѩi„â◊=∞ "≥Ú`«ÎO ˆH=ÅO <åÅ∞QÆ∞
ã¨Oã¨÷Å KÕ`«∞Ö’¡<Õ LOk. J"≥∞iHÍÖ’ 60 âß`«O PǨ ~°
J=∞‡HÍÅ∞ ˆH=ÅO S^Œ∞ ã¨Oã¨÷Å QÆ∞Ñ≤Ê’¡ L<åfl~Ú.
Ô~·`«∞ʼnõΩ "≥∞~°∞ÔQ·# ^èŒ~°Å∞ HõeÊOK«@"Õ∞ x["≥∞ÿ`Õ S~ÀáêÖ’
Ô~·`«∞Å∞ =º=™êÜ«∂xH˜ ZO^Œ∞‰õΩ ^Œ∂~°O J=Ù`«∞#fl@∞¡ ?
J"≥∞iHÍ UÏ =º=™êÜ«∞ ã¨aû_ôÅ∞QÍ "ÕÅ HÀ@¡ _®Å~°∞¡
ZO^Œ∞‰õΩ Wã¨∞Î#fl@∞¡ ? q^Õj HõOÃÑhÅ∞ =¿ãÎ J<ÕHõ ^ÕâßÖ’¡
áê`« ^ŒàÏsÅ∞ áÈ~Ú H˘`«Î ^ŒàÏ~°∞Å∞, U[hûÅ∞ =zÛ
Ô~·`«∞Å #∞Oz HÍ~°∞KÒHõQÍ H˘˜ì"Õã¨∞Î#fl J<åºÜ«∞O
Hõà◊¡=ÚO^Œ∞ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. #ÅÉèˇ· âß`«O ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞,
ѨO_»∞¡ =$^è• J=Ù`«∞<åflÜ«∞x ^•xx JiHõ˜ì Ô~·`«∞ʼnõΩ
"Õ∞Å∞ KÕ™êÎ=∞x K≥ѨÊ@O ‰õÄ_® K≥=ÙÖ’¡ ѨÓÅ∞ ÃÑ@ì@"Õ∞.
J"≥∞iHÍÖ’ Ãã·`«O 25 âß`«O =~°‰õÄ =$^è•
J=Ù`ÀO^Œ#flk ѨzÛ x[O. ˆHO„^Œ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ
^ŒQÍHÀ~°∞ q^è•<åÅ HÍ~°}OQÍ 'J=∞‡É’`Õ J_»q –
H˘#É’`Õ H˘~°q—QÍ Ñ¨iã≤÷`«∞Å∞ kQÆ*Ïi |_»∞QÆ∞ Ô~·`«∞
|`«∞‰õΩ |eÑ‘~î°O g∞^Œ‰õΩ KÕi`Õ, |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å∞
=zÛ j`«Å y_»¤OQÆ∞Å∞ Hõ˜ì HõëêìÅ Hõ_»e#∞Oz ÉèÏ~°fÜ«∞
Ô~·`«∞efl X_»∞¤# Ѩ_Õ™êÎÜ«∞@. ã‘fiÜ«∞ „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ
U=∂„`«O qѶ¨∂`«O Hõey# "≥Å∞Ѩe ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ Ô~Hõ¯Å∞
Hõ@∞ì‰õΩ ~å„uH˜ ~å„`Õ ZyiáÈ`åÜ«∞#_®xH˜
PˆQflÜ«∂ã≤Ü«∂ ÃÑ#∞ ã¨OH∆ÀÉèí"Õ∞ ^Œ$ëêìO`«O. „Ѩ^è•#OQÍ
=º=™êÜ«∞ Hõ=∞`åÅhfl HÍO„ωõΩì =º=™êÜ«∞ ѨikèÖ’H˜
ÖË^• q^Õj HõOÃÑhŠѨÓiÎ Pnè#OÖ’H˜ `≥KÕÛ Ñ¨iã≤÷ux
„ѨÉèí∞`«fiO ã¨$+≤ìã¨∞Î#flk. WHõg∞^Œ@ =º=™êÜ«∞O y@∞ìÉÏ@∞
HÍ^Œ∞, Ô~·`«∞ʼnõΩ Éèí∂=ÚÅÃÑ· ǨωõΩ¯ LO_»^Œ∞. hà◊√§
„ÃÑ·"Õ@∞ ã¨Oã¨÷Å Ñ≤_çH˜@¡ zH˜¯ LOÏ~Ú. =∞#O U
ѨO@Å∞ ѨO_çOKåÅ<Õk |Ǩïà◊ *Ïu HõOÃÑhÅ∞
âßã≤™êÎ~Ú. J"≥∞iHÍ #∞Oz =¿ãÎ `«Ñ¨Ê =∞#‰õΩ Ñ≤_çÔH_»∞
aÜ«∞ºO ^˘~°HõHõáÈ=K«∞Û.
L#fl`«"≥∞ÿ# Ü«∂[=∂#º Ѩ^Œú`«∞Å#∞
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»`å=∞#fl "åÖò=∂~üì HõOÃÑh "≥∞H˜ûHÀÖ’
^Œ∞HÍ}ÏÅ∞ `≥iKÕO^Œ∞‰õΩ =Ú_»∞ѨÙÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ
K≥e¡Oz#@∞¡? QÆ`« Ô~O_»∞ ã¨O=`«û~åÅÖ’ =∞# ^Õâ◊OÖ’
^Œ∞HÍ}ÏÅ∞ `≥iKÕO^Œ∞‰õΩ J^Õ HõOÃÑh 52 HÀ@¡
~°∂áêÜ«∞Å#∞ ÃÑ·~°gÅ HÀã¨O Y~°∞Û KÕã≤#@∞¡ ã¨fiÜ«∞OQÍ
K≥Ñ≤ÊOk. q^Õj zÅ¡~° ^Œ∞HÍ}ÏÅ#∞ J#∞=∞uOKÕ
x~°‚Ü«∞O ~å„ëêìÅ^Õ Jx K≥|∞`«∞#fl ˆHO„^ŒO q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ *ÏfÜ«∞ ™ê÷~Ú HõeÊ™êÎ=∞x XѨÊO^•ÅÃÑ·
ã¨O`«HÍÖˇO^Œ∞‰õΩ KÕã≤#@∞¡ ? Ѩk ÅHõ∆Å [<åÉèÏ ÃÑ·|_ç#
#QÆ~åÖ’¡<Õ J#∞=∞u™êÎ=∞x, ™ê÷xHõ `«Ü«∂s =ã¨∞Î=ÙÅ#∞
30 âß`«O H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜ«∂Å#flk ‰õÄ_® J=∞Å∞ KÕ¿ã
x|O^èŒ# HÍ^Œ∞. `«~°∞"å`« nxfl ZuÎ"ÕÜ«∞~°#fl Qͺ~°O©
U=ÚOk? ¢ÃÑ·"Õ@∞ >ˇeHÍO HõOÃÑhÅ∞ „QÍ=∂ÅÖ’ á¶È<£
¿ã=Å∞ JOkOKåÅx L#fl x|O^èŒ##∞ Zxfl HõOÃÑhÅ∞
J=∞Å∞ [iáê~Ú? LÅ¡OѶ≤∞Oz# XHõ¯ ^•xÃÑ· J~Ú<å
K«~°º fã¨∞‰õΩ<åfl~å ? HÍj=∞lb Hõ^äŒÖÏ¡ WÖÏO˜
J"åã¨Î"åÅ QÆ∞iOz J#O`«OQÍ K≥ѨCHÀ=K«∞Û.
qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Ö#∞ L^ŒúiOK«_®xH˜ |Ǩïà◊*Ïu
ã¨Oã¨÷Å∞ ѨÙ@ìÖË^Œ∞. 30 ÅHõ∆Å HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å ÃÑ·zÅ∞‰õΩ
ÉèÏ~°`« i>ˇÿÖò =∂Ô~¯’¡ ^ŒO_çQÍ ÖÏÉèÏÅ∞ ѨO_çOK«∞
HÀ=_®xH˜ J=HÍâ◊O HÀã¨O Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl '"åÖò=∂~üì—
ÖÏO˜ ã¨Oã¨÷Å ~åHõ`À ÃÑ#∞ ™ê=∂lHõ ã¨OH∆ÀÉèíO `«Ñ¨Ê^Œ∞.
"åÖò=∂~üì ѨÙ}º=∂ Jx J"≥∞iHÍÖ’<Õ 1992–2007
=∞^茺 HÍÅOÖ’ ™ê=∂#º ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«∞H˘O@∞#fl 60 "ÕÅ ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞ =¸`«Ñ¨_®¤~Ú.
2001–06 =∞^茺 K≥·<å`À "åÖò=∂~üì "å}˜[ºO HÍ~°}OQÍ
J"≥∞iHÍÖ’ ÅH∆Í 33 "ÕÅ L^ÀºQÍÅ∞ QÆÅ¡O`«Ü«∂º~Ú.
^ÕjÜ«∞OQÍ ã≤÷~°Ñ¨_®¤Hõ – L`«ÊuÎ^•~°∞ʼnõΩ
=º=™êÜ«∞^•~°∞ʼnõΩ `å#∞ K≥Ñ≤ÊO^Õ ˆ~@∞, K≥e¡OzO^Õ
=¸ÅºO J#fl@∞¡ "åÖò=∂~üì =º=ǨÏiã¨∞ÎO^Œx
ã≤fi@˚~å¡O_£‰õΩ K≥Ok# Ü«¸Z<£S QÀ¡|Öò Ü«¸xÜ«∞<£
ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`åfixfl ÃÇÏK«ÛiOzOk. J~Ú<å ÉèÏ~°`«
Pi÷Hõ =º=ã¨÷ =¸Åã¨÷OÉèÏÖˇ·# zÅ¡~° =~°ÎHõO, =º=™êÜ«∞O,
L`åÊ^ŒHõ ~°OQÍÅ ã≤÷~°`åfixfl ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi ZѶπ_ôSÅ
x~°‚Ü«∞O ^•fi~å zè„^ŒO KÕÜ«∞_®xH˜ ѨÓ#∞HÀ=_»O
â’K«hÜ«∞O. JѨC_Õ ÉèÏ~°u, "åÖò=∂~üì *Ï~ÚOò
"≥OK«~üÖ’ ɡã¨∞ì „ÃÑ·ãπ Hͺ+π JO_£ Hͺs ǨϟÖò¿ãÖò ™Èì~ü
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Ö’ ÃãÃÑìO|~ü 26# „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. WѨʘˆH
q[Ü«∞"å_», QÆ∞O@∂~üÖ’ U~åÊ@Ü«∂º~Ú. ^Õâ◊O "≥Ú`«ÎO
g∞^Œ WÖÏO˜q 18 ™Èì~üû U~åÊ@Ü«∂º~Ú. D Pi÷Hõ
ã¨O=`«û~°O =ÚyÃãÖ’QÍ ~å„+¨ìOÖ’ =∞~À Ô~O_»∞, ^Õâ◊OÖ’
=∞~À 6 ™Èì~üû U~åÊ@∞ KÕÜ«∞#∞#fl@∞¡ "åÖò=∂~üì WO_çÜ«∂
J^茺‰õ∆Ω_»∞ ~å*ò *ˇ·<£ K≥áêÊ~°∞.

9. 9 #=O|~ü, 2012
zÅ¡~° =~°ÎHõOÖ’H˜ ZѶπ_ôSÅ „Ѩ"Õâ◊O =Å¡ „Ѩ[Å
P^•Ü«∂Å∞ ÃÑ~°QÆ=Ù. „Ѩ[Å P^•Ü«∂Å∞ ÃÑ~°QÆx^Õ
H˘#∞QÀà◊√§ ѨÙOAHÀ=Ù. zÅ¡~° =~°ÎHõOÖ’ L#fl z~°∞
"åºáê~°∞Å∞ =∂„`«O |_® HõOÃÑhÅ áê^ŒÑ¶¨∞@ì#Å H˜O^Œ
#eyáÈ`å~°∞. L#fl`« `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜ J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º
L`«Ê`«∞ÎÅ HÀã¨"Õ∞ =#~°∞efl JkèHõOQÍ LѨÜ≥∂yOK«_»O
=Å¡ ™ê^è•~°} „Ѩ[Å qxÜ≥∂QÆ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ H˘~°`«
U~°Ê_»∞`«∞Ok. q^Õj i>ˇÿÖò "åºáê~°∞Å∞ `˘Å∞`« KÒHõQÍ
=ã¨∞Î=ÙÅ∞ q„Hõ~ÚOK«=K«∞Û. HÍh, „Ѩ*Ï |ǨïàϺxH˜
J`«º=ã¨~°"≥∞ÿ# qxÜ≥∂QÆ =ã¨∞Î=ÙÅ L`«ÊuÎ `«yæOz Hõ$„u=∞
H˘~°`« ã¨$+≤ìOK«_»O, H˘O`«=∞Ok |_® H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞ʼnõΩ
QÆOѨQÆ∞`«ÎQÍ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Jq∞‡, "å˜ q„HõÜ«∞ ^èŒ~°Å∞
x~°‚~ÚOKÕ J=HÍâ◊O "åiˆH =ke"ÕÜ«∞_»O ^•fi~å
|Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å∞ =∂=¸Å∞ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å#∞
^≥|ƒf¿ã „Ѩ=∂^ŒO LOk. `«‰õΩ¯= ^èŒ~° Hõey#
L`åÊ^ŒHÍÅ∞, `«‰õΩ¯= "Õ`«<åÅ∞, `«‰õΩ¯= ^èŒ~°`À ÅaèOz#
=Ú_ç Ѩ^•~å÷Å ^•fi~å =ã¨∂Î`«ÊuÎ KÕã≤, JkèHõ P^•Ü«∂Å∞
Pi˚Oz, ÉèÏs ÖÏÉèÏÅ∞ ^ŒO_»∞HÀ"åÅ#flk |Ǩïà◊*Ïu
ã¨Oã¨÷Å "åºáê~° ã¨∂„`«O. zÅ¡~° =~°ÎHõ~°OQÆOÖ’H˜
ZѶπ_ôSÅ#∞ J#∞=∞uOz, WÖÏO˜ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ „Ѩ"Õâ◊O
HõeÊOK«_»O ^ÕâßxH˜ Jxfl q^è•ÖÏ J#~°ú^•Ü«∞HõO!
^Õâ◊ „Ѩ[Å#∞ U<å_»∞ Ѩ˜ìOK«∞HÀx „Ѩ^è•x q^Õj
„ѨÉèí∞=ÙÅ#∞ "≥∞Ñ≤ÊOK«_®xH˜ q^Õj ã¨Oã¨÷Å áê^•Å K≥O`«#
^Õâßxfl `åHõ@∞ìÃÑÏì~°∞. =∞<À‡Ç¨Ï<£ ã¨~å¯~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl
`å*Ï x~°‚Ü«∞O i>ËÖò, „Ѩ™ê~° ¿ã=Å∞, q=∂#Ü«∂#
~°OQÍʼnõΩ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏqOK«‰õÄ_»^Œ∞. ^Œâ◊Å
"åiQÍ =∞<À‡Ç¨Ï<£ã≤OQ∑ J=∞Å∞ KÕã¨∞Î#fl ã¨O㨯~°}Å
„ѨÉèÏ"åxfl "≥Ú`«ÎOQÍ Ñ¨ijeOKåe. HÍ~Àʈ~ò „ѨÉèÏ=O
=Å¡ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „H˜Ü«∂â◊¥#ºOQÍ =∂~°`å~Ú. HÍi‡Hõ
K«ÏìÅ∞ LO_»=Ù. „Ѩ[ʼnõΩ Hõh㨠ǨωõΩ¯Å∞ LO_»=Ù.
„ѨÉèí∞`åfixH˜ ["å|∞^•s`«#"Õ∞ LO_»^Œ∞. W@∞=O˜
HõOÃÑh áêÅ#‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ<Õ ã¨fi^Õj x<å^ŒO`À
ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ H˘Ï¡_ç „a˜+π =Å㨠áêʼnõΩÅ#∞ `«iq∞
H˘Ïì~°∞. „ѨѨOpHõ~°} q^è•<åÅ =Å¡ ÉèÏ~°`ü uiy
ѨÙ#~ü =Åã¨QÍ =∂i =∞# ^Õâ◊ ~å[H©Ü«∞ ™êfi`«O„`åºxˆH
=ÚѨC "å˜Å¡#∞#flk. q^Õj „Ѩ~Ú"Õ@∞ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞
=∂Ü«∂|*Ï~ü =O˜q. WѨʘÔH·<å „Ñ¨[Å∞
"Õ∞Å∞HÀ#@¡~Ú`Õ D Å∂© WO`«˜`À PQÆ^Œ∞.
Ü«¸Ñ‘U „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ q^è•<åÅ#∞ x~°ã≤ã¨∂Î
ÃãÃÑìO|~ü 20# Zh¤U ÉèÏ~°`ü |O^£‰õΩ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛOk.
KåÖÏ ~ÀAÅ `«~åfi`« „Ѩ^è•# „ѨuѨHõ∆O „ѨѨOpHõ~°}
q^è•<åʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ x~°ã¨# `≥eÑ≤Ok. „Ѩ[Ö’¡
f„= =ºuˆ~Hõ`« =ºHõÎ=∞=Ù`«∞#flO^Œ∞# `«=∞ ~å[H©Ü«∞
ÅH∆ͺxfl <≥~°"Õ~°∞ÛHÀ=_®xH˜ 'ÉèÏ~°`ü–|O^£— áê˜OK«Hõ
`«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. Z<£_ôU JkèHÍ~°OÖ’ LO_»QÍ ZѶπ_ôS
q+¨Ü«∞O áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ K«~°Û‰õΩ =¿ãÎ Wk *Ïu =ºuˆ~Hõ
K«~°º Jx HÍO„ÔQãπ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜OzOk. 2002Ö’
*Ïu =ºuˆ~Hõ K«~°º.. HÍ™êÎ 2012 <å˜H˜ *ÏuH˜
J#∞‰õÄÅO ZÖÏ J=Ù`«∞O^À „Ѩ^è•x ã¨=∂^è•#O
K≥áêÊe. Zh¤U „ѨuѨHõ∆OÖ’ L#flѨC_»∞ L^Œº=∂Å∞,
JkèHÍ~°OÖ’ L#flѨC_»∞ ™ê„=∂[º"å^Œ |Ǩïà◊*Ïu
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ=_»O „Ѩ[Å∞
„QÆÇ≤ÏOKå~°∞.
QÆ`« Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ JkèHÍ~°OÖ’ Z=~°∞#flѨʘH˜
ã¨O㨯~°}Å∞, #∂`«# Pi÷Hõ q^è•<åÅ ¿Ñ~°∞`À ˆHO„^Œ,
~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∞#fl x~°‚Ü«∂Åhfl ^Õâ◊OÖ’
Hõhqh Z~°∞QÆx ‰õΩOÉèíHÀ}ÏʼnõΩ xÅÜ«∂Å=Ù`«∞<åfl~Ú.
ˆHO„^ŒOÖ’ K«=Ú~°∞, ÃãÊ„HõìO, ÉÁQÆ∞æ QÆ#∞Å ˆHÏ~ÚOѨÙÅ∞,
~å„+¨ìOÖ’ Ãã*òÅ∞, "å<£Ñ≤H± =O˜ „áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ Éèí∂
ˆHÏ~ÚOѨÙÅ L^ŒO`åÅ∞ JO^ŒiH˜ `≥eã≤O^Õ. D
q^è•<åʼnõΩ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ „ѨÉèÏq`«=∞ÜÕ∞º
`«~°QÆ`«∞Å „Ѩ*ÏhHõO WѨʘˆH `«=∞ PHÍOHõ∆Å∞ f~°∞Û
HÀ=_®xH˜ ^Õâ◊ "åºÑ¨ÎOQÍ J<ÕHõ L^Œº=∂Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
^Õâ◊ ™ê~°fiÉè∫=∂kèHÍ~åxH˜ J}∞=∂„`«O Ǩ x
ã¨OÉèíqOK«‰õΩO_® ZÖÏ =º=ǨÏiOKåÅ#fl ^•xÃÑ· ã¨Ô~·#
^Œ$HõÊ^äŒO =∞K«∞ÛÔH·<å HÍ#~åx Ü«¸Ñ‘U UeHõÅ ^èÀ~°}˜
*Ïu Éèí„^Œ`«<Õ Ñ¨}OQÍ ÃÑ_»∞`«∞Ok. "≥Ú`«ÎOQÍ Ñ¨iã≤÷u
ã¨OH˜¡+¨ìOQÍ#∂, ã¨OHõ@"≥∞ÿ#kQÍ#∂ =ÙOk. =∞# ^Õâßxfl
~°H˜∆OK«∞HÀ=ÏxH˜ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ â◊‰õΩÎÅ `«Hõ∆} *’Hͺxfl
D Ѩiã≤÷`«∞Å∞ _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞=Å#
™ê„=∂[º"å^•xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ*Ï`«O„`« q^è•<åÅ
H˘~°‰õΩ, ™êfi=ÅO|#, ™ê~°fiÉè∫=∞`«fi Ѩi~°Hõ∆}‰õΩ
ã¨OѶ¨∞˜`«OQÍ L^Œºq∞OK«_®xH˜ *ÏQÆ$`« [#"åÇ≤Ï}©
J„Ѩ=∞`«Î=Ú HÍ=_»O `«Ñ¨Ê =∞~À=∂~°æO ÖË^Œ∞.
T

10. 10
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
`≥.~å.ã¨.qb#O㨈~!`≥ÅOQÍ}ѨÙ#ifl~å‡}Oã¨OQÆ`ÕO˜?
- U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨï_»∞
(`≥ÅOQÍ} sl#Öò ©K«~üû Ü«¸xÜ«∞<£)
„ѨѨOK«OÖ’ =zÛ# qѨ¡"åÅ#∞ HÍx, L^Œº=∂Å#∞ HÍx
=∞#O qâı¡+≤Oz#ѨÙ_»∞ „Ѩu L^Œº=∂xH˜ JHõ¯_ç =∞^茺`«~°QÆu
=~°æO XHõ Kåi„`«Hõ, Ãã·^•úOuHõ`«#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤ ^•xx XHõ
Ѩ^Œúu „ѨHÍ~°OQÍ, XHõ „Hõ=∂#∞QÆ`«OQÍ J^Õ =∞^茌º `«~°QÆu
=~°æO ^•xH˜ qã¨Î $`«"≥∞ÿ# „áêK«∞~åºxfl „Ѩ[Ö’¡ HõeÊOz
P"≥∂kOѨ KÕ~Ú™êÎ~°∞. „ѨѨOK«OÖ’ =zÛ# Q˘Ñ¨Ê qѨ¡"åÖˇÿ#
J"≥∞iHÍ qѨ¡=O HÍ=K«∞Û. „ÃѶOz qѨ¡=O HÍ=K«∞Û, WOQÍ¡O_£
qѨ¡=O HÍ=K«∞Û, ~°ëêº qѨ¡=O HÍ=K«∞Û, K≥ÿ<å qѨ¡=O HÍ=K«∞Û
Jhfl D q^èŒOQÍ [iy#"Õ. ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ã¨=∂YºÖ’ [iy#
„Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìÅ L^Œº=∂Å K«i„`«Å#∞ ѨijeOz# =∞#‰õΩ
D q+¨Ü«∞O J=QÆ`«=∞=Ù`«∞Ok. nxx |˜ì =∞#‰õΩ
P~°÷=∞ÜÕ∞º^ÕO^ŒO>Ë „Ѩu L^Œº=∂xH˜ XHõ Kåi„`«Hõ,
Ãã·^•úOuHõ`« ~°∂á⁄OkOK«|_®e. Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åk
ÖˉõΩO_» xi‡`«"≥∞ÿ# U qѨ¡"åxH˜ HÍx, L^Œº=∂xH˜ HÍx
„Ѩ[Å =∞^ŒÌ`«∞ ÅaèOK«^Œ∞. XHõ"Õà◊ „Ѩ[Å∞ JÖÏO˜ "å˜Ö’
J<åÖ’z`«OQÍ áêÖÁæx Jq q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ<å K«i„`«Ö’
xÅ|_»=Ù. ZO`« "ÕQÆOQÍ =zÛO^À JO`Õ HõO>Ë Ô~˜ìOѨÙ
"ÕQÆO`À Jk ‰õΩѨʉõÄÅ∞`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH qѨ¡"åÅ#∞O_ç
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x ã¨=∂Yº ^ÕâßÖ’¡ #_çKÕ „Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìÅ
áê~°¡"≥∞O@s L^Œº=∂Å =~°‰õΩ Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åk
`«Ñ¨Ê‰õΩO_» J=ã¨~°O. Ô~O_»= JOâ◊O =∞^茺`«~°QÆu =~°æO
~°∂á⁄OkOz# D Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<å^Œ∞Å g∞^Œ „Ѩ[Å∞
WzÛ# =∞^Œú`«∞`À ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ "≥Å∞™êÎ~Ú. qѨ¡=
~å[H©Ü«∞ áêsìÖˇÿ<å, ^ÕâßÅ ™êfi`«O„`«ºO HÀã¨O áÈ~å_Õ
~å[H©Ü«∞ áêsìÖˇ·ˇ<å, ÖËHõ ã¨=∂YºQÍ U~°Ê_»¤ ^ÕâßÖ’¡ „Ѩ`ÕºHõ
~å„ëêìÅ U~åÊ@∞ HÀã¨O #_çKÕ L^Œº=∂ʼnõΩ K≥Ok# áêsìÖˇ·<å
`«#‰õΩ HÍ=eû# x~å‡}Ïefl, `«# ÅHõ∆ ºO q[Ü«∞=O`«O JÜÕ∞º
=~°‰õΩ fã¨∞HÀ=eû# =ӺǨ `«‡Hõ Z`«∞ÎQÆ_»efl ~°∂á⁄OkOK«∞H˘x
„Ѩ[Å =∞^ŒÌ`«∞#∞ ‰õÄ_»QƘì q[Ü«∞=O`«O KÕã¨∞‰õΩOÏ~Ú.
P `«^Œ#O`«~°O J^Õ Kåi„`«Hõ ѨÙ<å^Œ∞Å g∞^Œ ѨÙ#ifl~å‡}O
‰õÄ_» „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok. qѨ¡"åÅÖ’ HÍx, L^Œº=∂ÅÖ’
HÍx ѨÙ#ifl~å‡}ÏxH˜ HÍ=eû# <ÕѨ^䕺xfl ‰õÄ_» Kåi„`«Hõ
Ãã·^•úOuHõ ~°∂ѨHõÅÊ#Ö’ „Ѩ^è•# Éèí∂q∞Hõ =Ç≤ÏOz#
=∞^茺`«~°QÆu =~°æ"Õ∞ =ÚO^Œ∞O_ç XHõ Ѩ^äŒHõO „ѨHÍ~°OQÍ ã¨^Œ~°∞
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ`À J=∞Å∞ KÕ~Ú™êÎ~Ú. ã¨iQÍæ ÃÑ·
q+¨Ü«∂ÅxflO˜x `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞uH˜ J#∞|OkèOz
K«∂ã≤#ѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì L^Œº=∂xH˜ ‰õÄ_» XHõ
Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åkx WHõ¯_ç =∞^茌º`«~°QÆu |∞kÌr=ÙÅ∞
U~°Ê~°K«_»"Õ∞ HÍHõ ^•xH˜ qã¨Î $`«"≥∞ÿ# ÉèÏ=*ÏÅ „ѨKå~åxfl
„Ѩ[Ö’¡ HõeÊOz P"≥∂^ŒO á⁄Ok# ѨÙ<å^Œ∞Å g∞^Õ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞u U~°Ê_çOk. „Ѩ[Å PHÍOHõ∆Å "Õ∞~°‰õΩ P áêsì
<åÜ«∞Hõ`«fiO L^Œº=∂Å∞ #_çÑ≤Ok. #_»∞ã¨∞Î#fl L^Œº=∞O
áê~°¡"≥∞O@s ѨO^䕉õΩ ã¨O|OkèOz# L^Œº=∞O HÍ=_»O =Å¡
JO^Œ∞Ö’ H˘xfl Z`«∞ΠѨÖÏ¡Å∞ LO_»=K«∞Û ÖËHõ „Ѩ[Å∞
qâ◊fiã≤Oz# Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åkx JѨʘˆH x~å‡}OÖ’
L#fl áêsìÅ∞ „Ѩ[Å ã¨ÊO^Œ# K«∂ã≤ `å`å¯eHõOQÍ H˘O`«
HÍÅO QÆO^Œ~°QÀà◊Ѩ~°∞K«=K«∞Û. HÍx n~°…HÍÅOÖ’ "å˜
_˘Å¡`«#O |Ü«∞@ Ѩ_ç „Ñ¨[Å∞ ‰õÄ_» `å=Ú #q∞‡# Kåi„`«Hõ
Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åk g∞^Œ x~å‡}"≥∞ÿ#, xÅ|_ç# áêsìx
ã¨∞ÅÉèíOQÍ QÆ∞iÎOK«_»"Õ∞HÍ^Œ∞ P^Œi™êÎ~°∞ ‰õÄ_». `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞u q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_» Wk [iyO^Œ<Õ J#∞‰õΩOÏ#∞.
„Ѩ[ʼnõΩ „Ѩã¨∞Î`«O P áêsìѨ@¡ (XHõ"Õà◊ LO>Ë Jk L^Œº=∞O
#_»∞ѨÙ`«∞#fl f~°∞`≥#∞flÅѨ@¡ H˘xfl JáÈǨÏÖË"≥∞ÿ# LO>Ë
LO_»=K«∞Û) Z@∞=O˜ J#∞=∂<åÅ∞ ÖË=Ù. Z=~°∞ J=Ù#<åfl
HÍ^Œ<åfl `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u áêsì<Õ
KèåOÑ≤Ü«∞<£. Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åkx U~°Êiz#
=∞^茺`«~°QÆu |∞kÌr=ÙʼnõΩ =∞~˘Hõ ÉÏ^茺`« ‰õÄ_» LO@∞Ok.
ã¨^Œ~°∞ ~å[H©Ü«∞ áêsì X_»∞^˘_»∞‰õΩÅ∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#flѨÙÊ_»∞
„Ѩ[Å PHÍOHõ∆Å#∞O_ç ѨHõ¯‰õΩ [iy#@∞¡ Hõ#|_ç#ѨÙÊ_»∞
=∞O^ŒeOѨ٠K«~°ºÅ∞ ‰õÄ_» KÕ|@ì_»O, ^•xx n~°…HÍeHõOQÍ
„Ѩ[Å "≥·=Ù xÅɡ@ì_»O. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u q+¨Ü«∞OÖ’
‰õÄ_» W=hfl [iQÍ~Ú. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ K«i„`«Ö’ 12
ã¨O=`«û~åÅ HÍÅO U áêsì xÅ|_»ÖË^Œ∞. WO`« qâ◊fiã¨hÜ«∞`«#∞
‰õÄ_» U áêsì HÍh ÖËHõ <åÜ«∞Hõ`«fiO HÍh á⁄O^ŒÖË^Œ∞.
*ÏfÜ«∞OQÍ, JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ ‰õÄ_» `«# "å^•xH˜ =∞^ŒÌ`«∞
‰õÄ_»QÆ@ì_»OÖ’ D áêsì<Õ H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤OzOk. `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞u J^茺‰õ∆Ω_»∞ HõÅfi‰õΩO@¡ K«O„^ŒâıY~ü ~å=Ù#∞ ‰õÄ_»
„Ѩ[Å∞ XHõ =∞Oz =ӺǨÏHõ~°ÎQÍ, „Ѩ[Å∞ WzÛ# HÍ~åºK«~°}#∞

11. 11 #=O|~ü, 2012
`«∞k HõO@ #_»∞ѨQÆeˆQ â◊H˜Î Hõey# <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ QÆ∞iÎOKå~°∞.
PÜ«∞# ZOK«∞‰õΩ#fl =∂~°æO "≥O@ „Ѩ[Å∞ WѨʘH˜
#_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞. J^Õ ã¨iÜ≥ÿ∞# =∂~°æO Jx „Ѩ[Å∞
#=Ú‡`«∞<åfl~°∞. P áêsì =∞^茌º`«~°QÆu =~°æO ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À
~å„+¨ìO U~°Ê_»¤ `«~åfi`« KÕ|@ì=Åã≤# ѨÙ#ifl~å‡}ÏxH˜
ã¨O|OkèOz# Zãπ.ã≤., Zãπ.˜., a.ã≤., "≥∞ÿ<åi©, áêi„âßq∞Hõ,
Pi÷Hõ, =º=™êÜ«∞, ™êQÆ∞h˜, q^•º, L^ÀºQÆ, q^•ºi÷, HÍi‡Hõ,
=∞Ç≤Ïà◊ =∞iÜ«Ú Ü«Ú=[# áêÅã‘ÅxflO˜x „Ѩ[Å∞
P"≥∂kOKå~°∞. WHõ¯_ç =~°‰õΩ Hõ^äŒ ÉÏQÍ<Õ LOk.
HÍx W©=e HÍÅOÖ’ KåÖÏ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞u Jkè<Õ`« HõÅfi‰õΩO@¡ K«O„^ŒâıY~ü ~å=Ù QÍ~°∞
`≥ÅOQÍ} WzÛ#@¡~Ú`Õ `«=∞ áêsìx HÍO„ÔQãπ áêsìÖ’
HõÅ∞ѨÙ`å=∞x JO`«~°æ`«, |Ç≤Ï~°æ`« ã¨=∂"ÕâßÅxflO˜Ö’#∞
„ѨHõ˜ã¨∞Î =ã¨∞Î<åfl~°∞. UHõOQÍ D =∞^茺HÍÅOÖ’ _èçb¡Ö’
HÍO„ÔQãπ áêsì ÃÑ^ŒÌÅ`À [iy# K«~°ÛÖ’¡ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞OÃÑ·
K«~°Û [iyO^Œx, ÔH.ã≤.P~ü `«# áêsìx HÍO„ÔQãπÖ’ qb#O
KÕÜ«∞_®xH˜ JOwHõiOKå~°x ‰õÄ_® „ѨHõ˜OKå~°∞. XHõ L^Œº=∞
=ӺǨÏHõ~°ÎQÍ ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ`«∞Å∞ Hõey# ÔH.ã≤.P~ü D „Ѩuáê^Œ#
ZO^Œ∞‰õΩ `≥ã¨∞Î<åfl~À J~°÷O HÍ=_»OÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO
U~åÊ@∞`À<Õ P áêsì ÉÏ^茺`« fiáÈ`«∞O^•? ѨÙ#ifl~å‡}
K«~°ºÅ ã¨OQÆ`ÕO˜? „Ѩ[Å∞ XHõ¯ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêì<Õfl
HÀ~°∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. ѨÙ#ifl~å‡}O ‰õÄ_» „Ѩ[Å∞ WzÛ#
HÍ~åºK«~°}Ë. Wk P áêsì ÉÏ^茺`« HÍ^•? "≥Ú`«ÎO ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
#_çz# „Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìÅ L^Œº=∂ʼnõΩ `≥ÅOQÍ}‰õΩ XHõ `Õ_®
LOk. q∞ye# ~å„ëêìÅ∞ „a˜+π áêe`« ÉèÏQÍÅ∞. HÍx ÉèÏ~°`«
ã¨=∂Yº U~°Ê_Õ <å˜H˜, Jk ™êfi`«O„`«ºO ã¨OáêkOK«∞‰õΩ<Õ
<å˜H˜, ™êfi`«O„`«ºO ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`« ‰õÄ_® KåÖÏ
HÍÅO =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} ÖËHõ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[ºO W^Õ ÉèÏ~°`«
ã¨=∂Yº KÕ`« ã¨fi`«O„`« ^Õâ◊OQÍ QÆ∞iÎOK«|_ç# XHõ ^Õâ◊O. XHõ
~å*ϺOQÆO, XHõ áê~°¡"≥∞O@s =º=ã¨÷, F „Ѩ^è•# =∞O„u,
FáêʼnõΩ_»∞ J`«x =∞O„u =~°æO`Àáê@∞ D ^ÕâßxH˜
SHõº~å[ºã¨q∞uÖÏO˜ JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨Oã¨÷ÅÖ’ ‰õÄ_®
ÉèÏ~°`«^Õâ◊O HõO>Ë =ÚO^Õ ã¨Éèíº`«fiO J#∞ÉèíqOz# ^Õâ◊O ÖËHõ
~å[ºO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£. Wk ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº KÕ`« ^Œ∞~å„Hõ=∞}
KÕÜ«∞|_ç Ãã·xHõ K«~°º ^•fi~å áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ ¿Ñ~°∞`À
P„Hõq∞OK«|_ç# „áêO`«O. J#O`«~°O ÉèÏ~°`« ã¨=∂YºÖ’
~å„+¨ìO J~ÚºOk. „Hõ"Õ∞} P ~å„ëêìxfl HÀÖ’Ê~Ú J<ÕHõ
J==∂<åÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨Okè +¨~°`«∞Å LÅ¡OѶ¨∞#Å =∞^茌º
H˘#™êQÆ∞`«∞#fl XHõ „áêO`«OQÍ =∂iOk. Ç≤ÏOã¨, ~°HõÎáê`«O,
x~°ƒùO^茌O „ѨѨOK«OÖ’ U „áêO`«O Z^Œ∞~À¯#O`«QÍ Z^Œ∞~˘¯#fl
„Ѩ[Å∞, „áêO`«O `≥ÅOQÍ}. nxH˜ D ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº#∞
áêeOz# Jxfl áêsìÅ áêѨO=ÙOk. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞
ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêʼnõΩÅ∞ "≥Ú^Œ˜ #∞O_ç Ô~O_»= `«~°QÆu
áœ~°∞Å∞QÍ<Õ K«∂™ê~°∞. P `«~åÅ `«~åÅ Hõã≤x `«=∞ HõÖÏÅ
xO_» xOѨىõΩ#fl =∞^茺`«~°QÆu =~°æO „Ѩ[Å#∞ q=ÚHõÎO
KÕÜ«∞_®xH˜ KÕÜ«∞x „Ѩܫ∞`«flO ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
‰õΩOѨ˜ÖÏ HÍáê_»∞‰õΩO@∞ =ã¨∞Î<åfl~°∞. P x<å^•xfl Z`«∞ΉõΩ#fl
áêsìʼnõΩ, `≥ÅOQÍ} ¿Ñ~°∞`À U~°Ê_»¤ áêsìÅxflO˜H˜ `«~åÅ
#∞O_ç JO_»QÍ xÅ|_®¤~°∞, P^ŒiOKå~°∞. HÍx ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº
áêʼnõΩÅ∞ U^ÀXHõ Ѩ^ŒÌuÖ’ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO JO_»^ŒO_»Å`À
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ# HÀã¨O U~°Ê_»¤ áêsìÅ#∞ ÖÁOQÆnã¨∞H˘x
qb#O KÕã¨∞HÀ=_»O, ÖÁOQÆHõáÈ`Õ P áêsìÅ#∞ J}z
"ÕÜ«∞_»"≥∂, <åÜ«∞Hõ`åfixfl, L^Œº=∂xfl JO`«O KÕÜ«∞_»"≥∂,
J}z "ÕÜ«∞_»"≥∂ KÕã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú<å WHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞
"å^•xfl =^ŒeÃÑ@ìÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u U~°Ê_»¤ `«~åfi`«
‰õÄ_» J<ÕHõ ѨsHõ∆Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. P áêsì =∞iÜ«Ú ^•x
<åÜ«∞Hõ`«fiO ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêʼnõΩʼnõΩ ÖÁOQÆ^Œ∞ "å~°∞ "Õ¿ã
U Z~°Å‰õΩ zHõ¯^Œ∞ Jx x~åúiOz# J#O`«~°O #∞O_ç
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ ^•x "≥O@ #_»=_»O „áê~°OaèOKå~°∞. HÍx
ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêÅHõ =~åæÅ∞ =∞m§ áê`« ‰õΩ„@<Õ `≥~°ÃÑ·H˜
`≥KåÛ~Ú. `≥.~å.㨠֒x "≥∞*Ïi© =~°æO =∞iÜ«Ú ^•x <åÜ«∞
‰õΩ_»∞ ÔH.ã≤.P~ü ‰õÄ_» W^Õ ‰õΩ„@Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl@∞ì Hõ#|_»∞
`«∞<åfl_»∞. ÉèÏ~°`« áêÅHõ =~åæÅ∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å z~°HÍÅ
PHÍOHõ∆ J~Ú# `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl W=fi=K«∞Û. `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ìã¨q∞u áêsì =∞iÜ«Ú JO^Œ∞Ö’x <åÜ«∞Hõ`«fiO HÍO„ÔQãπ
áêsìÖ’ qb#"≥∞ÿ#`Õ H˘xfl Ѩ^Œ=ÙÅ∞ á⁄Ok`Õ á⁄O^Œ=K«∞Û.
=zÛ# ~å„+¨ìO =OK«#‰õΩ QÆ∞iH͉õΩO_» LO_»@O HÀã¨O HÍѨÅ
Z=~°∞? HÍ=e ‰õΩHõ¯ÖÏ LOÏ##fl ÔH.ã≤.P~ü HÍO„ÔQãπ áêsì
JukäQÍ =∂i`Õ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å QÆ`ÕOHÍ#∞? ÉèÏ~°`«^Õâ◊
~å[H©Ü«∂efl „áêOfÜ«∞ áêsìÅ∞ âßã≤ã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ÔH.ã≤.P~üÖÏO˜ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ `≥.~å.㨠#∞ HÍO„ÔQãπÖ’ qb#O
KÕÜ«∞_»"Õ∞q∞˜? `≥ÅOQÍ}Ö’ `«q∞à◊<å_»∞ ~å[H©Ü«∂Å#∞
J=∞Å∞ KÕÜ«∞ÖË=∂? `≥ÅOQÍ}Ö’ ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº`À
ã¨O|O^èŒOÖËx `≥ÅOQÍ} Kåi„`«Hõ Ãã·^•úOuHõ Éèí∂q∞Hõ Hõey#
Ô~O_»∞ áêsìÅ∞ U~°Ê_®¤ Ѷ¨~°"åÖË^Œ∞, HÍx Z˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’
‰õÄ_» ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº‰õΩ K≥Ok# áêsìʼnõΩ ™ê÷#O W"˘fi^Œ∞Ì.
JÖÏ [~°QÍÅO>Ë `≥.~å.㨠|u‰õΩO_®e. WO`«HÍÅO D

12. 12
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xH˜ "≥#∞fl^Œ#∞flQÍ xez# =∞^茺`«~°QÆu =~°æO „Ѩ[Å
=∞^ŒÌ`«∞`À `≥.~å.ã¨#∞ |uH˜OK«∞HÀ"åe. JѨÙÊ_Õ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ѨÙ#ifl~å‡} „Ѩ„H˜Ü«∞ ã¨*Ï=ÙQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D
q+¨Ü«∂ÅxflO˜x J=QÆ`«O KÕã¨∞H˘x ™ê=∂lHõ QÆu
ã¨∂„`åʼnõΩ aè#flOQÍ `≥.~å.ã¨#∞ HõÅáêÅx K«∂¿ãÎ „Ѩ[Å∞
`«Ñ¨Ê‰õΩO_» `≥.~å.㨠áêsìx ѨÙ#ifli‡™êÎ~°∞! `≥ÅOQÍ}Ö’
„Ѩã¨∞Î`«O L#fl Ü«∞^ä•`«^äŒèŒã≤÷ux H˘#™êyOK«_®xH˜ JO>Ë
`≥ÅOQÍ} W=fi_®xH˜ =ÚO^Œ∞ ã≤÷u<Õ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO WzÛ#
`«~°∞"å`« H˘#™êyOK«_®xH˜ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO, *ÏfÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_ç^•i =~°æO`À#∞ XHõ ‰õΩ„@ ѨÓi`«OQÍ<Õ `≥.~å.ã¨
=ÚO^Œ∞ D qb# „Ѩuáê^Œ# ÃјìOk. QÆ`« 12
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ D L^Œº=∂xfl =∞iÜ«Ú ^•xH˜ KèåOÑ≤Ü«∞<£
J~Ú# `≥.~å.㨠áêsìx #_»∞Ѩ_»OÖ’ Pi÷HõOQÍ, Ǩ iÌHõOQÍ
ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î=ã¨∞Î#fl áêi„âßq∞Hõ "Õ`«ÎÅ∞, HÍO„ÏHõì~üÅ∞, qq^èŒ
~°HÍʼnõΩ K≥Ok# Ü«∂[=∂<åºÅ Ѩiã≤÷u UO˜? `≥ÅOQÍ}
ѨÙ#ifl~å‡}O HÀã¨O "å~°∞ HõO@∞#fl HõÅŠѨiã≤÷u UO˜?
=O^ŒÅ HÀ@¡ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ Ãјì `≥ÅOQÍ} x~°∞^Àºy`«#∞
f~°Û_®xH˜ `å=Ú ã≤^ŒúOQÍ L<åfl=∞x „ѨHõ˜ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
Ü«∞<£.P~ü.S Å Pâ◊Å∞ J_çÜ«∂â◊ÖË<å? `≥.~å.㨠qb#O
J#O`«~°O ˆ~Ѩ٠`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤ `«~åfi`« JkèHÍ~°OÖ’H˜
=KÕÛ HÍO„ÔQãπ áêsì `≥.~å.㨠`≥ÅOQÍ} ѨÙ#ifl~å‡}O
Z*ˇO_®#∞ H͉õΩO_® `«# ã¨fiO`« áêsì Z*ˇO_®#∞ J=∞Å∞
KÕã¨∞ÎOk. ^•xH˜ JѨʘˆH PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO`À L#fl
ã¨O|O^è•ÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ WѨÙÊ_»∞ PO„^茄Ѩ^Õâò ~å„+¨ìOÖ’ U
„ѨÜ≥∂[<åÅ<≥ÿ`Õ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~À `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤
`«~åfi`« ‰õÄ_» PO„^èŒÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ňH Jxfl J=HÍâßÅ∞,
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞ LOÏ~Ú. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u áêsìÖ’H˜
qã¨Î$`«OQÍ =Åã¨Å∞ „áê~°OÉèí=∞ÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«# =$H∆Íxfl
`å<Õ `«# `«Ñ≤Ê^Œ =ӺǨÏO`À "≥∂_»∞"å~°∞Û‰õΩOk.`≥.~å.㨠֒H˜
HÍO„ÔQãπ „âı}∞Å∞ ~å‰õΩO_® PyáÈÜ«∂~Ú. PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO
"≥·.Ü«∞ãπ.P~ü HÍO„ÔQãπ áêsìx `≥ÅOQÍ}Ö’ |Ö’¿Ñ`«O
KÕÜ«∞_®xˆH D ‰õΩ„@ ѨxflO^• J<Õ J#∞=∂#O =ã¨∞Î#flk.
WѨʘÔH·# q∞OzáÈ~ÚOkÖË^Œ∞. K«O„^ŒâıY~ü~å=Ù QÍ~°∞ áêsì
qb#O JÖ’K«#efl `å`å¯eHõOQÍ "å~Ú^• "Õã≤#@∞ì
Hõ#|_ç<å, âßâ◊fi`«OQÍ P JÖ’K«##∞ =∂#∞H˘x „Ѩ[ʼnõΩ
áêsìÖ’H˜ =KÕÛ ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩʼnõΩ, ^•xH˜ WO`«HÍÅO
JO_»QÍ xÅ|_»¤ =~åæÅxflO˜H˜ áêsì qb#O Z˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’
LO_»^Œ∞ J<Õ qâßfiã¨O HõeÊOKåe. ^•xH˜ XHõ¯ HõsO#QÆ~ü
"Õ∞^èÀ=∞^äŒèŒ#O ã¨iáÈHõáÈ=K«∞Û. „Ѩ[Å PHÍOHõ∆Å "≥·Ñ¨Ù
`«∞kHõO@ xÅ|_ç U~°Ê_»É’ÜÕ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì
„ѨÜ≥∂[<åÅHÀã¨O ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêʼnõΩÅ`À `«q∞à◊√ÅÖψQ
áêÅ#Ö’ áêÅ∞ ѨOK«∞H˘x, `«ÅѨ_»@O =∞Ozk! WѨʘÔH·<å
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO JO_»^ŒO_»Å`À HÍO„ÔQãπ áêsì KÕã¨∞Î#fl
‰õΩ„@efl, ‰õΩ`«O„`åefl J~°÷O KÕã¨∞H˘x `≥.~å.㨠#∞
qã¨Î $`«Ñ¨~°∞K«∞HÀ=_»O, |Ö’¿Ñ`«O KÕã¨∞HÀ=_»O =∞Ozk! P
áêsìH˜ ã¨O|OkèOz# J#∞|O^èŒã¨OѶ¨∂Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O
KÕã¨∞H˘x W@∞ L^Œº=∂xfl, J@∞ ZxflHõÅ#∞ PÜ«Ú^è•Å∞QÍ
"å_»∞H˘x, `≥ÅOQÍ} ѨÙ#ifl~å‡} K«~°ºefl, K«~°Ûefl
„áê~°OaèOK«_»O =∞Ozk! HÍx D q^èŒOQÍ „Ѩ[Å#∞ =∞^茺֒
=kÖË¿ãÎ K«i„`« Hõ∆q∞OK«HõáÈ=K«∞Û! K≥<åflÔ~_ç¤ K«i„`«Ö’x ÉÏ¡H±
¿Ñr<Õ K«O„^ŒâıY~ü~å=Ù K«i„`«Ö’ KÀ@∞KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. QÆ`«
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ïã¨q∞u áêsì KÕã≤# _èÀH͉õΩ <Õ˜ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞u áêsìH˜ `Õ≥_® LO_»Hõ áÈ=K«∞Û. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO
U~°Ê_»¤ J#O`«~°O ѨÙ#ifl~å‡}O [~°∞QÆHõáÈ`Õ 60 ã¨OII~åÅ∞QÍ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ „áê} `åºQÆO KÕã≤# J=∞~°g~°∞Å
P`«‡H∆Àaèã¨∞ÎOk. U~°Ê_Õ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO PO„^èŒ=Åã¨
"å^•xH˜, ÉèÏ~°`« ÃÑ@∞ì|_ç ^•i áêÅHõ =~åæʼnõΩ =∞iÜ«Ú
„ѨѨOK«ÉϺOH±‰õΩ ^•xx ÃÑOz áÈ+≤ã¨∞Î#fl =∞bì<Õ+¨#Öò
HõOÃÑhʼnõΩ =_ç¤Oz# qã¨Îi QÍ KÕã≤# JѨ"å^Œ∞ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞uH˜ =ã¨∞ÎOk?!.
(13= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú)
ѨOÑ≤}© KÕâß=∞x Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ѨC‰õΩ#fl áêʼnõΩÅ∞ "åix
P Éèí∂=ÚÅ #∞O_ç `«iq∞ "Õã¨∞Î<åfl~°∞. ÅHõ∆Ö ZHõ~åÅ
Éèí∂ѨOÑ≤}˜ HÍ~°º„Hõ=∞=Ú 2005Ö’ yi[#∞Å∞
™êQÆ∞KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl Éèí∂=ÚÅ#∞ H˘O`« =~°‰õΩ ѨÏìÅ∞ ѨOÑ≤}©
KÕã≤<å~°∞. HÍx <Õ_»∞ P Éèí∂=ÚÅÖ’ ™ê÷xHõ |_® Éèí∂™êfi=ÚÅ∞
™êfi~°÷O`À J=∂Ü«∞‰õΩÖˇ·# yi[#∞Å#∞ ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞ʼnõΩ
QÆ∞iKÕã≤ P Éèí∂=ÚÅ#∞ Ü«∞^äÕÕK«ÛùQÍ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞. P
Éèí∂=ÚÅÖ’ <åºÜ«∞OQÍ x~°∞¿Ñ^Œ yi[#∞Å∞ HÍÜ«∞Hõ+¨ìO
KÕã¨∞H˘x „|`«HÍe HÍx WHõ¯_çH˜ PO„^èŒ =Åã¨"å^Œ∞Å∞ =zÛ
ÃÑ`«ÎO^•i áêÅHõ =~åæÅ JO_»^ŒO_»Å`À "≥Ú`«ÎO yi[#∞Å
Éèí∂=ÚÅ#∞ ^Ò~°˚#ºOQÍ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. W@∞=O˜
J<åºÜ«∂Å#∞ Z^Œ∞iã¨∞Î#fl "åix K«OѨ_»O, H˘O^ŒiÃÑ· J„Hõ=∞
ˆHã¨∞Å∞ Ãјì <å<å z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞.
~å*ϺOQÆOÖ’x 5= Ã+_»∂ºÅ∞ Ѩ~°OQÍ U*ˇhû „áêO`åÅÖ’
ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuΠǨωõΩ¯ J=∞Å∞ [~°∞QÆ_»O ÖË^Œ∞. W@∞=O˜
áêâ◊qHõ K«~°ºÅ#∞ [~°∞Ѩ٠`«∞#fl „ѨÉèí∞`åfiÅ#∞ xÅnÜ«∞=Åã≤#
J=ã¨~°O ZO`≥·<å LOk.
T
T

13. 13 #=O|~ü, 2012
|uˆHǨωõΩ¯#∞ǨÏiã¨∞Î#fl~å[ºO
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
– l. #~°ã≤OǨÏ<åÜ«∞H±
ã¨iQÍæ D HÍÅOÖ’, D <ÕÅ g∞^Œ „Ѩ^è•#OQÍ D ^Õâ◊OÖ’,
D ~åROÖ’ Jaè=$kú=∂@∞# [~°∞QÆ∞`«∞#fl q^èŒfiOã¨Ñ¨Ù
~°∂áêÅ∞ qHõ$`«~°∂ѨO ^•Å∞ã¨∞Î#fl D `«~°∞}OÖ’ "≥Ú`«ÎO
195 „ѨѨOK« ^ÕâßÅ∞ Hõeã≤ r= "≥·q^茺 ã¨^Œã¨∞û ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
#QÆ~°OÖ’ [iáê~Ú. H˘O^Œ~°∞ „ѨHõ$u „Ñ≤Ü«ÚÖˇ·# „Ѩux^èŒ∞Å∞
=ÚYºOQÍ =¸_»= „ѨѨOK«^ÕâßÅ „Ѩux^èŒ∞Å∞ „ѨHõ$uѨ@¡
`«=∞ PO^Àà◊##∞ `≥eÜ«∞Ѩiz<å~°∞. Pk"åã¨∞ŠѨ@¡
fã¨∞HÀ=Åã≤#@∞=O˜ ™ê=∂lHõ Éèí„^Œ`« QÆ∞iOz PO^Àà◊#
Ѩ_ç<å~°∞ Jaè#O^ŒhÜ«∞"Õ∞. HÍx „ѨѨOK« J„QÆ ~å*ϺÅ∞
HõOÃÑh „Ѩux^èŒ∞Å∞ "≥Ú`«ÎOQÍ HÍ~˘Êˆ~ò HõOÃÑhʼnõΩ J#∞‰õÄÅ
"≥∞ÿ# =Ú™ê~Ú^•#∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ P"≥∂kOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
r= "≥·q^茺 ã¨^Œã¨∞û ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ [~°QÆ_»O Ü«∂^Œ$zÛHõ"≥∂
ÖËHõ „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ, |Ǩïà◊ *Ïu HõOÃÑhÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞,
ã¨~°mHõ~°} Pi÷Hõ q^è•<åʼnõΩ „ѨÜ≥∂QÆâßÅQÍ L#flO^Œ∞‰õΩ
HÍ=K«∞Û<Õ"≥∂ D ã¨^Œã¨∞û [iy# <≥Å ~ÀAÅ HÍÅOÖ’<Õ
q^èŒfiOã¨Ñ¨Ù ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ H˘xfl˜<≥·<å QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀ=Åã≤#
J=ã¨~°O L#flk. <åQÆiHõ`«‰õΩ =∂~°∞¿Ñ~°∞QÍ xÅ∞ã¨∞Î#fl
Pk"åã‘ yi[# ã¨=∂[OÃÑ· [~°∞QÆ∞`«∞#fl ^•_»∞Å∞ x~°ƒùO^è•Å∞
"≥Ú`«ÎOQÍ L#fl`« ã¨=∂[O HÀã¨O áê@∞Ѩ_»∞`«∞#fl |∞kúr=ÙÅ
x~°∂‡Å#, x~°ƒùO^è•Å∞ =~°‚<åf`«O. `«q∞à◊<å_»∞ ~åROÖ’x
‰õÄ_»O‰õΩÅO J}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO =^ŒÌ<Õ xÅnã¨∞Î#fl ™ê=∂#º
=∞`«ûºHÍ~°∞¡, „âßq∞‰õΩÅ∞, HÍi‡‰õΩÅ∞, |∞kúr=ÙÅ#∞ x~°ƒùOkèOz
Hõhã¨O T~°¡Ö’ LO_»hÜ«∞‰õΩO_® `«iq∞"ÕÜ«∞_»O "åi rqOKÕ
ǨωõΩ¯#∞ zk"Õ∞ã¨∞Î#fl@∞=O˜ "≥·#O XHõ"≥·Ñ¨Ù. D ã¨^Œã¨∞û
[iy# =∞˜ìÃÑ·<Õ ã¨fi`«O„`« ~åROÔH· ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ "≥·q^茺O Ü«∂=`ü „ѨѨOKåxH˜ k‰õÄûzQÍ
xÅz# ã¨O^Œ~°ƒùO.
<Õ#∞ PO„^茄Ѩ^Õâò áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ,
ÉÏ^茺`«QÍ, XHõ ~å[H©Ü«∂i÷Hõ, âß„ã‘ÎÜ«∞ ™êOˆHuHõ ^Œ$HõÊ^äŒO`À
ã¨=∂*Ïxfl J^茺ܫ∞#O KÕã¨∞Î#fl q^•ºi÷QÍ <å PÖ’K«#Å#∞
P"Õ^Œ#Å#∞ „"åÜ«∞^ŒÅ∞Û‰õΩ<åfl#∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ [iy#
ã¨^Œã¨∞û „ѨѨOK« "å`å=~°}O Éèí∂QÀà◊ "å`å=~°}O =∂i
=∂#= =∞#∞QÆ_»ˆH „Ѩ=∂^ŒO Jx 195‰õΩ ÃÑ·QÍ ^ÕâßÅ
„Ѩux^èŒ∞Å∞ <≥Å ~ÀAÅ ã¨^Œã¨∞û#∞ x~°fiÇ≤ÏOz K«~°ÛÅ∞
[iÑ≤<å~°∞. „ѨѨOK« J„QÆ~å*ϺÅ∞, =ÚYºOQÍ J"≥∞iHÍ, H˘xfl
Ü«¸~°Ñ¶π ^ÕâßÅ∞ `«=∞ Pi÷Hõ ã¨OH∆ÀÉèíO #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»ÏxH˜
=¸_»= „ѨѨOK« ^Õâ◊OÖ’#∞ L#fl ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å∞, Yx*ÏÅ∞,
ÃÑ„’eÜ«∞O Yx*ÏÅ∞ qÅ∞"≥·# J@g ã¨OѨ^ŒÅ#∞
^ÀK«∞HÀ=_®xH˜ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ#∞, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ#∞ Ü«Ú^ŒúO [iÑ≤
Ü«∞^äÕÕK«ÛQÍ Å∂© KÕã¨∞Î<åfl~Ú. =∞øeHõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë D
„ѨHõ$u Z=fiiH˜ K≥OkOk?
„ѨHõ$ug∞^Œ =ÚYºOQÍ Pk"åã≤, ^Œo`« ã¨=∂[O g∞^Œ
[~°∞QÆ∞`«∞#fl q^èŒfiO™êxfl „Ѩtflã¨∞Î, xÅ=iã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ UHõOQÍ
ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO „w<£Ç¨ÏOò Ü«Ú^•úxfl „ѨHõ˜OzOk. D
^Õâ◊OÖ’ „Ѩ^è•#OQÍ ^Œo`«∞Å∞, Pk"åã¨∞Å∞ ã¨Ç¨Ï[=#~°∞Å#∞,
„ѨHõ$u ã¨OѨ^Œ#∞ „Ѩu „áê}˜x K≥@∞ì ѨÙ@ìÅ#∞, Ѩâ◊√ѨH∆ͺ^Œ∞
Å#∞, r=ÙÅ#∞ `«~åÅ∞QÍ HÍáê_»∞`«∞#fl Q˘Ñ¨Ê „¿Ñq∞‰õΩÅ∞.
HÍx D ã¨^Œã¨∞û#∞ x~°fiÇ≤ÏOz# D ~åROÖ’ ^ŒàÏi áêʼnõΩÅ∞,
„ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ, #∂`«# Pi÷Hõ q^è•# „Ѩ}ÏoHõÅ#∞ |Ǩïà◊
*Ïu HõOÃÑhÅ∞ |ÅѨ_ÕO^Œ∞‰õΩ J=∞Å∞ [~°∞ѨÙ`«∞#fl ^ÀÑ≤_ç
áêʼnõΩÅ∞, r= "≥·q^茺 ã¨^Œã¨∞û q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿO^Œx ÃÇ·Ï„^•
ÉÏ^£‰õΩ „ѨѨOK«™ê÷~Ú QÆ∞iÎOѨ٠=zÛO^Œx Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ѨC
‰õΩ<åfl~°∞. HÍx D HÍÅOÖ’<Õ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ã¨=∂[OÖ’
Jaè=$kú ¿Ñ~°∞ g∞^Œ ѨK«Û˜ J_»qÃÑ· q^èŒfiOã¨Ñ¨Ù ‰õΩ„@Å`À,
xÜ«∞O`«$`«fiOQÍ =∞# ~åROÖ’x Y=∞‡O lÖÏ¡ U*ˇhû
=∞O_»ÖÏÅÖ’ "≥Ú`«ÎO Pk"åã‘ QÆ∂_®ÅÃÑ· L‰õΩ¯áê^ŒO "≥∂Ñ≤,
=O^ŒÖÏk áÈbã¨∞, Ãã·xHõ |ÅQÍÅ#∞ kOÑ≤ ^˘iH˜<Àx#ÖÏ¡
z`«HõÉÏk áÈbã¨∞¿ãì+¨<£ÅÖ’# J#kèHÍiHõOQÍ ~ÀAÅ `«~°|_ç
x~°ƒùOkèOz "≥Ú`«ÎO 450 =∞OkÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ É<å~ÚOz
"å~°∞ rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ L‰õΩ¯áê^ŒO`À HÍÅ~åã¨∞Î#flq xÜ«∞O`«$
`«fiѨ٠ˆHO„^Œ, ~åR „ѨÉèí∞`åfiÅ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D „áêO`«OÖ’
Jáê~°"≥∞ÿ# J@g ã¨OѨ^Œ, Yx[ ã¨OѨ^Œ, ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å∞
Hõey L#flO^Œ∞‰õΩ WÏ¡O˜ ^Ò~°˚<åºÅ∞, ^Œ∞~å‡~åæʼnõΩ
X_çQÆ_»∞`«∞<åfl~°∞. ^ÕjÜ«∞, q^Õj |_® HÍ~˘Êˆ~ò HõOÃÑhʼnõΩ
WHõ¯_» ^•yÜ«Ú#fl Jáê~°"≥∞ÿ# ã¨OѨ^Œ#∞ ^ÀzÃÑ@ì_®xH˜ WHõ¯_»
x=ã≤ã¨∞Î#fl@∞=O˜ Pk"åã≤ „Ѩ[Å#∞ =ÚO^Œ∞QÍ
=∂"À~Úã¨∞ìÅ ¿Ñ~°∞g∞^Œ "åiH˜ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î<åfl~°<Õ <≥ѨO`À
J„Hõ=∞ JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕã≤ áÈbã¨∞ ¿ãì+¨#¡ K«∞@∞ì <≥ÅÅ H˘kÌ
uѨC`«∞<åfl~°∞. J^Õq^èŒOQÍ Éèí„^•K«ÅO U*ˇhû „áêO`«OÖ’
"≥OHõÏѨÙ~°O, K«~°¡, ^Œ∞=Ú‡ QÆ∂_≥O, zO`«∂~°∞, ‰õÄ#∂~°∞,
Jâ◊fi~å=Ù¿Ñ@, "å*Ë_»∞, |Ü«∂º~°O, H˘`«ÎQÆ∂_≥O, áêÅfiOK«
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ =∞O_»ÖÏÅÖ’ 1/70 K«@ìO JѨǨ 㨺O áêÅ=Ù`«∞Ok.
yi[#∞Å∞ `«~åÅ∞QÍ ™êQÆ∞KÕã¨∞H˘O@∞#fl áÈ_»∞ Éèí∂=ÚÅ#∞
(`«~°∞"å~Ú 12= ¿ÑrÖ’....)

14. 14
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ZO.S.ZO.^•i`≥ÅOQÍ}L^Œº=∞O"≥·Ñ¨ÙWѨʘÔH·#LO_®eûO^Õ
-U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨϙêfiq∞, sÃã~üÛ ™ê¯Å~ü
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ÖËHõ `≥ÅOQÍ}Ï XHõ ã¨fi`«O„`« ~å[ºOQÍ
ÖËHõ XHõ ^Õâ◊OQÍ L#flHÍÅOÖ’ D ~å*Ϻxfl Kåi„`«HõOQÍ
ѨijeOz#ѨÙ_»∞ ^•^•Ñ¨Ù 550 UO_»¡‰õΩ ÃÑ·|_ç
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ ˆHO„^ŒOQÍ KÕã¨∞H˘x =Úã≤¡=ÚÅ∞
ѨiáêeOKå~°∞. =∞`«™ê=∞~°ã¨ºO, ÉèÏëêã¨O㨯 $`«∞Å∞
‰õÄ_» gi áêÅ#HÍÅOÖ’ Ѷ¨i_è»qe¡#q. áêÅ# ^ŒHõ∆`«#∞
Hõ#|iz =∞`«™ê=∞~°™êºxfl HÍáê_»@"Õ∞HÍHõ
=∞ÖϯÉèí~å=Ú_»∞QÍ WHõ¯_ç „Ñ¨[ÅKÕ`«
H©iÎOK«|_»¤"å~°∞<åfl~°∞. WHõ¯_» Ѩ٘ì#"å~°∞ HÍHõáÈ~Ú#
WHõ¯_»‰õΩ =zÛ ã≤÷~°Ñ¨_ç áêʼnõΩÅ∞QÍ, áêe`«∞Å∞QÍ D
„áêO`« Jaè=$kúÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞H˘<åfl~°∞.
^ÀÑ≤_çKÕÜ«∞_®xH˜ =zÛ# ÉèÏ~°`« áêʼnõΩÅ`À (J#QÍ
"≥ÚѶ¨∞Öòû #∞O_ç „a˜+π "åi =~°‰õΩ) "åi`À áÈ~å_ç
ã¨fi`«O„`«OQÍ D „áêO`åxfl áêeOz# áêʼnõΩÅ∞
=Úã≤¡=ÚÅ∞. ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº „a˜+π "åi #∞O_ç
™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok# `«~°∞"å`« ‰õÄ_» D „áêO`åxfl
ã¨fi`«O „`«OQÍ LOK«_»"Õ∞HÍ^Œ∞, F áê~°¡"≥∞Oò#∞, F
~å*ϺOQÍxfl, F =∞O„u=~åæxfl ‰õÄ_» U~°Ê~°∞K«∞H˘x
ѨiáêÅ# =º=ã¨÷#∞ H˘#™êyOKå~°∞. P<å_»∞
„áêѨOzHõOQÍ =ã¨∞Î#fl =∂~°∞Ê ÅxflO˜x
PHõoOѨÙKÕã¨∞H˘x J=ã¨~°"≥∞ÿ#"å@xflO˜x J=∞Å∞ KÕã¨∞Î
ѨiáêÅ# H˘#™êyOKå~°∞. <å<å*Ïuã¨q∞u #∞O_ç
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x SHõº~å[ºã¨q∞u =~°‰õΩ U~°Ê_»¤ Jxfl
JO`«~å˚fÜ«∞ "ÕkHõÅÖ’ P<å˜ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[ºO
ã¨Éèíº`«fiO Hõey =ÙO^ŒO>Ë<Õ =∞#O J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û
P<å˜ áêʼnõΩÅ =ÚO^Œ∞K«∂Ѩ٠QÆ∂iÛ. Ѷ¨Óº_»ÖòáêÅ#
HÍ|˜ì H˘xfl `«Ñ¨ÙÊÅ∞ ^˘i¡`Õ ^˘~°¡=K«∞Û. HÍx ÉèÏ~°`«
ã¨=∂Yº „ѨÉèí∞`«fiO `å#∞ PQÆ+¨µì 15, 1947Ö’
™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok# J#O`«~°O, `«#HõO>Ë =ÚO^Õ ã¨~°fi
ã¨fi`«O„`«OQÍ L#fl ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[ºO`À 1947
#=O|~üÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ ã¨fi`«O„`« ^Õâ◊OQÍ QÆ∞iÎã¨∂Î
KÕã¨∞H˘#fl Ü«∞^ä•`«^äŒ XѨÊO^•xfl =∞iz áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£
¿Ñ~°∞`À [#~°Öò KÒ^Œi <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ [=ǨÏ~üÖÏÖò
<≥„Ǩ˙ =∞iÜ«Ú =Å¡ÉèÏ~Ú Ñ¨>ËÖòÅÜ≥ÚHõ¯ P^ÕâßÅ"Õ∞~°‰õΩ
Ãã·xHõ K«~°º [iÑ≤ ÅHõ∆Å =∞Ok =Úã≤¡"£∞û#∞ TK«HÀ`«
HÀã≤ JѨʘ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å*Ϻxfl ÖËHõ WѨʘ `≥ÅOQÍ}
„áêO`åxfl JO`«~å˚fÜ«∞ <åºÜ«∞ã¨∂„`åʼnõΩ q~°∞^ŒúÌOQÍ
P„Hõq∞OK«∞H˘x ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ã¨=∂YºÖ’ qb#O
KÕã¨∞H˘<åfl~°∞. qb#O `«^Œ#O`«~°O ‰õÄ_® KÒ^Œi Ãã·xHõ
ѨiáêÅ# HÍÅOÖ’ ‰õÄ_» J`«ºkèHõOQÍ ^ÀÑ≤_çH˜,
=∂#ÉèíOQÍʼnõΩ, ǨÏ`«ºÅ‰õΩ QÆ∞Ô~·# =~°æO ‰õÄ_» J`«ºkèHõOQÍ
=Úã≤¡=ÚÖË. ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº Ãã·#ºO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
^Œ∞~å„Hõ=∞}Ö’ [iÑ≤# ^Œ∞~åQÆ`åÅxflO˜x „Ѩ^è•x
<≥„Ǩ˙ xÜ«∞q∞Oz# ã¨∞O^Œ~üÖÏÖò Hõq∞©<Õ
x~åúiOzOk. D ^Œ∞~åQÆ`åÅ QÆ∞iOz `≥eã≤ <å_»∞
L`«Î~ü„Ѩ^Õâò ~å„+¨ì QÆ=~°fl~üQÍ L#fl ã¨~Àlx<åÜ«Ú_»∞
É’~°∞# qÅÑ≤OzOk. XHõ â◊„`«∞^Õâ◊OÃÑ·# ‰õÄ_» U ^Õâ◊O
WO`« Ѷ¨∞’~°OQÍ ^•_çKÕã≤ P„Hõq∞Oz# K«i„`«ÖË^Œx
K«i„`«HÍ~°∞Å∞ "åáÈ~Ú# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ L<åfl~Ú. D
^Œ∞~å„Hõ=∞} J#O`«~°O ÉèÏ~°`« ã¨=∂YºÖ’ XHõ ~å„+¨ìOQÍ
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[ºOQÍ =∂i# J#O`«~°O 1950Ö’
áœ~°áêÅ# U~°Ê_Õ<å˜H˜ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ Ãã„Hõ>ËiÜ«∞òÖ’x
Jxfl _çáê~üì"≥∞OòûÖ’ =∞iÜ«Ú W`«~° =ÚYº"≥∞ÿ#
L^ÀºQÍÅÖ’#∞ =Úã≤¡=ÚÅ∞ ^•^•Ñ¨Ù 60 âß`«O ÃÑ·|_ç
L<åfl~°∞. HÍx ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêʼnõΩÅ∞ nxfl
P„Hõq∞OK«∞H˘#fl J#O`«~°O H˘#™êy# [#~°Öò KÒ^Œi
Ãã·xHõ áêÅ# HÍÅOÖ’#∞. XHõ ~å„+¨ìOQÍ =∂~°∞Û‰õΩ#fl
`«~°∞"å`« U~°Ê_»¤ áœ~°áêÅ#‰õΩ K≥Ok# `å`å¯eHõ
=ÚYº=∞O„u J~Ú# "≥Ö’¡_ç áêÅ# HÍÅOÖ’#∞
qѨs`«OQÍ PO„^茄áêO`åxH˜ K≥Ok# q^•º=O`«∞Å#∞
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ìOÖ’x L^ÀºQÍÅÖ’H˜ fã¨∞HÀ=_»O
=Å¡ f„=OQÍ #+¨ìáÈ~Ú# =~°æO =Úã≤¡=ÚÖË. D q^èŒOQÍ
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ# D `«QÆ∞æ^ŒÅ 1956Ö’ ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤
`«~åfi`« Ãã„Hõ>ËiÜ«∞òÖ’ =Úã≤¡=ÚÅ L^ÀºQÆ∞Å ã¨OYº
QÆ}hÜ«∞OQÍ `«yæOK«|_»@O „áê~°OÉèí"≥∞ÿ <Õ_»∞ ã≤OyÖò
_çlò`À ‰õÄ_ç# <å=∞=∂„`« âß`«O ‰õÄ_» ÖËx ã≤÷ux
K«∂ã¨∞Î<åflO. nxx |˜ì =∞#Hõ~°÷=∞ÜÕ∞º^Õ=∞O>Ë ÉèÏ~°`«
ã¨=∂Yº ^Œ∞~å„Hõ=∞} J#O`«~°O 1950 [#=iÖ’ U~°Ê_»¤
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ìO, 1953 #=O|~ü 1# =∞„^•ãπ

15. 15 #=O|~ü, 2012
#∞O_ç q_çáÈ~Ú U~°Ê_»¤ PO„^èŒ~å„ëêìÅ#∞ HõeÑ≤ 1956
#=O|~ü 1 PO„^茄Ѩ^Õâò ~å„+¨ìO U~°Ê_»@O =Å¡ =zÛ#
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO =¸ÅOQÍ `≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’
ÉÏQÍ #+¨ìáÈ~Ú# =~°æO =Úã≤¡=ÚÖË. ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤
`«~åfi`« ‰õÄ_» ~å[H©Ü«∂Å`À =Ú_çѨ_ç ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’
<å˜ #∞O_ç <Õ˜ QÀ‰õΩÖòKåò ÉèíO_®~ü, Å∞Oax=#O,
=∞Hͯ=∞r^£ ÉÏO|∞¿ÑÅ∞à◊§ =~°‰õΩ K≥ň~y# =∞`«
JÅ¡~°¡xflO˜H˜ HÍO„ÔQãπ áêsì<À ÖËHõ WHõ¯_ç áêÅHõ áêsìÖ’
HÍ~°}O. J=hfl ‰õÄ_» PO„^èŒ =Å㨠"å^ŒO PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’
`«# JkèHÍ~°O âßâ◊fi`«O KÕã¨∞H˘<Õ „Hõ=∞OÖ’ [iy#"Õ.
PO„^èŒ=Å㨠"å^•xH˜ ZѨÙÊ_»∞ PѨ^Œ =zÛ<å JÅ¡~°∞¡
ã¨$+≤ìOK«_®xH˜ ^•xH˜ Hõ#|_Õ J_®¤ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ Ö’x
áê`«|ã‘Î<Õ. ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêÅHõ =~°æáêsìÅ∞
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO`À q∞ÖÏY`≥ÿ "ÕÅ=∞Ok =Úã≤¡=ÚÅ#∞
S.Zãπ.S U*ˇO@∞¡QÍ =Ú„^Œ"Õã≤ |∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡Ö’
K«OÑ≤ ~°HõÎO`À KÕ`«∞Å∞ Hõ_»∞‰õΩ¯#fl Ѷ¨∞# K«i„`« ‰õÄ_»
"å˜H˜ LOk. D 60 ã¨O=`«û~åÅ PO„^èŒ=Åã¨"å^Œ
áêÅ#Ö’ XHõ<å_»∞ ~å[º JkèHÍ~° ÉèÏ+¨QÍ JÅ~åi#
L~°∂ÌÉèÏ+¨ <Õ_»∞ J^èŒ=∞ ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩ#flk. =Úã≤¡=ÚÅ
^Œ~åæÅ∞, =∞r^£Å∞ „áêp# Hõ@ì_®ÖËq Jaè=$kúH˜
<ÀK«∞HÀÖË^Œ∞. „ѨÉèí∞`«fiO U~°Êiz# "≥∞ÿ<åi© Hõg∞+¨<£Å∞
`≥ÅOQÍ}Ö’ L#fl "≥∞*Ïi© =Úã≤¡=ÚʼnõΩ U <åºÜ«∞O
KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. XHõ<å_»∞ JO^Œi ѨO_»∞QÆQÍ q~åle¡#
Ñ‘~°¡ ѨO_»∞QÆ <Õ_»∞ =Úã≤¡=ÚňH Ѩiq∞`«=∞ÜÕ∞º Ѩiã≤÷u
^•Ñ¨ÙiOѨÙiOzOk. =H±ÊùÉ’~°∞¤ PO„^èŒ=Å㨠Hõ|O^Œ
ǨϙêÎÖ’¡ |OkèèQÍ =∂iOk. ÅHõ∆Å HÀ@¡ qÅ∞"≥·# x*ÏO
~åA Éèí∂=ÚÅ#∞ ‰õÄ_» =^ŒÅ‰õΩO_® PO„^èŒáêʼnõΩÅ∞
PO„^èŒ=Å㨠ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ JQÆ∞æ=ã¨QÆ∞æ=‰õΩ
J=Ú‡H˘<åfl~°∞. x*ÏO ~åA Hõ˜ìOz# Éèí=<å<Õfl
PO„^茄Ѩ^Õâò JÃãOc¡QÍ KÕã≤, PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO J_®¤QÍ
=∂~°∞ÛH˘x J_»¤"≥∞ÿ# K«ÏìÅ∞ `≥ã¨∞Î "≥Ú`«ÎO `≥ÅOQÍ}Ï#∞
<åâ◊#O KÕâß~°∞. x*ÏO ~åAÅ HÍÅOÖ’ ™ê÷Ñ≤OK«|_ç#
^•^•Ñ¨Ù 600 „ѨÉèí∞`«fi Ѩi„â◊=∞Å#∞ `≥ÅOQÍ}
„áêO`«OÖ’ =¸¿ãã≤ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO `«# „ÃÑ·"Õ@∞
"åºáê~° ™ê„=∂*Ϻxfl qã¨ÎiOK«∞H˘Ok. PO„^茄Ѩ^Õâò
~å„+¨ìO U~°Ê_»¤ `«~åfi`« XHõ¯ L^ÀºQÆ~°OQÆOÖ’<Õ HÍ^Œ∞,
=Úã≤¡"£∞û‰õΩ ÉÏQÍ Ñ¨@∞ì#fl ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ "åºáê~° ~°OQÆOÖ’
‰õÄ_» PO„^èŒ =Å㨠"å^ŒO K˘K«∞Û‰õΩ =zÛ "åix "åºáê~°
~°OQÆOÖ’#∞ ^èŒfiOã¨O KÕã≤Ok. D "åºáê~åxfl qã¨ÎiOKÕ
„Hõ=∞OÖ’ PO„^èŒ=Å㨠"å^•xH˜ PO`«~å˚fÜ«∞
|Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å`À U~°Ê_»¤ "åºáê~° ã¨O|O^è•Å`À
UHõOQÍ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ áê`«|ã‘Îx <≥ÿò|*Ï~üÅ∞QÍ
=∂~°∞™êÎ=∞x =∞s |s`≥yOz =Úã≤¡=ÚÅ#∞ J==∂#
Ѩiz# PO„^èŒ=Åã¨áêʼnõΩÅ∞ L<åfl~°∞. ÃÑ·
JOâßÅxflO˜x ѨijeOz #ѨÙ_»∞ ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº
áêʼnõΩÅ∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å*Ϻxfl P„Hõq∞OK«∞H˘x XHõ
‰õΩ„@ ѨÓi`«OQÍ PO„^茄Ѩ^Õâò ~å„ëêìxfl U~°Êiz, ^•x
LxH˜ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl <Õ˜=~°‰õΩ Jxfl ~°OQÍÖ’¡
J`«ºkèHõOQÍ #+¨ìáÈ~Ú# =~°æO =Úã≤¡=ÚÖË. D #ëêìʼnõΩ,
HõëêìÅxflO˜H˜ HÍ~°}O PO„^èŒ=Åã¨"å^•xfl „Ѩ"≥∂ò
KÕã¨∂Î =zÛ# ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº áêÅHõ =~åæʼnõΩ K≥Ok#
HÍO„ÔQãπ, `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsìÖË.
HÍ|˜ì WѨʘÔH·# PO„^茄Ѩ^Õâò ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ F
H©ÅHõ ~å[H©Ü«∞ áêsì J~Ú# PÖò WO_çÜ«∂ =∞r¡ãπ
W`≥ÎǨ ^Œ∞Öò =Úã¨Öχ<£ (ZO.S.ZO) Ѩ^•flÅ∞QÆ∞
ã¨O=`«û~åÅ ã¨Ç¨Ï"åã¨O J#O`«~°O HÍO„ÔQãπ ã¨~å¯~°∞‰õΩ
J@∞ ˆHO„^ŒOÖ’#∞, W@∞ ~å„+¨ìOÖ’#∞ W©=Å =∞^ŒÌ`«∞
LѨã¨OǨÏiOK«∞#fl D „Ѩã¨∞Î`« `«~°∞}OÖ’ ÃÑ· Kåi„`«Hõ
JOâßÅxflO˜x ѨiQÆ}Ö’H˜ fã¨∞H˘x WѨʘÔH·# uiy
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ =Úã≤¡=ÚÅ P`«‡Q“~°"åxfl ã¨"≥∂#fl`«OQÍ
xÅѨ_»O HÀã¨O `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’H˜ ~å"åe. HÍx
ZO.S.ZO. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ _ç=∂O_»∞
q+¨Ü«∂xH˜ =KÕÛ@ʘH˜ XHõ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# "≥·Yix Hõey
L#fl@∞¡ÖË^Œ∞. „jHõ$+¨‚ Hõq∞©H˜ "åizÛ# x"ÕkHõ „ѨHÍ~°OQÍ
Ѩije¿ãÎ "≥Ú^Œ@QÍ "å~°∞ ~å„ëêìxfl ã¨"≥∞ÿHõºOQÍ
LOKåÅx ã¨∂zã¨∂Î<Õ XHõ"Õà◊ q_»nÜ«∞=Åã≤=¿ãÎ ~åÜ«∞Å
`≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞KÕÜ«∂Åx x"ÕkOKå~°∞. HÍx ZO^Œ∞‰õΩ
ZO.S.ZO. ÃÑ· Kåi„`«Hõ JOâßÅ#∞ ѨiQÆ}Ö’H˜ fã¨∞H˘x
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ@ì_»OÖË^À JO`«∞|@ìx
JOâ◊O. =∞~À Ѷ¨∞’~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞O@O>Ë
PO„^èŒ=Åã¨"å^Œ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ JѨÊ#OQÍ Éèí∂=ÚÅ∞
ã¨=∞iÊOz "ÕÅHÀ@¡‰õΩ Ѩ_»QÆÖˇuÎ *ˇÿÅ∞áêÖˇÿ# [QÆ<£
áêsì"≥·Ñ¨Ù K«∂_»@O KåÖÏ Pâ◊Û~åºxfl Hõeyã¨∞ÎOk. HÍx
P áêsì `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤ `«~åfi`«
LѨ=ÚYº=∞O„u Ѩ^Œqx, =∞~À <åÅ∞QÆ∞ =∞O„u

16. 16
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
Ѩ^Œ=ÙÅ#∞ W=fi_»O ^•fi~å JkèHÍ~°OÖ’
áêÅ∞ѨOK«∞HÀ=_®xH˜ J=HÍâ◊O Wã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì
ã¨q∞u ÖÏO˜ áêsìÅ"≥·Ñ¨Ù K«∂ã≤ ZO^Œ∞‰õΩ K«~°ÛÅ∞ [~°∞Ѩ^À
J~°÷OHÍ^Œ∞. [QÆ<£ `≥KÕÛ ~å[#fl ~å[ºOÖ’ QÀ‰õΩÖòKåòÅ∞,
Å∞O|h=<åÅ∞, =∞Hͯ=∞r^£ JÅ¡~°¡`À áê@∞ S.Ü«∞ãπ.S
=Ú„^ŒÅ∞, |∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°∞¡ LOÏÜ«∞#fl #QÆfl
ã¨`åºxfl ZO.S.ZO ZO^Œ∞‰õΩ QÆ∞iÎOK«_»O ÖË^Œ∞!
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì Uq^èŒOQÍ PO„^èŒ=Å㨠"å^ŒO
=∂#ã¨Ñ¨Ù„uHÀ, "≥·.Ü«∞ãπ.P~ü HÍO„ÔQãπ áêsì ‰õÄ_»
PO„^èŒ=Å㨠"å^ŒO =∂#㨠ѨلuˆH. JO^Œ∞<å Jk Jqhu
ѨÙ<å^Œ∞Å g∞^Œ xi‡OK«|_»∞`«∞#fl áêsì. P`«‡Q“~°=O
"≥·áê, Jqhu "≥·áê `ÕÅ∞ÛHÀ=eûOk ZO.S.ZO. áêsì
=∞iÜ«Ú ^•x <åÜ«∞Hõ`«fiO. =∂~°∞`«∞#fl D ~å[H©Ü«∞
ã¨g∞Hõ~°}ÏÅ#∞|˜ì J~°÷=∞ÜÕ∞º ^ÕO^ŒO>Ë
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO ‰õΩ„@ѨÓi`«OQÍ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
^≥|ƒfÜ«∞_®xH˜ [QÆ<£‰õΩ `ÀHõQÍ ZO.S.ZO#∞ =∂iÛ
"≥·.Ü«∞ãπ.P~ü.HÍO„ÔQãπ#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ |Ö’¿Ñ`«O
KÕÜ«∞É’`«∞#fl^Œ<Õ q+¨Ü«∞O. „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ W™ê¡"£∞‰õΩ
=∞iÜ«Ú „ÔH·ã¨Î= =∞`åʼnõΩ =∞^茌º „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ WO`« Ü«Ú^ŒúO
[~°∞QÆ∞`«∞#fl `«~°∞}OÖ’, J@∞=O˜ „ÔH·=ã¨Î==∞`«
„QÆO^ä•xfl `«# KÕ`«∞ÅÖ’ Ѩ@∞ìH˘x JO`« ѨzÛQÍ „Ѩ[Å
=ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞Î#fl [QÆ<£ áêsì JO_»QÍ xÅ|_»@O JO>Ë
XHõ ~°HõOQÍ W™ê¡"£∞ =∞`«OÃÑ· „ÔH·ã¨Î= =∞`«O =∞iÜ«Ú
^•xx "åºáê~°O`À [q∞eQÍ HõeÑ≤ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO
ã¨Ç¨ Ü«∞O`À PO„^茄Ѩ^Õâò ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ [q∞eQÍ
„Ѩ"≥∂ò KÕã¨∂Î#fl „ѨѨOK«ÉϺOH±#∞ ^•x "≥#∞Hõ L#fl
J"≥∞iHÍ =Úã≤¡=ÚÅÃÑ· KÕ¿ã PQÆ_®Å#∞ P"≥∂kOK«_»O
‰õÄ_® J=Ù`«∞Ok. nxfl "≥Ú`«ÎO =Úã≤¡"£∞ ã¨=∂[O
Uq^茌OQÍ ri‚OK«∞‰õΩO@∞Ok? ˆHO„^ŒOÖ’ HÍO„ÔQãπ áêsìH˜
Jxfl q+¨Ü«∂ÅÖ’ JO_»QÍ LO@∞#fl [QÆ<£‰õΩ <Õ~°∞QÍ
`«#‰õΩ HÍO„ÔQãπ áêsì`À L#fl ã¨O|O^è•Å#∞ =keÃјì
[QÆ<£‰õΩ `ÀHõQÍ=∂~°_»O Uq∞˜? `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áê~°¡"≥∞Oò
ã¨Éèí∞ºÅ`À `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ¿Ñ¡
HÍ~°∞¤#∞ „Ѩ^Œi≈Oz# [QÆ<£ JO_»QÍ xÅ|_»@O JO>Ë
Kåi„`«HõOQÍ `≥ÅOQÍ}Ï#∞ J_»∞¤HÀ=_»"Õ∞. `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ã¨q∞u =∞iÜ«Ú ^•x <åÜ«∞‰õΩ_≥ÿ# K«O„^ŒâıY~ü
~å=Ù ‰õÄ_» ZO.S.ZO`À K«~°ÛÅ∞ [~°∞Ѩ_»O =∞Ozk.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ =Úã≤¡=ÚÅ∞ ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºOQÍ L#flѨʘH˜x, XHõ˜ Ô~O_»∞ =Úã≤¡"£∞ʼnõΩ
K≥Ok# áêsìÅ∞ L^Œº=∞OÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞
H˘O@∞#flѨʘH˜x ZO.S.ZO ÖÏO˜ ~å„+¨ì ~å[H©Ü«∂Å#∞
„ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆÅ áêsì L^Œº=∞OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ=¿ãÎ
ÃÇ·Ï^Œ~å ÉÏ^£`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl `≥ÅOQÍ}Ï ~å„+¨ì U~åÊ@∞
ã¨=∞㨺#∞ ã¨∞ÅÉèíOQÍ Ju `«fi~°Ö’<Õ ™êkèOK«∞HÀ=K«∞Û.
HÍ|˜ì D Ô~O_»∞ áêsìÅ =∞^茌º K«~°ÛÅ HÀã¨O `≥ÅOQÍ}
q^•º=O`«∞Å "ÕkHõ, `≥ÅOQÍ} á⁄e˜HõÖò *Ï~ÚOò
Ü«∂Hõ∆<£ Hõq∞˜ ÖË^• qѨ¡=, „ѨQÆujÅ "Õ∞^è•=ÙÅ∞ Hõ$+≤
KÕ¿ãÎ =∞Ozk. Hõhã¨O ZO.S.ZO#∞ ˜.*ˇ.Z.ã≤Ö’H˜
J~Ú# ÖωõΩ¯~å"åe. PO„^èŒ „Ѩ^Õâò q_çqáÈ~Ú Ô~O_»∞
~å„ëêìÅ∞ U~°Ê_®¤ ÖËHõ =¸_»∞ ~å„ëêìÅ∞ U~°Ê_®¤ =∞iO`«
Z‰õΩ¯=QÍ ~å[H©Ü«∞ =∞iÜ«Ú W`«~° ~°OQÍÅÖ’
=Úã≤¡=ÚÅ∞ Jaè=$kÌ K≥O^Œ_®xH˜ J=HÍâ◊O
U~°Ê_»∞`«∞O^Œ<Õ q+¨Ü«∞O J~°÷O KÕ~ÚOKåe. `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì U~åÊ@∞ L^Œº=∞OÖ’ „Ѩ[Å`À Hõeã≤ áêÅ∞
ѨOK«∞‰õΩO>Ë Jã¨^Œ∞nÌ<£ F"≥·ã≤ WHõ¯_ç „Ñ¨[ÅKÕ`« Jaè#=
=∞e¯Éèí~å=Ú_»∞QÍ H©iÎOK«|_»`å_»∞. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO
U~°Ê_»¤ `«~åfi`« W@∞ ~å[H©Ü«∞OQÍ LѨ=ÚYº=∞O„u
=∞iÜ«Ú =∞~À =¸_»∞ ÖËHõ <åÅ∞QÆ∞ =∞O„u Ѩ^Œ=ÙÅ#∞
=∞iÜ«Ú L^ÀºQÍÅÖ’ 12 âß`«O i[ˆ~fi+¨<£ á⁄O^Œ_»O
^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∂ ÅÖ’ XHõ x~å‚Ü«∞Hõ â◊H˜ÎQÍ
=∂i =∞iO`«QÍ =Úã≤¡"£∞ ã¨=∂ *Ïxfl Jaè=$kú
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. =H±ÊùÉ’~°∞¤Å#∞, "≥∞ÿ<åi˜ Hõg∞+¨<£ Å#∞
|Ö’¿Ñ`«O KÕã¨∞H˘x =Úã≤¡"£∞ ã¨=∂*Ïxfl Jaè=$kú
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. WѨʘÔH·# PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO u#QÍ q∞yÖË
ZOye "≥∞`«∞‰õΩÅ HÀã¨O Pâ◊Ѩ_»@O =∂#∞H˘x, P`«‡Q“~°
=O`À `«Öˇ`«∞ÎH˘x `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ áêÖÁæ<Õ kâ◊QÍ
ZO.S.ZO. `«# x~°‚Ü«∂xfl ѨÙ#óã¨g∞H˜∆OK«∞‰õΩO@∞^Œx
Pt ^•ÌO! D kâ◊QÍ `≥ÅOQÍ}Ö’x W™ê¡"£∞ =∞`« ÃÑ^ŒÌÅ∞,
=Úã≤¡"£∞ ã¨=∂[O ‰õÄ_» XuÎ_çx f„=`«~°O KÕÜ«∂e!!
ÉèÏ~°`« ã¨=∂Yº‰õΩ K≥Ok# áêÅHõ =~åæÅ Ç≤ÏO^Œ∂
=∞`«`«`«fiáêsìÅ∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ áêÖÁæx |ÅѨ_ç
JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ ˆ~Ѩ٠ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ PQÆ=∂QÆO
KÕ¿ãÎ ^•xH˜ ÉÏ^茺`«=Ç≤ÏOK«=Åã≤Ok ZO.S.ZO
áêsì<Õ!!!.ÖËHõáÈ`Õ ˆ~Ѩ˜ `≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ „^ÀǨïÅ∞QÍ
~åÜ«∞|_»`å~°∞.
T

17. 17 #=O|~ü, 2012
<åQÆiHõ ã¨=∂[OÖ’ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl J=ã¨~åÅ#∞, HÀiHõÅ#∞
|˜ì XHõ =ºH˜Î Jaè=∞`åÅ∞, JaèÖÏ+¨Å∞ "Õ~˘Hõi JaèÖÏ+¨Å‰õΩ
aè#flOQÍ LO_»@"Õ∞HÍHõ ã¨OѶ¨∞OÖ’ qq^èŒ =º‰õΩÎÅ HÀiHõÅ
=∞^茺 J=~À^è•Å∞ U~°Ê_ç ã¨OѶ¨∞~°¬}‰õΩ ^•if¿ã „Ѩ=∂^ŒO
U~°Ê_»∞`«∞Ok. WÖÏO˜ J=~À^è•Å#∞, LÅ¡OѶ¨∞#Å#∞
x"åiOK«ÏxH˜ <åQÆiHõ ã¨=∂*Ïxfl ~°∂á⁄OkOK«ÏxH˜ XHõ
=º=ã¨÷ J=ã¨~°=∞=Ù`«∞Ok. ã¨OѶ¨∞OÖ’ xÜ«∞=∞ x|O^èŒ#Å∞,
xÜ«∂=∞HÍÅ∞ qkèOK«ÏxH˜ "å˜x J=∞Å∞ KÕÜ«∞ÏxH˜
ã¨OѶ¨∞˜`«"≥∞ÿ# XHõ JkèHÍ~°O ZO`≥·# J=ã¨~°O. WÖÏO˜
=º=ã¨÷ Pq~åƒù=O`À ã¨=∂[O ~å[H©Ü«∞OQÍ =º=ã‘÷Hõ$`«"≥∞ÿ
=º=ã¨÷QÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok. ~å[H©Ü«∞OQÍ =º=ã‘÷Hõ$`«"≥∞ÿ#
ã¨=∂*Ï<Õfl ~å[ºO J#=K«∞Û.
~å[º ÅHõ∆}ÏÅÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO XHõ =ÚYº ÅHõ∆}O. ~å[º
P^ÕâßÅ#∞ J=∞Å∞ Ѩ~°ÛÏxH˜ ~å[ºO „ѨÉèí∞`åfixfl ã¨$+≤ìã¨∞ÎOk.
„ѨÉèí∞`åfikèHÍ~åÅ∞ ~å*ϺOQÆOÖ’ x~°fizOK«@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
„ѨÉèí∞`«fiO ~å[ºO #_ç¿Ñ Ü«∞O„`åOQÆO. „ѨÉèí∞`«fiO ™ê~°fiÉè∫=∂
kèHÍ~åxfl xiÌ+¨ì Ѩiq∞uÖ’<Õ x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎOk. U „ѨÉèí∞`«fiOÖ’
<≥·<å =¸_»∞ =ÚYºOQÍÅ∞OÏ~Ú. Jq : HÍ~°ºx~åfiǨÏHõ
=~°æO, âßã¨# x~å‡} âßY, <åºÜ«∞âßY. D =¸_»∞ =∂#=
ã¨=∂[Ѩ٠ã¨~°fiq+¨Ü«∂Å ã¨OˆH∆=∂xH˜ x~°fiÇ≤ÏOѨ|_»`å~Ú.
JO>Ë „ѨÉèí∞`«fiO „Ѩ*Ï ã¨OˆH∆=∂~°÷O xˆ~ÌtOK«|_çOk.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊O „ѨѨOK«OÖ’<Õ JuÃÑ^ŒÌ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ^Õâ◊=∞x
K≥áêÎ~°∞. J„|ǨÏO eOHõ<£ =∂@Ö’¡ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO JO>Ë
„Ѩ[ÅKÕ`«, „Ѩ[Å H˘~°‰õΩ Z#∞flHÀ|_ç# „Ѩ*Ï „Ѩux^èŒ∞ÅKÕ
ѨiáêeOK«|_Õ ~å[ºO. x*ÏxH˜ W"åà◊ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
„Ѩ*Ï™êfi=∞º=∞<Õk ѨÙ~å=ã¨∞ÎâßY "å~°∞ Ѩiâ’kèOKåeû#
JOâ◊OQÍ q∞yeáÈ~ÚOk. „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ KÕ¿ã K«ÏìÅ∞,
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ>Ëì #∂`«# Ѩ^äŒHÍÅ∞, q^è•<åÅ∞ „Ѩ*Ï P"≥∂^ŒÜ≥∂Qƺ"≥∞ÿ
LO_®e. HÍx <Õ_»∞ Ѩiã≤÷u nxH˜ ѨÓiÎaè#flOQÍ LOk.
L„_ÀqÅû<£ ^ŒQÆæiflOz =∂ºH±û"≥|~ü, |QÆ¡ãπ "≥∞yflQÆ~ü,
Z_®fi~ü¤ _»|∂¡ºg_»fl~ü, HÍ~°Öò=∂~ü¯û "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "åi ^•Hõ
ZO^Œ~À áêÅ<å ã≤^•úO`åÅ#∞ qzH˜`«û KÕã≤ #∂`«#
Pq+¨¯~°}Å∞ KÕã≤# "åˆ~. JÏ¡O˜ ѨiáêÅ<å ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#
âß„ã¨Î K«i„`« Hõey# D<å_»∞ „ѨѨOK«OÖ’ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ~åK«iHõ
=º=ã¨÷‰õΩ U =∂„`«O fã≤áȉõΩO_® L<åfl~Ú. ^•xH˜
PO„^茄Ѩ^Õâò „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ (QÆ`«O #∞Oz WѨʘ ^•Hõ)
q∞#Ǩ ~ÚOѨ٠UOHÍ^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•i q^è•#Ѩ٠J`«∞º#fl`«
^Œâ◊ J~Ú# ™ê„=∂[º"å^ŒO W"åà◊ „ѨѨOpHõ~°} ¿Ñi@ ã¨=∞ã¨Î
=∂#"åox ‰õΩk¿Ñã¨∞Î#flk. âıfi`«™œ^èŒÑ¨Ù ÃãQÆÅ∞ `åHõx ^Õâ◊O
W"åà◊ J~°∞^Œ∞. ^ÕjÜ«∞OQÍ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ áêÅHõ=~åæÅxfl
„ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ `˘`«∞ÎÅ∞QÍ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú. ™ê„=∂[º"å^Œ
„ѨѨOpHõ~°}#∞ Jaè=$kú¿Ñ~° PǨ fixã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩ*Ï rq`«O
‰õΩ^ÕÅ=Ù`«∞<åfl Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® J<ÕHõ #∂`«# ^Œ∞~å‡~°æ
Ѩ^Œú`«∞efl „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú, J=ÅOaã¨∞Î<åfl~Ú. 1990Å
`«~åfi`« ã¨~°mHõ$`« Pi÷Hõ q^è•<åÅ∞ „Ѩ"Õâ◊Ãјì# `«~åfi`« #∂`«#
Pi÷Hõ ã¨O㨯~°}Å∞ [iy "≥Ú`«ÎO [<å=o ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ,
™êO㨯 $uHõ, ™êOѶ≤∞Hõ Ѩiã≤÷`«∞efl =∂iÛ"Õâß~Ú.
„Ѩ`ÕºHõ Pi÷Hõ=∞O_»à◊√¡ (Ãã*ò) ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ „Ѩ"ÕtOKå~Ú.
g˜ U~åÊ@∞ Jaè=$kú ¿Ñi@ [~°∞QÆ∞`«∞#fl q^èŒfiOã¨O. W^Õ
QÆ#Hõ x["≥∞ÿ# Jaè=$kú JÜ«ÚºO>Ë #Ok„QÍ"£∞ <≥`«∞Î~À_≥k
HÍ^Œ∞. W"åfià◊ „w<£Ç¨ÏOò ¿Ñi@ yi[#∞Å, Pk"åã‘Å
rq`åÖ’¡x ѨK«Û^Œ<åxfl "ÕÏ_»∞`«∞<åfl~°∞. Wk U~°Hõ"≥∞ÿ#
Jaè=$kú? D ^Õâ◊OÖ’ #Hõûe*Ïxfl âßOuÉèí„^Œ`«Å ã¨=∞㨺QÍ
ѨiQÆ}˜ã¨∞Î<åfl~°∞. 2004Ö’ PO„^茄Ѩ^Õâò „ѨÉèí∞`«fiO`À K«~°ÛÅ∞
[iÑ≤# #HõûÖˇ·@¡ Z*ˇO_®Ö’ "≥Ú^Œ˜ JOâ◊O Éèí∂ã¨O㨯~°}Å∞.
x*ÏxH˜ W"åfià◊ Éèí∂q∞ XHõ Pi÷HÍOâ◊O. L#fl"å_çH˜ "ÕÖÏk
ZHõ~åÅ∞ ÖËx"å_çH˜ QÆOl "≥∞`«∞‰õΩÅ∞ L#fl@∞=O˜ =º=ã¨÷
=∞#k. J~Ú`Õ D =~°æ`å~°`«=∂ºxfl `˘ÅyOK«ÏxHÍ J#fl@∞¡
áêʼnõΩÅ∞ JѨC_»Ñ¨C_»∞ H˘xfl Ѩ^äŒHÍÖ’, ã¨O㨯~°}Ö’
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∞OÏ~°∞. x*ÏxH˜ Wq <å@HÍÅ∞. Jã¨Å∞ „Ѩ*Ï
ã¨OˆH∆=∞O J<Õk „Ѩ[Å =∞øeHõ ã¨=∞㨺Å`À =Ú_çѨ_ç
LO@∞Ok. P =∞øeHõ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åÅ kâ◊QÍ
PÖ’zOK«x U „ѨÉèí∞`åfiÖˇ·# „Ѩ*Ïã¨OˆH∆=∂xH˜ =ºuˆ~Hõ
„Hõ=∞OÖ’ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åflÜ«∞<Õ J~°÷O. áêÅHõ =~åæÅÔHѨÙ_»∂
`«=∞=~°æ „ѨÜ≥∂*<åÖË =ÚYºO. P=~°æ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞
<≥~°"Õ~°∞ÛHÀ=@O HÀã¨O "åi Pi÷Hõ |ÅO =ÚO^Œ∞ K«ÏìÅxfl
K«∞ÏìÅ=Ù`«∞<åfl~Ú. |Ǩïâ◊ W@∞=O˜ ^Œâ◊Ö’<Õ „Ѩ*Ï™êfi=∞º
(`«~°∞"å~Ú 19= ¿ÑrÖ’....)
„Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ„ѨÉèí∞`åfiÅ∞
– q. "≥OHõ>Ë+π, (`≥ÅOQÍ} Ü«¸x=iû©)
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO