PANITIKANG FILIPINO

1. Panitikan ng Rehiyon lll
Reporter: Joana
Pacimos

2. Mga lalawigan
• Pampanga
• Bulacan
• Bataan
• Nueva Ecija
• Tarlac
• Zambales
• Aurora

3. Bataan
Wika
Tagalog ang pangunahing wika ng
Bataan. Sinusundan ito ng llokano at
Kapangpangan. Ingles ang ginagamit
na midyum sa pagtuturo sa paaralan.
Panitikan
Tomas Pinpin - Ang Prinsepe ng mga
Filipinong Manlilimbag
Nieves Baens del Rosario - isang
kilalang mahusay na nobelista at
mananalaysay.
Nueva Ecija
Wika
Wikang Tagalog ang nananaig at
ginagamit ng mga taga
Nueva Ecija, ngunit ginagamit din
ang Kapangpangan at Bikolano.
Panitikan
Lazaro Francisco - namalagi sa
Cabanatuan, Nueva Ecija at dito
na niya sinanay ang pagiging
Nobelista. (Maganda pa ang
Daigdig)

4. Pampanga
Wika
Kapangpangan, Ingles, at Tagalog
ang ginagamit at nauunawaang
wika ng buong lalawigan.
Panitikan
Arte de Lengua Pampanga
- Isinulat ni Fray Alvaro de
Benavente
- Kauna-unahang aklat ng bararila
sa wikang Kapampangan

5. lba't ibang Uri ng Panitikan ng Pampanga
°Tumalya
ang tumalya ay hele o awiting pampatulog. Ito ay
maituturing na orihinal sa mga kapampangan.
"Anak nga Walay Palad at Dayunday"
°Kasebian
tulad ng bugtong ang kasebian ay binibigkas din sa mga
pampublikong salu-salo tulad ng lamay at kasal. ito ang
katumbas ng salawikain ng mga tagalog.
"Ing asung balabaluktut Batul man e akapulut (lsang
nakabaluktot
buong araw, hindi makahahanap ng buto)."

6. Awiting Bayan
°Basulto - ito'y naglalaman ng mga
matatalinghagang salita na pangkaraniwang
ginagamit sa pagpapastol ng mga kambing,
baka, at iba pang mga hayop.
"o caca, o caca" o brother o brother
°Goso-tumutukoy sa moralistikong aspekto
ng kanilang kalinangan. lto ay may tiyak na
aral at inaawit sa saliw sa gitara, biyolin, at
tambulin tuwing araw ng mga patay.
°Pamuri- nag-ugat sa salitang "puri" at
inihaha nay sa isang uri ng awit ng pag-ibig
ng mga kapampangan.
"Aruy! Katimyas na Nitang Dalaga" Ay!
Kaakit-akit ang naturang dalaga
°Pang-obra - nagpapakita ng
pagpapahalaga sa mga gawaing ng mga
kapampangan.
"Bye Ning Kasamak" Ang Buhay ng
Magsasaka
°Sapataya - awiting nag-uunay sa mga
kapampangan sa kanilang paniniwalang
political. May himig ito ng pangangatwiran o
pagtatalo habang sinasaliwan ng isang
sayaw ng kastanyente.
°Diparan - naglalaman ng mga salawikain at
kasabihan ng mga kapangpangan. Ang
kanilang paksa ay hango sa katotohanan na
kanilang naranasan sa buhay.

7. Dula
°Duplo-ito'y nilalaro rin sa lamayan
ng mga patay kung saan
nagpapaligsahan ang mga kalahok
sa laro sa husay sa pagtula.
°Karagatan- inihahayag sa
paraang patula ang pagsasadula
ng kanilang karagatan. Ito ay nag-
ugat sa
isang kasaysayan ng isang
prinsesa na sadyang naghulog ng
singsing sa dagat upang
mapakasal sa lalaking makakakita
ng kaniyang singsing.
Kumidya
- laging hango sa pag-iibigan ng isang
prinsipe at prinsesa. Ang labanan ng
mga kristiyano at muslim ang
binibigyan ng mahahalagang bigat at
laging nagtatapos sa pagtatagumpay
ng mga kristiyano at pagbibinyag ng
mga muslim sa kristiyano.
Padre Anselmo Jorge de Fajardo
- pinakatanyag na manunulat ng
kumidya.
- Comedia Heroicca de la Conquista
de Granada

8. Dula
°Zarzuela
- mula sa zarzuela ng mga kastila na nag-ugat sa lugar kung saan ito
ang unang itinanghal sa Espanya
Juan Crisostomo Soto
- ang ama ng panitikang Kapampangan
- "Alang Dios" pinakapaboritong panoorin ng mga kapampangan.

9. Karunungang Bayan sa Rehiyon lll
Bugtong
Mataas kung nakaupo
Mababa kung nakatayo
-aso
Ako'y may isang katotong irog
Saanman paro'y kasunod-sunod
Mapatubig ay di nalulunod
Mapaapoy ay di nasusunog
-anino
Salawikain at Kawikaan
Ang sakit ng kalingkingan,
Damdam ng buong katawan
Panunudyo
Tiririt ng Maya,
Tiririt ng ibon,
lbig mag- asawa
Walang ipalamon.

10. Alamat
Alamat ng Bundok Pinatubo
(Zambales)

11. Mga Manunulat sa Rehiyon lll
Francisco Balagtas
-isang manunulat at itinuturing na isa sa
pinakamagaling na pilipinong manunulat.
-ang kanyang obra maestra ay ang Florante at
Laura
Amado Hernandez
- isang makata at manunulat sa wikang tagalog
- kilala rin siya bilang "Manunulat ng mga
Manggagawa"
- ang kanyang obra maetra ay ang "Mga lbong
Mandaragit" at "Luha ng Buwaya"
Rogelio Sikat
-isang Pilipinong piksyonista, mandudula,
tagasalinwika, at tagapagturo.
- ipinanganak sa Alua, San Isidro, Nueva
Ecija.
- ang kanyang obra maestra ay ang " Moses
Moses"

12. Mga Manunulat sa Rehiyon lll
Aniceto dela Merced
- Si padre Merced ay isinilang sa Baliwang
Bulacan. Isa siya sa mga unang sumulat ng
Pasyon.
- Ang kanyang Pasyon na nasulat noong 1856-
1858 ay may pamagat na "Pasyon de Nuestra
Jesucristo."
- Itinuturing ang Pasyon ni Padre Aniceto dela
Merced na "Landmark of Tagalog Poetry".
Cirio H. Panganiban
-Maituturing na tunay at matibay na haligi ng
Panitikang Pilipino sapagkat hindi lamang
siya isang makata, isa rin siyang
mandudula, kwentista, mambabalarila at
isang guro ng wika at panitikan.
-Isa sya sa mga nagging Patnugot ng
Surian ng Wikang Pambansa na ngayon ay
kilala rin bilang Komisyon ng mga Wika sa
Pilipinas.
-Nakilala si Panganiban bilang kwentista
dahil sa kanyang kwentong Bunga ng
Kasalanan na itinuturing na naging
palatandaan na nauunawaan na ng mga
manunulat na Pilipino ang tunay na maikling
kwento nang mailathala ito sa aliba noong
taong 1920.

13. Mga Manunulat sa Rehiyon lll
Mula sa kanyang panulat ang "Dasalan at
Tocsohan" na itinuring na isang klasikong
pagpapatawa sapagkat paggagad sa mga
pangungahing dasal para tudyuhin ang mga
prayle; ang "Caiigat Cayo, isang mapanudyong
pagtuligsa sa akda ni Fr. Jose Rodriguez na ang
pamagat ay "Caiingat Cayo" na bumabatikos sa
Noli Me Tangere ni Rizal na ang "Sagot ng
España na "Hibik ng Pilipinas sa Ynang España",
isang tulang sinulat ng kanyang guro na si
Herminigildo Flores. Sinalin niya sa Tagalog ang
tula ni Rizal na "Amor Patrio" at binigyan ng
pamagat na "Pag- ibig sa Tinubuang Lupal. Ang
"Pasiong Dapat Ipag - alab ng Puso ng Taong
Babasa", isang tulang laban sa mga prayle ay
sinulat din niya.
CirioMarcelo del Pilar
- Kinilalang mamahayag ng kanyang
panahon dahil sa pagkakatagtag niya sa
Diariong Tagalog noong 1892, at
pagkakapamatnugot niya sa pahayagang La
Solidaridad, nagging epektibong
tagapamansag ng kilusang propaganda
noong panahon ng mga Kastila.
- Isang abogado si Del Pilar na nakilala sa
sagisag na Plaridel. Mahayap at
mapanudyo ang kanyang mga akdang
tumuligsa sa mga prayle na sa kanyang
paniniwala ay siyang dahilan ng paghihirap
ng bansang Pilipinas.