Roque descubriu as lentellas de auga nun estanque e deuselle por investigar sobre estas pequenas plantas acuáticas.

1. Lentellas de auga
AS LIDEIRAS DE ROQUE
COUSIÑAS FEITAS NA CASA
MonDaporta

2. Sorprendeuse Roque ao ver como, case dun día para outro,
estas curiosas plantiñas aumentaban de tal modo,
que si un día vía unhas poucas na tona da auga…

3. …á semana cubríano todo como unha manta.

4. Púxose a investigar…
e aquí tendes no que veu dar.
As lentellas da auga son
plantas monocotiledóneas,
da subfamilia Lemnoideae
(antes coñecida como familia
Lemnaceae), que forma parte
da familia Araceae.

5. Son plantas que viven aboiando nas augas doces de gran parte do mundo, e
son as máis pequenas das plantas con flores.

6. Teñen unha estructura moi sinxela: están formadas por un talo laminar, de forma
lenticular, do que, non sempre, colgan unha ou varias raíces filiformes.

7. Pódense distinguir dous tipos principais: o tipo lemna
(coas frondes aplanadas, dúas bolsas basais e raíces)
e o tipo wolffia (coas frondes globosas, unha soa
bolsa basal, sen raíces e cunha quilla que lle serve
para manter a posición na auga). Un tipo intermedio,
o xénero Wolffiella, ten estructura e características
reproductoras semellanteas á wolffia, pero tamaños
máis grandes, formas aplanadas, e algunhas forman
agrupacións como as lemnas.
LEMNA
WOLFFIA

8. FRONDE
RAÍZ
Nodo. Punto no que
confluen todas as
partes da planta
ápice
nervios
Pápulas. Abultamentos que
presentan algunhas especies
Bolsas basais. Espazos
nos que se desenvolven
as frondes fillas e as
inflorescencias
FLORES
Feminina
(pistilo)
Masculina
(estame)
base
caliptra
Frondes
fillas
Estípite. Especie de talo
polo que as frondes fillas
permanecen unidas a
fronde nai

9. As partes aéreas (frondes) poden medir, segundo a especie, entre 0,5 e 10 mm de longo e
as raiciñas poden acadar lonxitudes de varios centímetros.
Tamaños
comparativos
dunha das
lentellas de auga
máis pequenas
con outra das
máis grandes.
Cada sección da
gráfica que hai na
parte de arriba da
imaxe equivale,
na realidade, a un
milímetro.

10. Reprodúcense maiormente de forma vexetativa. Cada planta emite brotes (turións) que,
nalgunhas especies, permanecen apegados a ela formando pequenos grupos que
semellan unha soa planta, e noutras sepáranse para vivir como plantas independentes;
Grupo de
lentellas de
auga nas que
se pode
apreciar a
formación de
pequenas
plantas
apegadas ás
plantas nai.

11. pero tamén poden producir flores,
simples, unisexuais, agrupadas
nunha inflorescencia formada por
unha ou dúas flores masculinas (cada
unha formada por un só estame) e
unha feminina (só un pistilo).
Lemnas en flor
Wolfias en flor

12. FLORES DE LEMNA
masculinas
feminina
FLORES DE WOLFFIA
masculina
feminina

13. Os froitos son utrículos, saquiños con aire no interior, que adoitan encerrar as sementes.
Arriba da imaxe
froito de lentella de
auga asomando, en
parte, por debaixo da
fronde.

14. Para sobrevivir aos invernos hai
especies de lentellas de auga
que producen brotes especiais,
de cor escura, cargados de
reservas, que afunden na auga,
e volven á superficie, para
completar o seu
desenvolvemento, cando as
condicións se volven favorables.
Lentellas de auga desenvolvendo brotes invernais.

15. Son unha importante fonte de alimento para pequenos animais acuáticos, peixes e aves,
que as consumen directamente ou aproveitan os bechos que as comen.

16. Usos tradicionais
Para a alimentación de animais
domésticos (nalgunhas zonas do Norte
de Francia, en Bélxica e en Holanda son
utilizadas tradicionalmente como
alimento para os porcos);

17. e tamén son consumidas polas persoas, en aperitivos, tortillas e sopas; en zonas de Asia
suroriental, Malasia Vietnam….

18. Unha vez feita a colleita do arroz déixase auga nas parcelas para que medren as lentellas de
auga e logo retíraselle a auga para que sequen e se descompoñan e así recupéranse, como
abono, os elementos que conteñen.
Como fertilizante en pasteiros e nos arrozais.

19. Penso para peixes feito con
lentellas de auga prensadas.
Usos actuais
Utilízanse na elaboración de algúns tipos de pensos, como complemento na alimentación de
especies de acuicultura (tilapias,…), para a elaboración de compost e na produción de biogás
Repartindo lentellas de auga
frescas nunha granxa de cultivo
de peixes

20. Tamén se utiliza como limpadora de augas porque, para o seu desnvolvemento, absorbe
os minerais que se atopan disoltos nela.
Instalación depuradora con lentellas de auga

21. Problemas
Como consecuencia do seu rápido desenvolvemento (pode duplicar o seu tamaño en pouco
máis dun día e producir ata 20 clons no seu ciclo vital, de entre 10 días e un mes), cando
dispón de alimento suficiente (verqueduras ao medio acuático) a lentella de auga pode
converterse en praga e provocar a eutrofización dos medios acuáticos.

22. Para reducir a súa expansión hai que
evitar os verquidos e introducir aves
acuáticas comedoras de vexetais
(algunhas especies de parrulos) ou
peixes herbívoros (carpas ou
tilapias).
carpa herbívora
tilapia

23. Os altos rendementos da lentella de auga, polo seu alto contido de proteína e a rapidez coa
que medra, fan que se empece a ter en conta como planta de cultivo, para esto precísanse
instalacións con estanques de, polo menos, 30 cm de profundidade, para evitar grandes
oscilacións de temperatura, e proporcionarlle o alimento en cantidades axeitadas. En
condicións óptimas, unha granxa de lentella de auga pode producir de 10 a 30 toneladas de
lentellas de agua seca por hectárea cada ano.
Instalación para o cultivo de lentella de auga.

24. A lentella de auga é rica en vitaminas, minerais, antioxidantes e micronutrientes (contén máis
aminoácidos esenciais que a soia). Ten unha alta porcentaxe de proteína altamente dixestible,
febra, graxa e minerais.

25. O pó de lentellas de auga. Pode conter ata un 65% de proteínas

26. Pode ser mesturado ou engadido a diferentes productos como: patacas fritidas, pastas,
galletas, cereais, aperitivos, batidos, bebidas enerxéticas…

27. Coñécense,
segundo as
diferentes
clasificacións, 5
ou 6 xéneros e
entre 38 e 45
especies. Tres
dos xéneros
están presentes
en Galiza onde
podemos atopar
6 especies.
Cantas especies hai, e como son

28. spirodella

29. Spirodela intermedia. Ten frondes planas, de orbiculares a elípticas, de 3 a 6 mm de longo,
simétricas e coa punta redondeada, con moitas raíces (entre 5 e 20). Forma agrupacións de
ata 5 frondes. Atópase, sobre todo, en América do Sur.

30. Spirodela polyrrhiza. Ten frondes aplanadas, entre ovais e redondas, de 4 a 10 mm de
longo, verdes por enriba e de cor vermella escura por debaixo, con entre 5 e 15 raíces.
Forma agrupacións de 2 a 5 frondes, algunhas sen raíces. Produce flores, raramente, na
primavera. Os brotes do outono, de cores máis escuras, cheos de almidón, deposítanse no
fondo para pasar o inverno. Atópase en lagoas, pantanos e correntes tranquilas de América
do Norte e Central, de Europa, África, Asia e do norte de Australia.

31. landottia

32. Landoltia punctata. Ten frondes aplanadas, oblongo-obovadas, a miúdo asimétricas, de 3 a 5
mm de longo, de cor verde escura por enriba e vermella-púrpura por debaixo. Ten entre 1 e 5
raíces. Forma agrupacións de 2 a 6. Atópase en lagoas, pantanos e correntes tranquilas de
todas as áreas temperadas e tropicais de ambos hemisferios.

33. lemna

34. Lemna disperma. Ten as frondes de elípticas a redondeadas, de 1 a 4 mm de longo, e unha
soa raíz. Forma colonias de 2 ou 3 frondes. Florece na primavera e pode producir unha ou
dúas sementes. E natural de Australia aínda que xa se atopou noutros países.

35. Lemna ecuadoriensis. É endémica das terras húmidas tropicais do norte do Ecuador.
Ten frondes ovadas o doble de longas ca de largas.

36. Lemna gibba. Frondes orbicular-ovadas, a miúdo asimétricas no ápice, cunha lixeira crista
media, e a coa cara ventral inflada, con grandes sacos aéreos, e unha soa raíz. Miden de 3 a
5, ou 6, mm de longo. Forma grupos de 2 a 5 frondes. Atópase en lagoas, pantanos e
correntes tranquilas de auga doce, e ás vaces na lixeiramente salobre, de todas as áreas
tropicais e temperadas de América, Europa, África e Asia.

37. Lemna japonica. Ten
as frondes de
obovadas a elípticas e
planas ou lixeiramente
convexas de 2 a 6 mm
de longo, e unha raíz.
Forma grupos de 1 a 8.
Atópase en estanques
e canles de corrente
lenta da Asia
temperada; leste da
China, Corea, e Xapón.

38. Lemna minor. Ten as frondes aplanadas, elíptico-obovadas, xeralmente simétricas, coa
superficie dorsal lisa e unha soa raíz. Miden de 2 a 4 mm de longo. Aparecen solitarias ou
en grupos de 3 a 5. Viven en lagos, lagoas e ríos tranquilos do hemisferio norte, América do
Norte, Europa, Rusia e Asia e tamén en Australia e Nova Celandia.

39. Lemna obscura. Vive en augas tranquilas das áreas temperadas e subtropicais. Ten frondes
obovadas, de 1 a 3,5 mm de longo cunha pápula apical marcada e outras menores na liña
media, grosas e de cor vermella por debaixo.

40. Lemna trisulca ou lentella de auga con follas de hedra . Presenta dous tipos de frondes as
mergulladas, vexetativas, son oblongo-lanceoladas cun estípite (talo) longo e estreito na
base; e as aboiantes, reproductoras, máis curtas e grosas e co estípite máis curto. Todos
miden entre 6 e 10 mm de longo, sen o talo, e poden ter unha raíz ou ningunha. Forma
longas cadeas ramificadas de 8 a máis de 30 plantas, en masas enleadas, por debaixo da
superficie da auga. Atópase en correntes de auga fresca, estanques e pantanos de América
do norte, Europa, África, Asia e Australia.

41. Lemna turionifera. Frondes aplanadas, de case redondas a elíptico-obovadas, cunha ringleira
de pápulas ao longo da liña media da superficie superior. Miden de 2 a 4 mm de longo e
teñen unha soa raíz. Forma grupos de 3 a 5 exemplares, e no outono produce brotes escuros
que pasan o inverno no fondo dos lugares nos que viven. Atópanse en regatos, lagoas e
pantanos de auga fría de todos os Estados Unidos e Canadá, e existen poboacións localizadas
en Siberia.

42. Lemna aequinoctialis (lentella de auga tropical). Frondes obovadas-elípticas, asimétricas no
extremo basal, de 2 a 3,5 mm de longo, cunha pápula apical e outra pápula ganglionar (por
enriba da raíz). Aparece solitaria ou en pequenos grupos de 2, ás veces máis. Atópase en
lagoas, pantanos e correntes tranquilas en todas as áreas temperadas e tropicais.

43. Lemna minuta. Frondes ovais-oblongas, simétricas, que miden entre 1 e 3 mm de longo e
levan unha soa raíz. Vense illadas e formando parellas ou tríos. Atópase en lagoas, pantanos e
regos tranquilos do oeste dos Estados Unidos, América Centra e América do Sur, e en Europa.

44. Lemna valvidiana ou lentella de auga de Valdivia. Frondes oval-oblongas, a miúdo
asimétricas na base, de cor verde crara, moi delgadas (transparentes), de 2 a 4 mm de
longo, cunha soa raíz. Agrúpanse de 4 a 8. Atópanse en lagoas, pantanos e correntes lentas,
ás veces mergullada por debaixo de outra vegetación acuática ou en lugares húmidos, da
maior parte de América.

45. Lemna yungensis Landolt. Medra
en paredes rochosas da Yunga
boliviana. Ten frondes ovado-
lanceoladas máis ou menos
simétricas, con pápulas ao longo
da liña media, de 3 a 6 mm de
longo.

46. Lemna perpusilla. Vive en augas estancadas das áreas temperadas de América. Ten frondes
ovado-obovadas de 1 a 4 mm de longo, cunha pápula apical e varias por enriba do punto
onde se une a raíz, e dous apéndices laterais, a modo de ás, na vaíña da raiz, que é
relativamente curta.

47. Lemna tenera. Vive nos pantanos dos bosques do surleste de Asia, illas da zona e
Australia. Forma grupos de 2 ou 3 frondes de oblongos a lanceolados de ata 7 mm de
longo.

48. wolffiella
Wolffiella 10 especies orixinarias de América e África. Son plantas co corpo
aplanado, de 2 a 8 mm de longo, sen raíces e cunha quilla que lles permite manter
a posición na auga. Producen unha soa flor reducida, só un estame e un pistilo,
dentro dunha cavidade floral, na cara dorsal do corpo da planta. Despois da
fertilización a flor convértese nun froito diminuto que acolle unha soa semente.
Tamén producen plantas fillas nunha bolsa triangular que teñen no extremo basal.
Nalgunhas especies, as plantas fillas permanecen unidas ás nais formando
pequenos grupos. Medran, as máis das veces, por debaixo da tona da auga.

49. Wolffiella hyalina. Atópase en pozos,
canles, e outros lugares con auga
estancada das áreas secas de África
tropical e subtropical, e en Exipto.
Ten frondas de 1 a 3 mm, de ovadas
a trapezoides,

50. Wolffiella repanda. Vive en augas
tranquilas dos estados costeiros ,do
Atlántico e do Golfo, dos Estados
Unidos. Mide entre 3 e 9 mm de
longo.

51. Wolffiella rotonda. Atópase en augas de África
tropical. As frondes miden de 1 a 3 mm de longo

52. Wolffiella caudata. Atópase na cunca do Amazonas en Bolivia. Recoñécese pola
prolongación, a modo de rabo, que lle da nome. Mide entre 2 e 8 mm de longo e de 2
a 5 mm de largo (o “rabo” mide de 1 a 4 mm de longo e de 0,4 a 0,8 mm de largo)

53. Wolffiella denticulata. É
orixinaria do surleste de África,
Mozambique e Sudáfrica. Mide
de 2 a 7 mm de longo e de 0,3 a
0,8 mm de largo.

54. Wolffiella welwitschii (Hegelm.) Monod. Atópase nas áreas tropicais de África e
América. Ten unha fronde característica de 3 a 7 mm de longo e entre 2,5 e 5 mm de
largo.

55. Wolffiella neotropica. Natural das áreas cálidas e húmidas do Brasil. Mide de 2 a
8 mm de longo e entre 1,5 e 5,5 mm de largo

56. Wolffiella gladiata. Vive, aboiando por debaixo da superficie, en augas tranquilas dos
estados costeiros dos Estados Unidos, do Atlántico e do Golfo. As frondes, longas e estreitas,
miden entre 3 e 9 mm de longo. Adoita formar grupos de plantas unidas pola zona basal co
que as colonias teñen forma de estrela.

57. Wolffiella oblonga. Ten frondes de1,5 a 7 e de 0,4
a 2,5 mm de largo. Atópase en áreas temperadas
cálidas de América, desde o surleste dos Estados
Unidos ao centro da Arxentina.

58. Wolffiella lingulata. Orixinaria de América, donde medra en augas tranquilas, por
debaixo da superficie a non ser cando están en flor. Ten frondes ovadas de 3 a 9 mm de
longo, tipicamente curvadas, máis estreitas preto do ápice.

59. wolffia
son as plantas máis pequenas e máis simples.
Teñen forma globosa e apenas sobrepasan 1
mm de longo.
6 especies de wolffia 1 microscopica, 2 globosa, 3 columbiana, 4 brasiliensis, 5
borealis, 6 arrhiza

60. Wolffia arrhiza. Atópase amplamente distribuida poas zonas temperadas, subtropicais e
tropicais de Europa, África, Asia occidental, Venezuela e o leste do Brasil, aboiando na
superficie de augas estancadas ou tranquilas. Ten forma globular, aplanada por enriba.
Mide entre 0,8 e 1,3 mm de diámetro

61. Wolffia cylindracea. Frondes grosas, de elipsoides a ovoides, de 0,5 a 1 mm de longo.
Atópase en augas estancadas, limpas e frescas de Angola e o leste de África, surleste de
Asia, partes de América e algunhas illas do Pacífico.

62. Wolffia columbiana Karsten. Atópase por case toda América cálida e temperada, desde o
centro do Canadá ata o centro da Arxentina. Ten frondes solitarias, de globulares a
ovoides, de 0,5 a 1,5 mm de longo.

63. Wolffia elongata. Nativa de América do Sur. Fronde ovalada duns 2 mm de longo.

64. Wolffia neglecta.Atópase na India e no Paquistán. Mide menos de 1 mm de lonxitude.

65. Wolffia angusta. Nativa de Australia e Malasia. Frondes de 0,6 a 0,9 mm de largo.

66. Wolffia globosa. Atópase no sur e surleste de Asia e nalgúns puntos de Sudáfrica. Frondes
ovais de 0,5 mm de longo

67. Wolffia microscopica. Endémica da India, Bangladesh e Paquistán. Forma de case
esférica a cónica e de 0,5 mm de lonxitude.

68. Wolffia australiana. de Australia e Nova Zelandia. Forma ovoide de 1 mm de longo

69. Wolffia borealis. É orixinaria de América do Norte, onde aboia en augas
tranquilas. Mide ata 1,2 mm de longo e ten forma globosa cunha punta
redondeada e a outra aguda.

70. Wolffia brasiliensis. Atópase nas áreas cálidas de América continental. Forma oval, de
media noz coa superficie case plana, de 1,5 mm de longo.

71. Formas e tamaños comparativos das diferentes especies de wolfia

72. Unha curiosa forma de
recordar os xéneros de
lentellas de auga

73. As imaxes fotográficas e moitos dos debuxos foron collidos da internet, e a
información de fontes varias. Agradézolle aos autores a súa dispoñibilidade, e
agardo saiban disculpar o uso que fixen delas.
Mon Daporta
E como non dei feito máis…
tendes que conformarvos co que ata aquí hai.
…Ou buscar pola vosa conta
para rematar o traballo xuntándoas todas.