Roque fainos un catálogo das árbores e outras plantas do Colexio de Santomé (Cambados): fichas e planos de situación.

1. VOLVE
ROQUE!

2. Despois do verán, canso de descanso

3. Ergueuse un día e dixo: “Vou facer algo”

4. “Antes de botarme a durmir todo o inverno
Vou buscar un lerio
para deixarlle algo aos nenos

5. Sen ter que ir moi lonxe…
de algo de preto

6. Do que ven todos días,
e dos seus segredos.

7. E de todo o que hai,
o que está máis á man…

8. Son as árbores do colexio…
pois… por aí vou empezar!”.

9. Árbores, e outras
plantas, do colexio de
San Tomé

10. LAMAGUEIRO, CHOUPO
NEGRO (Populus nigra)
Orixinario de Asia
occidental e Europa
oriental. Plántase como
forestal e como
ornamental. A madeira
úsase para facer
embalaxes, chapas e
pasta de celulosa.
Ten pés masculinos e pés
femininos. Os cultivares
son híbridos ou clónicos.
Os clónicos obtéñense de
estacas, e todos son do
mesmo sexo.
Os choupos do colexio pertencen a dúas
variedades distintas. Os de copa alta e estreita
son todos masculinos, mentras que os de copa
máis aberta, probablemente Populus x
canadensis, son todos femininos.
Os froitos maduros ábrense
para soltar as sementes, que
están rodeadas de pelos
finos que lle serven para
desplazarse coa axuda do
vento.
Flores
femininas
Flores
masculinas

11. CAMELIA (Camellia
japonica). Orixinaria da
China, o Xapón e Corea.
Cultívase, como ornamental,
nos climas temperados polas
flores, que saen no outono e
no inverno,
Coñécense máis de 3.000
híbridos, con flores de distinta
forma, tamaño e cor, que vai
do vermello ao branco con
numerosas tonalidades e
variedades xaspeadas. Moitas
flores das variedades
cultivadas son estériles e para
conseguir novas plantas fanse
esqueixes
Flor completa
froito
Froito aberto
amosando as
sementes
Flor estéril

12. MOREIRA (Morus
nigra). Orixinaria do
suroeste de Asia.
Plántase desde
antigo como
ornamental, para
alimentar as eirugas
da seda e para
aproveitarlle os
froitos. Os froitos en
realidade son as
cubertas florais
transformadas,
engrosadas e cheas
de zume.
Inflorescencia feminina
Os“froitos” póñense encarnados
antes de madurar

13. ARCE AMERICANO
(Acer negundo).
Orixinario de
Norteamérica. É un
dos poucos arces que
ten as follas
compostas e pés
masculinos e
femininos. Non se
planta demasiado
porque ten formas
irregulares pero
existen varios
cultivares con follas
variegadas.
Flores
Froitos
Froitos e follas de outono

14. PICEA COMÚN,
ABETO VERMELLO
(Picea abies).
Orixinaria do norte e
do centro de Europa
onde forma bosques
en altitudes medias. A
madeira utilízase en
ebanistería. Fóra da
súa área de orixe
plántase como
ornamental.
É a coñecida árbore
do Nadal (as do
colexio son árbores de
Nadal trasplantadas).
Conos maduros
Cono feminino

15. SAWARA
(Chamaecyparis
pisifera squarrosa).
Orixinario do Xapón.
Plántase como
ornamental, pero non é
moi común. Medra moi
a modo.

16. ALIGUSTRE, LIGUSTRO
(Ligustrum lucidum).
Orixinario do sur da
China. Plántase como
ornamental, pero pode
convertirse en invasora.
Todos os que hai no
colexio naceron das
sementes levadas polos
paxaros dos que hai nas
pistas e detrás do
pavillón. Existen
variedades coas follas
beireadas de cor
amarela. Os froitos son
venenosos.

17. LOUREIRO REAL,
LOUREIRO
ROMANO (Prunus
laurocerasus).
Orixinario de Asia
Menor. Árbore da
laurisilva de climas
cálidos e húmidos.
Plántase como
ornamental. Toda a
planta é tóxica a
non ser o froito,
pero sí a semente
que ten dentro.
Espiga de flores
Froitos maduros

18. LIQUIDAMBAR
(Liquidambar
styraciflua). Orixinario
de Norteamérica.
Cultívase como
forestal, a madeira
úsase para
contrachapados e
pasta, pero máis
habitualmente como
ornamental polo
colorido das follas no
outono. Existen
variedades cultivadas
con distintas formas
de copa.
Flores. As masculinas
erguidas e as femininas
colgantes
Froito

19. LOUREIRO (Laurus
nobilis). Especie relicta
da Era Terciaria. Foi
planta venerada e
consagrada aos deuses.
Con ela coroábanse aos
heroes e aos poetas, e
como premio aos bos
estudantes dábaselle un
ramo de loureiro con
froitos (bagas) -o bacca
laureatus- de onde ven a
palabra bacharelato.
Úsase como ornamental
e as follas como
condimento.

20. CAMAECÍPARIS,
CIPRÉS DE
LAWSON, “CEDRO”
DE OREGÓN
(Chamaecyparis
lawsoniana).
Orixinario do oeste
dos Estados Unidos.
Plántase como
forestal e ornamental.
Existen numerosos
cultivares con distinto
aspecto e diferente
velocidade de
crecemento.
Conos masculinos
Conos femininos
Conos maduros

21. SALGUEIRO
(Salix x …). Os
salgueiros hibridan
facilmente entre
eles polo que é
habitual atopar
exemplares que
compartan
características de
diferentes
especies. Os do
colexio poden ser
híbridos de
salgueiro chorón e
salgueiro branco
ou salgueiro irto.
Follas
Flores femininas

22. CATALPA (Catalpa
bignonioides).
Orixinaria do surleste
dos Estados Unidos.
Plántase como
ornamental porque
resiste ben a
contaminación do aire.
Ten principios tóxicos.
Os froitos,
como vaíñas
longas,
mantéñense na
árbore durante
o inverno

23. JACARANDA
(Jacaranda
mimosifolia)
Orixinaria de
Sudamérica
subtropical. Plántase
como ornamental en
áreas de clima
temperado e cálido,
polo seu aspecto e
polas numeroas
flores. É tóxica si se
come e pode producir
irritación da pel ao
manipulala.
As follas
seméllanse ás
da mimosa e
danlle o nome
á planta
As flores cobren á árbore de
azul na primavera
Os froitos discoidais e leñosos
coñécense como “aplauso de mono”

24. ALCIPRESTE, CIPRÉS
(Cupresus
sempervirens). Orixinario
do Mediterráneo oriental.
Atópase cultivado por todo
o mundo. Pode ser unha
árbore moi lonxeva, ata
máis de 1.000 anos, Ten
unha madeira resistente e
lixeira que non se altera
co paso do tempo. Non
arde con facilidade.
Antigamente plantábase
ao pé das portas das
casas como símbolo de
hospitalidade.
Inflorescencias masculinas
Conos maduros

25. CASTAÑEIRO, CASTIÑEIRO
COMÚN (Castanea sativa).
Orixinario de Asia Menor.
Cultivado desde tempos
antigos para aproveitarlle a
madeira, de boa calidade; as
castañas, as varas novas en
cestería e a tona en curtiduría e
para facer tinte de cor negra.
Existen especies de castiñeiros
en Europa, China, o Xapón e
América do Norte.
Moitos dos castiñeiros que se plantan
actualmente son híbridos de castiñeiro
xaponés e europeo resistentes á
enfermidade da tinta ou inxertos de
castiñeiro europeo sobre patróns
xaponeses ou américanos.

26. PRADAIRO (Acer
pseudoplatanus).
Medra nativo nas
montañas de Lugo
e Ourense.
Plántase como
ornamental. A
madeira é fina e
úsase en
ebanistería e
torneiría.

27. ABRUÑEIRO
(Prunus spinosa).
Vive en sebes,
matogueiras e
beiras de bosque.
Produce os
abruños, pequenas
ameixas azul
negras, de sabor
agredoce, que se
utilizan para
aromatizar
augardentes

28. ACIVRO (Ilex aquifolium).
Forma pequenos bosques
nas serras orientais de
Galicia. É unha planta
dioica, con pés masculinos
e femininos. Utilízase como
ornamental e como
decoración no Nadal,
porque nesas datas ten os
froitos maduros. A madeira
úsase en torneiría e da tona
sácase o visgo ou liga para
cazar paxaros. Existen
variedades cultivares de
follas variegadas e de flores
hermafroditas.
Na súa área de distribución ten un
alto valor ecolóxico porque ofrece
alimento e acobillo a aves e outros
pequenos animais durante o inverno.
Flor feminina

29. COTONASTER
(Cotoneaster sp)
Orixinarios da área que
vai desde o
Mediterráneo oriental a
China. Existen
numerosas especies e
subespecies que difiren
no tamaño xeral e das
follas, e na cor das flores
e dos froitos.
Cotoneaster salicifolius. Nativo dos
bosques do oeste da China

30. Cotoneaster dielsiana. Ten
as follas máis pequenas e as
flores forman grupos
menos numerosos

31. PIRACANTA
(Pyracantha
coccinea). Orixinaria do
sudeste de Europa e do
sur de China. Plántase
como ornamental e para
formar sebes. É un
arbusto con pequenas
ponlas transformadas
en espiñas que se
cubre de flores na
primavera e de froitos
alaranxados e brillantes
no outono que serven
de alimento aos paxaros
no inverno.

32. EVÓNIMO
(Euonymus
japonicus).
Orixinario do Xapón,
China e Corea.
Plántase como
ornamental en
América e Europa
para formar sebes
porque soporta ben
as podas. Os do
colexio son cultivares
de follas variegadas.

33. CHUCHAMELES
(Lonicera
periclymenum).
Atópase silvestre por
toda Europa. Ten unhas
flores chamativas,
olorosas e productoras
de nectar que
aproveitan os insectos
pero que tamén
chuchan os rapaces, de
ahí o nome. Os froitos
vermellos e brillantes
son tóxicos.

34. (Lonicera japonica).
Orixinaria do leste de Asia.
Plántase como
ornamental, pero en
algúns países convirteuse
en especie invasora.
Esta é outra especie diferente, pero hai
que agardar a que teña follas e flores para
saber cal.

35. HEDRA (Hedera helix).
Trepadora común que
pode medir ata 50 m. é
unha especie relicta da
Era Terciaria que pedra
por todas partes
gabeando por árbores e
paredes gracias ás
raíces aéreas que lle
xurden no talo. Existen
tamén variedades de
cultivo coas follas de
diferentes formas ou
variegadas. Florece no
outono e os froitos son
tóxicos para as persoas.
Hedra dunha variedade cultivada,
de folla variegada, na valla do
colexio
Hedra silvestre na valla do colexio

36. DATURA, CAMPÁS
(Brugmansia…). 10 especies
orixinarias das áreas subtropicais
de Sudamérica. Plántanse como
ornamentais polas súas grandes
flores acampanadas. Ao chegar
a noitiña desprenden un forte
aroma que nos seus países de
orixe atrae aos morcegos que
son os encargados da súa
polinización. Todas as partes da
planta son tóxicas. Brugmansia
sanguinea case vermella na
boca alaranxado amarelo a
verdoso o resto do tubo

37. PASIONARIA, FLOR DA
PASIÓN (Passiflora sp).
Hai máis de 300 especies
distribuídas principalmente
por América tropical e
subtropical. Cultívase como
ornamental en todos os
continentes. Varias especies
son cultivadas polos seus
froitos. O máis coñecido e o
maracuiá, o froito da P.
edulis. A do colexio é a
Passiflora caerulea ou flor
da pasión azul, a especie
máis extendida e máis
resistente.
O nome de pasionaria ou flor da
pasión dáselle por asociación da
cor púrpura e as formas das
diferentes estructuras con
elementos da pasión de Cristo
(coroa de espiñas, tres clavos dos
pistilos…)

38. FORMIO, LIÑO DE
NOVA ZELANDIA
(Phormium tenax).
Orixinario de Nova
Celandia. Plántase
como ornamental e
para obter febras
para tecer e atar.
Hai variedades
cultivadas
variegadas e de cor
avermellado.

39. ADELFA
(Nerium
oleander).
Orixinaria do
Mediterráneo.
Plántase como
ornamental.
Toda a planta é
venenosa se se
come.

40. VIDE (Vitis …). Existen
unhas 60 especies de
vides silvestres,
distribuídas polo
hemisferio norte, e varios
centos, ata miles,
cultivadas. A vide é unha
planta trepadora que pode
acadar ata 30 m de longo.
Nas variedades cultivadas
contrólase o tamaño coa
poda para mellorar a
producción de uvas. A do
colexio é unha variedade
de vide silvstre
americana.

41. ROSEIRA, ROSAL (Rosa
…). Existen máis de 100
especies de rosas
silvestres, a maioría en
Asia e unhas poucas en
Europa, Norteamérica e o
norte de África, e máis de
30.000 cultivares. É a
planta ornamental máis
cultivada do mundo.
Plántase, polas súas
flores e para obtención de
perfume, desde a
prehistoria. O cultivo de
variedades empezou en
Europa.
Flor e froito de roseira
silvestre

42. BUXO (Buxus
sempervirens).
Plántase como
ornamental para
facer sebes porque
soporta ben as
podas. E unha
planta de
crecemento lento,
de madeira dura e
moi fina apreciada
en torneiría e para
facer instrumentos
musicais.

43. HORTENSIA
(Hydrangea
hortensia). Orixinaria
de China e Xapón.
Existen numerosas
variedades que se
plantan como
ornamentais en
Europa occidental. As
inflorescencias están
formadas por brácteas
coreadas que rodean
flores masculinas e
estériles por enriba e
flores femininas, sen
brácteas, por debaixo
Brácteas coreadas
dunha flor estéril Flor feminina
xa fecundada

44. CORTADERIA,
HERBA DA PAMPA,
PLUMEIRO
(Cortaderia
selloana). Orixinaria
da Pampa
sudamericana.
Plántase como
ornamental polas
súas panículas florais,
pero é unha planta
que se extende moi
facilmente
converténdose en
invasora.

45. AZALEA (Azalea
indica). Orixinaria do
Xapón. Existen miles
de variedades e
cultivares: con flores
grandes ou pequenas,
sinxelas ou dobles e
numerosas variacións
de cor desde a branca
á vermella, amarela,
laranxa e violeta.
Aínda que
normalmente florece
na primavera hai
variedades que o fan
no outono.

46. BERBERIS (Berberis
vulgaris). Orixinario do
sur de Europa e de Asia
occidental. Plántase
como ornamental e para
facer sebes porque ten
moitísimas espiñas.
Aínda que se lle come o
froito a planta é
lixeiramente tóxica.
Chama a atención a cor
amarela da madeira.
Entre os cultivares
existen variedades coas
follas de cor vermello
púrpura.

47. VIÑA VIRXE
(Parthenocissus
quinquefolia). Orixinaria de
Norteamérica. Plántase
como ornamental para
cubrir valos e paredes, aos
que se apega coa secreción
pegañenta dos discos dos
gaviáns cando tocan cun
obxecto, e pola cor das
follas no outono. O nome de
viña virxe dáselle porque
ten os froitos negros e
agrupados en acios que
recordan aos da viña.

48. ABUTILÓN (Abutilon
sp). Coñécense unhas
60 especies.
Orixinarias dos climas
cálidos e temperados
do mundo. Plántanse
como ornamentais
polas súas flores
colgantes e de cores
chamativas. Hai
numerosas variedades
.

49. DIERVILLA
(Diervilla
florida). Ata hai
pouco Weigela
florida.
Orixinaria de
China. Plántase
porque produce
moitas flores e
durante un
longo período
de tempo.
Froitos en desenvolvemento

50. SILVEIRA (Rubus
ulmifolius) Medra
silvestre por todas
partes ocupando
enseguida valos,
sebes e baldíos. Os
froitos, as amorias,
son comestibles
apreciados polos
rapaces e os paxaros
tamén se apañan
para facer para facer
doces, xaropes e
marmeladas. Existen
cultivares sen
espiñas.

51. XAZMÍN
(Jasminum sp).
Orixinario das
zonas cálidas do
hemisferio norte.
Existen unhas 200
especies que se
cultivan pola súa
abundante floración
e o seu agradable
perfume.

52. XAZMÍN
AMARELO. As
especies con
flor amarela
teñen menos
flores e son
menos
aromáticas.
Unha delas
medra silvestre
nalgúns lugares
de Galicia de
clima máis seco.
Froitos de xazmín silvestre
en Enciña da Lastra

53. BREIXO, UZ
(Erica scoparia).
Orixinaria da
Península Ibérica
e o sur de
Francia. En
Galicia atópase
dispersa polo
centro e o sur.
Plántase como
ornamental en
algún xardín de
solo rochoso.
As flores, moi pequenas, medran
arredor das ponlas novas.

54. LILA DE
CALIFORNIA
(Ceanothus
thyrsiflorus
var repens).
Orixinaria das
montañas
costeiras de
California.

55. TOXO ARNAL
(Ulex
europaeus). A
subespecie
latebracteatus
é endémica de
Galicia e o
norte de
Portugal.

56. As imaxes beireadas de vermello foron collidas da internet,
á espera de poder sustituílas por imáxes propias en canto
as plantas o permitan. Mentras, agardo que os autores
saiban disculpar o uso que estou a facer delas.
Cousiñas feitas na casa
Mon Daporta
Rematada esta historia,
vou por outra nova