A serra que remata a dorsal galega polo Sur: relevo, bioloxís, xeoloxía patrimonio cultural...

1. SERRA DA
PARADANTA
Cara oeste da Paradanta

2. Os montes da Paradanta son o
remate da Dorsal Galega no sur,
cunha orientación N-S que vai
perdendo altura cara ao val do río
Miño.
O cume máis alto é Chan do Rei
con 954 m.
Na Paradanta nacen varios
afluentes do Miño.
Ten unhas espléndidas vistas sobre
o val do Miño, as comarcas do
Condado e A Paradanta e as serras
da contorna.
Accédese pola estrada da
Franqueira, ou desde Arbo.

3. MONTES DA PARADANTA
1-Coto da Edreira (594 m)
2-San Fins (671 m)
3-Coto Branco (700 m)
4-Chan do Padrón (897 m)
5-Chan do Rei (954 m)
6-A Espiñeira (832 m)
7-San Felipe (552 m)
8-Lombo da Trabe (874 m)
9-Alto da Paradanta (935 m)
10-Coto Redondo (941 m)
11-Coto da Vella (926 m)
12-Coróns (792 m)
13-Coto da Cruz (920 m)
5

4. Vista Sur

5. Vista Sur desde As Neves

6. Coto da Edreira, O Drago e o Alto de San Fins

7. Paradanta desde Coto da Edreira ata o Chan do Rei

8. Coto da Edreira e O Drago desde San Fins

9. San Fins

10. Coto Branco (á dereita)

11. Panorámica cara ao sur desde o Chan do Padrón: á dereita, o Coto Branco, á esquerda, o alto de San
Fins, máis abaixo o Coto da Edreira e, ao fondo, o val do Miño

12. Panorámica da serra desde San Fins: no centro o Chan do Padrón,
a dereita a Espiñeira e á esquerda o Lombo da Trabe

13. Panorámica da serra desde San Fins

14. Chan do Padrón (vista sur)

15. Chan do Padrón desde o Chan do Rei (vista norte)

16. Chan do Rei (vista norte). No vértice xeodésico do cume confúen os concellos de Arbo, As Neves e A
Caniza. Entre Alto da Paradanta e o coto do Rei hai unha valgada de case 100 m de desnivel que
divide a serra separando os dous puntos de máis elevación da mesma.
No fondo atópase unha zona de brañas e o curro.

17. Chan do Rei (vista sur)

18. A Espiñeira

19. San Felipe

20. Vista desde o monte de San Felipe; un excelente miradoiro sobre a comarca e o val do Miño.

21. Lombo da Trabe

22. Alto da Paradanta ou Coto da Vella (vista norte)

23. Paradanta Sur vista desde o Chan do Padrón

24. Alto da Paradanta ou Coto da Vella

25. Alto da Paradanta ou Coto da Vella

26. Coto Redondo

27. Coto Redondo e Coto da Vella (miradoiro)

28. Coto da Vella (miradoiro)

29. Coto da Vella (miradoiro).
Ao fondo Montouto e a serra do Faro de Avión

30. Coróns

31. Coto da Cruz

32. Vista desde a Paradanta cara ao Noroeste: monte dos Mouchos e Coto Eiras

33. Vista desde A Paradanta cara o Montouto e a serra do Faro de Avión

34. Cara leste da Paradanta

35. Cara norte da Paradanta desde Vilariño (A Caniza)

36. Cara norte da Paradanta desde o cume do Montouto

37. Cara norte da Paradanta desde o cume do Montouto

38. Cara oeste da Paradanta

39. As Becerreiras, os pasteiros do Lombo da Trabe, ao
fondo o Chan do Rei

40. As Becerreiras e San Nomedio desde o Coto Redondo

41. Lombo da Trabe

42. Chan do Rei desde o Lobo da Trabe

43. Lombo da Trabe

44. Lombo da Trabe

45. As Becerreiras e o Lombo da Trabe. Ao fondo o Alto da Paradanta e o Coto Redondo

46. Vista desde o miradoiro do Coto da Vella: á esquerda o Montouto e ao fondo o Faro

47. Vista desde o Coto Redondo: A Becerreira e ao fondo o Val do Miño

48. Vista desde A Paradanta. A néboa marca o curso do Miño no mencer

49. CLIMA
Atlático húmido. Cunha alta pluviosidade no inverno

50. RÍOS
Na serra da Paradanta nacen ríos que levan as augas ao Miño
-No Norte o Uma (afluente do Tea)
-No Leste Porto Escuro e Acebal (afluente do Deva), e o río Cea
-No Oeste o río Termes
Nacentes do
río Termes no
Lombo da
Trabe

51. Río Termes e ponte Pontaleiras (As Neves)

52. Raxoi
FERVENZAS NO REGO DE LUNEDA.
Atópanse entre Luneda (A Cañiza) e a estrada
que vai de Mourentán á Cañiza.
Pozo Negro

53. O Salto
Luneda

54. RÍO CEA
Nace no Chan do Rei (A Paradanta) e
vai ao Miño. Ten todo o seu curso no
concello de Arbo, cun percorrido con
moito desnivel.

55. Muíños da Rocha, un grupo de tres muíños (muíños do Cu,
do Medio e da Duca) escalonados para aproveitar a mesma
canle de auga.
Unha ruta sinalizada chega ao conxunto etnográfico “Muíños
da Rocha” (Muíños de Herdeiros) e pode continuarse ata A
Espedregada e o monte de San Fins onde hai unhas vistas
espectaculares da comarca. Tamén se pode visitar a canle do
Enxeño e a levada de Arbo.

56. XEOLOXÍA
As rochas dominantes son granitos hercínicos e xistos moi afectadas por fracturas.

57. Granitos

58. Xistos
Seixo

59. FLORA
A vexetación das montañas é moi diversa. Nos grandes cumes domina o mato de toxos, uces,
carqueixas, breixos, xestas, piornos... Destaca a presenza de brañas onde se acumula auga que
nutre os rios
Atópanse grandes áreas repoboadas con piñeiros e eucaliptos e as abas máis humidas e
escarpadas conservan varias manchas de bosque autótono
Piñeiros e pasteiros

61. Carballeira na aba do Coto da Cruz

62. Vexetación de turbeira

63. Tollemerendas (Colchicum montanum)

64. Os brións aparecen vizosos na sombra e na
humidade á beira das correntes de auga.
Anemone trifolia albida

65. Toxos

66. Herba da prata ou ouca (Ranunculus peltatus)

67. Calzas de Cuco (Narcisus bulbocodium)

68. Liques

69. É a típica de montes e espazos abertos: mamíferos (ourizo cacho, furafollas, morcego pequeno
e grande de ferradura, morcego rateiro grande, lobo, raposo, tourón, donicela, algalia,
xabarín...); aves (miñato común, miñato abelleiro, tartaraña cincenta, rapina cincenta, falcón
peregrino, pediz rubia, paspallás, curuxa, avelaiona, bufo pequeno, moucho, corvo grande,
chasco cincento...); anfíbios: limpafontes, sapo, ras; réptiles: lagarto das silvas, lagartixa
galega, vibora de Seoane...) e numerosos invertebrados.
FAUNA
Píntega común ou salamántiga (Salamandra salamandra)

70. Cabalos. Nos montes da comarca críase gando en liberdade

72. Pica dos Prados (Athus pratensis), invernante común
en Galiza, procedente do centro de Europa.
Laverca (Alauda arvensis), vive nos espazos abertos
dos cumes e pasteiros.

73. As arañas tenden as súas arañeiras entre as ponlas para capturaren ás súa presas

74. A serra da Paradanta acolle un importante patrimonio etnográfico e histórico
artístico: mámoas, neveiros, fontes, muíños capelas, igrexas, núcleos tradicionais,
lendas, tradicións...
PATRIMONIO CULTURAL
Cova da Virxe. Pequeno santuario dedicado á Virxe da Franqueira na Serra da Paradanta

75. Cruz no alto da Paradanta

76. Santa María da Franqueira. Imaxe do século XIII en pedra policromada

77. Santuario da Franqueira, nos montes da
Paradanta.
De orixe moi antiga, a actual construída
no século XIII é de estilo románico
tardío.
Conta a lenda que a imaxe da virxe da
Franqueira apareceu debaixo dunhas
rochas no alto do monte, que unha
veciña atopou atraída por un
resplandor. A imaxe fíxose moi popular
con fama de miragreira.
Contan que había disputa entre a
veciñanza de Luneda e A Franqueira
sobre o lugar onde construír o
santuario. Para facelo cargaron a imaxe
da Virxe nun carro de bois cos ollos
vendados. No primeiro lugar onde se
detiveron a beber (nun manancial da
Franqueira) construiuse a igrexa.
Todos os anos celébranse dúas
romerías de fonda tradición, as
Pascuiñas, na primavera, e a Natividade
da Virxe, en Setembro. Nas Pascuíñas
reúnense a imaxes da Virxe de
numerosas parroquias veciñas.

78. Santuario da Franqueira

79. O lugar e o santuario da Franqueira desde o coto da Cruz

80. A capela de San Fins é unha sinxela construción que coroa un alto desde o que temos unhas fermosas
panorámicas da contorna do Val do Miño, cara ao sur, do val do río Termes e o monte de San Nomedio,
cara ao oeste, ao leste, o val do río Cal, e a serra.

81. Fonte da Franqueira
Pías no alto da Paradanta

82. Neveiro dos Frades, restos dunha construción do século XVII na que se almacenaba a neve do
inverno, convertida en xeo, para usala para o que fora preciso no verán.

83. Muíños nas Achas (A Cañiza)
Muíño da Rocha no río Cea

84. Curro da Paradanta. No último domingo de agosto celebrase a rapa das bestas.
Neste Lugar (Chan do Marco) hai varias mámoas.

85. Especies invasoras, incendios forestais, parques eólicos…
PROBLEMAS

86. MONTAXE E FOTOS: Adela Leiro, Mon Daporta
Abril 2022