3. 2016 Ano Internacional dos Legumes
A Asemblea Xeral das Nacións Unidas, no seu 68º período de sesións, proclamou o
ano 2016 como Ano Internacional dos Legumes, coa intención de sensibilizar á
opinión pública sobre as vantaxes nutricionais dos legumes e como parte dunha
produción de alimentos sostible e encamiñada a lograr a seguridade alimentaria e
a nutrición.
e quixo informarse, el non deixa pasar.
4. E mentras buscou,
Qué son os legumes e por qué son importantes?
Os legumes son as sementes de distintas plantas leguminosas anuais, e a razón pola
que se cultivan, tanto se se utilizan como alimento das persoas como dos animais.
As leguminosas ás que se lle consumen os froitos (vaíñas) ou as sementes en verde
inclúense no grupo das hortalizas.
Os legumes son unha fonte esencial de proteínas e aminoácidos e débense consumir
como parte dunha dieta saudable que contribúe a combater a obesidade e a previr e
axudar a controlar enfermedades como a diabete, as afeccións coronarias e o
cancro; tamén son unha importante fonte de proteína vexetal para os animais.
5. As leguminosas (Fabaceae)
son unha familia de plantas
con case 20.000 especies de
aspectos e tamaños diversos
que se poden atopar por
todas as latitudes. Está
formada por árbores,
arbustos e herbas con moi
diferentes utilidades e
aproveitamentos.
Caracterízanse por ter os
froitos en vaíña
6. Raíz dunha leguminosa na que se ven
os nódulos nos que viven as bacterias
fixadoras de nitróxeno.
veu e aprendeu,
As plantas leguminosas viven en simbiose con bacterias do xénero Rhizobium, que
teñen a propiedade de fixar nitróxeno, co que contribúen a aumentar a fertilidade
dos terreos nos que se desenvolven e teñen efectos positivos para o medio
ambiente.
9. Ayocote, frijol corredor, frijol
corredor escarlata (Phaseolus
coccineus). Planta herbácea,
perenne (aínda que se trata
xeralmente como anual),
orixinaria de México, vivaz, con
raíces tuberosas e talos de ata 3
m de longo(moi semellante a P.
vulgaris, distínguese dela polos
acios máis longos, e porque os
cotiledóns das sementes
permanecen debaixo da terra
cando xerminan). Ten vaíñas en
forma de coitelo. A maior parte
das variedades teñen as flores
vermellas e sementes multicores.
A miúdo cultívanse como plantas
ornamentais. Ten un alto contido
de fitohemaglutina, unha proteína
tóxica que só se destrúe se se
coce ben.
A súa raíz coñecida como cimate
úsase como condimiento na
cociña mexicana.
10. Chícharo ou ervilla
(Pisum sativum), planta
herbácea máis ou menos
trepadora, orixinaria do
Mediterráneo, co talo
cilíndrico e follas con
grandes brácteas,
compostas, pinnadas e
rematadas nun gavián.
As flores nacen en acios
axilares. Os froitos son
vaíñas de 5 a 10 cm de
longo que teñen de 4 a
10 sementes case
esféricas. Consúmenselle
as sementes frescas,
secas ou en conserva.
Existen variedades de
porte diferente así como
con froitos de distinta
cor e textura.
11. Faba ou xudía (Phaseolus
vulgaris) . Herbácea anual
con numerosas variedades,
nativa de Mesoamérica e
Sudamérica, erguida ou
trepadora, de talo
pubescente con follas
pinnadas de foliolos entre
ovados e romboidais, coa
beira enteira e a punta
alongada. As flores blancas,
amarelas, violáceas ou
vermellas, en acios axilares;
o froito, lineal-oblongo, de
10 a máis de 20 cm de longo,
algo curvado, ten de 4 a 10
sementes oblongas ou con
forma de ril de moi diversas
cores e tamaños, Algunhas
variedades utilízanse como
hortalizas, consúmeselle o
froito enteiro coas sementes
pouco desenvolvidas.
12. Fabón (Vicia faba). Herbácea
anual, orixinaria do
Mediterráneo ou de Asia
Central, de porte erguido,
con talos fortes e angulosos
de hasta 1,6 metros de
altura. Follas de cor verde
escura, alternas, compostas
paripinnadas con foliolos de
forma oval-redondeada. As
flores, grandes e fragantes,
con pétalos brancos
manchados de violeta,
púrpura ou negro; aparecen
en acios axilares de 2 a 8. O
froito e unha vaiña de 10 a 30
cm de lonxitude e
consistencia carnosa, que
pode ter entre 2 e 9
sementes.
Aprovéitanselle as sementes
que se consumen frescas ou
secas.
13. Garabanzo (Cicer arietinum).
Planta herbácea anual,
orixinaria do Mediterráneo
oriental, con talos cilíndricos,
duns 50 cm de altura, e follas
pinnadas, cos foliolos coa
beira dentada, con flores
blancas ou violetas, solitarias,
froito en vaíña con 2 ou 3
sementes redondeadas,
aplastadas por los lados e cun
saínte formado pola raiciña.
Existen numerosas
variedades que se
diferencian polo tamaño a
consistencia do froito.
Aprovéitanselle as sementes.
14. Lentella (Lens culinaris).
Planta herbácea anual,
orixinaria de Oriente
Próximo, con talos de 30
a 40 cm, endebles,
ramosos e estriados,
follas compostas,
pinnadas con foliolos
ovais rematadas en
gaviáns. Flores blancas
con veas moradas, sobre
un pedúnculo axilar. O
froito é unha vaiña
pequena que ten 2 ou 3
sementes lenticulares de
medio centímetro de
diámetro,
aproximadamente.
Aprovéitanselle as
sementes secas.
15. Xudía de Lima, faba de
Lima, pallar, garrofón…
(Phaseolus lunatus).
Herbácea trepadora,
perenne, orixinaria da
América tropical e
subtropical, dos Andes e
Centroamérica, cos talos
estriados, follas compostas,
cos foliolos ovados a
rómbicos coa base ampla e
a punta longa,
inflorescencias en acios, de
ata 30 cm de longo, con
flores lilas, rosadas ou
violetas (brancas nas
cultivadas); froitos longos e
curvados, péndulos, 3,5 a 8
cm de longo; con entre 3 e
6 sementes oblongas,
cuadradas, reniformes ou
orbiculares, comprimidas,
de cor café a negras, con
pintas negras.
16. Yorimuni, frijol tépari
(Phaseolus acutifolius).
Herbácea anual, trepadora,
nativa do suroeste de
Estados Unidos e o
noroeste de México, con
talos de ata 4 m de longo.
Florece no verán. Produce
froitos en vaíñas e
sementes pequenas de
tamaños e cores diversas,
dependendo da variedade
local á que pertenzan. Son
resistentes á seca e
completan o ciclo entre 60
e 120 días despois da
sementeira. Cultívanse en
zonas desérticas e
semidesérticas desde
Arizona a Costa Rica.
17. Urd, lentella negra,
gramo negro ou mungo
(Phaseolus mungo ou
Vigna mungo).
Orixinaria da India e
cultivada no sur de Asia.
Herbácea anual co talo
erguido ou rastreiro,
densamente peludo,
que pode medir de 30 a
100 cm de longo; ten as
follas grandes e peludas,
e as vaíñas estreitas,
cilíndricas e de 4 a 6
centímetros que poden
ter ata 12 sementes.
18. Caupí, carilla, xudía de careta, fríjol chino (Vigna
sinensis). Planta herbácea, anual, trepadora que se
cultiva en gran parte de Asia e América. Ten talos
volubles, que gabean coa axuda de gabiáns, follas
compostas con tres foliolos de forma ovalada ou
romboide e flores de cor branca amarela. O froito
longo, cilíndrico, ten ata 12 sementes ovais,
pequenas, de apenas 1 centímetro, de cor branca
cunha mancha negra característica, que se
consumen frescas ou secas. É un cultivo que se
desenvolve ben en zonas calidas e secas.
19. Xudía adzuki (Vigna
angularis). Orixinaria de
Asia e moi cultivada no
Himalaia e no Extremo
Oriente. É unha herba
anual, co talo angular, algo
peloso, de 30 a 90 cm de
altura, follas compostas
con foliolos ovados ou
romboidais; inflorescencias
en acios axilares de 5 ou 6
flores pedunculadas, coa
corola amarela; os froitos,
cilíndricos, de 5 a 8 cm de
lonxitude, coas sementes,
maiormente vermellas ou
de outras cores, oblongas,
duns 5 mm.
Úsase polo seu sabor doce
en pastas (Xapón e China)
e xelados (Malasia).
20. Soia (Glycine max). Planta
herbácea anual, de 20 cm ata 2
m de alta, cuberta de pelos
avermellados. Coas follas
trifolioladas, con foliolos de
elípticos a ovados, grandes e coa
beira enteira. Flores blancas,
rosas ou púrpuras.
Inflorescencias axilares en acios
de ata 8 flores. Legume alongada
e curvada, colgante, de 3 a 8 cm,
con entre 2 e 4 sementes de 5 a
10 mm de diámetro e cor negra,
marrón, azul, amarela, verde.
Cultívase polas súas sementes
que teñen un contido medio de
aceite e alto de proteínas que se
utilizan na alimentación humana
e do gando. As numerosas
aplicacións dos produtos que se
obteñen da soia convértena nun
dos principais cultivos de gran a
escala mundial.
21. Guandú, gandul, guandul, frijol de
pau ou quinchoncho (Cajanus cajan
flavus) Planta arbustiva que mide de 1
a 3 m de altura, con talos de 0,5 a 3 cm
de diámetro, follas alongadas divididas
en tres, agudas; as flores, de cor
amarela, miden 2 cm e aparecen en
acios axilares ou terminais; o froito é
unha vaíñade cor verde, de 5 a 8 cm
de longo, que acolle de 3 a 9 sementes
de 7 a 9 mm de diámetro.
22. Tremoceiro ou altramuz branco
(Lupinus albus). Planta anual,
pubescente, de talo erguido, de
entre 30 e 120 cm de altura; follas
compostas, palmeadas,
inflorescencias terminais máis ou
menos grandes, froitos en vaíña e
sementes esféricas achatadas. O
Lupinus albus ten unha ampla
distribución arredor do
Mediterráneo, principalmente en
terreos areosos e ácidos.
Coñécense numerosas variedades
con caracteres fisiolóxicos
diferentes: resistencia ou non á
séca ou ao frío, duración do
período de desenvolvemento e
taxa de crecemento. As sementes
desta especie úsanse na
alimentación humana pero hai
que tratalas porque conteñen
substancias que poden afectar á
saúde.
23. Tarui, lupino, tarwi, chocho,
altramuz andino (Lupinus
mutabilis). Planta anual de
orixe andina, co talo oco e
moi ramificado que pode
medir de 0,5 a 1,8 m de
altura, as follas compostas,
palmeadas, cos foliolos
ovalados; as inflorescencias
son terminais con flores de
brancas a púrpuras; os
froitos son vaíñas de 5 a 12
cm de longo que poden
acoller ata 9 sementes cun
alto contido en proteínas e
graxa. As sementes teñen
substancias tóxicas que se
poden eliminar téndoas en
remollo varios días ou
cocéndoas. Cultívase, desde
a antigüidade en alturas
medias dos Andes.
24. Cacahuete ou maní (Arachis
hypogaea). Planta herbácea, anual,
de orixe tropical americana, cos
talos de erguidos a rastreiros, de 30
a 80 cm de longo, follas de catro
foliolos ovais, flores amarelas en
acios axilares, e froito en vaíña
oblonga, de 2 a 5 cm de longo, de
desenvolvemento subterráneo, que
encerra de 1 a 5 sementes oblongas
de 5 a 10 mm de diámetro.
Cultívase en áreas tropicais e
subtropicais de todo o mundo.
25. Maní bambara ou chícharo
de terra (Voandzeia
subterranea ou Vigna
subterranea). Herbácea
anual, orixinaria de África
Occidental, que se cultíva
nos trópicos, en terreos
pobres e secos. Talos
rastreiros e follas compostas,
co peciolo longo, con tres
foliolos de forma oval, flores
blanco amarelas, en acios
axilares, e froitos en vaíña de
desenvolvemento
subterráneo, globoso, de ata
2 cm de diámetro, que
encerra unha, ás veces dúas,
sementes ovais de cores
variadas, da branca a negra e
a vermella. As sementes
cómense frescas ou fervidas
despois de secas.
26. E ata aquí o traballo
das plantas
ás que se lle adica o ano
As imaxes fotográficas foron collidas da “internet”, e os datos de fontes diversas.
Agradézolle aos autores a súa dispoñibilidade e agardo saiban disculpar o uso que fixen
delas.