Krizat financiare globale ne kosove ligj 13 myrvete badivuku-pantina
Faktoret ligjore, etike, politike
1.
2.
3.
4.
5.
6. Bizneset dhe organizatat e tjera operojnë
në pajtueshmëri me sistemin ekonomik të
vendeve të tyre.
Sot, sistemet e mëdha ekonomike të botës
bien në dy kategori të gjera:
• tregu i lirë apo kapitalizmi; dhe
• ekonomia e planifikuar që përfshin
komunizmin dhe socializmin.
7. Kapitalizëm Komunizëm
Pronësia e
biznesit
Pronësi private me pronësi apo
ndërhyrje minimale qeveritare
Qeveria i zotëron të gjitha apo
shumicën e ndërmarrjeve
Kontrolli i
tregjeve
Liri e plotë e tregtisë. Kontroll i
vogël ose pa kontroll qeveritar
Kontroll komplet i qeverisë ndaj
tregjeve
Nxitësit
(motivuesit)
e punëtorëve
Motiv i lartë për të punuar dhe
për të inovuar sepse profitet
merren prej pronarëve
Asnjë motiv për të punuar shumë
apo për të prodhuar produkte
cilësore
Menaxhimi i
ndërmarrjeve
Secila ndërmarrje menaxhohet
prej pronarëve apo menaxherëve
profesionistë me ndërhyrje të
vogël qeveritare
Menaxhment i centralizuar nga
burokracia qeveritare. Fleksibilitet
i paktë apo joekzistent në
vendimmarrje në nivel të fabrikës
Parashikimi
për 2020-ën
Rritje e vazhdueshme e
qëndrueshme
Pa rritje dhe ndoshta shpërbërje
Shembuj Shtetet e Bashkuara të Amerikës Kuba, Korea e Veriut
8. Socializëm Ekonomi mikse
Pronësia e
biznesit
Industritë bazë(hekurudhat, komunaliet)
zotërohen prej qeverisë. Taksim i lartë
teksa qeveria rishpërndan të ardhurat prej
bizneseve private të suksesshme
Pronësi private e tokës dhe
bizneseve, por qeveria i
kontrollon disa ndërmarrje.
Sektori privat është i madh.
Kontrolli i
tregjeve
Disa tregje kontrollohen dhe disa janë të
lira. Planifikim domethënës i konttrollot
qeveritar. Ndërmarrjet shtetëriore
menaxhohen prej burokratëve. Këto janë
rrallëherë profitabile.
Disa tregje si energjia nukleare
dhe postat kontrollohen dhe
rregullohen.
Nxitësit
(motivuesit) e
punëtorëve
Motivet e sektorit privat janë të njëjta si
në kapitalizëm dhe në sektorin publik janë
të njëjta si në ekonomminë e planifikuar.
Motivet e sektorit privat janë
të njëjta si në kapitalizëm.
Motive të kufizuara në
sektorin publik.
Menaxhimi i
ndërmarrjeve
Planifikim dhe rregullim domethënës
qeveritar. Burokratët i udhëheqin
ndërmarrjet qeveritare
Menaxhmenti në sektorin
privat i ngjashëm me
kapitalizmin. Sektori publik i
ngjashëm me socializmin.
Parashikimi
për 2020-ën
Stabile me rritje të mundshme të lehtë Rritje e vazhduar.
Shembuj Finlanda, India, Izraeli Britania e Madhe, Franca,
Suedia, Kanadaja
9. Rritja ekonomike
GDP per capita
Fuqia blerëse
Numri i konsumatorëve
Politika fiskale
Normat e interesit
Norma e inflacionit
Normat e këmbimit
Politika monetare
Norma e papunësusë
Mundësitë investuese
Bilanci tragtar
10. Normat më të larta të
interesit…
mund t’i frenojnë
investimet, sepse
kushton më shum
për të marrë hua
Valuta e fortë…
mund ta bëjë
eksportimin më të
vështirë, sepse
mund t’i rrisë
çmimet në terma të
valutës së huaj
Inflacioni…
mund të provokojë
kërkesa për rroga
më të larta nga
punëtorët dhe t’i
rrisë kostot
Rritja e madhe e të
ardhurave kombëtare…
mund t’i japë
shtytje kërkesës për
produktet e firmës
11.
12. Përgjegjësitë ekonomike
Të qenit fitimprurës
Themeli mbi të cilin të gjithë ngrenë shtat
Përgjegjësitë ligjore
Bindja ndaj ligjit
Ligji është kodifikimi i shoqërisë për sjelljen e drejtë dhe të gabuar.
Loja me rregullat e lojës
Përgjegjësitë etike
Të qenit etik
Obligimi për të bërë çka është e drejtë, fer
Përgjegjësitë filantropike
Të qenit qytatar i mire korporativ
Kontribut me resurse në komunitet; përmirësim i cilësisë së jetës
14. Ligjet që prekin
aktivitetin biznesor
Antitrusti
Siguria e
konsumatorit
Mbrojtja e mjedisit
Interesi publik
Ligjet që prekin
punën në biznes
Kualifikimet
profesionale
Diversiteti
Siguria dhe shëndeti
i punëtorëve
Ligjet që prekin
organizimin e
biznesit
Themelimi
Bankrotimi
Patentat
Të drejtat e autorit
Ligjet që e përcaktojnë
sistemin e biznesit