1. Të Ardhurat Marigjinale dhe Monopoli
Firma në konferencë të plotë mund të zgjedhë vetëm nivelin e
prodhimit, kurse firma monopol mund të ndikojë mbi çmim, pra
mund të zgjedhë çmimin .
Edhe në rastin e ndërmrrjes monopol bëhet sipas të njejtit
rregull, MC = MR .

2. Kritikat negative ndaj monopolit
• Përfaqëson një paksim të mirëqenies sociale .
• Bën rishpërndarjen në favor të firmës monopoliste dhe në
dëm të konsumatorit .
• Mundësisë së abuzimit me cilësinë e mallrave dhe shërbimeve
në kushtet e mungesës apo dobësimit të presionit të konkurencës
dhe ndaj mundësisë së shpenzimeve pozitore dhe pakësimit të
stimujve për uljen e kostos në kushtet e firmave të bruto ekonomiv

3. Por, kritika ndaj monopolit nuk është vetëm negative .
në rrethana të caktuara monopoli mund të ketë edhe avantazhet :
• Avantazhet që vijnë nga ekonomia e shkollës . Këto avantazhe
janë karakteristikë për monopolet natyrore .
• Avantazhe që vijnë nga mundësia e nxitjes së progresit teknik .

4. Diskriminimi i Çmimeve në Kushtet e Monopolit
Zakonisht dallojmë tri lloj diskriminimesh çmimi .
a.) Diskriminimi çmimi i shkallës së parë . Nryshimin e çmimeve
e bënë monopolisti prej rastit në rast . Pra, ndryshon çmimin e
produktit sipas njerëzve .
b.) Diskriminimi çmimi i shkallës së dytë . Çmimet ndryshojnë
sipas njësisë së produkteve, e jo sipas njerëzve .

5. c.) Diskriminimi çmimi i shkallës së tretë . Kemi atëherë kur
monopolisti e shet produktin e tij të konsumatorët e ndryshëm
dhe me çmime të ndryshme .
Qëllimi i çmimeve diskriminues është që të rritet fitimi i firmës .

6. Për të zbuluar çmime diskriminuese, një firmë duhet të
Plotësojnë kushtet e mëposhtme :
1. Firma duhet të zotërojë fuqi tregtare .
2. Firma duhet të jet në gjendje të ndaj konsumtorët në kategori
të ndryshme, që përfaqësojnë tregje të ndryshme, me
elasticitet të ndryshëm të kërkesës
• Kriteri gjeografik . Për mallrat që eksportohen mund të caktohen
Çmime të ndryshme, krahasuar me mallrat që shiten brenda
Vendit .

7. • Kriteri i destinacionit ekonomik . Për shembull, tregu i qumshtit
mund të ndahet në dy nëntregje në tregun .
• Kriteri i kohës kur realizohet shitja .
• Kriteri i natyrës së produktit .
3. Firma duhet të jetë në gjendje të parandalojë mundësin e
rishitjes së produkteve .

8. Politikat Shtetërore për Kontrollin e Monopolit
Që në fillim, duhet të dallojmë se ndërhyrja shtetërore është
e ndryshme për llojë të ndryshme monopolesh .
Për shembull, për monopolet që krijohen mbi bazën e shkrirjes
së firmave, në shumë raste shteti ndërhyn me mjete ligjore,
siç janë ligjet antitrust, për të lejuar krijimin e tyre .
Për monopolet natyrore, të cilat janë të domosdoshme për shkak
të ekonomizmeve të shkallës, shteti ndërhyn për t’i rregulluar
to .

9. Tiparet e Konkurrencës Monopolistike
• Numri i madh i firmave
• Diferencimi i produktit . Diferencimi i produktit bëhet në disa
mënyra :
1. Vendojsa
2. Shërbimet
3. Ndryshimet e cilësisë .
4. Imazhi i prolduktit .

10. • Kontrolli i kufizuar i çmimit . Firmat ushtrojnë një kontroll
më të madh mbi çmimet kur diferencimi i produktit është
më i lartë, kur numri i firmave është më i vogël dhe kur
konkurrentët janë më larg njëri tjetrit .
• Lehtësira relative e hyrjes .
• Konkurrencë jo vetëm nëpërmjet çmimeve . Rivalet ekonomikë
nuk mbështeten vetëm në çmimet, por edhe në cilësinë e
produktit, reklamën, kushtet apo shërbimet që shoqërojn
shitjen e produktit, etj .

11. Oligopoli
Oligopoli përfaqëson të llojë tregu ku sundojnë një numër
i vogël firmash, vendimet e të cilave janë të ndërmarrura. Tiparet
kryesore të një tregu oligopolistike .
Ekzistenca e një numri të vogël firmash . Ndërvarësia e firmave
që sundojn në treg është një karakteristik dalluese e oligopolit,
krahasuar me konkurrencën e plotë .
Standardizimi ose diferencimi i produkteve .

12. Ndërvarësia në kontrollin e çmimeve .
Konkurrenca nëpërmjet reklamës dhe cilësis .
Hyrja me vështërësi në deg : Tregu monopolistik e ka bazën të
pengesat e hyrjes, ku mund të përmendim :
Ekonomia e shkallës . Kur për të arritur nivelin më të ulët të
kostos në një degë duhet një prodhim relativisht i madh, ku
kërkohet ajo kapital fillestar shum të madh .
• Mungesa e informacionit
• Liçensat apo kontrolli mbi burimet kryesore .

13. Marrëveshjet e Fshehta (Kartelet)
Karteli është një marrëveshje midis firmave të pavarura për
të koncetruar vendimet lidhur me sasisnë e prodhimit dhe
çmimet .
• Kartelet mund të jenë me shtrirje botërore, siç është rasti
i OPEK-ut .
• Formimi dhe rruajtja e një karteli është e vështirë dhe varet
nga dy faktorë : nga numri i firmave dhe nga ndryshimi me
kanditat e kostos .

14. Në përgjithësi përcaktimi i kuotave të prodhimit arrihet
përgjithësisht me anë të negocitave midis firmave .