Thực hiện pháp luật hộ tịch về thủ tục đăng ký kết hôn qua thực tiễn.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
UBND TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN
KHOA LUẬT
CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ
THỦ TỤC ĐĂNG KÝ KẾT HÔN VÀ THỰC TIỄN
TẠI UBND PHƯỜNG 5, GÒ VẤP,
GIAI ĐOẠN 2015 - 2018
NGÀNH: LUẬT
TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: ĐẠI HỌC
HỆ ĐÀO TẠO: VĂN BẰNG 2
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: ….
SINH VIÊN THỰC HIỆN: VŨ KIM MẠNH
LỚP: DLU 418101
MSSV:
TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 12/2019

UBND TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN
KHOA LUẬT
CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ
THỦ TỤC ĐĂNG KÝ KẾT HÔN VÀ THỰC TIỄN
TẠI UBND PHƯỜNG 5, GÒ VẤP,
GIAI ĐOẠN 2015 - 2018
NGÀNH: LUẬT
TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: ĐẠI HỌC
HỆ ĐÀO TẠO: VĂN BẰNG 2
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: ….
SINH VIÊN THỰC HIỆN: VŨ KIM MẠNH
LỚP: DLU 418101
MSSV:
TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 12/201

LỜI CẢM ƠN
Qua quá trình học tập và được sự chỉ dạy tận tình của các thầy cô giáo
trường Đại học Sài Gòn và sự hướng dẫn chỉ dạy của GVHD ……………..cũng
như trong thời gian thực tập tại UBND Phường 5, quận Gò Vấp, em đã nhận được
sự chỉ dẫn tận tình của các thầy, cô và lãnh đạo Ủy ban nhân dân Phường 5, quận
Gò Vấp đã tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành bài báo cáo này.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy cô trường Đại học Sài
Gòn, lãnh đạo Ủy ban nhân dân Phường 5, quận Gò Vấp. Kính chúc quý thầy cô
cùng lãnh đạo Ủy ban nhân dân Phường 5, quận Gò Vấp dồi dào sức khỏe, hạnh
phúc và thành công.
Trong quá trình thực hiện em biết mình không thể tránh được những điều
thiếu sót. Rất mong được sự chỉ dẫn và góp ý của quý thầy cô để em được hoàn
chỉnh bài báo cáo với nội dung tốt nhất.

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. I
MỤC LỤC..................................................................................................................II
DANH DANH MỤC BẢNG ....................................................................................III
MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................1
3. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................2
5. Kết cấu của chuyên đề .........................................................................................2
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH..........................................3
1.1. Hộ tịch...............................................................................................................3
1.1.1. Khái niệm về hộ tịch ..................................................................................3
1.1.2. Mối quan hệ giữa hộ tịch và các quy định pháp luật khác.........................4
1.2. Vai trò quản lý nhà nước về hộ tịch..................................................................6
1.3. Pháp luật về hộ tịch...........................................................................................7
1.3.1. Khái niệm pháp luật về hộ tịch...................................................................7
1.3.2. Hình thức pháp luật về hộ tịch ...................................................................7
1.3.3. Nội dung của pháp luật về hộ tịch..............................................................9
1.4. Pháp luật hộ tịch về đăng ký kết hôn..............................................................10
1.4.1. Những quy định của pháp luật về điều kiện kết hôn................................10
1.4.2. Những hạn chế của pháp luật về điều kiện kết hôn..................................11
1.4.3. Phương hướng hoàn thiện quy định của Luật hôn nhân và gia đình về
điều kiện kết hôn ................................................................................................14
Kết luận chương 1..................................................................................................16
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT HỘ TỊCH VỀ ĐĂNG
KÝ KẾT HÔN TẠI PHƯỜNG 5, Q. GÒ VẤP, TP.HCM TRONG GIAI ĐOẠN
2016 – 2018...............................................................................................................17
2.1. Tổng quan về đơn vị thực tập .........................................................................17

2.1.1. Tổng quan chung......................................................................................17
2.1.2. Cơ cấu tổ chức..........................................................................................17
2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch về đăng ký kết hôn tại Phường 5, Q.
Gò Vấp, TP.HCM, Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................21
2.2.1. Ban hành các văn bản về quản lý hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết hôn.21
2.2.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch trên địa bàn................................23
2.2.3. Kết quả thực hiện công tác hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết
hôn tại Phường 5, Q. Gò Vấp.............................................................................25
2.3. Một số tình huống tại Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM.................................27
2.3.1. Tình huống 1 ............................................................................................27
2.3.1.1. Mô tả tình huống................................................................................27
2.3.1.2. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống:.28
2.3.2. Tình huống 2 ............................................................................................31
2.3.2.1. Mô tả tình huống................................................................................31
2.3.2.2. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống..32
2.4. Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết hôn
tại Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM, Thành phố Hồ Chí Minh.............................34
2.4.1. Ưu điểm....................................................Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Hạn chế.....................................................Error! Bookmark not defined.
2.4. Một số kiến nghị về việc thực hiện pháp luật hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết
hôn .........................................................................Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Kiến nghị về sự thống nhất trong văn bản pháp luật về hộ tịch....... Error!
Bookmark not defined.
2.4.2. Kiến nghị về phân cấp thẩm quyền đăng ký kết hônError! Bookmark
not defined.
2.4.3. Nâng cao hiệu quả công tác đăng ký kết hônError! Bookmark not
defined.
2.4.4. Kiến nghị lập sổ bộ đăng ký kết hôn........Error! Bookmark not defined.
2.4.5. Một số kiến nghị khác ..............................Error! Bookmark not defined.

Kết luận chương 2..................................................Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN...............................................................Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................Error! Bookmark not defined.

DANH DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Bảng thống kê số liệu đăng ký kết hôn trong 5 năm 2014-2018..............25
Bảng 2.2: Bảng thống kê số liệu đăng ký kết hôn.....................................................25

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Gia đình là tế bào của xã hội. Chức năng tái sản xuất ra con người là chức
năng quan trọng nhất của gia đình để xã hội con người tiếp tục tồn tại và phát triển.
Khởi nguồn để hình thành nên một gia đình là việc xác lập mối quan hệ hôn nhân
giữa hai người nam và nữ. Khi Nhà nước quản lý và điều chỉnh quan hệ hôn nhân
thì việc nam nữ tạo lập gia đình trở thành sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ vợ
chồng, sự kiện này thể hiện dưới một khái niệm gọi là kết hôn.
Đăng ký kết hôn là thủ tục do pháp luật quy định nhằm xác lập quan hêh hôn
nhân giữa người nam với người nữ. Đăng ký kết hôn có ý nghĩa quan trọng không
chỉ đối với bản thân mỗi công dân mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với công tác
quản lý nhà nước.
Hiện nay tại Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM, công tác đăng ký kết hôn vẫn
còn một số tồn tại, bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính và cải
cách tư pháp trong giai đoạn mới. Thực trạng trên có nguyên nhân xuất phát từ nhận
thức chưa đầy đủ quy định của pháp luật về công tác đăng ký kết hôn của một bộ
phận cán bộ, công chức và nhân dân; sự phối hợp thiếu nhịp nhàng giữa các cơ quan
hữu quan trong việc giải quyết những sai sót trong hồ sơ, giấy tờ cá nhân; công tác
tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý về đăng ký kết hôn chưa
thực sự sâu rộng; năng lực của một số công chức còn hạn chế.
Nhìn chung mảng đề tài về công tác đăng ký và quản lý hộ tịch nói chung từ
trước tới nay đã có nhiều học giả tập trung nghiên cứu và đạt được những kết quả
đáng khích lệ nhưng xét một cách khách quan, những đề tài đó còn mang tầm vĩ mô
chưa sát hợp vào địa phương cụ thể. Vì thế, em đã chọn đề tài: “Thực hiện pháp luật
hộ tịch về thủ tục đăng ký kết hôn – qua thực tiễn tại Phường 5, Q. Gò Vấp,
TP.HCM, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ 2015 - 2018”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đăng ký
kết hôn

2
- Đánh giá thực trạng quản lý đăng ký kết hôn tại phường
- Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm góp phần nâng cao công tác
quản lý đăng ký giấy kết hôn tại địa phương tốt hơn.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý luận thực tiễn của quản
lý nhà nước về hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết hôn.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài về mặt không gian được giới hạn ở
Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM, Thành phố Hồ Chí Minh; về mặt thời gian được
giới hạn từ năm 2015 đến nay.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp điều tra, thu thập tài liệu thứ cấp: Đây là phương pháp được áp
dụng để tiến hành thu thập các tài liệu như: điều kiện tự nhiên, kinh tế văn hóa xã
hội, … thông tin đã được công bố thông qua sách, báo, báo cáo của địa phương
nhằm mô tả, đánh giá được những nét cơ bản của địa phương cũng như công tác
quản lý đăng ký giấy khai sinh được sử dụng trong chương 1 và chương 2.
- Phương pháp phân tích số liệu được sử dụng trong chương 2
- Phương pháp thống kê so sánh: so sánh, đối chiếu giữa các năm được sử
dụng trong chương 2
5. Kết cấu của chuyên đề
Chương 1: Khái quát pháp luật về hộ tịch
Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch về đăng ký kết hôn tại
Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM trong giai đoạn 2015 – 2018

3
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH
1.1. Hộ tịch
1.1.1. Khái niệm về hộ tịch
Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của một người
từ khi sinh ra đến khi chết. Đó là các sự kiện1
:
- Sinh; kết hôn; tử; nuôi con nuôi, giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi họ tên,
chữ đệm, ngày, tháng, năm sinh; xác định lại dân tộc; đăng ký kết hôn, khai tử quá
hạn; đăng ký lại các việc sinh, tử, kết hôn, nhận nuôi con nuôi.
- Ly hôn; xác định cha, mẹ, con; thay đổi quốc tịch; huỷ hôn nhân trái pháp
luật; xác định lại giới tính, xác định lại dân tộc hoặc những sự kiện khác do pháp
luật quy định.
Với mỗi vấn đề hộ tịch thì có giấy tờ về vấn đề đó, gọi là giấy tờ về hộ tịch.
Giấy tờ về hộ tịch là giấy tờ có giá trị chứng minh thực tế thân trạng của mỗi công
dân.
Giấy tờ về hộ tịch do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp. Đó là cơ sở pháp
lý chứng minh các quyền và nghĩa vụ của công dân phát sinh từ sự kiện hộ tịch. Do
tính chất quan trọng như vậy của các giấy tờ về hộ tịch cho nên pháp luật có quy
định chặt chẽ, cụ thể các nguyên tắc, thủ tục, trình tự đăng ký và cấp các loại giấy tờ
về hộ tịch.
Giấy tờ hộ tịch do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho cá nhân theo
quy định của pháp luật về hộ tịch là căn cứ pháp lý xác nhận sự kiện hộ tịch của cá
nhân đó.
Giấy tờ hộ tịch do cơ quan đại điện Ngoại giao, cơ quan Lãnh sự của Việt
Nam ở nước ngoài cấp có giá trị như giấy tờ hộ tịch được cấp ở trong nước.
Giấy khai sinh là giấy tờ hộ tịch gốc của mỗi cá nhân và Giấy khai sinh là
giấy tờ hộ tịch gốc của mỗi một cá nhân. Do vậy, tất cả các loại giấy tờ về hộ tịch
đều phải thống nhất với Giấy khai sinh của cá nhân người đó. Chính vì vậy, đăng
1
http://www.moj.gov.vn/vbpq/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=30318

4
ký hộ tịch là hành vi bắt buộc không chỉ đối với công dân mà còn đối với cả các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền.
1.1.2. Mối quan hệ giữa hộ tịch và các quy định pháp luật khác
Theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 (Luật HN-GĐ), phạm
vi điều chỉnh của Luật HN-GĐ là quy định chế độ hôn nhân và gia đình, trách
nhiệm của công dân, Nhà nước và xã hội trong việc xây dựng, củng cố chế độ hôn
nhân và gia đình Việt Nam (Điều 1). Theo dự thảo Luật Hộ tịch, phạm vi điều chỉnh
của Luật Hộ tịch là quy định nguyên tắc, thẩm quyền, thủ tục đăng ký hộ tịch;
quyền và nghĩa vụ của cá nhân, cơ sở dữ liệu điện tử; thống kê hộ tịch và trách
nhiệm của các cơ quan nhà nước trong quan lý nhà nước về hộ tịch (Điều 1)2
. Như
vậy, việc xác định phạm vi của Luật Hộ tịch trong mối quan hệ với Luật HN-GĐ là
rất cần thiết nhằm phân định rõ ràng hơn những nội dung, vấn đề cần được quy
định, giải quyết ngay trong Luật Hộ tịch cũng như trong Luật HN-GĐ cho phù hợp
với thực tiễn và trong bối cảnh giữa hai luật có những điểm chung, giao thoa và gắn
kết với nhau.
Về quan hệ giữa hai Luật, có thể tiếp cận theo hai phương diện:
– Thứ nhất, trên phương diện luật nội dung và luật hình thức, Luật HN-GĐ
quy định về các quyền, nghĩa vụ về hôn nhân và gia đình và Luật Hộ tịch quy định
thủ tục đăng ký hộ tịch nhằm tôn trọng và bảo đảm các quyền, nghĩa vụ đó. Ở
phương diện này, xét về kỹ thuật lập pháp, những quy định về thẩm quyền, thủ tục
đăng ký hộ tịch liên quan đến các quan hệ hôn nhân và gia đình cần được quy định
trong Luật Hộ tịch không quy định trong Luật HN-GĐ, đồng thời cũng không đưa
vào trong Luật Hộ tịch những quy định về các quyền, nghĩa vụ của cá nhân trong
các quan hệ hôn nhân và gia đình. Ví dụ, Luật HN-GĐ quy định quyền kết hôn và
các điều kiện kết hôn, Luật Hộ tịch quy định về thẩm quyền, thủ tục đăng ký kết
hôn.
Quy định như vậy sẽ đảm bảo xác định được rõ ràng, cụ thể phạm vi điều
chỉnh của hai luật, đồng bộ, thống nhất trong quy định về quyền, nghĩa vụ hôn nhân
2
http://moj.gov.vn/vbpq/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=29058

5
và gia đình, các quy định về đăng ký hộ tịch và quản lý nhà nước về hộ tịch cũng có
sự đồng bộ, thống nhất hơn.
Tuy nhiên, nếu thuần túy trên phương diện luật nội dung và luật hình thức để
xác định quy định nào đưa vào luật nào cũng có điểm cần cân nhắc, bởi vì việc cơ
quan nhà nước có thẩm quyền công nhận và đăng ký một quyền về hôn nhân và gia
đình không đơn giản là một thủ tục mà nó thuộc nội dung quyền của cá nhân. Mặt
khác, nếu Luật Hộ tịch thuần túy chỉ quy định về thẩm quyền, thủ tục thì cũng chưa
đảm bảo hết vị trí của Luật Hộ tịch là đạo luật trực tiếp liên quan đến phạm trù
quyền con người, quyền công dân nói chung, quyền về hôn nhân và gia đình nói
riêng.
- Thứ hai, trên phương diện luật chung và luật riêng, Luật HN-GĐ là luật
chung quy định về chế độ hôn nhân và gia đình, trách nhiệm của công dân, Nhà
nước và xã hội trong việc xây dựng, củng cố chế độ hôn nhân và gia đình Việt Nam,
còn Luật Hộ tịch là luật riêng quy định về thẩm quyền, nguyên tắc, thủ tục đăng ký
hộ tịch trong các quan hệ hôn nhân và gia đình. Ở phương diện này, giữa hai Luật
có những điểm chung, sự giao thoa và gắn kết với nhau tương đối rõ nét. Luật HN-
GĐ vẫn có các quy định có tính nguyên tắc về trách nhiệm của Nhà nước, cơ quan
nhà nước có thẩm quyền và nghi thức trong đăng ký hộ tịch về hôn nhân và gia
đình, Luật Hộ tịch sẽ cụ thể hóa các quy định có tính nguyên tắc trên của Luật HN-
GĐ, đồng thời quy định cụ thể về thủ tục đăng ký hộ tịch về hôn nhân và gia đình
thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước về hộ tịch. Trong áp dụng pháp luật về đăng ký hộ
tịch, các quy định của Luật Hộ tịch được ưu tiên áp dụng, quy định có tính nguyên
tắc của Luật HN-GĐ được áp dụng khi Luật Hộ tịch không có quy định.
Quy định như vậy sẽ đảm bảo được sự đồng bộ trong một thể thống nhất về
quy định quyền và cơ chế bảo đảm công nhận, thực thi quyền về hôn nhân và gia
đình.
Tuy nhiên, với yêu cầu của việc hoàn thiện thể chế, góp phần khắc phục
những hạn chế, bất cập, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, thống nhất, có hiệu lực cao cho
công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, từ đó tạo chuyển biến cơ bản, từng bước

6
chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa công tác quản lý và đăng ký hộ tịch, Luật Hộ tịch
cũng cần có những nội dung, quy định mang tính đột phá. Những quy định này phải
vượt lên một số quy định hiện thời của Luật HN-GĐ và các luật nội dung khác có
liên quan chưa thực sự theo kịp với yêu cầu cuộc sống, đặc biệt là chưa đáp ứng
được yêu cầu cải cách hành chính, tôn trọng và bảo đảm tốt hơn các quyền nhân
thân của cá nhân, trong đó có các quyền về hôn nhân và gia đình.
Theo cách tiếp cận đó, với tư cách là luật riêng, Luật Hộ tịch hoàn toàn có thể
quy định những nội dung mà Luật HN-GĐ và các luật nội dung khác chưa quy định
hoặc đã quy định nhưng không còn phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay, nếu
chờ để sửa đổi, bổ sung các luật nội dung thì sẽ chậm và không đồng bộ với dự án
Luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân. Ví dụ: (1) Đối với kết
hôn giữa công dân Việt Nam tại Việt Nam, dự thảo Luật Hộ tịch quy định Ủy ban
nhân dân cấp phường nơi quản lý Sổ Bộ hộ tịch hoặc nơi cư trú của một trong hai
bên nam, nữ có thẩm quyền giải quyết việc đăng ký kết hôn (Luật HN-GĐ chỉ quy
định cơ quan có thẩm quyền là Ủy ban nhân dân cấp phường nơi cư trú của một
trong hai bên nam, nữ); (2) Đối với kết hôn có yếu tố nước ngoài, dự thảo Luật Hộ
tịch đã có sự đột phá khi quy định thẩm quyền đăng ký kết hôn có yếu tố nước
ngoài thuộc Ủy ban nhân dân cấp phường và Ủy ban nhân dân cấp phường có trách
nhiệm lấy ý kiến bằng văn bản của Ủy ban nhân dân cấp Huyện về việc đăng ký kết
hôn (Luật HN-GĐ quy định thẩm quyền đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài
thuộc về Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương).
1.2. Vai trò quản lý nhà nước về hộ tịch
Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của một người
từ khi sinh ra đến khi chết, nên, đăng ký, quản lý hộ tịch là một vấn đề quan trọng
đối với mỗi cá nhân trong xã hội. Đăng ký hộ tịch thể hiện việc nhà nước công nhận
một cá nhân con người tồn tại với tất cả đầy đủ tính pháp lý của nó.3
Quản lý hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của chính quyền các
cấp, nhằm theo dõi thực trạng và sự biến động về hộ tịch, trên cơ sở đó bảo hộ các
3
http://vbpl.vn/TW/Pages/vbpq-toanvan.aspx?ItemID=16858&dvid=13

7
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và gia đình khi tham gia vào các quan hệ xã hội
như quyền được kết hôn khi công dân đủ tuối theo quy định, quyền được giám hộ,
quyền được thừa kế....đồng thời góp phần xây dựng các chính sách về kinh tế, xã
hội, an ninh quốc phòng và dân số, kế hoạch hóa gia đình.
Cũng trên cơ sở theo dõi biến động về hộ tịch mà các cơ quan quản lý nhà
nước xây dựng chính sách phù hợp dựa trên dân số theo độ tuổi, giới tính nguồn
nhân lực từ đó có phân tích đánh giá cụ thể làm cơ sở để hoạch định các chính sách
về phát triển kinh tế, văn hoá-xã hội, thể dục thể thao, xây dựng cơ sở y tế, trường
học, bố trí giáo viên....chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân, đảm bảo cân bằng giới
tính phục vụ an ninh quốc phòng, chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân ....
1.3. Pháp luật về hộ tịch
1.3.1. Khái niệm pháp luật về hộ tịch4
Thứ nhất, hộ tịch là một giá trị nhân thân, gắn chặt với cá nhân con người, bởi
vì, mỗi người chỉ có một thời điểm sinh, một thời điểm chết. Các dấu hiệu về cha
đẻ, mẹ đẻ, dân tộc, giới tính là những dấu hiệu giúp người ta phân biệt từng cá nhân
con người. Do đó, đây là các giá trị nhân thân gắn với một con người cụ thể từ khi
sinh ra đến khi chết
Thứ hai, hộ tịch là những giá trị, về nguyên tắc không chuyển đổi cho người
khác. Đặc điểm này là hệ quả của của đặc điểm thứ nhất. Do đó, việc thực hiện các
sự kiện hộ tịch phải do trực tiếp cá nhân người đó thực hiện, trừ trường hợp pháp
luật có quy định khác (như: khai sinh có thể do bố, mẹ đi đăng ký kết hôn; khai tử
do người thân của người chết đăng ký khai tử).
Thứ ba, hộ tịch là những sự kiện nhân thân không lượng hoá được thành tiền.
Chính vì vậy, hộ tịch không phải là một loại hàng hóa có thể trao đổi trên thị
trường.
1.3.2. Hình thức pháp luật về hộ tịch
4

8
Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận các sự
kiện:
Một là, sinh; kết hôn; tử; nuôi con nuôi; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay
đổi, cải chính, bổ sung, điều chỉnh hộ tịch; xác định lại giới tính; xác định lại dân
tộc.
Trong đó, thay đổi đổi hộ tịch là việc thay đổi họ, tên, chữ đệm đã được đăng
ký đúng trong trong Sổ đăng ký kết hôn và bản chính Giấy khai sinh nhưng cá nhân
có yêu cầu thay đổi khi có lý do chính đáng theo yêu cầu của cá nhân đó khi có lý
do chính đáng theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Cải chính hộ tịch là việc cơ quan đăng ký hộ tịch cải chính (sửa chữa) những
nội dung đã được đăng ký trong Sổ đăng ký kết hôn và bản chính Giấy khai sinh,
nhưng có sai sót khi đăng ký hộ tịch.
Điều chỉnh hộ tịch là việc cơ quan đăng ký hộ tịch căn cứ vào bản chính
Giấy khai sinh để điều chỉnh các nội dung đã được đăng ký trong sổ hộ tịch và các
giấy tờ hộ tịch khác (không phải là Sổ đăng ký kết hôn và Giấy khai sinh) cho phù
hợp với các nội dung tương ứng trong bản chính Giấy khai sinh.
Bổ sung hộ tịch là việc ghi bổ sung những nội dung chưa được đăng ký trong
Sổ Khai sinh và Giấy khai sinh.
Xác định lại giới tính là việc cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền công
nhận việc xác định lại giới tính của một người trong trường hợp giới tính của người
đó bị khuyết tật bẩm sinh hoặc chưa định hình chính xác mà cần có sự can thiệp của
y học nhằm xác định rõ về giới tính theo quy định của Bộ Luật Dân sự
Xác định lại dân tộc là việc cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định
lại dân tộc của người con theo dân tộc của người cha hoặc dân tộc của người mẹ
theo quy định tại Điều 28 Bộ luật Dân sự.
Hai là, căn cứ vào quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ghi vào
sổ hộ tịch các việc: xác định cha, mẹ, con; thay đổi quốc tịch; ly hôn; hủy việc kết
hôn trái pháp luật; chấm dứt nuôi con nuôi.

9
Như vậy, đăng ký hộ tịch gồm hai nhóm hành vi: Nhóm hành vi xác nhận
các sự kiện hộ tịch và nhóm hành vi căn cứ vào quyết định của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền để ghi vào sổ hộ tịch những thay đổi về hộ tịch
Nghị định 158/2005/NĐ-CP quy định thẩm quyền đăng ký hộ tịch theo nơi
cư trú, thì thẩm quyền đăng ký hộ tịch được xác định như sau:
- Đối với công dân Việt Nam ở trong nước, thì việc đăng ký hộ tịch được
thực hiện tại nơi người đó đăng ký hộ khẩu thường trú; nếu không có nơi đăng ký
hộ khẩu thường trú, thì việc đăng ký hộ tịch được thực hiện tại nơi người đó đăng
ký kết hôn có thời hạn theo quy định của pháp luật và đăng ký hộ khẩu.
- Đối với người nước ngoài cư trú tại Việt Nam, thì việc đăng ký hộ tịch được
thực hiện tại nơi người đó đăng ký thường trú; nếu không có nơi đăng ký thường
trú, thì việc đăng ký hộ tịch được thực hiện tại nơi người đó đăng ký kết hôn .
Việc đăng ký kết hôn; nhận cha, mẹ, con; nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài
được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10 tháng 7
năm 2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hôn nhân
và gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài.
Như vậy, đăng ký hộ tịch là một hoạt động nằm trong hoạt động quản lý hành
chính nhà nước về hộ tịch.
1.3.3. Nội dung của pháp luật về hộ tịch
Nội dung quản lý nhà nước về hộ tịch tập trung chủ yếu vào các hoạt động5
:
- Ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm
pháp luật về hộ tịch;
- Xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách, kế hoạch, định hướng về hoạt
động hộ tịch;
- Phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch;
- Thực hiện đăng ký hộ tịch;
5

10
- Quản lý hệ thống tổ chức và hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong hoạt
động hộ tịch;
- Đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ về hộ tịch;
- Kiểm tra, thanh tra, khen thưởng, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong hoạt động hộ tịch;
- Bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện cho một số hoạt động hộ tịch;
- Hợp tác quốc tế về hộ tịch;
- Thống kê nhà nước về hộ tịch;
- Tổng kết hoạt động hộ tịch; báo cáo cơ quan nhà nước cấp trên về hoạt động
hộ tịch.
1.4. Pháp luật hộ tịch về đăng ký kết hôn
1.4.1. Những quy định của pháp luật về điều kiện kết hôn
Điều kiện kết hôn theo pháp luật quy định được ghi nhận ở Điều 7 và Điều
10 của Luật hôn nhân và gia đình (Luật HN&GĐ) năm 20006
Điều 9 Luật hôn nhân và Gia đình năm 2000 có quy định về các điều kiện kết
hôn như sau7
:
“ Nam nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:
1. Nam từ hai mươi tuổi trở lên, nữ từ mười tám tuổi trở lên;
2. Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định, không bên nào được ép
buộc, lừa dối bên nào; không ai được cưỡng ép hoặc cản trở;
3. Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn quy định
tại Điều 10 của Luật này.”
Các trường hợp bị cấm kết hôn theo Điều 10 Luật hôn nhân và gia đình là
các trường hợp sau :
“1. Người đang có vợ hoặc có chồng;
2. Người mất năng lực hành vi dân sự;
6
http://www.moj.gov.vn/vbpq/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=30318#Dieu_7
7
http://www.moj.gov.vn/vbpq/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=30318#Dieu_9

11
3. Giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ
trong phạm vi ba đời;
4. Giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con
nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế
với con riêng của chồng;
5. Giữa những người cùng giới tính.”
1.4.2. Những hạn chế của pháp luật về điều kiện kết hôn
a. Điều kiện kết hôn được quy định trong Điều 9 Luật hôn nhân và gia
đình
Điều kiện về tuổi kết hôn : Theo quy định về khoản 1 Điều 9 luật HN&GĐ
năm 2000, tuổi kết hôn là “nam từ hai mươi tuổi trở lên, nữ từ mười tám tuổi trở
lên”. Theo quy định này thì “không bắt buộc nam phải đủ từ hai mươi tuổi trở lên,
nữ từ mười tám tuổI trở lên mới được kết hôn; do đó nam đã bước sang tuổi hai
mươi, nữ đã bước sang tuổi mười tám mà kết hôn là không vi phạm điều kiện về độ
tuổi kết hôn” (mục 1 điểm a Nghị quyết số 02/2000/NQ-HDTP ngày 23/12/2000
của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy
định của Luật HN&GĐ năm 2000). Ví dụ: chị Nguyễn Thị A sinh ngày 26/3/1983
thì đến ngày 26/3/2000 chị A tròn 17 tuổI. Từ sau ngày 26/3/2000 coi như chị A
bước sang tuổi mười tám và được phép kết hôn.
Luật HN&GĐ quy định độ tuổi kết hôn tối thiểu như vậy là phù hợp với sự
phát triển tâm sinh lý của con người, phù hợp với thực tiễn đời sống HN&GĐ của
xã hội Việt Nam. Quy định này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước ta đối với sức
khỏe của nam và nữ, đảm bảo cho nam nữ có thể đảm đương được trách nhiệm của
mình đối với gia đình, đồng thời còn đảm bảo cho con cái sinh ra được khỏe mạnh
về thể lực lẫn trí tuệ.Tuy nhiên, cách quy định độ tuổi kết hôn như hiện nay đã dẫn
tới những cách tính tuổi không thống nhất trong thực tiễn xét xử. Trên thực tế có hai
cách tính tuổi:
+ Một là tính theo tuổi tròn: nghĩa là khi đủ 12 tháng mới được tính là một
tuổi, căn cứ vào ngày, tháng, năm sinh ghi trong giấy tờ hộ tịch để tính.

12
+ Hai là tính tuổi theo ngày đầu năm dương lịch: nghĩa là chỉ căn cứ vào năm
sinh, cứ qua ngày 1 tháng 1 đầu năm dương lịch được tính thêm một tuổi.
Lâu nay các cơ quan hộ tịch ở nước ta thường hiểu theo cách thứ nhất. Trong
khi đó, Nghị quyết số 02/2000NQ-HĐTP ngày 23-12-2000 của Hội đồng thẩm phán
Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Luật HN&GĐ
năm 2000 quy định như sau8
: “ nam từ 20 tuổi trở lên, nữ từ 18 tuổi trở lên không
bắt buộc nam phải từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ phải từ đủ 18 tuổi trở lên mới được kết
hôn”. Bên cạnh đó, theo quy định tại Bộ luật dân sự (BLDS) năm 2005, nếu nữ
chưa đủ 18 tuổi là người chưa thành niên, khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự
phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý (Điều 20). Người vợ 17 tuổi 1 ngày
theo Luật HN&GĐ có các quyền và nghĩa vụ về tài sản như quyền có tài sản riêng,
quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản riêng...Nhưng theo BLDS thì người vợ
này vẫn là chưa thành niên khi thực hiện các quyền về tài sản của mình. Khi họ xác
lập, thực hiện các giao dịch dân sự phải được sự đồng ý của cha mẹ là người đại
diện theo pháp luật (Điều 22 BLDS 2005). Pháp luật mới chỉ đề cập đến năng lực
pháp luật mà chưa đề cập đến năng lực hành vi của người vợ 17 tuổi 1 ngày này.
Mặt khác, quy định về tuổi trong Luật HN&GĐ sẽ mâu thuẫn với với Bộ luật hình
sự năm 1999 về tội tảo hôn ( Điều 148 ). Vì vậy, luật HN&GĐ cần xem xét lại việc
quy định độ tuổi kết hôn này cho phù hợp, tránh những vấn đề phức tạp xảy ra trong
việc sở hữu và quản lý tài sản trong hôn nhân.
Điều kiện về sự tự nguyện của các bên: Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ là một
trong những nguyên tắc cơ bản của Luật HN&GĐ. Thực hiện hôn nhân tự nguyện
Luật HN&GĐ năm 2000 cấm “lừa dối để kết hôn”. Nghị quyết số 02/2000/NQ-
HĐTP cũng đã hướng dẫn về những trường hợp được coi là “một bên lừa dối”.
Nhưng khi hướng dẫn về vấn đề này, Hội đồng thẩm phán chỉ liệt kê một số hành vi
thể hiện sự lừa dối: “ví dụ: lừa dối là nếu kết hôn sẽ xin việc làm phù hợp, hoặc nếu
kết hôn sẽ bảo lãnh ra nước ngoài..” mà không đưa ra những tiêu chí để xác định
8
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Thu-tuc-To-tung/Nghi-quyet-02-2000-NQ-HDTP-huong-dan-ap-dung-
quy-dinh-Luat-Hon-nhan-va-gia-dinh-nam-2000-47272.aspx

13
như thế nào là “lừa dối”. Việc hướng dẫn như vậy không khái quát hết được những
hành vi lừa dối để kết hôn xảy ra trong thực tiễn, trong khi các mối quan hệ trong
thực tế đời sống rất đa dạng. Đồng thời, cũng theo hướng dẫn này, ngoài những
trường hợp đã được nêu ví dụ, nhiều trường hợp khác tương tự cũng được coi là
hành vi lừa dối vi phạm nguyên tắc tự nguyện trong việc kết hôn. Điều này sẽ dẫn
đến những cách hiểu không thống nhất khi đánh giá những hành vi có tính chất
tương tự, hành vi nào là lừa dối hay không phải là lừa dối. Vì vậy, Luật HN&GĐ
cần quy định rõ vấn đề này.
b. Những trường hợp bị cấm kết hôn theo quy định của Điều 10 Luật
hôn nhân và gia đình
Luật hôn nhân và gia đình cấm người mất năng lực hành vi dân sự kết hôn.
Nếu vào thời điểm đăng kí kết hôn, quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân
sự của tòa án có hiệu lực pháp luật thì việc kết hôn của họ là trái pháp luật. Việc
quy định như vậy là cần thiết bởi trong trường hợp này, người mất năng lực hành vi
dân sự không thể nhận thức và thực hiện được các nghĩa vụ của mình, không có khả
năng gánh vác những nghĩa vụ chung trong đời sống gia đình. Quy định này nhằm
đảm bảo hạnh phúc của vợ chồng, con cái trong quan hệ gia đình. Song thực tiễn ở
nước ta hiện nay, với truyền thống đạo đức tốt đẹp của người Việt, có những người
vì tình yêu thương chân thành và trách nhiệm sẵn sàng chia sẻ cuộc sống với những
người mất khả năng nhận thức, tự nguyện gắn bó với họ để bù đắp phần nào những
tổn thất cho họ. Trong hoàn cảnh này, người bị mất năng lực hành vi dân sự cũng
rất cần có người yêu thương, chăm sóc, ở bên và giúp đỡ trong cuộc sống. Đây là
một vấn đề nhân đạo mà thực tiễn đặt ra, đòi hỏi pháp luật cần giải quyết sao cho
hợp với đạo lý.
Một vấn đề gây tranh cãi và đang có nhiều cách giải quyết khác nhau trên thế
giới đó là việc kết hôn giữa những người cùng giới tính. Ở nước ta, quan hệ đồng
giới tính không còn là hiện tượng mới mẻ, đã xuất hiện những trường hợp các cặp
nam nữ đồng giới tính chung sống như vợ chồng một cách công khai. Đây là hiện
tượng trái với thuần phong mỹ tục của nước ta, hơn nữa, xét về mặt khoa học nó

14
không đảm bảo được chức năng gia đình là tái sản xuất ra con người để duy trì nòi
giống. Trong trường hợp họ đã được đăng kí kết hôn, sau đó mới có chứng cứ cho
rằng họ cùng giới tính thì có thể hủy việc kết hôn trái pháp luật của họ theo yêu cầu
của các cá nhân hoặc các cơ quan nhà nước. Trên thực tế, có người ngay từ lúc sinh
ra đã bị xác định nhầm giới tính. Thông thường, khi mới sinh ra, việc ghi nhận giới
tính được xác định theo cảm quan của viên chức hộ tịch (bằng quan sát). Bên cạnh
đó, y học hiện đại cũng có thể phẫu thuật chuyển đổi giởi tính. Vậy, Nhà nước sẽ
công nhận hay không công nhận giới tính mới của họ và việc kết hôn đổng giới
tính? Vấn đề này cần được hoàn thiện trong Luật hôn nhân và gia đình.
1.4.3. Phương hướng hoàn thiện quy định của Luật hôn nhân và gia đình về
điều kiện kết hôn
a. Về điều kiện kết hôn
- Quy định về tuổi kết hôn có thể được hoàn thiện theo hai cách sau:
+ Cách 1: Quy định tuổi kết hôn tối thiểu là “nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ
đủ 18 tuổi trở lên” thì mới được kết hôn
+ Cách 2: Quy định tuổi kết hôn đối với nam và nữ là như nhau, đều “từ đủ
18 tuổi trở lên”. Điều này đảm bảo cho sự bình đẳng giữa nam và nữ.
Việc quy định độ tuổi kết hôn theo một trong hai cách trên đều phủ hợp với
quy định trong Bộ luật dân sự (BLDS) năm 2005 về người thành niên, có năng lực
hành vi dân sự đầy đủ ( Điều 18, Điều 19 BLDS 2005). Ngoài ra, pháp luật
HN&GĐ cần có sự xem xét điều chỉnh về vấn đề này sao cho phù hợp với các điều
kiện địa lý, đặc điểm và trình độ dân cư, quan tâm đến các phong tục tập quán tốt
đẹp của địa phương để có thể giảm độ tuổi kết hôn tối thiểu đối với các vùng dân
tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa
- Điều kiện về sự tự nguyện của các bên:
Trong thực tiễn, có những việc kết hôn được xem như là trái pháp luật, trái
đạo đức xã hội nhưng lại không thuộc diện kết hôn trái pháp luật theo quy định tại
khoản 3 Điều 15 Luật HN&GĐ năm 2000. Vì vậy, ngoài việc quy định rõ về việc
“lừa dối để kết hôn”, Luật HN&GĐ cần xem xét trường hợp khác đó là “kết hôn giả

15
tạo”. Đó là việc kết hôn không vi phạm pháp luật, cả hai có đủ điều kiện kết hôn
theo quy định của Luật HN&GĐ, nhưng thực chất, việc kết hôn không nhằm mục
đích xây dựng gia đình và chung sống lâu dài mà vì những mục đích khác như để có
nơi cư trú, được nhập hộ khẩu, được thừa hưởng gia tài... Luật cũng không đưa ra
đường lối giải quyết việc kết hôn giả tạo có bị xử lý hay không. Cho nên, Luật
HN&GĐ cần hoàn thiện vấn đề này, coi hôn nhân “giả tạo” là vi phạm về sự tự
nguyện của các bên và cần phải bị hủy bỏ.
Ngoài ra, Luật HN&GĐ cũng cần phải có những quy định cụ thể về điều
kiện kết hôn có yếu tố nước ngoài.
b. Về trường hợp cấm kết hôn
- Năng lực hành vi:
Pháp luật nên thừa nhận người mất năng lực hành vi dân sự được kết hôn
trong trường hợp nếu có người có đủ năng lực hành vi dân sự hoàn toàn tự nguyện
kết hôn với người mất năng lực hành vi đó với mục đích yêu thương, chăm sóc.
Điều đó phù hợp với truyền thống đạo đức của nhân dân ta, đồng thời cũng đảm bảo
sự tôn trọng quyền tự do cam kết của con người.
- Đối với vấn đề kết hôn cùng giới tính:
Nghị định số 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ ngày 5/8/2008 về xác định lại
giới tính cho phép những người bị khiếm khuyết về giới tính được xác định lại giới
tính, kèm theo đó họ sẽ được chuyển đổi hộ tịch và các giấy tờ tùy thân theo giới
tính mới. Những người chuyển đổi giới tính phải là những người khiếm khuyết về
bộ phận sinh dục, về nhiễm sắc thể mà có thể xác định được bằng phương pháp y
học tiên tiến. Sau khi xác định lại giới tính bằng phương pháp y học, họ được phép
đăng kí lại hộ tịch. Các quyền dân sự khác liên quan đến hộ tịch, trong đó có quyền
kết hôn, phải được thực hiện. Điều này thể hiện sự tôn trọng quyền của con người
được sống với đúng giới tính của mình, đồng thời xóa bỏ những kì thị, xa lánh đối
với họ.
Những người vẫn được coi là đồng tính về tâm lý mà không có các khuyết tật
về giới tính bẩm sinh thì không được xác định lại giới tính. Bởi đây là những người

16
đã hoàn thiện về giới nhưng có sự lệch lạc về tâm lý theo sở thích của mình, mong
muốn cảm tính của cá nhân, hoặc vì nhu cầu thương mại, hoặc gian dối trong thi
đấu thể thao...
Trên thế giới cũng đã có nhiều quốc gia công nhận việc kết hôn đồng giới
như Tây Ban Nha, Hà Lan, Canada... Vì vậy, Nếu Luật HN&GĐ chỉ quy định cấm
kết hôn giữa những người cùng giới tính một cách chung chung thì chưa có tính
thuyết phục, chưa đầy đủ. Do đó, các nhà làm luật cần đưa ra những quy định phù
hợp. Cụ thể là đối với những người khiếm khuyết về bộ phận sinh dục, về nhiễm
sắc thể mà điều đó được chứng minh bằng phương pháp y học thì được phép kết
hôn. Còn những người không có khiếm khuyết đó, mà chuyển đổi giới tình vì lí do
khác thì không được kết hôn. Điều này hoàn toàn hợp lý dựa trên nền tảng đạo đức
gia đình Việt Nam.
Kết luận chương 1
Nội dung chính của chương 1 là các khái niệm tổng quan về hộ tịch và phát
luật về đăng ký kết hôn. Chương 1 trang bị những lý luận cơ bản phục vụ cho việc
phân tích thực trạng đăng ký kết hôn ở chương sau. Thông qua những khái niệm cơ
bản được đề cập ở chương 1 sẽ là nền tảng lý luận để hình thành cách thức tiến hành
và những nội dung sẽ phân tích ở chương 2.

17
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT HỘ
TỊCH VỀ ĐĂNG KÝ KẾT HÔN TẠI PHƯỜNG 5, Q. GÒ VẤP,
TP.HCM TRONG GIAI ĐOẠN 2016 – 2018
2.1. Tổng quan về đơn vị thực tập
2.1.1. Tổng quan chung
UBND PHƯỜNG 5 - QUẬN GÒ VẤP
Mã số thuế: 0301470626
Địa chỉ: 394 Nguyễn Thái Sơn, Phường 5, Quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh.
Đại diện pháp luật: NGUYỄN HOÀNG NAM
Điện thoại: 8946119
Ngày cấp giấy phép: 01/12/1998
Giấp phép kinh doanh: 0301470626
Tài khoản số: 093.03.0005
Ngân hàng: KHO BẠC QUẬN GÒ VẤP
Phường 5 là một phường thuộc quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh, Việt
Nam.
Phường 5 có diện tích 1,57 km², dân số năm 1999 là 2.065 người, mật độ dân
số đạt 1.315 người/km.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức
Từ khi thành lập phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM đến nay dưới sự lãnh đạo
của Đảng, hoạt động của chính quyền địa phương luôn nhận được sự ủng hộ tận
tình và sự giúp đỡ của đảng bộ cấp trên.
Lãnh đạo địa phương có:
-Bí thư Đảng ủy phường.
-Phó bí thư Đảng ủy.
-Chủ tịch HĐND.
-Các phó chủ tịch HĐND.
-Chủ tịch UBND.

18
-Phó chủ tịch UBND.
-Chủ tịch UB MTTQ.
-Bí thư đoàn thanh niên cộng sản HCM.
-Chủ tịch hội liên hiệp phụ nữ.
-Chủ tịch hội nông dân.
-Chủ tịch hội cựu chiến binh;
-Chỉ huy trưởng quân sự.
-Trưởng công an phường.
-Văn phòng thống kê kiêm kế toán ngân sách phương giúp việc cho
chủ tịch UBND phường.
-Ban thông tin phường chịu trách nhiêm tuyên truyền cà vận động
nhân dân thực hiện các chủ trương chính sách.
-Tư pháp-Hộ tịch.
-Địa chính-Xây dựng.
-Văn hóa-Phường hội.
-Phòng chuyên trách dân số, gia đình và trẻ em.
Do là phường đông dân cư và hoạt động trong những lĩnh vực khác nhau nên
phường có 2 phó chủ tịch UBND phụ trách về kinh tế và phụ trách về văn hóa
chính trị xã hội.
2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ
UBND do Hội đồng nhân dân bầu ra, là cơ quan chấp hành của hội đồng
nhân dân, cơ quan hành chính Nhà Nước ở địa phương, chịu trách nhiệm chấp hành
hiến pháp, luật và các văn bản của các cơ quan Nhà Nước cấp trên.
a. Những quy định chung:
- UBND phường là cơ quan tổ chức và chỉ đạo việc thi hành hiến pháp, pháp
luật, các văn bản của công chức phường.
Trong phạm vi nhiệm vụ quyền hạn do pháp luật quy định, UBND phường
quyết định, chỉ thị và tổ chức thực hiện, kiểm tra việc thi hành các văn bản đó.

19
- UBND phường thảo luận và quyết định theo đa số các vấn đề được quy
định tại điều 124 luật tổ chức HĐND – UBND sửa đổi ngày 26/11/2003 và những
vấn đề khác liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh của
phường, thống nhất chương trình nhiệm vụ công tác của UBND, kiểm điểm trách
nhiệm của tập thể và các thành viên UBND.
- UBND phường tổ chức tiếp công dân thường xuyên và định kỳ tại trụ sở
theo quy định. Nội dung đơn tố cáo, khiếu nại liên quan đến bộ phận nào thì trưởng
các bộ phận đó chịu trách nhiệm chuẩn bị nội dung trả lời. UBND phường căn cứ
thẩm quyền được pháp luật quy định để xem xét giải quyết các kiến nghị tố cáo,
khiếu nại của công dân theo luật khiếu nại tố cáo.
- Cán bộ, công chức UBND phường được điều chỉnh theo pháp lệnh cán bộ
công chức ngày 01/7/2003; Luật lao động của Nhà Nước về chế độ chính sách đối
với cán bộ phường.
b. Chức năng:
- Chức năng của UBND là quản lý Nhà Nước trên các lĩnh vực đời sống xã
hội ở địa phương bằng pháp luật, theo pháp luật; tổ chức chỉ đạo việc thi hành pháp
luật, nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp.
c. Nhiệm vụ, quyền hạn của UBND
+ Xây dựng kế hoạch phát triển Kinh tế-Xã hội hàng năm trình HĐND cùng
cấp thông qua và trình UBND huyện phê duyệt và tổ chức thực hiện kế hoạch đó:
- Lập dự toán, quyết toán ngân sách địa phương để trình HĐND phê duyệt và
báo cáo cơ quan hành chính Nhà Nước, cơ quan tài chính cấp trên trực tiếp và tổ
chức thực hiện kế hoạch đó.
- Căn cứ nghị quyết của HĐND, phối hợp với các cơ quan Nhà Nước cấp
trên để tổ chức thực hiện theo từng lĩnh vực như thu thuế, phí và lệ phí đảm bảo thu
đúng, thu đủ, thu kịp thời và báo cáo về ngân sách theo quy định của pháp luật,
đồng thời huy động sự đóng góp của các tổ chức, cá nhân để đầu tư xây dựng các
công trình kết cấu hạ tầng của địa phương trên nguyên tắc tự nguyện.

20
Lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai của phường và tổ chức thực hiện
các chương trình, kế hoạch, đề án, áp dụng các biện pháp ứng dụng tiến bộ khoa
học công nghệ để phát triển ngành, nghề mới và phát huy nghề truyền thống của
phường nhằm giải quyết việc làm, cải thiện điều kiện làm việc nâng cao sản xuất.
Khuyến khích phát triển ngư nghiệp, nông thôn; kiểm tra việc quản lý các công
trình công cộng, đường giao thông, trụ sở trường học, trạm y tế, công trình điện,
nước theo quy hoạch đã được phê duyệt đồng thời tổ chức thực hiện xây dựng, tu
sửa giao thông các công trình, các công trình cơ sở hạ tầng từng khác tại địa phương
theo quy định của pháp luật...
- Thực hiện kế hoạch phát triển sự nghiệp giáo dục tại địa phương, phối hợp
với các cơ quan quản lý hành chính Nhà Nước cấp trên để quản lý trường tiểu học,
trường trung học, kiểm tra hoạt động của nhà trẻ, lớp mẫu giáo, huy động trẻ em
vào lớp 1 đúng độ tuổi và hoàn thành chương trình phổ cấp giáo dục, tổ chức các
lớp bổ túc văn hóa, thực hiện xóa mù chữ cho những người trong độ tuổi.
- Tổ chức các hoạt động văn hóa, thông tin, nghệ thuật, thể dục, thể thao; tổ
chức thực hiện việc hướng dẫn các lễ hội truyền thống; bảo vệ di tích lịch sử, văn
hoá danh lam thắng cảnh ở địa phương; Vận động nhân dân xây dựng đời sống văn
minh, gia đình văn hóa. Ngăn chặn các tệ nạn xã hội và những biểu hiện không lành
mạnh trong đời sống xã hội ở địa phương.
- Tổ chức quản lý, kiểm tra các chương trình y tế cơ sở, dân số kế hoạch hóa
gia đình được giao; vận động nhân dân giữ gìn vệ sinh, phòng chống các dịch bệnh.
Tổ chức thực hiện chính sách, chế độ với thương binh, bệnh binh, gia đình
liệt sỹ, những người có công với nước; thực hiện công tác cứu tế xã hội, hoạt động
nhân đạo, từ thiện và vận động nhân dân giúp đỡ các gia đình khó khăn, người già,
người tàn tật, trẻ mô côi không nơi nương tựa.
- Tổ chức huấn luyện quân sự phổ thông, tuyên truyền, giáo dục xây dựng
quốc phòng an toàn, xây dựng làng xã chiến đấu trong khu vực phòng thủ địa
phương, thực hiện công tác khám tuyển nghĩa vụ quân sự theo kế hoạch; Đăng ký

21
quản lý quân nhân dự bị động viên; xây dựng, huấn luyện và sử dụng lực lượng dân
quân tự về ở địa phương.
- Thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội; Xây dựng
lực lượng công an xã và phong trào quần chúng bảo vệ an ninh tổ quốc vững mạnh;
Thực hiện biện pháp phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật. Phối hợp với các
cơ quan hành chính theo quy định của pháp luật. Tổ chức việc đăng ký kết hôn ,
quản lý việc đi lại của người nước ngoài tại địa phương.
2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch về đăng ký kết hôn tại Phường 5,
Q. Gò Vấp, TP.HCM, Thành phố Hồ Chí Minh
2.2.1. Ban hành các văn bản về quản lý hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết hôn
Hiện tại công tác đăng ký và quản lý đăng ký kết hôn vẫn còn những hạn chế,
yếu kém nên đã ảnh hưởng đến chất lượng công tác đăng ký và quản lý đăng ký kết
hôn từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý dân cư, quản lý xã hội; cũng vì
vậy mà công tác hộ tịch chưa đóng góp được nhiều cho việc dự báo để hoạch định,
xây dựng và thực thi chính sách về kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng của đất
nước.
Những hạn chế, yếu kém trong công tác đăng ký kết hôn thể hiện trên những
mặt sau đây:
- Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về đăng ký kết hôn còn phức tạp. Mặc
dù công tác đăng ký kết hôn có vị trí, vai trò quan trọng đối với quản lý nhà nước và
bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân nhưng cho đến nay, ngoại trừ các
quy định mang tính nguyên tắc trong Bộ Luật Dân sự, Luật Hôn nhân và gia đình...,
văn bản điều chỉnh trực tiếp trong lĩnh vực đăng ký kết hôn quá nhiều nên gây khó
khăn cho cơ quan đăng ký kết hôn khi áp dụng (khó nhớ, khó áp dụng), người dân
cũng khó phân biệt việc đăng ký kết hôn của mình sẽ được áp dụng theo văn bản
nào.
- Việc phân cấp thẩm quyền đăng ký đăng ký kết hôn chưa triệt để. Chính vì
vậy, đã dẫn đến chồng chéo chức năng quản lý và đăng ký; cũng do việc phân cấp
chưa triệt để nên từng cấp chủ yếu lo việc đăng ký, ít quan tâm đến nhiệm vụ quản

22
lý, đặc biệt là công tác kiểm tra, chỉ đạo đối với cấp dưới, từ đó không kịp thời uốn
nắn những sai sót (nếu có), đồng thời dẫn đến đùn đẩy nhiệm vụ hướng dẫn, chỉ đạo
chuyên môn lên cấp trên.
- Sự quan tâm và đầu tư cho công tác đăng ký kết hôn chưa đồng đều ở các địa
phương
- Việc tổ chức, bồi dưỡng nghiệp vụ
Một số địa phương vẫn còn coi nhẹ công tác tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ
chuyên môn, có địa phương chỉ tổ chức triển khai khi có những văn bản mới mà
không định kỳ tổ chức bồi dưỡng về nghiệp vụ hộ khẩu, hộ tịch; chính vì không
được kịp thời bồi dưỡng nghiệp vụ nên số công chức mới thay không đáp ứng được
yêu cầu công việc.
- Chưa tạo điều kiện tốt nhất để bảo đảm quyền đăng ký đăng ký kết hôn của
công dân cụ thể là:
- Quy định về thủ tục đăng ký các loại việc đăng ký kết hôn còn quá nhiều loại
giấy tờ khác nhau, lệ thuộc vào nơi cư trú đã dẫn đến trường hợp công dân không
đáp ứng đủ thì không được đăng ký;
- Cán bộ trực tiếp giải quyết công việc đăng ký kết hôn tự đặt thêm thủ tục
giấy tờ khi người dân có yêu cầu đăng ký đăng ký kết hôn khi hồ sơ đăng ký hộ tịch
chưa đầy đủ, cán bộ đăng ký kết hôn không hướng dẫn một lần mà mỗi lần chỉ
hướng dẫn một nội dung nên người dân phải đi lại nhiều lần mới được giải quyết…
- Áp dụng quy định của pháp luật để giải quyết yêu cầu đăng ký đăng ký kết
hôn của người dân một cách máy móc nên một số trường hợp quyền lợi của người
dân giải quyết sai quy định, thậm chí có trường hợp không được giải quyết.
- Tùy tiện trong việc đăng ký, cấp giấy tờ đăng ký kết hôn cho công dân; chưa
bảo đảm độ chính xác khi cấp giấy tờ hộ khẩu, hộ tịch
Tình trạng đăng ký không kịp thời, chưa đầy đủ và thiếu chính xác trong đăng
ký đăng ký kết hôn vẫn còn tồn tại ở một số địa phương. Sự tùy tiện trong việc đăng
ký, cấp giấy tờ đăng ký kết hôn được thể hiện

23
- Quy định về lưu sổ đăng ký kết hôn chưa được thực hiện nghiêm túc - Hạn
chế trong cải cách thủ tục hành chính
Mặc dù, việc cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đăng ký kết hôn bước
đầu đã phát huy hiệu quả; tuy nhiên, việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên
thông trong đăng ký đăng ký kết hôn đôi khi lại có tác động ngược lại, đặc biệt là
tiến độ xử lý hồ sơ.
- Sự phối hợp giữa các ngành, các cấp chưa đồng bộ.Sự phối hợp giữa các
ngành, các cấp chưa đồng bộ đã dẫn đến tình trạng cùng một tiêu chí, nhưng mỗi
ngành có một số liệu thống kê báo cáo khác nhau, điều này đã gây khó khăn cho
Nhà nước trong việc hoạch định chính sách. Cơ chế thông báo những thay đổi liên
quan đến đăng ký kết hôn của từng cá nhân cũng chưa được thực hiện một cách
nghiêm túc, nhiều trường hợp không thông báo nên không kịp thời cập nhật những
thay đổi về đăng ký kết hôn liên quan trong sổ hộ khẩu, hộ tịch.
- Phương thức đăng ký đăng ký kết hôn còn mang tính chất thủ công, mức độ
áp dụng công nghệ thông tin còn hạn chế
Mặc dù việc đăng ký đăng ký kết hôn bằng điện tử đã được triển khai ở một số
địa phương, nhưng mức độ còn rất hạn chế. Phương thức đăng ký đăng ký kết hôn
hiện nay chủ yếu vẫn thực hiện theo phương pháp thủ công (ghi bằng tay, lưu bằng
sổ giấy). Do chưa có Cơ sở dữ liệu đăng ký kết hôn điện tử, nên việc lưu sổ giấy dễ
dẫn đến bị hỏng, bị mất, từ đó không đáp ứng được yêu cầu thống kê số liệu cũng
như yêu cầu cấp giấy tờ đăng ký kết hôn cho người dân. Hơn nữa, phương thức
đăng ký đăng ký kết hôn này không phù hợp với định hướng xây dựng nền hành
chính chuyên nghiệp, hiện đại.
- Công tác thống kê số liệu đăng ký đăng ký kết hôn còn yếu, chưa bảo đảm
độ chính xác của số liệu.
- Nhận thức của người dân đối với quyền và nghĩa vụ đăng ký đăng ký kết hôn
còn hạn chế nên việc đăng ký quá hạn còn chiếm tỷ lệ tương đối cao.
2.2.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch trên địa bàn.

24
a) Thực hiện Kế hoạch số 410/KH-HĐPHPBGDPL ngày 03/02/2018 của Hội
đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh về công tác tuyên truyền, phổ biến,
giáo dục pháp luật năm 2018, Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật
UBND Quận đã chủ động trong công tác tham mưu tuyên truyền, phổ biến giáo dục
pháp luật tập trung vào các văn bản pháp luật mới do Quốc hội khóa XIII ban hành
tại kỳ họp thứ 8, 9, 10, 11 và các văn bản pháp luật theo lĩnh vực chuyên ngành gắn
với yêu cầu tình hình phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an ninh – chính trị địa
phương.
b) Nội dung tuyên truyền tập trung vào các văn bản cụ thể như Luật Hôn
nhân và gia đình; Luật Trưng cầu ý dân; Luật Tổ chức chính quyền địa phương;
Luật Bảo hiểm xã hội; Bộ luật Tố tụng dân sự; Bộ luật Dân sự; Luật Tố tụng hành
chính; Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân; Luật giao
thông đường bộ; Luật Phòng, chống bạo lực gia đình; Luật Căn cước công dân;
Luật Thi đua, khen thưởng; Luật Quốc phòng; Luật Nghĩa vụ quân sự; Luật Dân
quân tự vệ; Luật Biển Việt Nam; Luật Phòng, chống ma túy …
Để công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật đạt hiệu quả, Hội đồng
Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật TP.HCM thực hiện với các hình thức đa dạng,
phong phú như mở Hội nghị triển khai, quán triệt; tập huấn nghiệp vụ; Hội thi viết,
sân khấu hóa; các phóng sự, bản tin, chuyên trang, chuyên mục Hỏi-đáp pháp luật;
tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý; trang thông tin điện tử của cơ quan, đơn vị; phát
sóng trên hệ thống truyền thanh phường sinh hoạt Ngày Pháp luật; công tác hoà giải
ở cơ sở; cấp phát tờ gấp tờ rơi, tài liệu tuyên truyền; băng rôn khẩu hiệu, pano, áp
phích.
Ngoài ra, hình thức tuyên truyền miệng về pháp luật là một hình thức tuyên
truyền mà người nói trực tiếp nói với người nghe về lĩnh vực pháp luật, trong đó
chủ yếu là phổ biến, giới thiệu các quy định pháp luật nhằm nâng cao nhận thức
pháp luật cho người nghe, hướng cho người nghe hành động theo các chuẩn mực
pháp luật. Tuyên truyền miệng là hình thức phổ biến giáo dục pháp luật khá đặc biệt
bởi lẽ đây là một công đoạn không thể thiếu trong phần lớn các hình thức tuyên

25
truyền khác.
Trong sự phát triển mạnh mẽ của các phương tiện thông tin đại chúng như
hiện nay, công tác tuyên truyền miệng vẫn giữ vai trò quan trọng trong hoạt động
phổ biến giáo dục pháp luật bởi nó có thể thực hiện được ở mọi nơi, mọi
lúc, đưa thông tin pháp luật đến với người dân trong mọi hoàn cảnh, điều kiện
mà không bị phụ thuộc vào công cụ, không gian và thời gian. Chính vì vậy, trong
những năm qua, hình thức tuyên truyền miệng luôn được chú trọng và sử dụng
khá phổ biến trong hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật ở Q. Gò Vấp.
2.2.3. Kết quả thực hiện công tác hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết
hôn tại Phường 5, Q. Gò Vấp
Bảng 2.1: Bảng thống kê số liệu đăng ký kết hôn trong 5 năm 2014-2018
Năm Số lượng
2014 32
2015 33
2016 38
2017 50
2018 60
Tổng cộng 213
Số lượng đăng ký kết hôn trên địa bàn Q. Gò Vấp tăng qua các năm, số
lượng cặp vợ chồng đăng ký kết hôn năm 2015 là 33 tăng hơn năm 2014 01 cặp,
năm 2016 tăng hơn năm 2015 là 05 cặp, sang năm 2017, 2018 tăng lần lượt là 12
cặp và 10 cặp. Số lượng cặp đăng ký kết hôn tăng chứng tỏ ý thức người dân về
hiện trạng kết hôn, sinh con…cũng được nâng cao hơn.
Trong quá trình đăng ký kết hôn còn phát sinh một số khó khăn, vướng mắc
như: Công tác thống kê số liệu đăng ký hộ tịch còn yếu, chưa bảo đảm độ chính xác
của số liệu, sai sót vẫn còn xảy ra; Nhận thức của người dân đối với quyền và nghĩa
vụ đăng ký hộ tịch còn hạn chế… gây khó khăn trong quá trình đăng ký kết hôn.
Bảng 2.2: Bảng thống kê số liệu đăng ký kết hôn
Đăng ký kết hôn

26
Đúng hạn Qúa hạn Đăng ký lại
2014 10 18 11
2015 11 19 8
2016 17 22 7
2017 30 19 9
2018 42 17 9
Tổng cộng 110 95 44
Qua bảng thống kê trên ta thấy:
- Số cặp vợ chồng được ĐKHT đúng hạn trong hai năm (2017-2018)
(chiếm 65,5%) tăng so với giai đoạn (2014-2016) (chiếm 34,5%)
- Số cặp vợ chồng đăng ký quá hạn giảm qua các năm
- Số cặp vợ chồng đăng ký lại chiếm tỷ lệ thấp
Trong những năm qua, cán bộ tư pháp – hộ tịch luôn thực hiện tốt chức năng,
giúp Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM quản lý nhà nước về công tác đăng ký và quản
lý hộ tịch, .. qua đó góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của
người dân trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ đăng ký hộ tịch, tỷ lệ đăng ký hộ
tịch năm sau tăng hơn năm trước. Do các cấp ủy, chính quyền địa phương đã nhận
thức được tầm quan trọng của công tác hộ tịch, nên đã quan tâm, đầu tư hơn cho
công tác tuyên truyền, qua đó, người dân đã nhận thức được việc đăng ký hộ tịch
vừa là quyền, vừa là nghĩa vụ của mình nên đã tự giác đi đăng ký.
Thông qua việc đăng ký kết hôn đã bảo đảm quyền được khai sinh, một trong
những quyền quan trọng đầu tiên của trẻ em. Tuy nhiên, quyền được khai sinh
không phải là quyền riêng của trẻ em mà là quyền của bất cứ cá nhân nào; theo quy
định của Bộ luật Dân sự thì việc bảo đảm quyền đăng ký hộ tịch cũng đồng nghĩa
với việc bảo đảm quyền nhân thân cơ bản của mỗi cá nhân.
Về công tác chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra việc đăng ký và quản lý hộ tịch tại
UBND Phường: không có trường hợp nào bị thu hồi, hủy bỏ giấy tờ hộ tịch do
UBND Phường cấp trái quy định của pháp luật và cũng không có trường hợp nào
khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực hộ tịch.

27
2.3. Một số tình huống tại Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM
2.3.1. Tình huống 1
2.3.1.1. Mô tả tình huống
- Tình huống xảy ra giữa:
Anh: Hoàng Kim Trung, sinh năm 1981,
Địa chỉ: Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM;
Và Chị: Võ Thị Bích Huệ, sinh năm 1986,
Địa chỉ: Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM.
- Diễn biến tình huống cụ thể như sau:
Năm 2008, anh Trung và chị Huệ đăng ký kết hôn tại UBND phường
5, Q. Gò Vấp, TP.HCM. Trong thời kỳ hôn nhân, chị Huệ sinh được hai người con
là Hoàng Thị Hằng (sinh năm 2008) và Hoàng Ngọc Bình (sinh tháng 3 năm 2014).
Trên cơ sở các giấy tờ cần thiết do chị Huệ xuất trình (gồm: Chứng minh nhân dân,
Sổ hộ khẩu, Giấy chứng sinh, Giấy chứng nhận kết hôn của anh Trung và chị Huệ),
UBND Phường 5 đã đăng ký khai sinh cho hai cháu với thông tin về họ tên người
cha là: Hoàng Kim Trung và họ tên người mẹ là: Võ Thị Bích Huệ. Tuy nhiên, anh
Trung nghi ngờ cháu Hằng và cháu Bình không phải là con của anh. Bởi, theo anh
Trung: do yêu cầu công việc, anh thường xuyên phải đi công tác. Đặc biệt từ tháng
3 năm 2012 đến tháng 4 năm 2014, anh bị điều động đến làm việc tại đơn vị mới và
khoảng thời gian đó anh chưa có thời gian về nhà thăm vợ (tức, chị Võ Thị Bích
Huệ). Anh Trung nghi ngờ chị Huệ có quan hệ “ngoại tình” trong thời gian mình đi
công tác, nên đến khoảng tháng 12 năm 2014 anh Trung đã đưa hai con đi xét
nghiệm ADN tại Trung tâm nghiên cứ sinh – y – dược học thuộc bệnh viện Quân y
103. Kết quả xét nghiệm cho thấy: cháu Hằng là con của anh Trung, cháu Bình
không phải là con của anh Trung. Kết quả này làm cho cuộc hôn nhân của anh
Trung và chị Huệ ngày một rạn nứt. Đến tháng 10 năm 2016, anh Trung và chị Huệ
đã có đơn yêu cầu Tòa án nhân dân Q. Gò Vấp công nhận thuận tình ly hôn và giải
quyết thỏa thuận về nghĩa vụ nuôi dưỡng các con. Ngày 10/11/2016, trên cơ sở đơn
yêu cầu và tài liệu có liên quan (trong đó có phiếu kết quả xét nghiệm ADN), Tòa

28
án nhân dân Q. Gò Vấp đã ra Quyết định số 71/2016/QĐST-HN&GĐ công nhận
việc thuận tình ly hôn và sự thỏa thuận giữa anh Trung và chị Huệ. Trong Quyết
định có nêu: “Giao cho anh Hoàng Kim Trung nuôi con chung là Hoàng Thị Hằng”,
“Chị Võ Thị Bích Huệ có một con riêng. Giao chị Huệ nuôi con riêng là Hoàng
Ngọc Bình”.
Do cháu Hoàng Ngọc Bình không phải là con của anh Hoàng Kim Trung
(theo kết quả xét nghiệm ADN và Quyết định công nhận thuận tình ly hôn của
Tòa án nhân dân Q. Gò Vấp), nên ngày 11/11/2016 anh Trung đã đến UBND
Phường 5 trình bày nguyện vọng: muốn bỏ phần thông tin của người cha trong Giấy
khai sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình và không đồng ý cho cháu Bình mang họ
Hoàng.
Tuy nhiên, UBND Phường 5 gặp phải vướng mắc về căn cứ pháp lý khi giải
quyết nghiệp vụ hộ tịch liên quan đến việc bỏ thông tin người cha trong Giấy khai
sinh của cháu Hoàng Ngọc Bình, do hiện nay pháp luật chưa có quy định cụ thể về
vấn đề này. Vì thế, ngày 11/11/2016, UBND Phường 5 đã có công văn xin ý kiến
Phòng Tư pháp Q. Gò Vấp về hướng giải quyết vụ việc trên để bảo đảm quyền, lợi
ích chính đáng của công dân.
2.3.1.2. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống:
Căn cứ pháp lý để xây dựng phương án giải quyết tình huống:
- Bộ Luật Tố tụng dân sự 2004 sửa đổi, bổ sung năm 2011 (gọi tắt là Bộ
Luật Tố tụng dân sự 2004;
- Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;
- Nghị định 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng
ký và quản lý hộ tịch (gọi tắt là Nghị định 158/2005/NĐ-CP);
- Nghị định 06/2012/NĐ-CP ngày 02/02/2012 sửa đổi, bổ sung một số điều
của các Nghị định về hộ tịch, hôn nhân và gia đình và chứng thực (gọi tắt là Nghị
định 06/2012/NĐ-CP);

29
- Thông tư 01/2008/TT-BTP Hướng dẫn thực hiện một số quy định của
Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và
quản lý hộ tịch (gọi tắt là Thông tư 01/2008/TT-BTP).
Xây dựng, phân tích phương án giải quyết tình huống:
Về nguyên tắc, việc hộ tịch của anh Trung chỉ được giải quyết trên cơ sở
căn cứ hợp pháp chứng minh anh và cháu Bình không phải là cha con. Mặt khác,
do Quyết định số 71/2016/QĐST-HN&GĐ của Tòa án nhân dân Q. Gò Vấp ghi
nhận phần nội dung liên quan đến xác định mối quan hệ cha, mẹ - con chưa đúng
pháp luật (như đã trình bày ở trên), vì thế, tương tự phương án 2, anh Trung sẽ phải
thực hiện 02 thủ tục tố tụng trước khi giải quyết yêu cầu hộ tịch của mình. Cụ thể:
Trong thời hạn kháng cáo quy định tại Điều 317 Bộ Luật tố tụng dân sự 2004, anh
Trung phải làm đơn kháng cáo lên Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đối với phần
nội dung về xác định mối quan hệ cha, mẹ – con trong Quyết định số
71/2016/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2016 của Tòa án nhân dân Q. Gò Vấp (Điều
316 Bộ Luật tố tụng dân sự 2004).
Sau khi có bản án phúc thẩm có hiệu lực tuyên bố Quyết định số
71/2016/QĐST-HN&GĐ ngày 10/11/2016 của Tòa án nhân dân Q. Gò Vấp vô hiệu
một phần đối với nội dung xác định mối quan hệ cha, mẹ – con, anh Trung phải tiếp
tục làm đơn lên Tòa án nhân dân Q. Gò Vấp giải quyết yêu cầu xác định mối quan
hệ cha – con giữa anh và cháu Bình (điểm a khoản 1 Điều 33 Bộ Luật tố tụng dân
sự 2004). Quyết định có hiệu lực của Tòa án về việc không công nhận quan hệ cha -
con giữa anh Trung và cháu Bình là căn cứ để tiếp tục thực hiện thủ tục về hộ tịch.
Trên cơ sở quyết định của Tòa án về việc không nhận quan hệ cha – con giữa anh
Trung và cháu Bình, UBND Phường 5 thực hiện việc ghi vào sổ hộ tịch các thay đổi
hộ tịch về mối quan hệ cha – con giữa anh Trung và cháu Bình theo (khoản 1 Điều
41 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP). Cách ghi vào sổ hộ tịch nội dung thay đổi này
được thực hiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 42 Nghị định số
158/2005/NĐ-CP, cụ thể: Việc xác định cha, mẹ, con được ghi vào Sổ đăng ký khai
sinh trước đây của cháu Hoàng Ngọc Bình. Trong quá trình ghi các thay đổi hộ tịch

30
liên quan đến thông tin người cha trong nội dung đăng ký khai sinh trước đây,
UBND phường Trung Sơn Trầm thực hiện kết hợp ghi vào Sổ đăng ký khai sinh
trước đây việc thay đổi họ của cháu Bình (từ đang mang họ cha sang mang họ của
mẹ). Do Sổ đăng ký khai sinh năm 2014 đã chuyển lưu 01 quyển tại UBND thị xã,
nên sau khi thực hiện việc ghi vào sổ các thay đổi hộ tịch trên, UBND phường có
trách nhiệm gửi thông báo cho UBND thị xã để ghi tiếp những nội dung thay đổi đó
vào Sổ đăng ký khai sinh lưu tại UBND thị xã (khoản 3 Điều 42 Nghị định số
158/2005/NĐ-CP). Trong trường hợp công dân yêu cầu cấp lại bản chính Giấy khai
sinh thì việc cấp lại Giấy khai sinh được thực hiện tại UBND thị xã theo trình tự,
thủ tục pháp luật quy định (Khoản 2 Điều 62, Điều 63 Nghị định 158/2005/NĐ-CP).
Nội dung trong bản chính Giấy khai sinh cấp lại sẽ ghi theo những nội dung thay
đổi đã được ghi chú trong Sổ đăng ký khai sinh.

31
2.3.2. Tình huống 2
2.3.2.1. Mô tả tình huống
Năm 2015, Anh Nguyễn Văn Tài đến Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ
hành chính Q. Gò Vấp trình bày với cán bộ tiếp nhận lĩnh vực hộ tịch sự việc như
sau: trước đây, khi đăng ký khai sinh cho con tại UBND Phường 5, con trai của anh
được đặt tên là Nguyễn Tài Phú. 6 năm sau, bên họ ngoại tìm thấy mộ của cụ cố
chết từ ngày xưa, theo di vật để lại cũng tên tên là Phú, vì sợ kiêng cho cháu đích
tôn nên ông bà nội của cháu Phú yêu cầu cả họ gọi lái tên cháu Phú thành Phúc
đồng thời buộc anh Tài phải đi sửa tên con trong Giấy khai sinh thành Phúc. Không
muốn làm trái ý cha mẹ nên anh Tài đã tự điền thêm chữ “c” vào sau chữ Phú ở
trong bản sao Giấy khai sinh của con, riêng bản chính Giấy khai sinh vẫn để nguyên
tên là Phú.
Khi con đến tuổi đi học, anh Tài đã nộp bản sao Giấy khai sinh của con mang
tên Nguyễn Tài Phúc cho nhà trường, do đó tất cả hồ sơ học bạ của
con anh ở trường, sau này có chứng minh thư, bằng tốt nghiệp tiểu học và một số
giấy tờ khác đều mang tên đó.
Khi cháu Phú lên đủ 14 tuổi, khi làm hồ sơ chuyển trường mới do bố mẹ
cháu chuyển nhà, nhà trường yêu cầu nộp bản chính Giấy khai sinh để đối chiếu thì
phát hiện tên của cháu trong bản chính Giấy khai sinh và học bạ khác nhau nên yêu
cầu anh Tài phải thay đổi tên trong bản chính Giấy khai sinh của cháu Phú cho phù
hợp với hồ sơ và học bạ của cháu.
Sau khi nghe anh Tài trình bày, cán bộ tiếp nhận lĩnh vực hộ tịch yêu cầu anh
Tài quay về nhà trường đề nghị sửa tên trong học bạ, cơ quan có thẩm quyền khác
đã cấp giấy tờ, đính chính tên theo đúng bản chính Giấy khai sinh cho thống nhất.
Nhưng anh Tài thiết tha đề nghị cán bộ tiếp nhận giúp anh làm theo yêu cầu của
nhà trường bằng cách ghi thêm chữ “c” vào trong bản chính Giấy khai sinh của
cháu Phú. Anh cũng trình bày thêm rằng vì cha mẹ anh không chấp nhận để cháu
đích tôn mang tên là Phú nên mong cán bộ giải quyết để gia đình không mâu thuẫn.

32
Cán bộ tiếp nhận hộ tịch sẽ hướng dẫn công dân như thế nào, đến cơ quan nào có
thẩm quyền giải quyết?
2.3.2.2. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phương án giải quyết tình huống
Cơ sở để xây dựng phương án:
- Bộ luật Dân sự 2005;
- Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 về đăng ký và quản lý hộ
tịch (gọi tắt là NĐ 158);
- Nghị định số 06/2012/NĐ-CP ngày 02/02/2012 của Chính phủ, có liệu lực
thi hành từ ngày 01/4/2012 sửa đổi bổ sung một số điều của các Nghị định về hộ
tịch, hôn nhân gia đình và chứng thực;
- Thông tư số 01/2008/TT-BTP ngày 2/6/2008 của Bộ Tư pháp hướng dẫn
thực hiện một số quy định của Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 về
đăng ký và quản lý hộ tịch
Xây dựng, phân tích phương án giải quyết tình huống:
Qua phân tích tình huống trên và đối chiếu với những quy định của Pháp
luật, thủ tục đăng ký thay đổi hộ tịch của cháu Nguyễn Tài phúc có thể giải quyết
theo các phương án sau:
Theo nguyện vọng của anh Tài trình bày với cán bộ tiếp nhận hộ tịch là
muốn được đổi tên con mình từ Nguyễn Tài Phú thành Nguyễn Tài Phúc. Lý do
anh Tài tự sửa tên con trai từ Phú thành Phúc là do cha mẹ anh (tức ông bà nội của
cháu Phú) không muốn cháu đích tôn của mình mang tên đó. Việc cháu Phú không
được đổi tên có thể dẫn đến mâu thuẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình
Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự về “Quyền thay
đổi họ, tên:
1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận
việc thay đổi họ, tên trong các trường hợp sau đây:
a) Theo yêu cầu của người có họ, tên mà việc sử dụng họ, tên đó gây nhầm
lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của
người đó;…”

33
Từ khi cháu đi học đã sử dụng tên Phúc, các giấy tờ đều mang tên Phúc; vì
thế thay đổi tên từ Phú thành Phúc sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho cháu.
Theo quy định tại điểm a, khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự thì chủ thể có
quyền yêu cầu thay đổi tên là người có họ, tên đó (trong trường hợp này là cháu
Phú). Vì cháu mới 14 tuổi nên cha mẹ với tư cách người đại diện theo pháp luật có
thể đứng ra thực hiện việc yêu cầu đổi tên vì lợi ích của cháu Phú theo hướng dẫn
tại đoạn 3 khoản 1 Điều 38 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP: “Việc thay đổi, cải
chính hộ tịch … cho người chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân
sự được thực hiện theo yêu cầu của cha, mẹ hoặc người giám hộ”. Tuy nhiên vì
cháu Phú đủ 14 tuổi nên việc đổi tên phải có sự đồng ý của cháu, thể hiện trong Tờ
khai và được thực hiện ở Phòng Tư pháp - UBND cấp huyện có thẩm quyền thay
đổi hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên.
*Ưu điểm:
- Tạo sự đồng thuận ông bà nội, bố mẹ trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp cho cháu Phú. Giải quyết dứt điểm những sai sót do anh Tài tự ý sửa tên cháu
Phú trong bản sao Giấy khai sinh; nâng cao hiểu biết của người dân về những quy
định liên quan đến thay đổi hộ tịch.
- Tiết kiệm được thời gian, cắt giảm được nhiều khâu thủ tục khác nhau.
- Công dân được thực hiện quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
- Không phải đính chính các giấy tờ khác, chỉ cần 01 thủ tục là thay đổi hộ
tịch.
- Góp phần tuyên truyền cho những người xung quanh để thực hiện quy định
về đăng ký hộ tịch.
- Giúp tạo ra nguồn dữ liệu cho việc thống kê dân cư của Nhà nước để thực
hiện việc theo dõi thực trạng và sự biến động về hộ tịch, nhằm bảo vệ quyền, lợi
ích hợp pháp cho công dân.
* Nhược điểm:

34
- Phương án này khắc phục được việc tự ý sửa tên con trong bản sao Giấy
khai sinh của anh Tài, chỉ cần làm 01 thủ tục là thay đổi tên trong bản chính Giấy
khai sinh của cháu Phú
- Phương án đã đảm bảo được quyền và nghĩa vụ cho công dân.
Không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người được thay đổi, không gây
mất thời gian đính chính các giấy tờ khác đã được cấp khi đi học.
- Giúp cho chính quyền thấy được tầm quan trọng của công tác Tư pháp - hộ
tịch, từ đó thực hiện nhanh chóng trong việc quản lý và theo dõi chặt chẽ mọi
người thuộc thẩm quyền quản lý của mình.
- Tạo ra nguồn dữ liệu cho việc thống kê dân cư của Nhà nước để thực hiện
việc theo dõi thực trạng và sự biến động về hộ tịch, nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp
pháp cho công dân.
Phương án trên có tính khả thi cao nhất, không phải thực hiện nhiều thủ tục vì
thế việc giải quyết sẽ không mất nhiều thời gian, đảm bảo được quyền lợi của cháu
Phú.
2.4. Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật hộ tịch trong thủ tục đăng ký kết
hôn tại Phường 5, Q. Gò Vấp, TP.HCM, Thành phố Hồ Chí Minh
1.

Thực hiện pháp luật hộ tịch về thủ tục đăng ký kết hôn qua thực tiễn.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Thực hiện pháp luật hộ tịch về thủ tục đăng ký kết hôn qua thực tiễn.doc

Similar to Thực hiện pháp luật hộ tịch về thủ tục đăng ký kết hôn qua thực tiễn.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 😊 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 😊 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (19)

Thực hiện pháp luật hộ tịch về thủ tục đăng ký kết hôn qua thực tiễn.doc