Khóa Luận Giải Quyết Huỷ Việc Kết Hôn Trái Pháp Luật.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Tải miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA LUẬT
----------
CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
NGÀNH LUẬT
GIẢI QUYẾT HUỶ VIỆC KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT
THEO LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH VIỆT NAM
Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2022
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA LUẬT
----------

NGUYỄN THỊ CHÚC
MSSV: 1854070018
GIẢI QUYẾT HUỶ VIỆC KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT
THEO LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH VIỆT NAM
CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
NGÀNH LUẬT
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. VŨ THẾ HOÀI
Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2022

i
LỜI CẢM ƠN!
Được học tập và trưởng thành ở ngôi nhà chung Đại học Mở Thành
phố Hồ Chí Minh là niềm vinh dự và tự hào lớn nhất của em. Lời đầu tiên,
em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trường Đại học Mở Thành
phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt kiến thức cho chúng em trong suốt thời
gian dài học tập tại trường. Cho phép em được bày tỏ lòng biết ơn đến các
thầy cô khoa Luật của trường đã tận tình dạy dỗ và truyền đạt kiến thức,
kinh nghiệm cho chúng em từ những ngày chúng em mới bước chân chập
chững vào ngưỡng cửa Đại học. Đặc biệt, em xin gửi đến thầy Vũ Thế
Hoài lời tri ân sâu sắc nhất, thầy là người đã giảng dạy em từ những ngày
em mới vào trường, giờ đây em cảm thấy mình rất may mắn khi được đồng
hành cùng thầy thêm lần nữa. Em cảm ơn thầy đã nhiệt huyết, tận tình chỉ
bảo hướng dẫn em để em có thể hoàn thành chuyên đề báo cáo thực tập
này.
Em xin gửi lời chân thành cảm ơn đến Công ty đã tạo cơ hội cho em
được thử sức, thực tập va chạm thực tế những kiến thức em đã được học và
vận dụng vào thực tế. Em xin gửi lời cảm ơn đến Luật sư Nguyễn Văn
Hưng người đã trực tiếp phụ trách quản lý, hướng dẫn em trong suốt thời
gian thực tập và toàn thể các anh chị trong văn phòng Luật sư CENTA
LAW đã giúp đỡ em thời gian qua.
Trong quá trình học tập cũng như thực tập vừa qua, với những bước
đầu hoạt động thực tế cũng như kiến thức và kĩ năng còn hạn chế nên em
không thể tránh khỏi những thiếu sót, em mong thầy có thể thông cảm cho
em, em luôn luôn mong muốn được đón nhận thêm chỉ dạy của thầy và
luôn mong thầy hỗ trợ để em có thể thành công hơn nữa.

ii
Lời cuối cùng em gửi lời tri ân sâu sắc nhất. Chúc quý thầy cô
Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh luôn luôn dồi dào sức khỏe
để tiếp tục giảng dạy ươm mầm non cho đất nước.
Em xin chân thành cám ơn!
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 01 năm 2022
Sinh viên,
Nguyễn Thị Chúc

iii
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN CHUYÊN ĐỀ
BÁO CÁO THỰC TẬP
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………

iv
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 01 năm 2022
Giảng viên hướng dẫn
Vũ Thế Hoài

v
DANH MỤC VIẾT TẮT
Luật Hôn nhân và gia đình LHNVGĐ

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN! ......................................................................................................i
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN CHUYÊN ĐỀ BÁO CÁO
THỰC TẬP.........................................................................................................iii
DANH MỤC VIẾT TẮT.....................................................................................v
MỤC LỤC ............................................................................................................1
PHẦN I. MỞ ĐẦU...............................................................................................1
1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu .................................................................1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu...............................Error! Bookmark not defined.
1.3 Đối tượng nghiên cứu.............................Error! Bookmark not defined.
1.4 Phạm vi nghiên cứu................................Error! Bookmark not defined.
1.5 Phương pháp nghiên cứu.......................Error! Bookmark not defined.
1.6 Kết cấu của chuyên đề ...........................Error! Bookmark not defined.
PHẦN II. QUI ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT......4
2.1. Khái niệm kết hôn trái pháp luật theo Luật Hôn nhân và gia đình
Error! Bookmark not defined.
2.2. Các trường hợp kết hôn trái pháp luật Error! Bookmark not defined.
2.2.1. ............................................................... Error! Bookmark not defined.
PHẦN III. ...........................................................................................................13
3.1. Thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về hiệu lực của di chúc .Error!
Bookmark not defined.
3.2.Một số vướng mắc, bất cập của quy định pháp luật về hiệu lực của di
chúc ............................................................Error! Bookmark not defined.
3.2.1.Chủ thể lập di chúc.............................. Error! Bookmark not defined.
3.2.2.Điều kiện có hiệu lực của di chúc miệngError! Bookmark not defined.
3.2.3.Di chúc chung của vợ và chồng.......... Error! Bookmark not defined.
3.3. Giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luậtError! Bookmark not
defined.
3.3.1.Kiến nghị bổ sung Điều 625 Bộ luật dân sự năm 2015Error! Bookmark not defi
3.3.2.Kiến nghị sửa đổi bổ sung Khoản 5 Điều 630 Bộ luật dân sự năm
2015....................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3.Xây dựng án lệ về di chúc chung của vợ và chồngError! Bookmark not defined.
PHẦN IV: KẾT LUẬN .....................................................................................23
PHỤ LỤC. GIỚI THIỆU VỀ VĂN PHÒNG LUẬT SƯ CENTA LAW VÀ
MÔ TẢ VỀ CÔNG VIỆC THỰC TẬP...........................................................24

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................... Error! Bookmark not defined.

1
PHẦN I. MỞ ĐẦU
L Lý do chọn đề tài nghiên cứu.
Hôn nhân là hiện tượng xã hội, kết hôn là việc nam và nữ xác lập
mối quan hệ vợ chồng với nhau theo qui định của luật hôn nhân và gia đình
về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn.
Với tình hình xã hội Việt Nam ngày càng phát triển, đời sống của
con người không ngừng nâng cao, nhu cầu về mọi mặt ngày càng lớn, các
mối quan hệ phát sinh ngày càng phức tạp thì pháp luật cần phải được chú
ý và hoàn thiện hơn, đáng chú ý hơn là Luật hôn nhân và gia đình.
Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội, những mối quan hệ
cũng như vấn đề và tâm sinh lý của con người ngày càng trở nên phức tạp.
Điều đó dẫn đến những ảnh hưởng của những cuộc hôn nhân khiến cho
tình trạng kết hôn trái pháp luật diễn ra ngày càng nhiều. Thực tế đã có rất
nhiều cuộc kết hôn trái pháp luật vì những yếu tố khách quan và chủ quan.
Từ đó cũng làm ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đìnhvà chính vợ chồng kết
hôn với nhau.
Thông qua luật hôn nhân và gia đình quy định về các trường hợp kết
hôn trái pháp luật và các biện pháp xử lý theo quy định của Pháp luật hôn
nhân và gia đình những vẫn xảy ra các trường hợp kết hôn trái pháp luật
như: kết hôn khi chưa đủ tuổi kết hôn; kết hôn do bị lừa dối; lợi dụng việc
kết hôn để trục lợi bản thân.
Nhằm tìm hiểu thêm những quy định pháp luật hôn nhân và thực tiễn
của việc kết hôn trái pháp luật: người viết chọn đề tài “GIẢI QUYẾT HUỶ
VIỆC KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT THEO LUẬT HÔN NHÂN GIA
ĐÌNH VIỆT NAM” để làm báo cáo thực tập tốt nghiệp
3. Mục tiêu nghiên cứu
Dựa trên cơ sở nghiên cứu các quy định của pháp luật hôn nhân và
gia đình về kết hôn trái pháp luật và biện pháp xử lý theo quy định của
pháp luật Hôn nhân và gia đình, người viết muốn hiểu rõ hơn những vấn đề
lý luận chung và tìm hiểu thực tiễn của việc kết hôn trái pháp luật và biện
pháp xử lý theo quy định của pháp luật Hôn nhân và gia đình.
4. Phạm vi nghiên cứu

2
Trong pháp luật hôn nhân và gia đình, vấn đề kết hôn trái pháp luật
được nghiên cứu nhiều góc độ khác nhau, Luật hôn nhân và gia đình số
52/2014QH13 do Quốc hội ban hành ngày 19 tháng 6 năm 2014.
- Phạm vi về thời gian: Với chủ đề nghiên cứu này thời gian sẽ được
tập trung vào các vấn đề liên quan đến LHNGĐ 2014 và thực tiễn áp dụng
từ 2017 đến nay.
- Phạm vi về không gian: Bài viết chủ yếu nghiên cứu dựa trên các
quy định của pháp luật Việt Nam hiên nay mà cụ thể là LHNGĐ 2014.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu như sau:
- Phương pháp phân tích làm rõ các nguyên tắc về kết hôn trái pháp luật
và biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật Hôn nhân và gia đình.
- Phương pháp tổng hợp nhằm sắp đặt, liên kết, hệ thống các vấn đề đã
phân tích
- Phương pháp thống kê nhằm thu thập dữ liệu về kết hôn trái pháp luật
và biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình.
6. Kết cấu của chuyên đề
Đề tài được chia làm 5 phần:
Phần 1: Mở đầu.
1.1 Lý do chọn đề tài
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.3 Phạm vi nghiên cứu
1.4 Phương pháp nghiên cứu
1.5 Kết cấu đề tài
Phần 2: Quy định pháp luật về hôn nhân trái pháp luật và các biện pháp xử
lý

3
2.1 Khái niệm về kết hôn trái pháp luật
2.2 Các trường hợp kết hôn trái pháp luật
2.3 Hậu quả kết hôn trái pháp luật
2.4 Xử lý sai phạm kết hôn trái pháp luật theo luật Hôn nhân và
gia đình
Phần 3: Thực tiễn của việc kết hôn trái pháp luật và xử lý vi phạm
theo quy định của pháp luật Hôn nhân và gia đình.
Phần 4: Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về kết hôn trái pháp luật và
xử lý vi phạm theo quy định pháp luật Hôn nhân và gia đình.
Phần 5: Kết luận

4
PHẦN II. QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ KẾT HÔN
TRÁI PHÁP LUẬT
2.1 Khái niệm kếthôn
Dưới góc độ pháp lý, khái niệm kết hôn được xem xét với ý nghĩa là một
sự kiện pháp lý hoặc một chế định pháp lý nhằm xác lập quan hệ vợ chồng
giữa nam và nữ theo quy định của pháp luật. Nếu như về mặt xã hội, lễ
cưới là sự kiện đánh dấu sự chính thức của hôn nhân thì về mặt luật pháp,
đó là việc đăng ký kết hôn. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội, phong
tục, tập quán cũng như truyền thống văn hóa, pháp luật của mỗi quốc gia có
những lựa chọn khác nhau về hình thức xác lập quan hệ vợ chồng. Đối với
pháp luật Việt Nam, việc xác lập quan hệ vợ chồng phải được Nhà nước
thừa nhận mới được coi là hợp pháp. Kết hôn là cánh cửa mở ra cuộc sống
hôn nhân, là cơ sở hình thành gia đình, làm phát sinh các quan hệ thiết yếu
trong lĩnh vực hôn nhân – gia đình.
Theo Khoản 5 Điều 3 LHNVGĐ 2014, Kết hôn là việc nam và nữ
xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật này về điều kiện
kết hôn và đăng ký kết hôn.
Như vậy, kết hôn là sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ hôn nhân.
Khi kết hôn, các bên nam nữ phải tuân thủ đầy đủ các điều kiện kết hôn
được LHNVGĐ quy định và phải đăng ký kết hôn tại cơ quan đăng ký kết
hôn có thẩm quyền thì việc kết hôn đó mới được côngnhân là hợp pháp và
giữa các bên nam nữ mới phát sinh quan hệ vợ chồng trước pháp luật.
2.2 Khái niệm kếthôn trái pháp luật theo luật Hôn nhân và gia
đình
Từ xưa đến nay hôn nhân và gia đình vẫn luôn là vấn đề luôn được
xã hội quan tâm. Ra đời trong thời kỳ đất nước đổi mới, với nhiệm vụ góp
phần xây dựng, hoàn thiện và bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình tiến bộ;
xây dựng chuẩn mực pháp lý cho cách ứng xử của các thành viên trong gia
đình; bảo vệ quyền, lợi íchhợp pháp của các thành viên trong gia đình;
thừa kế và phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam nhằm xây
dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, no ấm, hạnh phúc, bền vững.
Từ xa xưa ông cha ta đã có các luật lệ để bảo vệ hạnh phúc gia đình.
Tuy nhiên các điều luật này chỉ được lưu truyền bằng miệng từ người này
sang người khác, từ đời này sang đời khác, chưa được nhà nước công nhận
và ghi lại trong luật do vua ban hành.
Với sự ra đời của Luật Hồng Đức là bước phát triển mới của luật Việt
Nam nói chung và các chế định hôn nhân và gia đìnhnói riêng. Trong Luật
Hồng Đức có nhắc đến vấn đề hôn nhân và gia đình, tuy nhiên không nhăc

5
đến các khái niệm về hôn nhân mà chỉ quy định các nguyên tắc cơ bản
trong lĩnh vực hôn nhân và các chế định giữ gìn hạnh phúc gia đình nhưng
trong bộ luật này đã có các bước tiến bộ rõ rệt khi có những quy định về
các điều kiện kết hôn, ly hôn. Có thể hiểu khi bộ luật này được đưa ra áp
dụng nếu người dân kết hôn không đủ điều kiện trong luật thì đó là kết hôn
trái pháp luật.
Xã hội càng phát triển thì vấn đề về hôn nhân và hạnh phúc gia đình
càng được quan tâm hơn. Các chế định về hôn nhân gia đình được hoàn
thiện hơn. Đối với hôn nhân thì đã được nhắc đến từ lâu nhưng chưa có văn
bản pháp luật nào nêu lên khái niệm hôn nhân rõ ràng. Khái niệm hôn nhân
được nhắc đến đầu tiên trong khoản 6 điều 8 LHNVGĐ năm 2000: “Hôn
nhân là quan hệ giữ vợ và chồng sau khi kết hôn”.
LHNVGĐ đầu tiên năm 1959 đã nhắc đến: “ việc kết hôn phải được
ủy ban hành chính nói cơ sở trú quán của bên người con trai hoặc bên
người congái công nhận và ghi vào sổ kết hôn. Mọi phương thức kết hôn
khác đều không có giá trị về mặt pháp luật”1. như vậy, ta có thể thấy ở
giaiđoạn này nhà nước đã xác định việc kết hôn không được pháp luật công
nhận nhưng vẫn chưa phải là kết hôn trái pháp luật. Đến LHNVĐ năm
2000 bắt đầu xuất hiện khái niệm kết hôn trái pháp luật: “kết hôn trái pháp
1 điều 11 LHNVGĐ năm 1959
luật là việc xác lập quan hệ vợ chồng có đăng ký kết hôn nhưng vi phạm
điều kiện kết hôn do pháp luật quy định”1. Như vậy, pháp luật về hôn nhân
và gia đình ngày càng được chặt chẽ, quy định đầy đủ và rõ ràng hơn các
chế định về hôn nhân và gia đình, đặc biệt biểu hiện ở LHNVGĐ năm
2014: “kết hôn trái pháp luật là việc nam, nữ đã đăng ký kết hôn tại cơ
quan nhà nước có thẩm quyền nhưng một bên hoặc cả hai bên vi phạm điều
kiện kết hôn theo quy định tại điều 8 của luật này”2 . Theo khái niệm ta
thấy quy định về kết hôn trái pháp luật đã đầy đủ hon, rõ ràng hơn và hoàn
thiện hơn, có thể thấy đã và đang phù hợp với xã hội hiện nay.
1
khoản 3 Điều 8 LHNVGĐ năm 2000
2
Khoản 6 Điều 8 LHNGĐ năm 2014
2.3 Các trường hợp kết hôn trái pháp luật
Theo quy định của LHNVGĐ hiện hành có các trường hợp kết hôn
trái pháp luật sau đây:
2.3.1 Vi phạm điều kiện: “Namtừ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18
tuổi trở lên”
Pháp luật Việt Nam quy định nam từ đủ 20 tuổi trở lên thì đủ tuổi
đăng ký kết hôn, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên đủ điều kiện đăng ký kết hôn ở
Điểm a, Khoản 1, Điều 8 LHNVGĐ. Sở dĩ LHNVGĐ quy định như vậy là

6
vì ở độ tuổi này nam, nữ có năng lực hành vi đầy đủ trong thực hiện các
quyền, nghĩa vụ về hôn nhân và gia đình cũng như các quyền tố tụng trọng
việc giải quyết các vụ việc về hôn nhân và gia đình.
Bên cạnh đó, qui định nam từ đủ 20 tuổi, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên
được phép kết hôn đảm bảo được các quyền và nghĩa vụ của công dân khi
kết hôn. Do đó, khi kết hôn đủ tuổi các quyền lợi của nam và nữ được bảo
vệ khi.
Khi qui định như vậy thì bảo đảm sự đồng bộ với qui định của bộ
luật Dân sự về người đã thành niên và qui định của Bộ luật Tố tụng dân sự
về năng lực tham gia tố tụng của các nhân.
Có thể nói khi qui định về độ tuổi kết hôn như vậy cũng căn cứ vào
tình hình xã hội thực tế, giải quyết được những bất cập của thực trạng lấy
chồng, lấy vợ sớm ở một số vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở
nước ta
2.3.2 Vi phạm điều kiện: “Kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết
định”
Xuất phát từ chỗ tình yêu được coi là cơ sở của hôn nhân cho nên
việc quyết định lựa chọn người bạn đời và đi đến hôn nhân là việc của bản
thân nam, nữ.
Khoản 1 Điều 36 Hiến pháp nước Cộn hòa xã hội Chủ nghĩ Việt
Nam năm 2013 qui định: “Nam, nữ có quyền kết hộn , ly hôn. Hôn nhân
theo nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng
tôn trọng nhau”. đồng thời Khoản1 Điều 8 LHNVGĐ 2014 quy định về
điều kiện kết hôn: “Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định”1.
Như vậy, luật quy định nam, nữ kết hôn phải tự nguyện, không bị lừa dối,
ép buộc.
Vì khi kết hôn, nam nữ cần quá trình tìm hiểu nhau rồi mới đi đến
hôn nhân nên nguyên tắc tự nguyện trong hôn nhân được ghi nhận trong
LHNVGĐ là yếu tố rất quan trọng. Điều này là yếu tố quyết định trực tiếp
đến hạnh phúc gia đình, yếu tố này cũng giúp hôn nhân bền vững. Mặt
khác, khi tình yê của hai người khôn cònnữa thì việc đảm barocho họ được
sự tự do ly hôn. Kết hôn là quyền chứ không phải là nghĩa vụ, vì thế kết
hôn phải xuất phát từ ý chi của chủ thể và không ai có thể ép buộc, ngăn
cản họ làm điều đó.
Vì kết hôn phải xuất phát từ ý chí của chủ thể thực hiện quyền nên
khi kết hôn phải được chính chủ thể thực hiện, không có ai có quyền thay
thế chủ thể thực hiện. Điều này có nghĩa, khi thực hiện quyền đăng ký kết
hôn thì chủ thể cần tự mình đi đăng ký và là tự nguyện kết hôn với người
còn lại mà không bị ai ép buộc, lừa dối hoặc ngăn cản kết hôn.
1
điểm b, Khoản 1, Điều 8 LHNVGĐ 2014

7
2.3.3 Vi phạm điều kiện: “Không bị mất năng lực hành vi dân
sự”
Kết hôn là việc nam, nữ xác lập quan hệ vợ chồng khi thỏa mãn các
điều kiện mà pháp luật quy định. Kết hôn là sự kiện pháp lý làm pháp sinh
quan hệ hôn nhân. Mục đíchcủa hôn nhân là xây dựng gia đình, ấm no,
hạnh phúc. Do đó kết hôn phải đủ các điều kiện mà pháp luật quy định.
Năng lực hành vi dân sự là cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực
hiện quyền và nghĩa vụ dân sự của mình. Vì kết hôn là quyền của chủ thể
nên người đi đăng ký kết hôn phải tự mình thực hiện, không được ủy quyền
cho người khác.
Bên cạnh đó, bởi vì mục đíchcủa hôn nhân là xây dựng gia đình ấm
no, hạnh phúc cho nên những người mất năng lực hành vi dân sự sẽ không
đảm bảo được mục đíchhôn nhân nên pháp luật quy định người mất năng
lực hành vi dân sự không đủ điều kiện đê kết hôn.
2.3.4 Kết hôn giả tạo
Tại khoản 11 điều 3 LHNVGĐ có quy định về khái niệm kết hôn giả
tạo: “Kết hôn giả tao là việc lợi dụng kết hôn để xuất cảnh, nhập cảnh, cư
trú, nhập quốc tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài; hưởng chế độ ưu đãi
của nhfa nước hoặc để đạt được mục đíchkhác mà không nhằm mục đích
xây dựng hạnh phúc gia đình”. Theo khái niệm trên ta có thể thấy kết hôn
giả tạo vẫn được đảm bảo về mặt thủ tục và các cặp vợ chồng vẫn được cấp
giấy đăng ký kết hôn. Tuy nhiên, mục đíchkết hôn không đảm bảo, việc
kết hôn và các thủ tục pháp lý chỉ là hình thức trên mặt giấy tờ, hai người
không hề chung sống hoặc nhanh chóng ly hôn khi đã đạt được mục đích.
Do vậy, kết hôn giả tạo nhằm bất cứ mục đíchgì cũng đều bị cấm.
Việc kết hôn này sẽ bị hủy bởi Tòa án khi có yêu cầu của chủ thể có quyền
yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật theo quy định của pháp luật.
2.3.5 Tảo hôn, cưỡng ép kếthôn, lừa dối kếthôn, cản trở kết
hôn”
Ở nước ta hiện nay tình trạng nam, nữ kết hôn trước tuổi luật định
vẫn diễn ra thường xuyên, ở nhiều vùng miền trên cả nước, nhất là những
khu vực nông thôn, miền núi nơi mà trình độ dân trí cũng như cơ sở hạ tầng
và chất lượng cuộc sốngcủa người dân còn gặp nhiều khó khăn. Tảo hôn
vừa thể hiện sự lỗi thời, vừa kìm hãm sự phát triển của kinh tế-xã hội của
đất nước.
“Tảo hôn là việc lấy vợ, chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ
tuổi kết hôn theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 8 của Luật này”1. Theo
đó, điểm a, khoản 1 điều 8 LHNVGĐ quy định về độ tuổi kết hôn như sau:
“ Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên”
1
khoản 8 Điều 3 LHNVGĐ 2014

8
Như vậy khi kết hôn cả hai bên nam và nữ đều phải đủ tuổi nam từ đủ
20 tuổi trở lên và nữ từ đủ 18 tuổi trở lên. Việc quy định về độ tuổi kết hôn
dựa trên căn cứ về tâm sinh lý về sinh học để đưa ra các quy định pháp luật
nhằm đảm bảo đầy đủ sức khỏe và hiểu biết cho cả người vợ và người
chồng khi kết hôn.
“Cưỡng ép kết hôn là việc đe dọa, uy hiếp tinh thần, hành hạ, ngược
đãi, yêu sách của cải hoặc hành vi khác để buộc người khác phải kết hôn”
Hành vi cưỡng ép kết hôn có thể do một trong hai bên kết hôn thực
hiện đốivới người kết hôn kia, hoặc có thể là hành vi của người thứ ba mà
người bị cưỡng ép kết hôn lệ thuộc về thể chất hay tinh thần. Hành vi
cưỡng ép kết hôn thường được biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau
như: hành hạ, ngược đãi, đánh đập, uy hiếp tinh thần,.. làm cho người bị
cưỡng ép kết hôn phải đồng ý kết hôn mà họ không mong muốn kết hôn
với người họ không muốn kết hôn.
Hành vi này trái với nguyên tắc hôn nhân tự nguyện của LHNGĐ. Vì
vậy, khi kết hôn, nếu một hoặc cả hai bên nam, nữ bị cưỡng ép thì việc kết
hôn của họ là trái pháp luật, Tòaán có quyền hủy việc kết hôn đó khi có
yêu cầu.
“Lừa dối kết hôn quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 5 của
LHNVGĐ là hành vi cố ý của một bên hoặc của người thứ ba nhằm làm
cho bên kia hiểu sai lệch và dẫn đến việc đồng ý kết hôn ; Nếu không có
hành vi này thì bên bị lừa dối đã không đồng ý kết hôn.”
Theo quy định của luật có thể hiểu lừa dối kết hôn có thể là hành vi của
một bên hoặc chủ thể thứ ba nào khác đã cố tình đưa những thông tin làm
cho bên kia hiểu sai lệch về một vấn đề nào đó và dẫn đến việc đồng ý kết
hôn.
2.3.6 Ngườiđang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống
như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chồng mà kết hôn hoặc
chung sống như vợ chồng với người đang có chồng có vợ
Để bảo vệ chế độ hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ
chồng bình đẳng, xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, LHNVGĐ
đã có những quy định cấm các hành vi gây ảnh hưởng đến hạnh phúc gia
đình, tới chế độ hôn nhân đó. Theo đó, tại điểm c Khoản 2 Điều 5 quy định
cấm “ Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ
chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc
chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ”.
Khái niệm “chung sống như vợ chồng” được giải thích cụ thể tại mục
3.1 Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TADNTC-VKSNDTC
ngày 25/9/2001, theo đó chung sốngnhư vợ chồng được hiểu là việc người

9
đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ,
chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có
chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh
hoạt chung như một gia đình. Việc chung sống như vợ chồng thường được
chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh
coinhư vợ chồng, có tài sản chung đã được gia đình cơ quan, đoàn thể giáo
dục mà vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ đó.
Theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam, chỉ
những người chưa kết hôn hoặc những người tuy đã kết hôn nhưng vợ,
chồng của người đó đã chết hoặc hai người đã ly hôn thì mới có quyền kết
hôn với người khác.
Vì vậy, nếu người đang có vợ, chồng mà có hành vi kêt hôn chung
sống như vợ, chồng với người khác thì đó là hành vi vi phạm pháp luật, cụ
thể là vi phạm pháp luật Hôn nhân và gia đình.
2.3.7 Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa người có cùng
dòng máu về trực hệ, giữa những người có cùng phạm vi ba đời, giữ
cha mẹ nuôi với connuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con
nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với conrể, cha dượng với con riêng
của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng.
Về mặt y học nếu thế hệ cha mẹ càng xa bao nhiêu thì thế hệ con càng
tiếp thu các mặt tích cực của cha mẹ bấy nhiêu và ngược lại. Cấm kết hôn
trong trường hợp này nhằm duy trì, bảo vệ thuần phong, mỹ tục, đạo đức
truyền thống cũng như đảm bảo việc phát triển lành mạnh của các thế hệ
sau này, tránh sự suy thoái nòi giống.
Luật hôn nhân và gia đình cấm cả những người đã từng là cha, mẹ
nuôi với con nuôi, đã từng là cha chồng với con dâu, đã từng là mẹ vợ với
con rể, đã từng là cha dượng với con riêng của vợ, đã từng là mẹ kế với con
riêng của chồng. Trên thực tế, giữa những người này không có quan hệ về
huyết thống, nhưng trước đây giữa họ đã có mối quan hệ cha, mẹ - con và
có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng. Việc quy định cấm những người đó kết
hôn với nhau nhằm bảo vệ, giữ gìn đạo lý của dân tộc, ổn định mối quan hệ
giữa các thành viên trong gia đình, phù hợp với đạo đức xã hội và truyền
thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam.
2.4 Hậu quả kết hôn trái pháp luật
Kết hôn trái pháp luật là hành vi vi phạm những điều kiện kết hôn,
rơi vào những điều cấm kết hôn theo quy định của LHNGĐ năm 2014.
Những hành vi kết hôn trái pháp luật sẽ dẫn đến những hậu quả cho xã hội,
gia đình và người thực hiện kết hôn trái pháp luật.

10
Trước hết, hành vi kết hôn trái pháp luật xâm phạm đến quyền và
nghĩa vụ lợi ích chính đáng của công dân, vi phạm những quy định của
pháp luật liên quan đến việc bảo vệ trẻ em, người mất năng lực hành vi dân
sự, có thể phạm vào một số tội quy định trong Bộ luật Hình sự.
Không chỉ gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của công
dân, việc kết hôn trái pháp luật còn ảnh hưởng tới hoạt động quản lý của
các cơ quan nhà nước. Những cuộc hôn nhân trái pháp luật, kết hôn không
đăng ký kết hôn khiến cho các cơ quan nhà nước khó có thể nắm bắt và
quản lý được các vấn đề liên quan đến hộ tịch, khai sinh hay giải quyết
những tranh chấp khác.
Quan hệ hôn nhân vốn là một quan hệ xã hội, chính vì vậy những
hành vi kết hôn trái pháp luật đẫn đến những cuộc hôn nhân bất hợp pháp
không chỉ gây ra những hệ quả về pháp lý mà còngây ra những hệ quả về
mặt conngười, xã hội một cách nghiêm trọng. Kết hôn trái pháp luật dẫn
đến cuộc sống gia đình không hạnh phúc, lành mạnh thậm chí còn xảy ra
bạo lực gia đình. Một gia đình hạnh phúc được xây dựng và hình thành từ
sự tình nguyện của cả hai bên nam nữ, từ sự yêu thương, gắn kết và tự
nguyện chung sống, thực hiện đúng bổn phận, trách nhiệm của mình, và
phải được thiết lập giữa những chủ thể khác giới có đầy đủ những tiêu
chuẩn về thể lực, sinh lý, tâm lý,...
2.5 Xử lý việc kết hôn trái pháp luật theo luật Hôn nhân và gia đình
2.5.1Ngườicó quyền yêu cầu
Theo Điều 10 LHNVGĐ 2014 có quy định những người có quyền yêu
cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật. Như vậy, có những người có quyền
yêu cầu bao gồm:
Bản thân người bị cưỡng ép kết hôn, bị lừa dối kết hôn tự mình yêu
cầu hoặc có quyền đề nghị cá nhân, tổ chức được pháp luật quy định;
Nếu việc kết hôn trái pháp luật do vi phạm các điểm a,c, d khoản 1
Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình 2014 thì các cơ quan, cá nhân, tổ chức
sau có quyền yêu cầu:
Vợ, chồng của người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người
khác; cha, mẹ, con, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật
khác của người kết hôn trái pháp luật;
Cơ qua quản lý nhà nước về gia đình;
Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em;
Hội liên hiệp phụ nữ.
2.5.2Xử lý việc kết hôn trái pháp luật

11
Điều 11 LHNVGĐ 2014 và Thông tư liên tịch số 01/2016/TTLT-
TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định về vấn đề xử lý việc kết hôn trái
pháp luật như sau:
Trường hợp nam, nữ có đăng ký kết hôn nhưng việc kết hôn đăng ký tại
không đúng cơ quan có thẩm quyền (không phân biệt có vi phạm điều kiện
kết hôn hay không) yêu cầu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc
yêu cầu ly hôn thì Tòa án áp tuyên bố không công nhận quan hệ hôn nhân
giữa họ đồng thời hủy Giấy chứng nhận kết hôn và thông báo cho cơ quan
hộ tịch đã đăng ký kết hôn để xử lý theo quy định.
Trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không có
đăng ký kết hôn (không phân biệt có vi phạm điều kiện kết hôn hay không)
và có yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc yêu cầu ly hôn thì Tòa
án thụ lý, giải quyết và áp dụng Điều 9 và Điều 14 của Luật hôn nhân và
gia đình tuyên bố không công nhận quan hệ hôn nhân giữa họ.
Trường hợp tại thời điểm kết hôn, hai bên kết hôn không có đủ điều
kiện kết hôn nhưng sau đó có đủ điều kiện kết hôn thì Tòa án sẽ giải quyết
theo một trong các hướng sau:
Nếu hai bên kết hôn cùng yêu cầu Tòa án công nhận quan hệ hôn
nhân thì Tòa án quyết định công nhận quan hệ hôn nhân đó kể từ thời điểm
các bên kết hôn có đủ điều kiện kết hôn.
Nếu một hoặc hai bên yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc
có một bên yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân hoặc có một bên yêu cầu
ly hôn còn bên kia không có yêu cầu thì Tòa án quyết định hủy việc kết hôn
trái pháp luật. Trường hợp có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu Tòa án giải quyết
thì quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con; quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng
giữa các bên từ thời điểm kết hôn đến thời điểm hủy việc kết hôn trái pháp
luật được giải quyết theo quy định tại Điều 12 của Luật hôn nhân và gia
đình.
Trường hợp hai bên cùng yêu cầu Tòa án cho ly hôn hoặc có một
bên yêu cầu ly hôn còn bên kia yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì
Tòa án giải quyết cho ly hôn. Trường hợp này, quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ,
con từ thời điểm kết hôn đến thời điểm ly hôn được giải quyết theo quy
định về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn; quan hệ tài sản, nghĩa
vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm kết hôn đến trước thời điểm đủ
điều kiện kết hôn được giải quyết theo quy định tại Điều 16 của Luật hôn
nhân và gia đình ( Giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của
nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn) ;

12
quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm đủ điều
kiện kết hôn đến thời điểm ly hôn được giải quyết theo quy định tại Điều
59 Luật hôn nhân và gia đình ( Nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng
khi ly hôn).
Trường hợp hai bên đã đăng ký kết hôn nhưng tại thời điểm Tòa án giải
quyết hai bên kết hôn vẫn không có đủ các điều kiện kết hôn quy định thì
thực hiện như sau:
Nếu có yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật thì Tòa án quyết
định hủy việc kết hôn trái pháp luật;
Nếu một hoặc cả hai bên yêu cầu ly hôn hoặc yêu cầu công nhận
quan hệ hôn nhân thì Tòa án bác yêu cầu của họ và quyết định hủy việc kết
hôn trái pháp luật.
2.6 Hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn trái pháp luật.
Việc kết hôn dù hợp pháp hay trái pháp luật đều làm phát sinh quan
hệ nhân thân, quan hệ cha, mẹ, con và quan hệ tài sản. Và hậu quả pháp lý
của hủy việc kết hôn trái pháp luật được quy định tại Điều 12 Luật Hôn
nhân và gia đình 2014 quy định về hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn
trái pháp luật như sau:
“ Khi việc kết hôn trái pháp luật bị hủy thì hai bên kết hôn phải
chấm dứt quan hệ như vợ chồng
Quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con được giải quyết theo quy định về
quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn
Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên được giải quyết
theo quy định tại Điều 16 của Luật này.”
Về nguyên tắc, Nhà nước không thừa nhận hai người kết hôn trái
pháp luật là vợ chồng. Vì vậy, khi việc kết hôn trái pháp luật bị hủy thì hai
bên nam, nữ đã kết hôn trái pháp luật phải chấm dứt ngay quan hệ vợ
chồng.
Về quan hệ giữa cha mẹ và con được xây dựng dựa trên quan hệ
huyết thống, nuôi dưỡng, không phụ thuộc vào việc cha mẹ có kết hôn hợp
pháp hay không. Vì vậy khi Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp luật thì vấn
đề con cái được giải quyết như trong trường hợp vợ chồng ly hôn (Điều 81
Luật Hôn nhân và gia đình 2014, quy định về việc trông nom, chăm sóc,
nuôi dưỡng, giáo dục consau khi ly hôn). Như vậy, khi tòa án tuyên bố hủy
việc kết hôn trái pháp luật thì cha, mẹ có thể thỏa thuận với nhau về người
trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên đốivới con; trường hợp
không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực
tiếp nuôi căn cứ vào điều kiện thực tế của cha mẹ nhằm đảm bảo sự phát

13
triển tốt nhất về mọi mặt của con; nếu contừ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem
xét nguyện vọng của con.
Về tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng được giải quyết theo sự thỏa thuận
của các bên, nếu không thỏa thuận được thì tòa án giải quyết theo quy định
của pháp luật (Điều 16 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, quy định về
việc giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung
sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn). Về nguyên tắc,
tài sản riêng của ai thì vẫn thuộc về người đấy. Khi Tòaán chia tài sản
chung, phải tính tới công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy
trì và phát triển khối tài sản chung, đồng thời ưu tiên bảo vệ quyền lợi cho
phụ nữ và trẻ em.
Vì pháp luật không thừa nhận quan hệ vợ chồng đối với những
trường hợp kết hôn trái pháp luật, nên các bên trong quan hệ này không
được hưởng thừa kế của nhau nếu như chia di sản thừa kế theo pháp luật
trong trường hợp một trong hai bên chết. Tuy nhiên, vì quan hệ giữa cha
mẹ với concái không phụ thuộc vào quan hệ hôn nhân của cha mẹ có hợp
pháp hay không, nên trong trường hợp này con vẫn có quyền hưởng thừa
kế theo quy định của pháp luật về thừa kế nếu như cha mẹ chết.
PHẦN III. THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT HUỶ VIỆC KẾT HÔN TRÁI PHÁP LUẬT
3.1. Thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về giải quyết hủy việc
kết hôn trái pháp luật
3.1.1. Thực tiễn kết hôn trái pháp luật, hủy kết hôn trái pháp luật.
Thực tế hiện nay, việc kết hôn trái pháp luật vẫn còn diễn ra khá phổ
biến, thường xuyên, đặc biệt là tại các địa phương ở vùng sâu, vùng xa,
miền núi. Theo đó, các trường hợp trái pháp luật chủ yếu là do tảo hôn,
cưỡng ép kết hôn.
Căn cứ một khảo sát, thống kê vào năm 2018 về tình trạng tảo hôn
ghi nhận rằng việc tảo hôn diễn ra tại tất cả 53 dân tộc thiểu số, với tỷ lệ là
20,1% của nam và 23,5% đối với nữ giới. Đặc biệt, trong 53 dân tộc thiểu
số, dân tộc có tỷ lệ tảo hôn cao nhất gồm: “dân tộc Mông 51,5%, Cờ Lao
47,8%, Mảng 47,2%, Xinh Mun 44,8%, Mạ 39,2%”.

14
Theo thống kê khác vào năm 2019, tại các vùng địa lý của nước ta, số
trường hợp tảo hôn được ghi nhận là: “vùng Trung du miền núi phía Bắc có
583.297 trường hợp; Đồng bằng sông Hồng có 14.922 trường hợp; Bắc
Trung bộ và Duyên hải miền Trung có 152.743 trường hợp; Tây Nguyên có
203.639 trường hợp; Đông Nam bộ có 37.375 trường hợp; Đồng bằng
sông Cửu Long có 45.293trường hợp”.1
Mặt khác, nhiều trường hợp vì gia đình khó khăn, cha mẹ đã cưỡng
ép con cái phải kết hôn để gán nợ, trả nợ.
Hay đối với tình trạng “kết hôn giữa những người có cùng dòng máu
trực hệ”, điều này cũng diễn ra chủ yếu ở các đồng bào dân tộc thiểu số, mà
đặc biệt trong đó phải kể đến tình trạng tại dân tộc Ba-na và Gia-rai ở tỉnh
Gia Lai.
Theo thông tin được đưa bởi Tạp chí dân tộc học số 1 – 2019, trong
bài báo của tác giả Nguyễn Thị Kim Vân về “hôn nhân cận huyết của đồng
bào dân tộc Ba-na và Gia-rai ở tỉnh Gia Lai” thì tình trạng kết hôn cận
huyết ở đây là khá phổ biến. Cụ thể, “theo thống kê của Ban Dân tộc tỉnh,
năm 2017, địa bàn tỉnh Gia Lai có tất cả 50 cặp là hôn nhân cận huyết”
(tr.54), trong đó, tại những huyện mà đồng bào Gia-rai tập trung cư trú
đông thì chiếm consố đến đa phần.
Có thể thấy rằng, tình trạng kết hôn trái pháp luật đã được nêu ở trên
đa phần là do đặc trưng vùng miền, văn hóa của từng người dân, đó có thể
là những hủ tục đã được truyền và lưu giữ qua nhiều thế hệ. Bên cạnh đó,
do trình độ nhận thức của người dân ở những vùng sâu, vùng xa còn hạn
chế, đặc biệt trong góc độ tiếp cận về pháp luật, y học hay những kiến thức
khác có liên quan dẫn tới việc không nhận thức được mức độ nguy hiểm
của kết hôn cận huyết hay những điều cấm của pháp luật.
Mặc dù tình trạng kết hôn trái pháp luật diễn ra thường xuyên, tuy
nhiên tỷ lệ hủy kết hôn trái pháp luật lại chiếm tỷ lệ rất thấp tại những
vùng, địa phương nêu trên. Mặc dù các cán bộ địa phương đã có sự can
thiết nhất định tuy nhiên tình trạng kết hôn trái pháp luật vẫn chưa có dấu
1 Trần Quỳnh – Phương Liên (2021),Bài 1: Tình trạng tảo hôn ở vùng dân tộc thiểu số - thực
trạng đáng lo ngại,báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam,

15
hiệu dừng lại, đồng thời nhiều trường hợp mặc dù người trong cuộc không
hạnh phúc với quan hệ hôn nhân này nhưng cũng không hề có bất kỳ động
thái nào về viêc hủy quan hệ kết hôn trái pháp luật theo quy định.
Bên cạnh đó, việc hủy kết hôn trái pháp luật đa phần được thực hiện
khi phát sinh một tranh chấp có liên quan, đồng thời Tòa án giải quyết và ra
quyết định. Các vụ/việc yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật mà được xử lý
thành vụ việc riêng lẻ, xuất phát từ yêu cầu của người trong cuộc hôn nhân
trái pháp luật là rất ít.
3.1.2. Nguyên nhân và những khó khăn, vướng mắctrên thực tiễn
Nhìn chung, thực trạng này xuất phát từ các nguyên nhân, khó khăn
và vướng mắc thực tế sau:
Thứ nhất, điều kiện thụ lý giải quyết hủy kết hôn của Tòa án.
Theo quy định hiện hành, Tòa án chỉ được thụ lý và giải quyết việc
hủy kết hôn đối với việc kết hôn trái pháp luật trong trường hợp có yêu cầu.
Mặc dù Luật Hôn nhân và gia đình 2014 đã mở rộng đối tượng yêu cầu đối
với việc hủy kết hôn trái pháp luật, cụ thể không chỉ dừng lại ở chính người
trong cuộc mà người trong cuộc có thể “đề nghị, yêu cầu các cá nhân, tổ
chức có thẩm quyền theo quy định” yêu cầu Tòa án hủy việc kết hôn trái
pháp luật. Như vậy, ở đây việc hủy kết hôn trái pháp luật vẫn cần xuất phát
từ ý chí của người trong cuộc.
Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận từ thực tế, không phải trường hợp nào
người trực tiếp tham gia trong hôn nhân trái pháp luật cũng có thể thực hiện
quyền yêu cầu này của mình. Trước hết, đối với những trường hợp kết hôn
trái pháp luật tại vùng sâu, vùng xa, như đã phân tích ở trên đa phần là do
sự thiếu hiểu biết về pháp luật, về y học hay sự nhận thức còn chưa đầy đủ
về quyền và lợi ích mà bản thân được pháp luật bảo vệ của người dân. Đa
phần, việc kết hôn vẫn được thực hiện theo tập quán, ngay cả trường hợp
hôn nhân không hạnh phúc, trái pháp luật thì người trong cuộc vẫn không
đủ điều kiện để biết được rằng mình bị xâm phạm quyền và lợi ích hay
mình được pháp luật bảo vệ về quyền và lợi ích như thế nào. Chính bởi
vậy, việc pháp luật căn cứ hoàn toàn vào việc chủ động đưa yêu cầu hủy

16
kết hôn trái pháp luật của người trong cuộc hôn nhân trái pháp luật đã
không phát huy được vai trò của các tổ chức, cá nhân khác có khả năng
trong việc bảo vệ người bị xâm phạm trong kết hôn trái pháp luật.
Ví dụ, trong trường hợp bị cưỡng ép kết hôn, nếu người bị cưỡng ép
kết hôn bị ngăn cản liên hệ với xã hội hay vì bất kỳ lý do nào khác không
thể yêu cầu trực tiếp đến Tòa án hay yêu cầu thông qua các tổ chức, cá
nhân khác. Khi đó, nếu các tổ chức, cá nhân khác có thẩm quyền phát hiện
hành vi cưỡng ép này thì lại không có quyền đề nghị tòa án hủy kết hôn trái
pháp luật. Điều này dẫn tới thực trạng quyền và lợi ích hợp pháp của người
bị cưỡng ép kết hôn không được kịp thời bảo vệ.
Điều này cũng đồng thời tạo ra một lỗ hổng pháp lý nhằm tạo điều
kiện cho các đối tượng có mục đích xấu thực hiện việc kết hôn trái pháp
luật nhưng ngăn cấm người còn lại trong cuộc kết hôn trái pháp luật đó
thực hiện yêu cầu hủy kết hôn.
Bên cạnh đó, mặc dù xuất phát từ đặc điểm vùng miền, hay đặc trưng
văn hóa, tuy nhiên nếu như phụ thuộc vào ý chí của người trong hôn nhân
trái pháp luật mới có thể hủy kết hôn có thể càng điều kiện cho những hủ
tục này tiếp tục tiếp diễn. Bởi lẽ, điều cần thừa nhận là những hủ tục cần
được loại bỏ trên thực tiễn, tuy nhiên bởi người dân nghĩ rằng đó là lẽ
đương nhiên, đồng thời chưa có trường hợp nào bị xử phạt khi phát hiện
(tức cần phải thông qua yêu cầu của chính họ), do vậy sẽ tạo nên tâm lý coi
thường pháp luật trong người dân.
Thứ hai, việc phát hiện, giải quyết hủy kết hôn trái pháp luật còn
chậm.
Trước hết, xuất phát từ lý do thủ tục hay điều kiện thụ lý giải quyết
của Tòa án còn phức tạp, đồng thời thực tế giải quyết tại các Tòa án thì
việc giải quyết hủy kết hôn trái pháp luật vẫn còn diễn ra chưa đạt tiến độ
thời gian yêu cầu và đáp ứng mong muốn thực tế. Theo đó, nhiều trường
hợp khi phát sinh yêu cầu thì hành vi vi phạm đã chấm dứt,“cuộc sống của
các bên ổn định, hành vi vi phạm trước khi không còn tác động xấu tới đời

17
sống của các bên, tới lợi ích của gia đình và xã hội và không cần thiết phải
quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật đó”.2
Thứ ba, liên quan đến quy định về việc giải quyết hủy kết hôn trái
pháp luật trong từng trường hợp cụ thể.
Căn cứ theo điểm d, mục 2 Nghị quyết 02/2000/NQ-HĐTP của Hội
đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao ngày 23/12/2000, một số nội dung
quy định về “từng trường hợp cụ thể để xem xét, quyết định hủy kết hôn
trái pháp luật hay công nhận hôn nhân của các đương sự” đã được chỉ ra.
Mặc dù hiện nay khi giải quyết, các tòa án nhân dân đa phần căn cứ theo
nội dung quy định này bởi tính thực tiễn, phù hợp trong mục tiêu bảo vệ
quyền, lợi ích chính đáng của các đương sự. Tuy nhiên, Nghị quyết của Hội
đồng thẩm phán nhân dân tối cao chỉ là văn bản dưới luật, chưa mang tính
pháp lý cao. Bởi vậy, trong thực tiễn áp dụng và nghiên cứu, nội dung này
cũng ít có tính phổ biến tới các đối tượng trong xã hội và chưa thực sự phát
huy tối đa hiệu quả nội dung quy định.
Thứ tư, đặc điểm vùng miền.
Đây là một trong những vướng mắc về mặt khách quan, không xuất
phát trực tiếp từ quy định pháp luật. Theo đó, với đặc điểm dân tộc, văn
hóa đa dạng của nước ta, nhiều văn hóa, hủ tục của các dân tộc đã được
hình thành và áp dụng qua thời gian dài khó thay đổi. Đặc biệt, như câu nói
thường được áp dụng “Phép vua thua lệ làng”, tức quy định pháp luật được
ban hành và áp dụng cũng cần phải có sự thích nghi và phù hợp với văn
hóa và theo hướng điều chỉnh dần, chậm rãi để tránh sự phản ứng tiêu cực
từ người dân. Do đó, những hủ tục về việc tảo hôn, kết hôn cận huyết,…
vẫn còn tồn tại và dẫn tới tình trạng hôn nhân trái pháp luật còn diễn ra
thường xuyên.
Ngoài ra, với đặc điểm địa lý, các dân tộc vùng sâu, vùng xa, miền
núi và dân tộc thiểu số, nơi thường xuyên xảy ra thực trạng kết hôn trái
pháp luật lại cũng chính là nơi khó tiếp cận với pháp luật, với tiến bộ y học
và kiến thức xã hội phát triển. Bởi vậy, việc cập nhật thông tin đề thực thi
2 Phạm Thị Lan Anh (2013), Luận văn thạc sĩ “Hủy việc kết hôn trái pháp luậttheo Luật Hôn nhân
và Gia đình Việt Nam năm 2000. Vấn đề lý luận và thực tiễn”, tr.84.

18
và tuân thủ pháp luật vẫn còn kém hiệu quả. Đa phần vẫn phụ thuộc phần
lớn vào sự thông tin và vận động từ chính quyền địa phương. Do đó, khi
triển khai áp dụng pháp luật và thực tế cuộc sống tại những địa phương này
gặp rất nhiều khó khăn và không thể áp dụng theo hình thức tương tự các
địa phương khác.
Thứ năm, sự phát triển của xã hội dẫn tới yêu cầu cập nhật hệ thống
quy phạm pháp luật về Hôn nhân và gia đình.
Xã hội đang ngày càng phát triển, đặc biệt Việt Nam đang có xu
hướng hội nhập sâu hơn với thế giới. Trong giai đoạn này, khoa học phát
triển, các mối quan hệ phát triển và phát sinh thêm nhiều vấn đề trên thực
tế. Điều này đòi hỏi hệ thống pháp luật phải được cập nhật kịp thời để sẵn
sàng điều chỉnh các quan hệ pháp luật mới hoặc những vấn đề pháp lý phát
sinh trên thực tế. Với viêc hệ thống pháp luật ghi nhận kịp thời cũng góp
phần làm thay đổi nhận định, tư tưởng, định kiến của xã hội, qua đó giảm
thiểu các trường hợp kết hôn trái pháp luật được diễn ra.
Ví dụ:
Liên quan đến việc kết hôn đồng giới, hiện nay định kiến và tư tưởng
xã hội đồng thời trong hệ thống pháp luật vẫn chưa ghi nhận sự tồn tại của
mối quan hệ này. Tuy nhiên, khoa học phát triển, những người thuộc giới
tính thứ ba đã dễ dàng hơn trong việc nhận biết xu hướng tình cảm của bản
thân. Trên thực tế không thiếu những trường hợp vì pháp luật không ghi
nhận kết hôn đồng giới, vì gia đình ngăn cản, có định kiến dẫn tới những
người thuộc giới tính thứ ba phải che giấu tính cách, xu hướng giới tính
thực sự của bản thân. Họ vẫn kết hôn hay thậm chí sinh con, có trường hợp
còn thực hiện giao kết các hợp đồng hôn nhân chỉ nhằm mục đích đáp ứng
sự định hướng, đánh giá và nhìn nhận của xã hội.
Thực tế này quan hệ hôn nhân đi lệch so với mục đích đề ra, đồng
thời ảnh hưởng trực tiếp tới quyền con người, quyền được sống đúng với
giá trị bản thân của những người thuộc giới tính thứ ba. Bên cạnh đó,
những cuộc hôn nhân trái pháp luật cũng tiếp tục gia tăng để đáp ứng nhu
cầu của nhóm chủ thể này.

19
Liên quan đến mục tiêu đáp ứng những yêu cầu khách quan về việc
xây dựng và hoàn thiện chế độ hôn nhân và gia đình tại nước ta, đặc biệt
trong giai đoạn kinh tế - xã hội đang ngày càng phát triển như hiện nay,
việc điều chỉnh các quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình nói chung
và hủy kết hôn trái pháp luật nói riêng là rất cần thiết.
3.2. Giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật và nâng cao
hiệu quả áp dụng pháp luật
3.2.1. Định hướng hoàn thiện quy định pháp luật về hủy kết hôn
trái pháp luật
Xuất phát từ định hướng phát triển của xã hội hiện nay, việc hoàn
thiện hệ thống quy định pháp luật về hủy kết hôn trái pháp luật có thể thực
hiện theo hướng như sau:
Thứ nhất, các quy định pháp luật về hủy kết hôn trái pháp luật phải
được xây dựng trên cơ sở tôn trọng quyền con người, bình đẳng giới, bảo
vệ nhiều hơn đối với những đối tượng dễ bị tổn thương như phụ nữ, trẻ em
và hướng tới bảo vệ lợi íchcủa gia đình, Nhà nước và xã hội.
Bởi lẽ, quyền con người là một trong những mục tiêu quan trọng đã
được thế giới thừa nhận và pháp luật Việt Nam ghi nhận ngay trong Hiến
pháp của nước ta. Bởi vậy, khi xây dựng, sửa đổi hệ thống pháp luật có liên
quan đến quyền nhân thân của con người như vấn đề này thì cần phải quan
tâm tới việc bảo vệ quyền và lợi íchchính đáng của con người.
Thứ hai, các quy định pháp luật về hủy kết hôn trái pháp luật cần
phải “phù hợp với giá trị văn hóa, đạo đức và những truyền thống tốt đẹp
của gia đình dân tộc Việt Nam”3.
Theo đó, mỗi đất nước có những đặc trưng riêng về văn hóa, truyền
thống, khác với những hủ tục cần loại bỏ, những truyền thống văn hóa tốt
đẹp cần được lưu truyền, bảo vệ và gìn giữ. Nước Việt Nam có nền văn hóa
phương Đông mang tính riêng biệt, có xu hướng coi trọng và hướng về gia
đình. Có thể nói, trong văn hòa Việt Nam, gia đình đóng vai trò vô cùng
và Gia đình Việt Nam năm 2000. Vấn đề lý luận và thực tiễn”, tr.88.

20
quan trọng. Chính bởi vậy, việc xây dựng một vấn đề pháp lý có liên quan
trực tiếp tới gia đình cần phải căn cứ và đảm bảo phù hợp với nền văn hóa
đặc trưng của dân tộc. Những nội dung pháp lý đưa ra không được đi lại
với truyền thống lâu đời của đất nước, như vậy mới phát huy hiệu quả tối
đa khi áp dụng vào thực tiễn.
Thứ ba, việc hoàn thiện quy định pháp luật về hủy kết hôn trái pháp
luật phải đảm bảo thống nhất, đồng bộ với các văn bản pháp luật có liên
quan.
Để các quy định pháp luật áp dụng vào thực tiễn mang tính khả thi,
cần phải đảm bảo sự thống nhất trong định hướng xây dựng, ban hành và
quy định về cùng một vấn đề pháp lý trong hệ thống pháp luật đó. Điều này
làm giảm đi thực trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật,
giúp việc áp dụng quy định pháp luật và thực tiễn dễ dàng hơn, không gặp
phải những vướng mắc liên quan đến cách hiểu hay việc lựa chọn pháp luật
để áp dụng.
Thứ tư, hủy kết hôn trái pháp luật phải đảm bảo phù hợp với xu thế
hội nhập thế giới.
Khi xây dựng, hoàn thiện quy định pháp luật cần và nên có sự tiếp
thu một cách chọn lọc thông qua việc học hỏi từ những kinh nghiệm tại các
hệ thống pháp luật tiêu biểu, tiến bộ trên thế giới về hôn nhân và gia đình.
Trên cơ sở đó, vừa đảm bảo giá trị truyền thống và những nét đặc thù của
pháp luật Việt Nam, vừa đảm bảo sự phù hợp, tương thích giữa hệ thống
pháp luật nước ta với thông lệ quốc tế. Việc tiếp thu và học hỏi những tiến
bộ của nhân loại giúp pháp luật Việt Nam có thể ngày một hoàn thiện và
phát triển hơn.
3.2.2. Một số giải pháp hoàn thiện quy định và nâng cao hiệu quả
áp dụng pháp luậtvề hủy kết hôn trái pháp luật
Một số giải pháp đề xuất như sau:
Thứ nhất, điều chỉnh phạm vi người yêu cầu hủy việc kết hôn trái
pháp luật.

21
Cụ thể, về quy định đối với người có quyền yêu cầu hủy kết hôn trái
pháp luật cần được hoàn thiện lại theo hướng mở rộng hơn về phạm vi. Bên
cạnh những chủ thể bị cưỡng ép, lừa dối kết hôn thì “những người có liên
quan đến vấn đề nhân thân, vấn đề con và vấn đề tài sản của họ đều có thể
thực hiện quyền này mà không phải chỉ dừng lại ở quyền đề nghị đối với cơ
quan, tổ chức có quyền yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật yêu cầu Tòa
án hủy việc kết hôn trái pháp luật đó”.4
Ngoài ra, có thể xem xét theo hướng sửa đổi trao quyền yêu cầu Tòa
án hủy kết hôn trái pháp luật cho các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền (hiện
hành theo quy định) mà không cần tới yêu cầu của người bị cưỡng ép hay
lừa dối kết hôn. Điều này vừa tạo tính chủ động vừa tăng hiệu quả trong
việc phát hiện và xử lý kịp thời đốivới những trường hợp vi phạm.
Thứ hai, ghi nhận quyền kết hôn của người đồng giới.
Pháp luật hôn nhân và gia đình nên ghi nhận quyền kết hôn của
người đồng giới, với các nội dung tương tự kết hôn thông thường. Với lợi
ích của việc ghi nhận đã được phân tích ở trên cùng với sự thay đổi không
quá nhiều trong bản chất các quy định pháp luật thì những nội dung pháp lý
này thực sự đáng cân nhắc.
Thứ ba, tăng cường tuyên truyền pháp luật và vận động người dân tại
các vùng dân tộc thiểu số về việc kết hôn trái pháp luật.
Việc tuyên truyền pháp luật bên cạnh dựa vào sự vận động của chính
quyền địa phương là chủ yếu, nhà nước cũng nên xem xét việc đẩy mạnh
hơn nữa hoạt động giáo dục tại các địa phương này. Theo đó, cần đưa
những nội dung giáo dục về quy định pháp luật liên quan đến hoạt động kết
hôn trái pháp luật, các hậu quả khi kết hôn trái pháp luật cho học sinh và cả
người dân địa phương. Việc giáo dục trong trường học cần đưa vào từ thời
điểm các em ở độ tuổi khoảng 13 tuổi, bởi lẽ đây là độ tuổi tảo hôn phổ
biến tại vùng núi. Điều này giúp các em có cơ hội tiếp cận pháp luật và có
cái nhìn đúng đắn sớm về các thực trạng tảo hôn hay kết hôn cận huyết
đồng thời cũng tăng khả năng bảo vệ quyền và lợi ích của bản thân.
và Gia đình Việt Nam năm 2000. Vấn đề lý luận và thực tiễn”, tr.89

22
Thứ tư, tăng cường rèn luyện năng lực chuyên môn, kỹ năng của các
cán bộ trong việc giải quyết hủy kết hôn trái pháp luật.
Việc đào tạo cần hướng tới mục tiêu trau dồi nhận thức và kỹ năng
trong việc thụ lý, giải quyết các yêu cầu liên quan đến việc hủy kết hôn trái
pháp luật để nâng cao hiệu quả trong công tác xử lý. Đồng thời qua đó đẩy
nhanh tiến độ thực hiện, xử lý vi phạm một cách phù hợp, đảm bảo hiệu
quả thực thi trên thực tế.

23
KẾT LUẬN
Trên đây là những nội dung cơ bản về lý luận và thực tiễn liên quan
đến việc kết hôn trái pháp luật. Là một chế tài trong pháp luật Hôn nhân
và gia đình áp dụng đối với các chủ thể vi phạm quy định về điều kiện kết
hôn, hủy kết hôn trái pháp luật góp phần loại bỏ hôn nhân trái pháp luật,
làm lành mạnh và đáp ứng mục tiêu, định hướng phát triển đối với hoạt
động hôn nhân tại nước ta.
Trong phạm vi bài viết này đã đi sâu vào nghiên cứu các vấn đề lý
luận cùng với những quy định của pháp luật hiện hành, các vấn đề pháp lý
khác có liên quan đến việc hủy kết hôn trái pháp luật. Qua những phân
tích đó đối chiếu vào hoạt động áp dụng pháp luật trên thực tế để thấy
được những vướng mắc, khó khăn, bất cập còn tồn tại. Đồng thời, thông
qua phương hướng hoàn thiện pháp luật, bài viết cũng đưa ra những giải
pháp, kiến nghị cơ bản góp phần hoàn thiện hôn các quy định pháp luật về
việc hủy kết hôn trái pháp luật. Đây đồng thời là cơ sở góp phần nâng cao
hiệu quả, tính khả thi của quy định pháp luật trong Luật Hôn nhân và gia
đình, góp phần bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình tiến bộ.

24
PHỤ LỤC. GIỚI THIỆU VỀ VĂN PHÒNG LUẬT SƯ CENTA
LAW VÀ MÔ TẢ VỀ CÔNG VIỆC THỰC TẬP
 Tên cơ quan thựctập: Văn phòng Luật sư CENTA Law
 Địa chỉ: 164A Hoàng Văn Thụ, phường 9, quận Phú Nhuận,
Thành phố Hồ Chí Minh
 Lĩnh vực hoạt động, chức năng, nhiệm vụ:
Văn phòng luật sư có nhiệm vụ tư vấn, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền
con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi íchhợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Bằng hoạt động, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, Văn phòng Luật
sư CENTA Law góp phần giáo dục công dân trung thành với Tổ quốc,
nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, tôn trọng những quy tắc của cuộc sống
xã hội, nâng cao ý thức đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi
phạm pháp luật khác.
 Cơ cấu tổ chức:
Cơ cấu tổ chức của văn phòng gồm: Văn phòng, Luật sư và Chuyên
viên tư vấn luật, Kế toán, Kỹ thuật.
 Mô tả công việc của sinh viên thực tập tại đơn vị:
Trong quá trình thực tập, sinh viên được phân công làm việc tại
phòng 4.14, Văn phòng Luật sư CENTA LAW, Thành phố Hồ Chí Minh.
Được hướng dẫn trực tiếp của Luật sư Nguyễn Văn Hưng.Các công việc tại

25
đây mà em được làm bao gồm hỗ trợ Luật sư, trợ lý Luật sư trong quá trình
tư vấn, hỗ trợ khách hàng; tham gia nghiên cứu tư vấn các vụ việc liên
quan đến các lĩnh vực hoạt động của Công ty và các công việc khác liên
quan đến quá trình thực tập.
Qua quá trình thực tập, được thực hiện một số công việc trên, bản
thân em đã phần nào am hiểu hơn những quy định pháp luật được áp dụng
trong từng trường hợp cụ thể; học tập kỹ năng soạn thảo văn bản, photo,
lưu trữ hồ sơ nhằm phục vụ cho công tác làm việc sau này.
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Thị Chúc
MSSV: 1854070018

26
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Văn bản quy phạm pháp luật:
1. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
năm 2013 ngày28/11/2013.
2. Bộ luật Dân sự năm 2015 (Số 20/2015/L-CTN) ngày 08/12/2015.
3. Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 (Số 92/2015/QH13) ngày 25/11/2015.
4. Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 (Số 52/2014/QH13) ngày
19/06/2014.
5. Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 (Số 22/2000/QH10) ngày
09/06/2000.
6. Nghị định số 110/2013/NĐ-CP ngày 24/09/2013 của Chính phủ về quy
định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành chính
tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp,
hợp tác xã.
7. Thông tư số 60/TATC ngày 22/02/1978 của Tòa án nhân dân tối cao về
việc hướng dẫn giải quyết các việc tranh chấp về hôn nhân và gia đình của
cán bộ, bộ độicó vợ, có chồng trong Nam, tập kết ra Bắc lấy vợ, lấy chồng
khác.
Nguồn khác:
1.Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh, Giáo trình Luật Hôn nhân và gia
đình Việt Nam (Tái bán có sửa đổi, bổ sung), Nhà Xuất bản Hồng Đức –
Hội Luật gia Việt Nam.
2. Trường Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh, Giaso trình Luật Hôn nhân và gia
đình Việt Nam
3. Nguyễn Tài Dương (2016), Hậu quả pháp lý của việc hủy hôn nhân trái
pháp luật theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.
4. Nguyễn Huyền Trang, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về kết hôn trái
pháp luật trong tình hình xã hội hiện nay.

Khóa Luận Giải Quyết Huỷ Việc Kết Hôn Trái Pháp Luật.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Khóa Luận Giải Quyết Huỷ Việc Kết Hôn Trái Pháp Luật.doc

Similar to Khóa Luận Giải Quyết Huỷ Việc Kết Hôn Trái Pháp Luật.doc (20)

More from DV Viết Luận văn luanvanmaster.com ZALO 0973287149

More from DV Viết Luận văn luanvanmaster.com ZALO 0973287149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Khóa Luận Giải Quyết Huỷ Việc Kết Hôn Trái Pháp Luật.doc