Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh quảng bình.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
TRẦN THỊ HỒNG NGA
HOÀN THI ỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI
CHÍNH TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG
XUYÊN TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
TRẦN THỊ HỒNG NGA
HOÀN THI ỆN CÔNG TÁC QU ẢN LÝ TÀI
CHÍNH TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG
XUYÊN TỈNH QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã s ố: 8340410
Định hướng đào t ạo: ỨNG DỤNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS NGUYỄN TÀI PHÚC

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi c ũng xin cam
đoan rằng mọi sự iúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các
thông tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ ngu ồn gốc.
Thừa Thiên Huế, tháng 4 năm 2018
Tác gi ả
Trần Thị Hồng Nga
i

LỜI CẢM ƠN
Để có được kết quả của Luận văn thạc sỹ này, trước hết bằng những tình cảm
chân thành c ủa mình, tác giả xin bày tỏ lòng bi ết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn
Tài Phúc , Thầy đã tận tâm giúp đỡ và trực tiếp hướng dẫn cho tác giả trong suốt
quá trình ghiên cứu v à hoàn thành lu ận văn.
Xin chân thành c ảm ơn Phòng đào tạo Sau đại học - Trường Đại học Kinh tế
Huế, các thầy giáo, cô giáo đã th m gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ, tạo điều kiện
thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu hoàn thành khóa h ọc.
Cũng xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo, công chức các
Sở; lãnh đạo, viên chức các đơn vị sự ngh ệp công trên địa bàn Thành phố Đồng
Hới cùng toàn th ể cán bộ quản lý, giáo vi ên, n ân viên c ủa Trung tâm GDTX
Quảng Bình đã quan tâm, t ạo điều kiện, tận t ình giúp đỡ và cung cấp đầy đủ số
liệu, cũng như những thông tin liên quan đến luận văn.
Cuối cùng, xin dành l ời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp
đã động viên, khuyến khích và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành t ốt luận văn
này.
Mặc dù đã có nhi ều nỗ lực cố gắng trong quá trình thực hiện, nhưng vì thời
gian và phạm vi nghiên cứu có hạn, chắc chắn luận văn sẽ không th ể tránh khỏi
những thiếu sót. Kính mong tiếp tục nhận được ý kiến góp ý, trao đổi của quý Thầy,
Cô giáo và các b ạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện và đề tài có g á tr ị
thực tiễn cao hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác gi ả
ii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH
TẾ Họ và tên h ọc viên: TRẦN THỊ HỒNG NGA
Chuyên ngành: Qu ản lý kinh tế Định hướng đào tạo: Ứng dụng
Mã số: 8340410 Niên khoá: 2016 -2018
Người hướ g dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN TÀI PHÚC
Tên đề tài: HOÀN THI ỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH T ẠI TRUNG
TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN T ỈNH QUẢNG BÌNH
1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu:
Mục đích nghiên cứu: ánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính, từ đó đề
xuất một số giải pháp đổi mới nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính của đơn
vị trong thời gian tới.
Đối tượng nghiên cứu: Quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng
Bình giai đoạn 2015-2017.
2. Các phương pháp nghiên cứu đã s ử dụng :
- Phương pháp thu thập số liệu: Sử dụng các tài liệu, thông tin thu thập được
qua sách báo, t ạp chí, các báo cáo tổng kết, công trình nghiên cứu khoa học; điều
tra, lấy ý kiến chuyên gia.
- Phương pháp tổng hợp, phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh,
tổng hợp…
- Công c ụ xử lý số liệu: phần mềm Microsoft Excel để tính toán các chỉ tiêu
cần thiết như số tuyệt đối, số tương đối, số trung bình...
3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận:
Tác giả đã nghiên c ứu cơ cấu tổ chức, bộ máy; khảo sát thực trạng hoạt động
quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình, cụ thể về tình hình lập dự
toán; tổ chức quản lý nguồn thu, nguồn chi; phân phối chênh lệch thu, chi; quản lý
tài sản; công tác thanh tra, kiểm tra. Qua phân tích số liệu, một số nội dung quản lý
công tác tài chính ở Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình đã thực hiện khá tốt cần
được kế thừa và phát huy. Bên cạnh đó, một số nội dung vẫn còn h ạn chế bất cập,
thực hiện không hiệu quả hoặc hiệu quả chưa cao.
Trước những thuận lợi và khó khăn hiện nay, để phát huy những thành công,
khắc phục những hạn chế, tác giả đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình.
Tác gi ả
iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HI ỆU
STT Viết tắt Viết đầy đủ
1. BHTN Bảo hiểm thất nghiệp
2. BHXH Bảo hiểm xã hội
3. BHYT Bảo hiểm Y tế
4. CBQL Cán bộ quản lý
5. CB, GV, NV Cán bộ, giáo viên, nhân viên
6. CTMTQG Chương trình mục tiêu quốc gia
7. CSVC Cơ sở vật chất
8. CNC Công ngh ệ cao
9. CNH, HĐH Công nghi ệp hóa, hiện đại hóa
10. DT Doanh thu
11. ĐVSN Đơn vị sự ng iệp
12. GD&ĐT Giáo dục & Đào tạo
13. GDTX Giáo dục thường xuyên
14. HĐĐT Hoạt động đào tạo
15. HV Học viên
16. KBNN Kho bạc Nhà nước
17. KT-XH Kinh tế - xã hội
18. LKĐT Liên kết đào tạo
19. NSNN Ngân sách Nhà nước
20. ND Nội dung
21. SN Sự nghiệp
22. TSCĐ Tài sản cố định
23. TW Trung ương
24. UBND Ủy ban nhân dân
25. VLVH Vừa làm vừa học
26. XH Xã hội
27. XHHT Xã hội học tập
28. XDCB Xây dựng cơ bản
iv

MỤC LỤC
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................................... 1
1. Lý do ch ọn đề tài................................................................................................................................ 1
2. Mục tiêu ghiên cứu........................................................................................................................... 3
2.1. Mục tiêu chu...................................................................................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................................. 4
5. Cấu trúc của luận văn........................................................................................................................ 5
PHẦN 2. NỘI DUNG NGHIÊN C ỨU.......................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TH ỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ
TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP .............................................. 6
1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp công lập.............................................................................. 6
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò c ủa đơn vị sự ng iệp công lập ................................... 6
1.1.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập................................................................................... 8
1.1.3. Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập ................................................................ 9
1.2. Nội dung quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập................................ 11
1.2.1. Khái niệm về tài chính, quản lý tài chính ...................................................................... 11
1.2.2. Vai trò c ủa quản lý tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công l ập.......................... 12
1.2.3. Đặc điểm của quản lý tài chính.......................................................................................... 13
1.2.4. Mục tiêu, nguyên t ắc và nội dung quản lý tài chính................................................ 15
1.3. Nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp cô g
lập................................................................................................................................................................. 24
1.3.1. Môi trường luật pháp và cơ chế chính sách của nhà nước ..................................... 24
1.3.2. Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập ................................................. 27
1.3.3. Thị trường đầu vào, đầu ra của đơn vị sự nghiệp công lập.................................... 29
1.3.4. Năng lực quản lý tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập .................................... 30
1.4. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số đơn vị sự nghiệp công lập ở nước ta31
1.4.1. Thực tiễn quản lý tài chính của một số Trung tâm GDTX tỉnh ........................... 31
v

1.4.2. Bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý tài chính cho Trung tâm GDTX
tỉnh Quảng Bình..................................................................................................................................... 35
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH T ẠI TRUNG
TÂM GIÁO D
ỤC THƯỜNG XUYÊN T ỈNH QUẢNG BÌNH....................................... 37
2.1. Khái quát v ề Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình ........................................................ 37
2.1.1. Chức ă , nhiệm vụ .............................................................................................................. 37
2.1.2. Cơ cấu tổ chức........................................................................................................................... 39
2.1.3. Thực trạng hoạt động đào tạo.............................................................................................. 42
2.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình.44
2.2.1. Lập dự toán thu, chi tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình................................ 44
2.2.2. Tổ chức, quản lý các nguồn thu tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình......... 46
2.2.3. Tổ chức, quản lý nguồn chi tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình................. 49
2.2.4. Cân đối thu chi và phân ph ối chênh l ệch t u c i h ạt động tài chính................ 52
2.2.5. Quản lý tài sản tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình........................................... 53
2.2.7. Công tác ki ểm tra, thanh tra ...............................................................................................55
2.3. Đánh giá của đối tượng khảo sát về công tác quản lý tài chính............................... 56
2.3.1. Thông tin v ề mẫu khảo sát.................................................................................................. 56
2.3.2. Đánh giá của đối tượng khảo sát ....................................................................................... 56
2.4. Đánh giá chung về công tác quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng
Bình............................................................................................................................................................. 63
2.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................................................ 63
2.4.2. Những tồn tại, hạn chế ........................................................................................................... 65
2.4.3. Nguyên nhân ch ủ yếu của những hạn chế.................................................................... 66
CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GI ẢI PHÁP HOÀN THI ỆN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ TÀI CHÍNH T ẠI TRUNG TÂM GDTX TỈNH QUẢNG BÌNH.......................... 69
3.1. Định hướng và mục tiêu phát triển của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình .... 69
3.1.1. Định hướng phát triển của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình.......................... 69
3.1.2. Mục tiêu phát tri ển của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình............................... 70
3.2. Thăm dò tính cần thiết, tính khả thi của các giải pháp đề xuất................................ 73
vi

3.3. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX
tỉnh Quảng Bình..................................................................................................................................... 79
3.3.1. Mở rộng và đa dạng hóa các hình thức tuyển sinh, liên kết đào tạo, bồi dưỡng
để phát triển guồn thu......................................................................................................................... 80
3.3.2. Tăng cườ các biện pháp quản lý tiết kiệm chi tiêu................................................ 83
3.3.3. Hoàn thiện cơ chế trả lương và thu nhập cho cán bộ viên chức .......................... 84
3.3.4. Hoàn thiện bộ máy, mô hình quản lý tài chính .........................................................855
3.3.5. Tăng cường đầu tư, xây dựng và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang
thiết bị......................................................................................................................................................... 87
3.3.6. Hoàn thiện việc sử dụng, phân phối kết quả hoạt động tài chính và xây dựng
quy chế chi tiêu nội bộ......................................................................................................................900
PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KI ẾN NGHỊ ................................................................................... 92
1. Kết luận ................................................................................................................................................ 92
2. Kiến nghị.............................................................................................................................................. 93
TÀI LI ỆU THAM KHẢO................................................................................................................ 95
PHỤ LỤC ................................................................................................................................................. 97
QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG
BIÊN B ẢN HỘI ĐỒNG
NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 + 2
BẨN GIẢI TRÌNH LUẬN VĂN
XÁC NH ẬN HOÀN THI ỆN LUẬN VĂN
vii

DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG
Bảng 2.1. Cơ cấu trình độ chuyên môn, nghi ệp vụ của đội ngũ nhà giáo và CBQL
Trung tâm GDTX Quảng Bình........................................................................................................ 40
Bảng 2.2. Tổ g hợp số lượng học viên đào tạo đại học ở Trung tâm ............................. 42
Bảng 2.3. Tổ hợp số lượng học viên bồi dưỡng cấp chứng chỉ ngắn hạn................ 42
Bảng 2.4. Dự toán thu, chi của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình............................425
Bảng 2.5. Quy mô ngu ồn thu của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình ....................... 46
Bảng 2.6. Cơ cấu nguồn thu của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình........................... 47
Bảng 2.7. Quy mô chi c ủa Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình...................................... 49
Bảng 2.8. Cơ cấu chi của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình......................................... 50
Bảng 2.9. Phân phối chênh lệch thu chi của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình... 53
Bảng 2.10. Quy mô tài s ản của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình............................ 54
Bảng 2.11. Thang đánh giá Likert ................................................................................................. 59
Bảng 2.12. Các nhân t ố ảnh hưởng tới việc tăng t u của đơn vị sự nghiệp công..... 60
Bảng 2.13. Mức độ tác động của những nhân tố sau đây đến hoạt động thu chi tài
chính của các đơn vị đào tạo công lập hiện nay....................................................................... 61
Bảng 2.14. Đánh giá môi trường chính sách vĩ mô về quản lý tài hính ...................... 61
Bảng 2.15. Đánh giá tình hình tổ chức quản lý về hoạt động tài chính của đơn vị đào
tạo công hiện nay.................................................................................................................................633
Bảng 3.1. Hướng lựa chọn ưu tiên tăng nguồn thu của đơn vị đào tạo công lập
những năm tới......................................................................................................................................... 71
Bảng 3.2. Lựa chọn ưu tiên cho chi tiêu của đơn vị những năm tới............................... 72
Bảng 3.3. Tổng hợp ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết của các giải pháp quản lý
tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình..................................................................... 74
Bảng 3.4. Tổng hợp ý ki ến đánh giá về mức độ khả thi của các giải pháp quản lý
công tác tài chính t ại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình................................................. 76
Bảng 3.5. Tổng hợp ý kiến đánh giá chung về mức độ cần thiết và khả thi các giải
pháp quản lý công tác tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình...................... 78
viii

PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do ch ọn đề tài
Trong mỗi giai đoạn cách mạng, mỗi chặng đường phát triển của đất nước,
Đảng ta luôn quan tâm đến giáo dục và xem “Giáo dục là nền tảng văn hóa của một
nước, là sức mạ h tương lai của dân tộc, đặt những cơ sở ban đầu rất trọng yếu cho
sự phát triển toàn di ện của con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Nghị quyết
Trung ương 2 khoá VIII xác định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu, giáo dục và đào tạo vừa là mục tiêu vừa là động lực của quá trình phát triển
kinh tế - xã hội, nhất là trong gi i đoạn đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá”.
Để phát triển giáo dục và đào tạo, Đảng và Nhà nước đã xác định phải tăng
cường đầu tư tài chính, tăng tỷ trọng chi ngân s ác , có k ế hoạch huy động và sử
dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính. Đặc biệt l à tr ng quá trình hội nhập kinh
tế quốc tế của Việt Nam ngày càng sâu r ộng, đã và đang đặt ra yêu cầu mới đối với
chính sách tài chính nói chung và đối với các đơn vị sự nghiệp (SN) công nói riêng.
Đồng hành cùng quá trình đổi mới của nền kinh tế, vai trò, v ị trí, chức năng
của các đơn vị sự nghiệp (SN) công cũng có sự thay đổi, từ chỗ là m ột bộ phận cấu
thành của hệ thống quản lý Nhà nước chuyển dần thành các đơn vị có nhiệm vụ
cung ứng dịch vụ công đáp ứng nhu cầu của xã hội (XH). Thay đổi lớn nhất là từ
chỗ Nhà nước là chủ thể duy nhất cung ứng dịch vụ công sang Nhà nước là một
trong những đối tượng được đơn vị SN công cung ứng dịch vụ. Các đơn vị sự
nghiệp công ở Việt Nam không còn đơn thuần thực hiện chỉ tiêu kế hoạch Nhà ước
giao mà cũng tự tổ chức cung ứng dịch vụ cho xã hội. Nguồn tài chính của các đơn
vị này không ch ỉ do ngân sách nhà nước cấp mà từng đơn vị đều khai thác thêm các
nguồn thu từ hoạt động dịch vụ cho xã hội. Trong những năm gần đây, số thu từ
hoạt động cung ứng dịch vụ không chỉ là nguồn thu bổ sung mà còn chi ếm tỷ trọng
ngày càng cao trong t ổng nguồn kinh phí của đơn vị.
Công tác qu ản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công ở Việt Nam đã từng bước
được cải cách và đổi mới trên nhiều phương diện. Mọi người dân Việt Nam đều
1

được hưởng những dịch vụ công với chất lượng tốt hơn và công bằng hơn. Đổi mới
thể chế chính sách và cơ chế quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công lập là điều
kiện then chốt để các đơn vị này nâng cao ch ất lượng dịch vụ công cũng như hiệu
quả đầu tư cô g. Quá trình thực hiện Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006
của Chính phủ, đã tạo ra quyền chủ động cho các đơn vị sự nghiệp công trong việc
tổ chức, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và nguồn lực tài chính để hoàn thành
nhiệm vụ được iao, phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ đào tạo
với chất lượng cao cho xã hội, tăng nguồn thu nhằm từng bước nâng cao thu nhập
cho cán bộ viên chức. Mặt khác qua trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong
lĩnh vực giáo dục nhằm thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục, huy động sự đóng
góp của cộng đồng để phát triển sự ngh ệp giáo dục, từng bước giảm dần bao cấp từ
ngân sách nhà nước.
Để tiếp tục thực hiện đổi mới cơ chế quản lý t ài chính đơn vị sự nghiệp công,
ngày 14/2/2015 Chính phủ đã ban hành Ngh ị định số 16/2015/NĐ-CP về cơ chế tự
chủ của đơn vị sự nghiệp công lập. Quy định này có m ột số điểm mới so với Nghị
định số 43/2006/NĐ-CP trước đây, như việc quy định giá và lộ trình tính giá dịch
vụ sự nghiệp công, đổi mới phương thức bố trí dự toán ngân sá h, ho phép đơn vị sự
nghiệp công tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư được quyết định mức trích
quỹ bổ sung thu nhập...
Trung tâm giáo d ục thường xuyên (GDTX) tỉnh Quảng Bình, là một đơn vị sự
nghiệp công lập trong hệ thống giáo dục Quốc dân. Mặc dù trong nh ững năm qua,
công tác qu ản lý tài chính của Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình đã đạt được một
số kết quả nhất định, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đề ra, song cơ chế quản lý tài
chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình vẫn bộc lộ nhiều hạn chế. Trong xu thế
cạnh tranh và hội nhập, đặc biệt dần tiến tới tự chủ hoàn toàn v ề tài chính, Trung
tâm GDTX tỉnh Quảng Bình gặp nhiều khó khăn về nguồn kinh phí để đảm bảo cho
nhu cầu chi tiêu thường xuyên ngày càng cao khi các ngu ồn lực tài chính bị thu
hẹp. Với thực tiễn đó, tôi chọn đề tài nghiên cứu: "Hoàn thi ện công tác quản lý tài
chính tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Quảng Bình” nhằm góp phần
2

quản lý, phát triển nguồn tài chính của đơn vị theo hướng bền vững, phù hợp với
tiến trình đổi mới đất nước trong điều kiện hội nhập kinh tế thế giới và khu vực.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở hiên cứu về lý luận và thực tiễn, phân tích, đánh giá thực trạng
công tác quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình, từ đó đề xuất một
số giải pháp đổi mới nhằm phát huy vai trò và hoàn thiện công tác quản lý tài chính
của đơn vị trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính đối với đơn vị
sự nghiệp công.
- Đánh giá, phân tích thực trạng quản lý t ài c ính tại Trung tâm GDTX tỉnh
Quảng Bình, chỉ ra những thành tựu, hạn ch ế và nguyên nhân hạn chế.
- Đề xuất phương hướng và những giải p áp chủ yếu nhằm hoàn thiện công
tác quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý tài chính tại Trung tâm GDTX tỉnh Quảng Bình, bao g ồm quản lý
thu, chi và tài sản dưới tác động của luật pháp, cơ chế chính sách, s ự phát tr ển...
Trên cơ sở phân tích kết quả đạt được qua từng năm từ giai đoạn 2015-2017, chỉ ra
những ưu, nhược điểm để đề xuất những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài
chính trong thời gian tới.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: đề tài tập trung nghiên cứu đổi mới quản lý tài chính tại Trung
tâm Giáo d ục thường xuyên tỉnh Quảng Bình.
- Về không gian: đề tài tiến hành nghiên c ứu tại Trung tâm Giáo dục thường
xuyên tỉnh Quảng Bình.
- Về thời gian: Các số liệu đề tài nghiên c ứu từ năm 2015 đến năm 2017, đề
xuất giải pháp trong thời gian tới.
3

4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp thu thập số liệu:
4.1.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp:
Sử dụ g các số liệu, tài liệu, thông tin thu thập được qua sách báo, tạp chí,
niên giám th ố kê, các báo cáo t ổng kết, các công trình nghiên cứu khoa học về lĩnh
vực quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công,... đã được công bố và tìm hiểu
trong quá trình n hiên cứu.
Số liệu đã công b ố tại các cơ quan lưu trữ, các công trình nghiên cứu bằng
phương pháp sao chép, lấy từ các Website.
4.1.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp:
Số liệu sơ cấp phục vụ cho nghiên cứu đề tài được thu thập thông qua khảo sát
bằng phiếu theo mẫu in sẵn, các câu h ỏi đ ã c u ẩn óa trên phiếu điều tra liên quan
đến tình hình quản lý tài chính đối với cơ sở đ ào t ạo công trên địa bàn tỉnh Quảng
Bình.
Điều tra, lấy ý kiến chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm về công tác quản lý tài
chính tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Quảng Bình, nhằm xây dựng cơ sở
thực tiễn của đề tài và t ổ chức thăm dò v ề tính cần thiết, khả thi ủa ác biện pháp
quản lý hoạt động tài chính được đề xuất.
4.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích:
Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp… Kết hợp sử dụng k ến
thức tổng hợp các môn học thuộc chuyên ngành kinh t ế. Từ các số liệu thực tế các
năm để đánh giá vấn đề trên cơ sở lý luận biện chứng, có vận dụng quan điểm,
đường lối của Đảng và Nhà nước, các văn bản hướng dẫn để phân tích thực trạng
quản lý và thực hiện chính sách về công tác tài chính tại Trung tâm Giáo dục
thường xuyên tỉnh Quảng Bình.
4.3. Công c ụ xử lý số liệu:
Số liệu điều tra được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel để tính toán các
chỉ tiêu cần thiết như số tuyệt đối, số tương đối, số trung bình. Căn cứ tình hình xử
lý ti ến hành tổng hợp kết quả điều tra theo các chỉ tiêu phân tích.
4

5. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài li ệu tham khảo, nội dung của luận văn
gồm 3 chương:
Chươ g 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý tài chính tại các đơn
vị sự nghiệp cô lập.
Chươ g 2: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Trung tâm giáo dục
thường xuyên tỉnh Quảng B ình.
Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại
Trung tâm giáo d ục thường xuyên tỉnh Quảng Bình.
5

PHẦN 2. NỘI DUNG NGHIÊN C ỨU
CHƯƠNG 1.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TH ỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ
TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
1.1. Tổ quan về đơn vị sự nghiệp công lập
1.1.1. Khái ni ệm, đặc điểm, vai trò c ủa đơn vị sự nghiệp công lập
1.1.1.1. Khái ni ệm và đặc điểm đơn vị sự nghiệp công lập
Đơn vị sự nghiệp công lập là những tổ chức được thành lập để thực hiện các
hoạt động sự nghiệp. Hoạt động sự nghiệp là những hoạt động cung cấp dịch vụ
công nh ằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thường của xã hội. Hoạt động sự
nghiệp không trực tiếp tạo ra của cải vật chất nhưng nó tác động trực tiếp tới lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, có tính quyết định năng suất lao động xã hội.
Những hoạt động sự nghiệp mang tính chất p ục vụ là chủ yếu và không nh ằm mục
tiêu lợi nhuận.
Đơn vị sự nghiệp công lập được xác định dựa trên những tiêu huẩn sau:
- Có văn bản quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp của ơ quan có thẩm
quyền ở Trung ương hoặc địa phương.
- Được nhà nước cấp kinh phí và tài s ản để hoạt động thực hiện nhiệm vụ
chính trị, chuyên môn và được phép thực hiện một số khoản thu phí, lệ phí theo chế
độ Nhà nước quy định.
- Có t ổ chức bộ máy biên chế, bộ máy quản lý kế toán theo chế độ nhà nước.
- Có m ở tài khoản tại kho bạc nhà nước để kiểm soát các kho ản thu, chi tài
chính. Các đơn vị sự nghiệp công lập có những đặc điểm cơ bản sau:
+ Đơn vị sự nghiệp công lập là những tổ chức hoạt động theo nguyên tắc
phục vụ xã hội, không vì mục tiêu lợi nhuận.
Khác với hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động sự nghiệp cung ứng dịch
vụ cho nền kinh tế nhưng mục đích chính không phải vì mục tiêu lợi nhuận. Nhà
nước duy trì, tổ chức, tài trợ cho các hoạt động sự nghiệp để cung cấp dịch vụ cho
thị trường trước hết nhằm thực hiện vai trò c ủa nhà nước trong việc phân phối lại
6

thu nhập và thực hiện chính sách phúc lợi công cộng khi can thiệp vào thị trường.
Nhờ đó, nhà nước hỗ trợ cho các ngành kinh tế hoạt động bình thường, nâng cao
dân trí, bồi dưỡng nhân tài, đảm bảo và phát tri ển nguồn nhân lực, thúc đẩy hoạt
động kinh tế phát triển và ngày càng đạt hiệu quả cao hơn, đảm bảo không ngừng
nâng cao đời số , sức khỏe, văn hoá và tinh thần của nhân dân.
+ Kết quả của hoạt động sự nghiệp chủ yếu là tạo ra các dịch vụ công, phục
vụ trực tiếp hoặc ián tiếp quá trình tái sản xuất xã hội. Nhờ việc sử dụng các hàng
hóa công c ộng do hoạt động sự nghiệp tạo ra mà quá trình tái sản xuất ra của cải
vật chất trong xã hội được thuận lợi và ngày càng đạt hiệu quả cao. Hoạt động sự
nghiệp giáo dục đào tạo, y tế, thể dục, thể thao mang đến tri thức và đảm bảo sức
khoẻ cho lực lượng lao động, tạo điều kiện cho nguồn nhân lực có chất lượng ngày
càng tốt hơn. Hoạt động sự nghiệp khoa học, văn óa mang lại những hiểu biết về tự
nhiên, xã h ội, tạo ra những công ngh ệ mới p ục vụ sản xuất và đời sống.
+ Hoạt động sự nghiệp trong các đơn vị sự ng iệp công lập luôn gắn liền và bị
chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế xã hội của nhà nước. Trong nền kinh tế
thị trường, nhà nước tổ chức, duy trì hoạt động sự nghiệp để đảm bảo thực hiện các
nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội. Trong mỗi thời kỳ, nhà nước có các chủ trương,
chính sách, chương trình mục tiêu kinh tế xã hội nhất định như: chương trình xoá mù
chữ, xóa đói giảm nghèo, dân s ố - kế hoạch hoá gia đình, phòng chống AIDS…. để
thực hiện mục tiêu phát tri ển kinh tế xã hội. Các chương trình này chỉ có nhà nước,
với vai trò c ủa mình mới có thể thực hiện một cách đầy đủ, hiệu quả.
1.1.1.2. Vai trò c ủa đơn vị sự nghiệp công lập
Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng
trong nền kinh tế. Trong thời gian qua, các đơn vị sự nghiệp công đã có nhi ều
đóng góp cho sự ổn định và phát tri ển kinh tế xã hội của đất nước, thể hiện:
- Thứ nhất, cung cấp các dịch vụ công về giáo dục, y tế, văn hóa, thể dục, thể
thao… có ch ất lượng cao cho xã hội, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhân
dân, góp ph ần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
7

- Thứ hai, thực hiện các nhiệm vụ chính trị được giao như: đào tạo, cung cấp
nguồn nhân lực có chất lượng và trình độ cao; khám chữa bệnh, bảo vệ sức khỏe
người dân, nghiên cứu và ứng dụng các kết quả khoa học, công nghệ; cung cấp các
sản phẩm văn hóa, nghệ thuật….phục vụ cho sự nghiệp công nghi ệp hoá, hiện đại
hoá đất nước.
- Thứ ba, đối với từng lĩnh vực hoạt động sự nghiệp, các đơn vị sự nghiệp
công l ập đều có vai tr ò ch ủ đạo trong việc tham gia đề xuất và thực hiện các đề
án, chương trình lớn phục vụ sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
- Thứ tư, thông qua hoạt động thu phí, lệ phí theo quy định của nhà nước đã góp
phần tăng cường nguồn lực, đẩy mạnh đa dạng hóa và xã h ội hóa nguồn lực thúc đẩy
sự phát triển của xã hội. Thực hiện chủ trương xã h ội hóa hoạt động sự nghiệp, trong
thời gian qua các ĐVSN đã tích cực mở rộng loại ình, phương thức hoạt động, vừa
đáp ứng nhu cầu ngày càng cao c ủa nhân dân, vừa thực hiện xã hội hóa bằng cách
thu hút s ự đóng góp của nhân dân đầu tư cho sự phát triển của hoạt động sự nghiệp.
1.1.2. Phân lo ại đơn vị sự nghiệp công lập
1.1.2.1. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập theo nguồn thu
Đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trá h nhiệm về tài
chính là các đơn vị sự nghiệp do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định thành
lập (đơn vị dự toán độc lập, có con dấu và tài kho ản riêng, tổ chức bộ máy kế toán
theo quy định của luật kế toán).
Căn cứ vào nguồn thu sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp công được phân thà h 3
loại đơn vị thực hiện quyền tự chủ về tài chính:
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường
xuyên (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi phí hoạt động).
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động
thường xuyên, phần còn l ại được NSNN cấp (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm
một phần chi phí hoạt động).
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu,
kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do NSNN bảo đảm toàn
8

bộ kinh phí hoạt động (gọi tắt là đơn vị sự nghiệp do NSNN bảo đảm toàn bộ chi
phí hoạt động).
Việc xác định khả năng tự trang trải chi phí hoạt động thường xuyên của đơn
vị sự nghiệp có thu dựa trên chỉ tiêu sau:
Mức tự bảo đảm chi phí Tổng số nguồn thu sự nghiệp
hoạt động thườ xuyên = x 100 %
của đơn vị (%) Tổng số chi hoạt động thường xuyên
+ Đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi phí hoạt động là đơn vị sự nghiệp có mức
tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên bằng hoặc lớn hơn 100%, nhà nước
không ph ải lo ngân sách để cấp kinh phí hoạt động thường xuyên cho đơn vị.
+ Đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động là đơn vị sự nghiệp
có m ức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên t ừ trên 10% đến dưới 100%. Nhà
nước vẫn phải cấp một phần kinh phí hoạt động thường xuyên cho đơn vị.
+ Đơn vị sự nghiệp do NSNN bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động là đơn vị sự
nghiệp có mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên từ 10% trở xuống. Áp
dụng đối với đơn vị sự nghiệp có nguồn thu thấp hoặc không ó nguồn thu, nhà nước
phải cấp toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên cho đơn vị.
1.1.2.2. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập theo nội dung hoạt động
Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động, đơn vị sự nghiệp công được phân thành: Đơn
vị sự nghiệp giáo dục đào tạo; Đơn vị sự nghiệp y tế; Đơn vị sự nghiệp văn hóa
thông tin ; Đơn vị sự nghiệp thể dục, thể thao; Đơn vị sự nghiệp phát thanh, truyền
hình; Đơn vị sự nghiệp khoa học công nghệ, môi trường; Đơn vị sự nghiệp kinh tế
(duy tu, sửa chữa đê điều…) và Đơn vị sự nghiệp khác.
1.1.3. Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập
Nhà nước thực hiện trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự
nghiệp công lập về tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính:
- Về tổ chức bộ máy và quy chế hoạt động
+ Thành lập mới: đơn vị sự nghiệp công lập được thành lập các tổ chức sự
nghiệp trực thuộc để hoạt động dịch vụ phù h ợp với chức năng, nhiệm vụ được
9

giao; phù h ợp với phương án tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ
chức bộ máy, biên chế và tự bảo đảm kinh phí hoạt động.
+ Sát nhập, giải thể: các đơn vị sự nghiệp được sát nhập, giải thể các tổ chức
trực thuộc.
Chức ă , nhiệm vụ cụ thể và quy chế hoạt động của các tổ chức trực thuộc do
thủ trưở g đơn vị sự nghiệp quy định.
- Về quản lý v à s ử dụng cán bộ viên chức, thủ trưởng đơn vị có quyền:
+ Quyết định việc tuyển dụng cán bộ viên chức theo hình thức thi tuyển hoặc
xét tuyển.
+ Quyết định bổ nhiệm vào ngạch viên chức, ký hợp đồng làm việc với những
người đã được tuyển dụng, trên cơ sở bảo đảm đủ tiêu chuẩn của ngạch cần tuyển
và phù h ợp với yêu cầu của đơn vị.
+ Quyết định điều động, biệt phái, nghỉ ưu, t ôi việc, chấm dứt hợp đồng làm
việc, khen thưởng, kỷ luật cán bộ viên chức thuộc quyền quản lý của đơn vị mình.
+ Quyết định nâng lương đúng thời hạn, trước thời hạn đối với nhân viên tại
đơn vị mình theo điều kiện và tiêu chu ẩn do pháp luật quy định.
+ Quyết định mời chuyên gia nước ngoài đến làm việc huyên môn, quy ết
định cử viên chức của đơn vị đi công tác, học tập ở trong và ngoài nước để nâng
cao trình độ chuyên môn .
- Về tài chính:
+ Huy động vốn và vay vốn tín dụng: Đơn vị sự nghiệp có hoạt động dịch vụ
được vay vốn của các tổ chức tín dụng, được huy động vốn của cán bộ viên chức
trong đơn vị để đầu tư mở rộng và nâng cao ch ất lượng hoạt động sự nghiệp, tổ
chức hoạt động dịch vụ phù h ợp với chức năng, nhiệm vụ và tự chịu trách nhiệm
trả nợ vay theo quy định của pháp luật.
+ Quản lý và sử dụng tài sản: Đơn vị thực hiện đầu tư, mua sắm, quản lý và sử
dụng tài sản nhà nước theo quy định của pháp luật về quản lý tài sản nhà nước tại
ĐVSN. Đối với tài sản cố định sử dụng vào hoạt động dịch vụ phải thực hiện trích
khấu hao thu hồi vốn theo quy định. Số tiền trích khấu hao TSCĐ và tiền thu từ
10

thanh lý tài s ản thuộc nguồn vốn từ NSNN, được ưu tiên trả nợ vay. Trường hợp đã
trả đủ nợ vay, đơn vị được để lại bổ sung Qũy phát triển hoạt động sự nghiệp.
- Nhà nước thực hiện trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự
nghiệp cô g lập với mục tiêu:
+ Trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp trong việc
tổ chức cô g việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và nguồn lực tài chính để
hoàn thành nhi ệm vụ được giao; phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp
dịch vụ với chất lượng cao cho xã hội; tăng nguồn thu nhằm từng bước giải quyết
thu nhập cho người lao động.
+ Thực hiện chủ trương xã hội hóa trong việc cung cấp dịch vụ cho xã hội,
huy động sự đóng góp của cộng đồng để phát triển các hoạt động sự nghiệp, từng
bước giảm dần bao cấp từ NSNN.
+ Thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách n iệm đối với đơn vị sự nghiệp, nhà
nước quan tâm đầu tư để hoạt động sự nghiệp ngày càng phát tri ển; bảo đảm cho
các đối tượng chính sách xã hội, đồng bào dân t ộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa,
vùng đặc biệt khó khăn được cung cấp dịch vụ theo quy định ngày àng t ốt hơn.
+ Phân biệt rõ c ơ chế quản lý nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp công l ập với
cơ chế quản lý nhà nước đối với cơ quan hành chính nhà nước.
1.2. Nội dung quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập
1.2.1. Khái ni ệm về tài chính, quản lý tài chính
1.2.1.1. Khái niệm về tài chính: Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế phát
sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính bằng việc tạo lập và sử dụng các quỹ
tiền tệ nhằm đáp ứng yêu cầu tích lũy và tiêu dùng c ủa các chủ thể trong xã hội.
Tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập là phản ánh các khoản thu, chi
bằng tiền. Xét về hình thức nó phản ánh sự vận động và chuyển hóa các nguồn lực
tài chính trong quá trình sử dụng các quỹ bằng tiền. Xét về bản chất là những mối
quan hệ tài chính biểu hiện dưới hình thức giá trị phát sinh trong quá trình hình
thành và sử dụng các quỹ bằng tiền nhằm phục vụ cho sự nghiệp đào tạo nguồn nhân
lực cho đất nước.
11

1.2.1.2. Khái niệm về quản lý tài chính
Quản lý tài chính là một bộ phận, một khâu của quản lý kinh tế xã hội và là
khâu quản lý mang tính tổng hợp. Quản lý tài chính được coi là hợp lý, có hiệu quả
nếu nó tạo ra được một cơ chế quản lý thích hợp, có tác động tích cực tới các quá
trình kinh tế xã hội theo các phương hướng phát triển đã được hoạch định. Việc
quản lý, sử dụ n uồn t ài chính ở các đơn vị sự nghiệp có liên quan trực tiếp đến hiệu
quả kinh tế x ã h ội do đó phải có sự quản lý, giám sát, kiểm tra nhằm hạn chế, ngăn
ngừa các hiện tượng ti êu cực, tham nhũng trong khai thác và sử dụng nguồn lực tài
chính đồng thời nâng c o hiệu quả việc sử dụng các nguồn tài chính.
Trong đơn vị sự nghiệp, Nhà nước là chủ thể quản lý, đối tượng quản lý là tài
chính đơn vị sự nghiệp. Tài chính đơn vị sự ngh ệp bao gồm các hoạt động và quan hệ
tài chính liên quan đến quản lý, điều hành c ủa Nhà nước trong lĩnh vực sự nghiệp.
Là chủ thể quản lý, Nhà nước có thể sử dụng tổng thể các phương pháp, các
hình thức và công c ụ để quản lý hoạt động tài c ính của các đơn vị sự nghiệp trong
những điều kiện cụ thể nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Để đạt được
những mục tiêu đề ra, công tác quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp bao gồm ba khâu
công vi ệc: Lập dự toán thu, chi ngân sách nhà nước; Tổ chức hấp hành dự toán thu,
chi tài chính; Quyết toán thu, chi ngân sách Nhà nước.
Quản lý tài chính đòi h ỏi các chủ thể quản lý phải lựa chọn, đưa r a các quyết
định tài chính và tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được mục tiêu hoạt
động quản lý tài chính của đơn vị. Mục tiêu tài chính có th ể thay đổi theo từng thời
kỳ và chính sách chiến lược của từng đơn vị. Tuy nhiên, khác v ới quản lý doanh
nghiệp chủ yếu nhằm mục tiêu tối ưu hóa lợi nhuận, mục tiêu của quản lý tài chính
trong các ĐVSN công là phục vụ cho cộng đồng xã hội, quản lý sử dụng có hiệu
quả, đúng định hướng các nguồn kinh phí NSNN cấp và các ngu ồn thu khác theo
quy định của pháp luật.
1.2.2. Vai trò c ủa quản lý tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công l ập
Quản lý tài chính là một trong những hoạt động quản lý quan trọng của bất kỳ
một tổ chức nào trong điều kiện kinh tế thị trường. Bởi vì, tài chính biểu hiện tổng
12

hợp và bao quát ho ạt động của đơn vị. Thông qua quản lý tài chính, chủ thể quản lý
không ch ỉ kiểm soát được toàn bộ chu trình hoạt động của đơn vị mà còn đánh giá
được chất lượng hoạt động của chúng. Tài chính còn biểu hiện lợi ích của các chủ
thể tham gia và liên quan đến đơn vị. Thông qua quản lý tài chính, chủ thể quản lý
sử dụng được cô cụ kích thích lợi ích một cách hữu hiệu.
Quản lý tài chính ở các ĐVSN cũng có vai trò quan trong nh ư thế. Ngoài ra,
do hoạt động của các VSN rất đa dạng, tham gia trong nhiều lĩnh vực kinh tế, văn
hóa, xã h ội và theo đuổi không chỉ mục tiêu riêng, mà còn ph ục vụ mục tiêu chung
của toàn xã h ội nên quản lý tài chính khá phức tạp, thường được quy định cụ thể
cho từng ngành. Trong điều kiện kinh tế thị trường, yêu cầu về chất lượng dịch vụ
cô ng và hiệu quả hoạt động của các ĐVSN l à nh ững vấn đề còn mang tính phức
tạp hơn nữa. Quản lý tốt tài chính của ĐVSN không n ững góp phần làm giảm bớt
các khoản chi sự nghiệp của ngân sách nhà n ước, mà còn khuy ến khích cung cấp
dịch vụ chất lượng cao cho xã hội với chi phí tiết kiệm.
Việc quản lý, sử dụng nguồn tài chính ở các ĐVSN liên quan trực tiếp đến
hiệu quả kinh tế - xã hội và chi tiêu đóng góp của nhân dân. Do đó, nếu tài chính
của các ĐVSN được quản lý, giám sát, kiểm tra tốt, sẽ góp phần hạn hế, ngăn ngừa
các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng trong khai thác và sử dụng nguồn lực t ài chính
công, đồng thời nâng cao hiệu quả việc sử dụng các nguồn tài chính của đất nước.
1.2.3. Đặc điểm của quản lý tài chính
1.2.3.1. Đặc điểm về mục tiêu quản lý
Mục tiêu của quản lý tài chính công hay mục tiêu của quản lý tài chí h tư nhân
đều nhằm thu được lợi ích cao nhất nhưng với chi phí thấp nhất. Tuy nhiên, mục
tiêu của quản lý tài chính công cần hướng tới lại khác về cơ bản so với mục tiêu của
quản lý tài chính tư nhân. Lợi ích được tư quan tâm chủ yếu là lợi ích kinh tế của
riêng mình. Trái lại, lợi ích mà Nhà nước quan tâm phải là lợi ích tổng thể kinh tế -
xã hội của cả quốc gia. Dù vi ệc đánh thuế có phân biệt giữa các loại sản phẩm, hay
chi tiêu có ưu tiên cho vùng này hay vùng khác, cho ngành này hay ngành khác....
nhưng lợi ích mà Nhà nước quan tâm trước hết phải là lợi ích chung,
13

ổn định, công bằng và hiệu quả của toàn bộ nền kinh tế -xã hội. Tuy vậy, Nhà nước
cũng phải quan tâm thoả đáng đến lợi ích bộ phận, lợi ích cá nhân trong mối quan
hệ hài hoà v ới lợi ích của toàn xã h ội và phục tùng l ợi ích của toàn xã h ội.
1.2.3.2. Đặc điểm về nội dung quản lý tài chính công
Nội du g vật chất của tài chính công là các ngu ồn tài chính thuộc các quỹ
công. Các gu ồn tài chính đó có thể tồn tại dưới dạng tiền tệ hoặc tài sản, nhưng
tổng số nguồn lực tài chính đó là biểu hiện về mặt giá trị, là đại diện cho một lượng
của cải vật chất của x ã h ội. Về lý thuyết cũng như thực tiễn, sự vận động của các
nguồn tài chính phải ăn khớp với sự vận động của của cải vật chất mới đảm bảo cho
sự phát triển cân đối của nền kinh tế. Điều đó càng có ý ngh ĩa và cần thiết bởi vì
tổng nguồn lực tài chính thuộc các quỹ công chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn
lực tài chính của toàn xã h ội.
Do đó, trong quản lý tài chính công, k ông nh ững phải quản lý nguồn tài
chính đang tồn tại cả dưới hình thức tiền tệ, cả dưới hình thức tài sản, mà còn phải
quản lý sự vận động của tổng nguồn lực tài chính công - sự vận động về mặt giá trị -
trên cơ sở tính toán để đảm bảo cân đối với sự vận động của các luồng của cải vật
chất và lao động - sự vận động về mặt giá trị sử dụng - trong đời sống thực tiễn.
1.2.3.3. Đặc điểm về sử dụng các công cụ quản lý
Quản lý tài chính công và qu ản lý tài chính tư nhân đều phải dựa v ào pháp
luật, kế hoạch, hạch toán ... Nhưng việc sử dụng các công cụ này trong quản lý tài
chính công và quản lý tài chính tư nhân là rất khác nhau.
Quản lý tài chính công phải tuân thủ pháp luật cả dưới góc độ quản lý Nhà
nước, cả dưới góc độ quản lý nghi ệp vụ cụ thể. Nhưng quản lý tài chính tư nhân chỉ
phải tuân thủ pháp luật dưới góc độ quản lý Nhà nước, còn qu ản lý các nghiệp vụ
cụ thể lại theo quy định của người chủ.
Sử dụng công cụ kế hoạch để quản lý tài chính công thể hiện rõ nh ất là ở việc
lập và chấp hành dự toán ngân sách Nhà nước hàng năm. Tất cả các ngành, các cấp,
các đơn vị và cá nhân ở những mức độ khác nhau đều tham gia lập và chấp hành
ngân sách Nhà nước. Cơ quan lập pháp (Quốc hội) thẩm tra dự toán và quyết toán
Ngân sách Nhà nước; cơ quan hành pháp (Chính phủ) tổ chức thực hiện dự toán
14

ngân sách Nhà nước. Số liệu ngân sách Nhà nước phải được công bố công khai cho
nhân dân bi ết. Nhưng kế hoạch tài chính của tư nhân là kế hoạch nội bộ một đơn vị,
được dùng để phục vụ cho việc kinh doanh, nên có nhi ều chỉ tiêu được giữ bí mật.
Công c ụ kế toán được sử dụng trong quản lý tài chính công là nh ằm giúp
nhân dân giám sát vi ệc thu, chi của Chính phủ có đáp ứng tốt lợi ích của nhân dân
hay không; còn k ế toán của tư nhân chủ yếu là để phục vụ cho kinh doanh của
người chủ, giúp người chủ chiến thắng trong cạnh tranh và thu được lợi nhuận cao...
1.2.4. Mục tiêu, nguyên t ắc và n ội dung quản lý tài chính
1.2.4.1. Mục tiêu quản lý tài chính ở đơn vị sự nghiệp:
Việc quản lý tài chính ĐVSN nhằm đạt tới các mục tiêu:
- Làm cho ĐVSN hoạt động có hiệu quả, đáp ứng nhu cầu đòi h ỏi ngày càng
cao của xã hội.
- Tạo động lực khuyến khích các ĐVSN tích cực, chủ động tổ chức hoạt động
hợp lý, xác định số biên chế cần có, sắp xếp, tổ c ức và phân công lao động khoa
học, nâng cao chất lượng công việc nhằm sử dụng kinh phí tiết kiệm.
- Nêu cao ý th ức trách nhiệm, tăng cường đấu tranh chống ác hiện tượng tiêu
cực trong sử dụng tài chính.
- Tạo điều kiện để công chức phát huy khả năng, nâng ao hất lượng công tác
và tăng thu nhập vật chất cho cá nhân và tập thể.
1.2.4.2. Nguyên tắc quản lý tài chính ở các đơn vị sự nghiệp
- Nguyên tắc hiệu quả: Là nguyên t ắc quan trọng hàng đầu trong quản lý tài
chính nói chung và trong quản lý các ĐVSN nói riêng. Hiệu quả trong quản lý tài chính
thể hiện ở sự so sánh giữa kết quả đạt được trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế và
xã h ội với chi phí bỏ ra. Tuân thủ nguyên tắc này là khi ti ến hành quản lý tài chính các
ĐVSN, Nhà nước cần quan tâm cả hiệu quả về xã hội và hiệu quả kinh tế. Mặc dù r ất
khó định lượng hiệu quả về xã hội, song những lợi ích đem lại về xã hội luôn được đề
cập, cân nhắc thận trọng trong quá trình quản lý tài chính công. Nhà nước phải cân đối
giữa việc thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu trên cơ sở lợi ích của
15

toàn thể cộng đồng, những mục tiêu chính trị quan trọng cần phải đạt được trong
từng giai đoạn nhất định với định mức chi hợp lý.
- Nguyên tắc thống nhất: Các ĐVSN quản lý tài chính bằng nhữ ng văn bản
luật pháp thố g hất trong cả nước. Thống nhất quản lý chính là việc tuân theo một
khuôn kh ổ chu từ việc hình thành, sử dụng, thanh tra, kiểm tra, thanh quyết toán,
xử lý nhữ g vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện quản lý thu, chi tài chính
ở các ĐVSN. Thực hiện nguyên tắc quản lý này sẽ đảm bảo tính công b ằng, bình
đẳng trong đối xử với các ĐVSN khác nhau, hạn chế những tiêu cực và rủi ro trong
hoạt động tài chính, nhất là những rủi ro có tính chất chủ quan khi quyết định các
khoản thu, chi.
- Nguyên tắc tập trung, dân chủ: Là nguyên t ắc quan trọng trong quản lý tài
chính đối với các ĐVSN thụ hưởng ngân sách nhà nước. Nguyên tắc tập trung dân
chủ trong quản lý tài chính ĐVSN đảm bảo c o các nguồn lực của xã hội được sử
dụng hợp lý cả ở quy mô nền kinh tế quốc dân lẫn quy mô ĐVSN.
- Nguyên tắc công khai, minh bạch: ĐVSN là tổ chức công nên việc quản lý
tài chính các đơn vị này phải đáp ứng yêu cầu chung trong quản lý tài chính công,
đó là công khai, minh bạch trong động viên, phân ph ối các nguồn lực x ã h ội, nhất
là nguồn lực về tài chính. Bởi vì tài chính công là đóng góp của x ã h ội. Thực hiện
công khai, minh b ạch trong quản lý sẽ tạo điều kiện cho cộng đồng có thể giám sát,
kiểm soát các quyết định về thu, chi tài chính công, hạn chế những thất thoát và
đảm bảo tính hợp lý trong chi tiêu của bộ máy nhà nước.
1.2.4.3. Nội dung, yêu cầu về quản lý tài chính
a). Nội dung, yêu cầu quản lý nguồn thu:
Thứ nhất, các nguồn thu tài chính ở ĐVSN được hình thành từ các nguồn sau:
- Nguồn thu từ ngân sách Nhà nước: Nhà nước cấp phát theo dự toán xác định
cho những nhiệm vụ, chương trình mục tiêu đã được duyệt. Để có được nguồn kinh
phí ngân sách cấp, các đơn vị phải thực hiện tốt công tác lập kế hoạch, dự toán theo
quy định của Luật Ngân sách nhà nước, các văn bản đặc thù cho t ừng ngành, từng
lĩnh vực, quy chế được duyệt của đơn vị.
16

- Nguồn thu ngoài ngân sách Nhà n ước (được phép để lại đơn vị từ các nguồn
thu theo chế độ): các khoản thu từ quyên góp, t ặng, biếu không phải nộp ngân sách
nhà nước theo chế độ và nguồn thu do dân cư chi trả. Trong đó, nguồn thu do dân tự
chi trả hiện đa g có vị trí quan trọng trong nguồn thu ngoài ngân sách nhà n ước.
Nguồn này gồm các khoản sau:
+ Các khoản phí: Phí thực chất là giá c ả của hàng hóa, d ịch vụ mà người tiêu
dùng ph ải trả cho người cung cấp khi được hưởng các hàng hóa, d ịch vụ do hoạt
động sự nghiệp tạo ra. Nói cách khác, đây là khoản tiền mà người tiêu dùng ph ải
trả trực tiếp cho người cung cấp. Tùy tính chất và mục đích sử dụng của từng loại
hàng hóa, d ịch vụ cụ thể mà Nhà n ước quy định mức phí ĐVSN được phép thu.
Phí thường được thu trong các lĩnh vực: Văn hóa - thông tin, giáo d ục - đào
tạo, khoa học - công ngh ệ, y tế, giao thông vận tải, nông nghiệp, hải sản, lao động
thương binh xã hội..., ví dụ như học phí, viện p í, t ủy lợi phí,...
+ Các khoản thu sự nghiệp: Thông qua các ạt động sự nghiệp, các đơn vị ứng
dụng sản xuất ra sản phẩm hoặc dịch vụ văn hóa, thông tin, khoa học, thể thao, y
tế... tạo ra nguồn thu. Thu sự nghiệp gồm các khoản thu trong ác lĩnh vực sau:
• Thu sự nghiệp giáo dục, đào tạo: Thu hợp đồng giảng dạy nghiệp vụ chuyên
môn khoa h ọc kỹ thuật, thu từ kết quả hoạt động sản xuất và ứng dụng khoa học
của các trường trung học chuyên nghiệp, dạy nghề, các trường cao đẳng, đại học.
• Sự nghiệp y tế, dân số, kế hoạch hóa gia đình: Thu viện phí, thu dịch vụ khám
chữa bệnh, thực hiện các biện pháp tránh thai; thu bán các sản phẩm đơn vị ứng dụ g
khoa học sản xuất để phòng ch ữa bệnh (như các loại vắc xin phòng b ệnh,...)
• Sự nghiệp văn hóa - thông tin: Thu d ịch vụ quảng cáo, thu bán sản phẩm
văn hóa nh ư bản tin, tạp chí; thu từ hoạt động biểu diễn của các đoàn nghệ thuật.
• Thể dục - thể thao: Thu tiền bán vé từ hoạt động thi đấu, biểu diễn thể dục, thể
thao, thu hợp đồng dịch vụ thể thao như thuê sân bãi, d ụng cụ thể dục thể thao,...
• Sự nghiệp nghiên cứu khoa học, công nghệ, môi trường: Thu bán các s ản
phẩm từ kết quả hoạt động sản xuất, nghiên cứu, thử nghiệm, thu dịch vụ khoa học,
bảo vệ môi trường, thu hợp đồng nghiên cứu khoa học trong và ngoài n ước.
17

• Sự nghiệp kinh tế: Thu từ dịch vụ đo đạc bản đồ, điều tra khảo sát, quy
hoạch nông lâm, thiết kế trồng rừng, thu dịch vụ khí tượng thủy văn, dịch vụ kiến
trúc, quy ho ạch đô thị,...
+ Các khoản thu khác.
Thứ hai, yêu cầu đối với quản lý nguồn thu:
- Quản lý to àn di ện từ hình thức, quy mô đến các yếu tố quyết định số thu.
Bởi vì tất cả các h ình thức, quy mô và các y ếu tố ảnh hưởng đến số thu đều quyết
định số thu tài chính làm cơ sở cho mọi hoạt động của ĐVSN. Nếu không quản lý
toàn diện sẽ dẫn đến thất thoát khoản thu, làm ảnh hưởng không chỉ đến hiệu quả
quản lý tài chính, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của ĐVSN.
- Coi trọng công bằng xã hội, những người có điều kiện, hoàn cảnh và mức
thu nhập như nhau phải đóng góp như nhau. Đây là thể hiện yêu cầu công bằng
chung cho mọi hoạt động của Nhà nước.
- Thực hiện nghiêm túc, đúng đắn các c ính sách, chế độ thu do cơ quan có thẩm
quyền ban hành. ĐVSN không được tự ý đặt ra các kh ản thu cũng như mức thu.
- Quản lý các nguồn thu theo kế hoạch, đảm bảo thu sát, thu đủ, tổ chức tốt
quá trình quản lý thu, đồng thời đề ra các biện pháp tổ chức thu thí h hợp.
- Đối với các đơn vị được sử dụng nhiều nguồn thu phải ó biện pháp quản lý
thu thống nhất nhằm thực hiện thu đúng mục đích, thu đủ và thu đúng kỳ hạn.
Thứ ba, quy trình quản lý thu được tiến hành theo từng năm kế hoạch qua các
bước: Xây dựng kế hoạch dự toán thu; Thực hiện kế hoạch thu theo dự toán; Quyết
toán các kho ản thu.
Khi xây dựng kế hoạch dự toán thu phải dựa vào nhiệm vụ chính trị, xã hội
được giao cho đơn vị cũng như các chỉ tiêu cụ thể, từng mặt hoạt động do cơ quan
có th ẩm quyền thông báo. Các văn bản pháp lý quy định thu như các chế độ thu do
Nhà nước quy định cũng là căn cứ quan trọng để xây dựng kế hoạch dự toán thu.
Đồng thời kế hoạch dự toán thu phải được xây dựng trên cơ sở số kiểm tra về dự
toán thu do cơ quan có thẩm quyền thông báo. Cuối cùng, khi xây d ựng kế hoạch
18

dự toán thu phải dựa trên cơ sở phân tích, đánh giá tình hình thực hiện dự toán thu
của các năm trước (chủ yếu là năm báo cáo) và triển vọng của các năm tiếp theo.
Thực hiện kế hoạch thu theo dự toán: Dự toán thu là căn cứ quan trọng để tổ
chức thực hiện thu. Trong quá trình thu, đơn vị phải thực hiện thu đúng đối tượng,
thu đủ, tuân thủ các quy định của Nhà nước để bảo đảm hoạt động của đơn vị mình.
Quyết toán các khoản thu: Cuối năm, đơn vị phải giải quyết những vấn đề còn
tồn tại trong khâu tổ chức thu nộp, sau đó tổng hợp, đánh giá tình hình chấp hành
dự toán thu đã được giao, rút ra những kinh nghiệm cho việc khai thác nguồn thu,
công tác xây d ựng dự toán và tổ chức thu nộp trong thời gian tới, nộp báo cáo cho
cơ quan quản lý cấp trên.
b). Nội dung, yêu cầu quản lý quá trình sử dụng tài chính:
Thứ nhất, các ĐVSN được phép chi các k oản sau:
- Chi hoạt động thường xuyên của đơn vị t eo chức năng, nhiệm vụ được cấp
có th ẩm quyền giao:
+ Chi cho người lao động: Chi tiền lương, tiền công; phụ cấp lương; các
khoản trích bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn theo quy định,...
+ Chi quản lý hành chính: Vật tư văn phòng, d ịch vụ công ộng, thông tin liên
lạc, công tác phí, hội nghị phí, thuê mướn,...
+ Chi hoạt động nghiệp vụ.
+ Chi mua sắm tài sản, sửa chữa thường xuyên tài s ản; khoản kinh phí ày
được sử dụng để mua sắm, trang bị thêm hoặc phục hồi lại giá trị sử dụng cho
những tài sản cố định đã bị xuống cấp.
+ Chi khác: Chi tiếp khách, mua bảo hiểm phương tiện, ....
- Chi thực hiện các đề tài nghiên c ứu khoa học cấp Nhà nước, cấp Bộ,
ngành; Chương trình mục tiêu quốc gia; chi thực hiện nhiệm vụ đặt hàng của Nhà
nước; chi vốn đối ứng thực hiện các dự án có vốn nước ngoài theo quy định.
- Chi thực hiện tinh giản biên chế theo chế độ do Nhà nước quy định.
- Chi đầu tư phát triển: chi đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang
thiết bị, sửa chữa lớn tài sản, chi thực hiện các dự án đầu tư theo quy định.
- Chi thực hiện các nhiệm vụ đột xuất được cấp có thẩm quyền giao.
19

- Các khoản chi khác: các ĐVSN có thu còn có các kho ản chi hoạt động tổ
chức thu phí; chi hoạt động sản xuất, cung ứng dịch vụ (kể cả chi nộp thuế, trích
khấu hao tài sản cố định).
Thứ hai, yêu cầu đối với quản lý chi:
- Đảm bảo n uồn tài chính cần thiết để các ĐVSN hoàn thành các nhi ệm vụ
được giao theo đúng đường lối, chính sách, chế độ của Nhà nước. Để thực hiện yêu
cầu này đòi h ỏi các đơn vị cần xác lập thứ tự ưu tiên cho các kho ản chi để bố trí
kinh phí cho phù hợp.
- Quản lý các khoản chi phải đảm bảo yêu cầu tiết kiệm và hiệu quả. Đây là
một nguyên tắc hàng đầu của quản lý tài chính. Nguồn lực luôn có giới hạn nhưng
nhu cầu không có giới hạn. Do vậy trong quá tr ình phân bổ và sử dụng nguồn lực
khan hiếm phải tính toán sao cho chi phí thấp n ất, kết quả cao nhất.
Để đạt được tiêu chuẩn tiết kiệm và hi ệu quả tr ng quản lý các khoản chi, các
ĐVSN cần phải quản lý chặt chẽ từ khâu xây dựng kế hoạch, dự toán, định mức;
thường xuyên phân tích, đánh giá tổng kết rút kinh nghiệm việc thực hiện chi tiêu,
trên cơ sở đó đề ra các biện pháp tăng cường quản lý chi đối với ác ĐVSN.
Thứ ba, nội dung quản lý chi tài chính ở ĐVSN: Trong thực tiễn, các ĐVSN
có nhi ều biện pháp quản lý các khoản chi tài chính khác nhau, như ng ác bi ện pháp
quản lý chung nhất là:
- Thiết lập các định mức chi: Định mức chi vừa là cơ sở để xây dựng kế hoạch
chi, vừa là căn cứ để thực hiện kiểm soát chi của các ĐVSN. Các định mức chi phải
được xây dựng một cách khoa học. Từ việc phân loại đối tượng đến trì h tự, cách
thức xây dựng định mức phải được tiến hành một cách chặt chẽ, có cơ sở khoa học
và phù h ợp với loại hình hoạt động của từng đơn vị.
Các định mức chi phải có tính thực tiễn, tức là phải phản ánh mức độ phù h ợp
của các định mức với nhu cầu kinh phí cho các hoạt động. Chỉ có như vậy, định
mức chi mới trở thành chuẩn mực cho quản lý kinh phí.
- Lựa chọn thứ tự ưu tiên cho các lo ại hoạt động hoặc theo nhóm mục chi sao
cho với tổng số chi có hạn nhưng khối lượng công việc vẫn hoàn thành và đạt chất
20

lượng cao. Để đạt được điều này phải có phương án phân phối và sử dụng kinh phí
khác nhau. Trên cơ sở đó lựa chọn phương án tối ưu cho cả quá trình lập dự toán,
phân bổ và sử dụng kinh phí.
- Xây dự g quy trình cấp phát các khoản chi chặt chẽ, hợp lý nhằm hạn chế tối
đa nhữ g tiêu cực nảy sinh trong quá trình cấp phát, tạo điều kiện thuận lợi cho việc
kiểm soát chi của các cơ quan có thẩm quyền.
- Thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra và kiểm toán nhằm ngăn chặn những
biểu hiện tiêu cực trong việc sử dụng nguồn kinh phí của Nhà nước, đồng thời qua
công tác này phát hi ện những bất hợp lý trong chế độ, chính sách nhằm bổ sung
hoàn thiện chúng.
Thứ tư, quy trình quản lý chi tài chính ở các ĐVSN:
* Lập dự toán chi: Lập dự toán chi là khâu kh ởi đầu và quan trọng trong quản
lý chi ngân sách nhà n ước, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả của
khâu chấp hành kế toán và quyết toán chi ngân sách nhà nước. Khi lập dự toán cần
dựa trên những căn cứ sau:
- Chủ trương của Nhà nước về duy trì và phát triển các hoạt động sự nghiệp
trong từng giai đoạn nhất định. Dựa vào căn cứ này sẽ giúp cho việc xây dựng dự
toán chi tài chính ở ĐVSN có một cái nhìn tổng quát về những mục ti êu, nhiệm vụ
mà đơn vị phải hướng tới trong năm, từ đó xác lập được các hình thức, phương pháp
phân ph ối nguồn vốn vừa tiết kiệm, vừa đạt hiệu quả cao.
- Dựa vào các ch ỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các ch ỉ
tiêu có liên quan trực tiếp đến việc cấp phát kinh phí chi ngân sách nhà nước kỳ kế
hoạch cho các ĐVSN. Đây chính là việc cụ thể hóa các ch ủ trương của Nhà nước
trong từng giai đoạn thành các ch ỉ tiêu cho kỳ kế hoạch. Khi dựa trên căn cứ này để
xây dựng dự toán chi phải thẩm tra, phân tích tính đúng đắn, hiện thực, tính hiệu
quả của các chỉ tiêu thuộc kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Trên cơ sở đó có kiến
nghị điều chỉnh lại các chỉ tiêu kế hoạch cho phù h ợp.
- Dựa vào khả năng nguồn kinh phí có thể đáp ứng cho nhu cầu chi tiêu
thường xuyên kỳ kế hoạch. Muốn dự đoán được khả năng này, ĐVSN phải dựa vào
21

cơ cấu thu ngân sách nhà nước kỳ báo cáo và mức tăng trưởng của các nguồn thu kỳ
kế hoạch, từ đó thiết lập mức cân đối tổng quát giữa khả năng nguồn kinh phí và
nhu cầu chi ngân sách nhà nước.
- Kết quả phân tích, đánh giá tình hình quản lý và sử dụng kinh phí chi ngân
sách nhà n ước kỳ báo cáo sẽ cung cấp các thô ng tin cần thiết cho việc lập dự toán.
* Chấp hà h d ự toán chi ngân sách nhà nước: Chấp hành dự toán chi ngân
sách nhà n ước là khâu quan tr ọng trong chu trình quản lý ngân sách nhà nước.
Trong quá trình sử dụng tài chính theo dự toán cần dựa trên những căn cứ sau:
- Dựa vào định mức chi được duyệt của từng chỉ tiêu trong dự toán. Đây là
căn cứ mang tính quyết định nhất trong chấp hành dự toán chi ngân sách Nhà nước.
- Dựa vào khả năng nguồn kinh phí có thể d ành cho nhu cầu chi ngân sách
nhà nước trong mỗi kỳ báo cáo. Chi thường xuyên của ngân sách nhà nước luôn bị
giới hạn bởi khả năng huy động của các nguồn t u. Mặc dù các kho ản chi thường
xuyên đã được ghi trong dự toán nhưng khi số t u k ông đảm bảo vẫn phải cắt giảm
một phần nhu cầu chi tiêu. Đây là một trong những giải pháp thiết lập lại sự cân đối
giữa thu và chi ngân sách nhà n ước trong quá trình chấp hành dự toán.
- Dựa vào các ch ế độ, chính sách chi ngân sách nhà nước hiện hành. Đây là
căn cứ mang tính pháp lý cho công tác tổ chức chấp hành dự toán hi ngân sách nhà
nước, bởi lẽ tính hợp lý của các khoản chi sẽ được xem xét dựa trên cơ sở các chính
sách, chế độ của Nhà nước đang có hiệu lực thi hành. Để làm được điều đó các
chính sách, chế độ phải phù h ợp với thực tiễn.
Để đạt được mục tiêu cơ bản của việc tổ chức chấp hành dự toán chi gân sách
nhà n ước, ĐVSN phải đảm bảo phân phối, cấp phát và sử dụng nguồn vốn hợp lý,
ti ết kiệm, thông qua áp dụng các biện pháp sau:
+ Trên cơ sở dự toán chi ngân sách đã được duyệt và các chế độ, chính sách hiện
hành, cơ quan chức năng phải hướng dẫn cụ thể, rõ ràng cho các đơn vị thi hành.
+ Tổ chức các hình thức cấp phát vốn thích hợp với mỗi loại hình đơn vị, mỗi
loại hoạt động và nguồn kinh phí hoạt động, trên cơ sở đó quy định rõ t rình tự cấp
phát nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc thống nhất thực hiện.
22

+ Hướng dẫn các đơn vị thực hiện tốt chế độ hạch toán kế toán áp dụng cho
các đơn vị, sao cho sự hình thành nguồn kinh phí và sử dụng kinh phí phải được
hạch toán đúng, đủ, chính xác và kịp thời. Trên cơ sở đó đảm bảo việc quyết toán
kinh phí được hanh, chính xác, đồng thời cung cấp các tài liệu có tính chuẩn mực
cao cho các cơ quan có thẩm quyền xét duyệt.
+ Cơ quan tài chính phải thường xuyên xem xét kh ả năng đảm bảo kinh phí
cho nhu cầu chi n ân sách nhà nước để có biện pháp điều chỉnh kịp thời nhằm thiết
lập lại thế cân đối mới trong qua trình chấp hành dự toán.
+ Thường xuyên kiểm tr , giám sát tình hình nhận, sử dụng kinh phí tại mỗi đơn
vị sao cho mỗi khoản chi tiêu đảm bảo theo dự toán, đúng định mức tiêu chuẩn của
Nhà nước, góp phần nâng cao tính tiết kiệm và hiệu quả trong quản lý chi ngân sách.
* Quyết toán chi ngân sách Nhà nước: Quyết toán chi ngân sách nhà nước là
khâu cuối cùng trong chu trình quản lý chi tài c ính. Đó là quá trình kiểm tra, rà
soát, chỉnh lý lại các số liệu đã được phản ánh sau một kỳ chấp hành dự toán để
phân tích, đánh giá kết quả chấp hành dự toán, rút ra những kinh nghiệm và bài h ọc
cần thiết cho kỳ chấp hành dự toán tiếp theo. Bởi vậy, trong quá trình quyết toán các
khoản chi ngân sách phải đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau:
- Lập đầy đủ các loại báo cáo tài chính và gửi kịp thời ho ác cơ quan có thẩm
quyền xét duyệt theo chế độ quy định.
- Số liệu trong báo cáo phải đảm bảo tính chính xác, trung thực. Nội du g các
báo cáo tài chính ph ải theo đúng nội dung ghi trong dự toán được duyệt và theo
đúng mục lục ngân sách nhà nước quy định.
- Báo cáo quy ết toán năm của các đơn vị dự toán các cấp trước khi trình cơ
quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt phải có xác nhận của Kho bạc nhà nước
đồng cấp và phải được cơ quan Kiểm toán nhà nước kiểm toán.
- Báo cáo quy ết toán của các đơn vị dự toán không được để xảy ra tình trạng
quyết toán chi lớn hơn thu.
c). Nội dung, yêu cầu về quản lý tài s ản:
Tài sản nhà nước tại đơn vị sự nghiệp phải được quản lý theo đúng quy định.
23

Các tài s ản sau khi hoàn thành vi ệc đầu tư xây dựng, mua sắm hoặc tiếp nhận, đơn
vị phải đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước theo quy định hiện hành.
Tài sản nhà nước tại đơn vị sự nghiệp phải được quản lý, sử dụng đúng mục
đích, tiêu chuẩ , chế độ, bảo đảm, tiết kiệm, hiệu quả để phục vụ công tác và các
hoạt động của đơn vị. Nghiêm cấm việc sử dụng tài sản nhà nước không đúng mục
đích được giao, làm th ất thoát hư hỏng gây thiệt hại về tài sản Nhà nước.
Về bán, chuyển nhượng thu hồi, điều chuyển, thanh lý tài sản nhà nước tại các
đơn vị phải được cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện theo đúng quy định.
Trong qúa trình sử dụng tài sản, đơn vị sự nghiệp phải thực hiện bảo dưỡng,
sửa chữa theo đúng chế độ và tiêu chu ẩn kỹ thuật do nhà nước quy định. Chi phí
bảo dưỡng, sửa chữa thường xuyên tài s ản sử dụng từ nguồn kinh phí hoạt động
thường xuyên hàng năm hoặc tính vào chi phí sản xuất kinh doanh, dịch vụ nếu tài
sản đó dùng phục vụ hoạt động sản xuất, kin h doan , dịch vụ của đơn vị.
ĐVSN công được sử dụng tài sản cho hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ
khi các hoạt động đó phù h ợp với lĩnh vực chuyên môn, kh ả năng của đơn vị và
đúng với quy định của pháp luật.
Đơn vị thực hiện đầu tư mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản nhà nước theo quy
định của pháp luật về quản lý tài sản nhà nước tại đơn vị sự nghiệp. Đối với tài sản
cố định sử dụng vào hoạt động dịch vụ phải thực hiện trích khấu hao thu hồi vốn
theo quy định áp dụng cho các doanh nghiệp nhà nước, số tiền trích khấu hao tài sản
cố định và tiền thu từ thanh lý tài sản thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước đơn vị
được để lại bổ sung quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp.
Số tiền trích khấu hao, tiền thu thanh lý tài sản thuộc nguồn vốn vay được
dùng để trả nợ vay. Trường hợp đã trả đủ nợ vay, đơn vị được để lại bổ sung quỹ
phát triển hoạt động sự nghiệp.
1.3. Nhân t ố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính tại các đơn vị sự
nghiệp công lập
1.3.1. Môi trường luật pháp và cơ chế chính sách của nhà nước
1.3.1.1. Luật Ngân sách nhà nước
24

Để quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và trách
nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng ngân sách nhà
nước, củng cố luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả ngân sách và tài s ản của
Nhà nước, tă g tích lũy nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
theo định hướ xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nâng
cao đời số g hân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại,... cần quản lý ngân
sách nhà nước theo luật. Ph ù h ợp với yêu cầu đó, Quốc hội nước ta đã thông qua
Luật Ngân sách nhà nước năm 1997. Sau đó, tại Khóa họp XI, kỳ họp thứ hai năm
2002 Quốc hội đã bổ sung và tiếp tục hoàn thiện Luật Ngân sách nhà nước. Ngày
25/6/2015 Quốc hội thông qua Luật ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13 thay thế
cho Luật ngân sách 2002.
Từ khi có Luật Ngân sách nhà nước , mọi k o ản chi đều phải tuân theo Luật.
Ngân sách nhà nước được quản lý thống nhất t eo nguyên tắc tập trung dân chủ,
công khai, minh bạch, có phân công, phân cấp quản lý, gắn quyền hạn với trách
nhiệm. Các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước phải lập, chấp hành, kiểm tra, thanh
tra, kiểm toán, quyết toán ngân sách nhà nước theo các quy định thống nhất trong
cả nước. Ngoài ra, việc sử dụng ngân sách nhà nước phải đúng mục đích và theo
mục lục mà Luật đã quy định.
Nhờ có Luật Ngân sách nhà nước, quản lý tài chính trong các cơ sở g áo dục
công l ập trở nên minh bạch hơn, ổn định trong thời gian đủ dài để các đơn vị thụ
hưởng ngân sách có điều kiện tìm phương án sử dụng ngân sách hiệu quả, kích
thích tính tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập nhiều hơn trước trong tìm kiếm
lợi ích từ tiết kiệm chi ngân sách nhà nước, tạo cơ chế kiểm tra, giám sát của Nhà
nước và cơ quan ngôn luận đối với việc sử dụng ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, do
luật Ngân sách nhà nước của ta còn ch ưa thực sự hoàn thiện, nhiều quy định còn
cứng nhắc, đã hạn chế quyền tự chủ của đơn vị cơ sở trong sử dụng ngân sách hiệu
quả. Ngoài ra, muốn cải tiến quản lý tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập phải
chờ sự thay đổi của Luật Ngân sách nhà nước nên thường chậm chạp.
1.3.1.2. Cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước
25

Cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước là toàn b ộ các chính sách, chế độ chi
tài chính thống nhất trong các cơ quan nhà nước mà các đơn vị sự nghiệp công lập
phải tuân thủ. Trong cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước, các công cụ về định
mức chi tiêu, da h mục được phép chi tiêu, quy trình xét duyệt và cấp ngân sách,
phân cấp quản lý chi tài chính công... có vai trò quan trọng. Thông qua cơ chế quản
lý tài chính, Nhà n ước kiểm tra, kiểm soát việc sử dụng các nguồn lực tài chính
công trong các đơn vị sự nghiệp công lập. Tính chất tiến bộ hay lạc hậu của cơ chế
quản lý tài chính của Nhà nước ảnh hưởng trực tiếp đến quản lý tài chính trong các
đơn vị sự nghiệp công lập.
Một mặt, cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước tạo ra môi trường pháp lý cho
việc tạo lập và sử dụng các nguồn lực t ài chính nhằm đáp ứng yêu cầu hoạt động
của đơn vị. Nó được xây dựng dựa trên quan điểm định hướng về chính sách quản
lý đơn vị sự nghiệp công lập trong từng giai đ ạn cụ thể của Nhà nước nhằm cụ thể
hóa các chính sách đó. Cơ chế này sẽ vạch ra các khung pháp lý về mô hình quản lý
tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập, từ việc xây dựng các tiêu chuẩn, định mức,
các quy định về lập dự toán, điều chỉnh dự toán, cấp phát kinh phí, kiểm tra, kiểm
soát, đến quyết toán kinh phí, nhằm phát huy tối đa hiệu quả quản lý vĩ mô c ủa Nhà
nước có tính đến quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm ủa đơn vị. Do đó, nếu cơ chế tài
chính phù hợp sẽ tạo điều kiện tăng cường và tập trung nguồn lực tài chính, giúp
cho đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn được giao.
Ngược lại, nếu các định mức quá lạc hậu, quy trình cấp phát và kiểm tra quá rắc rối,
phức tạp thì không chỉ chi phí quản lý tài chính tăng, mà còn gây tình trạ g che dấu,
biến báo các khoản chi cho hợp lệ, hoặc quản lý tài chính không theo kịp hoạt động
chuyên môn trong các đơn vị sự nghiệp công lập.
Cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước đối với đơn vị sự nghiệp công lập có
tác động đến chương trình chi tiêu ngân sách quốc gia, ảnh hưởng lớn đến việc thực
hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia về hoạt động sự nghiệp. Vì vậy, cơ chế tài
chính đó nếu được thiết lập phù h ợp, hiệu quả sẽ đảm bảo cung ứng đủ nguồn kinh
phí cho hoạt động chuyên môn, tránh được thất thoát, lãng phí các nguồn lực tài
26

chính, đảm bảo phát huy tối đa hiệu quả, tạo tiền đề vật chất cho việc thực hiện tốt
các chương trình quốc gia về hoạt động sự nghiệp. Ngược lại, nếu cơ chế quản lý
tài chính của Nhà nước không phù h ợp sẽ làm cho các chương trình được thực hiện
không như mo g muốn, thậm chí làm cho chương trình phá sản.
Cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước đóng vai trò nh ư một cán cân công lý,
đảm bảo sự cô bằn , hợp lý trong việc tạo lập và sử dụng các nguồn lực tài chính
giữa các lĩnh vực hoạt động sự nghiệp khác nhau, cũng như giữa các ĐVSN trong
cùng m ột lĩnh vực. Nhờ đó, các ĐVSN dù ho ạt động ở đâu, lĩnh vực nào cũng
được quan tâm, tạo điều kiện phát triển tương xứng với yêu cầu của xã hội đối với
lĩnh vực đó và tiềm lực kinh tế của quốc gia đó.
Mặt khác, cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước vạch ra hành lang pháp lý
cho các ĐVSN nhưng nếu các cơ chế này không p ù h ợp sẽ trở thành hàng rào trói
buộc, cản trở đến quá trình tạo lập, sử dụng nguồn lực tài chính của các ĐVSN, ảnh
hưởng xấu đến kết quả hoạt động chuyên môn . Nếu cơ chế quản lý tài chính của
Nhà nước lỏng lẻo có thể làm hao tổn ngân sách nhà nước, thất thoát, lãng phí các
nguồn lực tài chính khác mà không đạt được mục tiêu chính trị, xã hội đã định.
1.3.1.3. Các quy định thu chi tài chính
Vai trò điều tiết của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường là điều không thể
thiếu. Điều này được quy định trong các Nghị quyết TW Đảng, các văn bản luật của
nhà nước như luật ngân sách, luật kế toán, thông tư, quyết định ban hành quy đị h
về việc thu chi. Các cơ chế, chính sách này có tác động không nhỏ tới hoạt độ g của
các đơn vị sự nghiệp.
1.3.2. Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập
1.3.2.1. Đặc điểm của ngành
Đặc điểm hoạt động của ngành là m ột trong những nhân tố ảnh hưởng lớn
đến công tác qu ản lý tài chính của ĐVSN. Do đặc điểm hoạt động của các đơn vị
khác nhau dẫn đến mô hình quản lý tài chính của các đơn vị cũng sẽ khác nhau. Các
ĐVSN nằm trong từng ngành sẽ được đơn vị chủ quản thiết lập cho những cơ chế
quản lý tài chính nội bộ, nhất là hệ thống định mức chi tiêu, áp d ụng riêng trong
27

ngành. Cơ chế quản lý này vừa phải cụ thể hóa các văn bản pháp quy của Nhà
nước, vừa đáp ứng được những yêu cầu riêng của ngành, phù h ợp với những yêu
cầu quản lý cụ thể, đặc thù mà Nhà n ước chưa quy định, sao cho công tác quản lý
tài chính thích hợp và chặt chẽ hơn.
Nhìn chu , do chịu tác động của những cơ quan quản lý ngành, nên cơ chế
quản lý theo à h các ĐVSN thường chặt chẽ hơn quy định chung của Nhà nước.
Một số ngành có nh ững chính sách quản lý tập trung, hạn chế phân cấp quản lý cho
các đơn vị thành viên làm ảnh hưởng đến tính tự chủ về tài chính của ĐVSN trong
ngành đó. Một số ngành lại mở rộng cho đơn vị trực thuộc dẫn đến sự không công
bằng giữa các ĐVSN thuộc các ngành khác nhau.
Ngoài ra, do tính chất hoạt động, do tầm quan trọng của các ngành khác nhau
mà sự ưu tiên cấp phát ngân sách và phân c ấp quyền tự chủ tài chính của Nhà nước
cũng khác nhau.
1.3.2.2. Quy mô, t ầm quan trọng của đơn vị sự nghiệp
Quy mô, tính phức tạp và tầm quan trọng của từng ĐVSN cũng ảnh hưởng
đến quản lý tài chính nội bộ đơn vị. Nếu ĐVSN có quy mô lớn, ác bộ phận phụ
thuộc hoạt động phân tán thì chế độ quản lý tài chính nội bộ thiên v ề phân cấp rộng
cho đơn vị cơ sở, cơ quan quản lý cao nhất của ĐVSN chỉ tập trung đảm nhiệm
những khâu quản lý trọng yếu, cần thống nhất trong đơn vị hoặc các khâu mà cấp
cao đảm nhiệm hiệu quả hơn. Ở các ĐVSN có quy mô nhỏ, kết cấu đơn giản thì bộ
máy quản lý tài chính gọn nhẹ, thường chỉ bao gồm cán bộ phòng tài chính kế toá ,
phòng này tr ực tiếp quản lý tài chính ở các bộ phận của đơn vị.
Thường các ĐVSN có tầm quan trọng thì Nhà nước sẽ ưu tiên hơn trong cấp
phát vốn đầu tư và cấp kinh phí thường xuyên, ngay cả trong các thời kỳ khó khăn.
Các ĐVSN ít quan trọng hơn đôi khi phải thu hẹp quy mô hoạt động hoặc giảm bớt
đầu mối khi tài chính nhà nước gặp khó khăn. Hơn nữa, trong chế độ quản lý tài
chính công thống nhất, các ĐVSN quan trọng đôi khi được cho phép có nh ững
khoản chi ngoại lệ phục vụ các nhiệm vụ đặc biệt. Những yếu tố này cũng ảnh
hưởng nhất định đến quản lý tài chính ở ĐVSN.
28

Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh quảng bình.doc

Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh quảng bình.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh quảng bình.doc

Similar to Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh quảng bình.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói Liên hệ Zalo/Tele: 0917.193.864

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói Liên hệ Zalo/Tele: 0917.193.864 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (19)

Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trung tâm giáo dục thường xuyên tỉnh quảng bình.doc