ข้อเท็จจริงของสารไคติน

1. 1
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
รหัสวิชา ง33201-33202 ชื่อวิชา เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 6
ปีการศึกษา 2560
ชื่อโครงงาน ข้อเท็จจริงของสารไคติน (Facts of Chitin)
ชื่อผู้ทาโครงงาน
นางสาวกุลปรียา วรรณชัยสม เลขที่ 19 ชั้น ม.6 ห้อง 8
ชื่ออาจารย์ที่ปรึกษาโครงงาน ครูเขื่อนทอง มูลวรรณ์
ระยะเวลาดาเนินงาน ภาคเรียนที่ 1-2 ปีการศึกษา 2560
โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย จังหวัดเชียงใหม่
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 34

2. 2
ใบงาน
การจัดทาข้อเสนอโครงงานคอมพิวเตอร์
ผู้จัดทาโครงงาน
1.นางสาวกุลปรียา วรรณชัยสม เลขที่ 19
คาชี้แจง ให้ผู้เรียนแต่ละกลุ่มเขียนข้อเสนอโครงงานตามหัวข้อต่อไปนี้
ชื่อโครงงาน (ภาษาไทย)
ข้อเท็จจริงของสารไคติน
ชื่อโครงงาน (ภาษาอังกฤษ)
Facts of Chitin
ประเภทโครงงาน เพื่อการศึกษา
ชื่อผู้ทาโครงงาน นางสาวกุลปรียา วรรณชัยสม
ชื่อที่ปรึกษา คุณครูเขื่อนทอง มูลวรรณ์
ชื่อที่ปรึกษาร่วม -
ระยะเวลาดาเนินงาน ภาคเรียนที่ 1-2 ปีการศึกษา 2560
ที่มาและความสาคัญของโครงงาน (อธิบายถึงที่มา แนวคิด และเหตุผล ของการทาโครงงาน)
ในปัจจุบันพบว่า มียาลดความอ้วนมากมายที่ได้โฆษณาออกมาว่าสารไคตินสามารถช่วยลดความอ้วนได้
โดยสารไคตินนั้นจะสามารถพบได้ในเปลือกกุ้ง กระดองปูต่างๆ โดยกุ้งก้ามแดงหรือกุ้งเครฟิชเป็นที่นิยมเลี้ยงมาก
ของคนที่ชอบเลี้ยงสัตว์น้าด้วยความที่มีสีสันสวยงาม มีรูปร่างที่สวยงาม เลี้ยงง่าย กินซากพืชซากสัตว์เป็นอาหาร
มีการเลี้ยงเพื่อจุดประสงค์ต่างๆมากมาย เลี้ยงเพื่อกินหรือเลี้ยงไว้เพื่อขาย ประกอบอาชีพ ซึ่งจะพบว่าเมื่อกุ้งลอก
คราบ ในบางครั้งกุ้งจะกินคราบของตัวเองเข้าไปเพื่อเป็นอาหารให้กับตัวมันเอง และกุ้งตัวที่ได้รับสารอาหารที่มี
ประโยชน์จะทาให้มีการเจริญเติบโตที่ดี สีสวย อัตราการลอกคราบเกิดขึ้นบ่อย เพราะการลอกคราบจะทาให้
ขนาดตัวของกุ้งใหญ่ขึ้น ซึ่งเมื่อนามาวิเคราะห์ ตรงเปลือกของกุ้ง จะมีสารไคตินอยู่ โดยสารไคติน-ไคโตซานเป็น
โพลิเมอร์ธรรมชาติ โดยพบเป็นองค์ประกอบของเปลือกแข็ง ที่หุ้มเซลล์ของรา ยีสต์ และจุลินทรีย์หลายชนิด หรือ
พบเป็นโครงสร้างแข็งของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง จาพวกแมลง กุ้ง ปู ปลาหมึก เป็นต้น ไคตินมีปริมาณมากเป็น
อันดับสอง รองจากเซลลูโลสที่เป็นส่วนประกอบของเนื้อไม้ มีลักษณะพิเศษในการนามาใช้ดูดซับและจับตะกอน
ต่างๆในสารละลายแล้วนาสารกลับมาใช้ใหม่ได้ซึ่งเป็นการหมุนเวียนตามระบบธรรมชาติ โดยไคโตซานมีสมบัติใน
การต่อต้านจุลินทรีย์และเชื้อราบางชนิด และมีประโยชน์มากมายไม่ว่าจะเป็น การนาไปใช้เป็นสารกันบูด การใช้
เป็นส่วนผสมในอาหารสัตว์เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน และลดการติดเชื้อทาให้น้าหนักตัวของสัตว์เพิ่มขึ้น ช่วยลด
คอเลสเตอรอล และไขมันในเส้นเลือดโดยไคโตซานไปจับกับคอเลสเตอรอล ทาให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมไปใช้
หรือดูดซึมได้น้อยลง ในปัจจุบันจึงมีการโฆษณาเป็นผลิตภัณท์ลดน้าหนัก ผู้จัดทาจึงสนใจศึกษาเกี่ยวกับสารไคติน
ว่าในสารไคตินนั้นมีสารอะไรอยู่ จึงสามารถทาให้ลดคอเลสเตอรอล และสามารถนามาทาเป็นยาลดความอ้วนได้
แล้วจะปลอดภัยจริงหรือ และสามารถช่วยลดความอ้วนได้หรือไม่ เพื่อนาไปเป็นประโยชน์ต่อผู้บริโภค และเป็น
แนวทางต่อเกษตรกรและผู้ที่สนใจในสารไคติน-ไคโตซานเพื่อนาไปเป็นแนวทางในการประกอบอาชีพต่อไป

3. 3
วัตถุประสงค์ (สิ่งที่ต้องการในการทาโครงงาน ระบุเป็นข้อ)
1. เพื่อศึกษาสารไคติน-ไคโตซาน
2. เพื่อศึกษาหาแนวทางในการประกอบอาชีพ
3. เพื่อศึกษาความปลอดภัยของยาลดความอ้วนที่มีส่วนผสมของสารไคติน-ไคโตซาน
ขอบเขตโครงงาน (คุณลักษณะ ขอบเขต เงื่อนไขและข้อจากัดของการทาโครงงาน)
ศึกษาสารในสารสกัดไคติน-ไคโตซานที่สามารถนามาทาเป็นยาลดความอ้วนได้
หลักการและทฤษฎี (ความรู้ หลักการ หรือทฤษฎีที่สนับสนุนการทาโครงงาน)
เป็นวัสดุชีวภาพเกิดในธรรมชาติ จัดอยู่ในกลุ่มคาร์โบไฮเดรตผสม ที่ประกอบด้วยอนุพันธ์ของน้าตาล
กลูโคสที่มีธาตุไนโตรเจนติดอยู่ด้วยทาให้มีคุณสมบัติที่โดดเด่น และหลากหลายมีประสิทธิภาพสูงในกิจกรรม
ชีวภาพ และยังย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ ดังนั้นจึงเป็นสารที่มีความปลอดภัยในการใช้กับมนุษย์ สัตว์ และ
สิ่งแวดล้อม สารไคติน-ไคโตซานนี้ มีลักษณะพิเศษในการนามาใช้ดูดซับและจับตะกอนต่างๆในสารละลายแล้ว
นาสารกลับมาใช้ใหม่ได้ซึ่งเป็นการหมุนเวียนตามระบบธรรมชาติ
ไคติน เป็นโพลิเมอร์ธรรมชาติ โดยพบเป็นองค์ประกอบของเปลือกแข็งที่หุ้มเซลล์ของรา
ยีสต์ และจุลินทรีย์หลายชนิด หรือพบเป็นโครงสร้างแข็งของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง จาพวกแมลง กุ้ง ปู
ปลาหมึก เป็นต้น ไคตินมีปริมาณมากเป็นอันดับสอง รองจากเซลลูโลสที่เป็นส่วนประกอบของเนื้อไม้
ไคติน เป็นโพลิเมอร์สายยาวที่ประกอบ ขึ้นจากน้าตาลหน่วยย่อย คือ N-acetyl-D-glucosamine มา
เรียงต่อกันเป็นสายลักษณะ เป็นของแข็งอันยรูป ละลายได้ในกรดอนินทรีย์ เช่น กรดเกลือ กรดกามะถัน กรด
ฟอสฟอริก และกรดฟอร์มิกที่ปราศจากน้า แต่ไม่ละลายในด่างเจือจาง แอลกอฮอล์ และตัวทาละลายอินทรีย์อื่นๆ
ไคตินที่ได้จากแต่ละแหล่ง มีโครงสร้างและสมบัติแตกต่างกันโดยแบ่งตามลักษณะการ
เรียงตัวของเส้นใยได้ 3 กลุ่ม คือ
- แบบอัลฟา มีการเรียงตัวของสายโซ่โมเลกุลในลักษณะสวนทางกัน มีความแข็งแรงสูง ได้แก่ ไคติน
จากเปลือกกุ้ง และกระดองปู
- แบบเบตา มีการเรียงตัวของสายโซ่โมเลกุลในทิศทางเดียวกัน จึงจับกันได้ไม่ค่อยแข็งแรง มีความไว
ต่อปฏิกิริยาเคมีมากกว่าแบบอัลฟา ได้แก่ ไคตินจากแกนปลาหมึก
- แบบแกมมา มีการเรียงตัวของสายโซ่โมเลกุลในลักษณะที่ไม่แน่นอน (สวนทางกันสลับทิศทางเดียวกัน)
มีความแข็งแรงรองจากแบบอัลฟา ได้แก่ ไคตินจากเห็ด รา และพืชชั้นต่า
ไค ติน ใน ธรรม ช าติอยู่รวม กับ โป รตีน แ ละเกลือแ ร่ ต้องน ามากาจัดเกลือแ ร่ออก
(demineralization) โดยใช้กรดจะได้แผ่นเหนียวหนืดคล้ายพลาสติก แล้วนาไปกาจัดโปรตีนออก
(deproteinization) โดยใช้ด่างจะได้ไคติน หากเป็นไคตินที่ได้จากเปลือกกุ้งหรือปู จะมีสีส้มปนอยู่
นาไปแช่ในเอทานอลเพื่อละลายสีออก
ส่วนไคโตซาน คือ อนุพันธ์ของไคตินที่ตัดเอาหมู่ acetyl ของน้าตาล N-acetyl-D-glucosamine
(เรียกว่า deacetylation คือ เปลี่ยนน้าตาล N-acetyl-D-glucosamine เป็น glucosamine) ออกตั้งแต่ 50
% ขึ้นไป และมีสมบัติละลายได้ในกรดอ่อนปกติแล้ว ไคโตซานที่ได้จะมีส่วนผสมของ น้าตาล N-acetyl-D-
glucosamine และ glucosamine อยู่ในสายโพลิเมอร์เดียวกัน ซึ่งระดับการกาจัดหมู่ acetyl (หรือเปอร์เซนต์
การเกิด deacetylation) นี้ มีผลต่อสมบัติและการทางานของไคโตซาน นอกจากนี้ น้าหนักโมเลกุลของไคโต
ซานบอกถึงความยาวของสายไคโตซาน ซึ่งมีผลต่อความหนืด เช่น ไคโตซานที่มีน้าหนักโมเลกุลสูง จะมีสายยาว

4. 4
และสารละลายมีความหนืดมากกว่าไคโตซานที่มีน้าหนักโมเลกุลต่า เป็นต้น ดังนั้น การนาไคโตซานไปใช้
ประโยชน์จะต้องพิจารณาทั้งเปอร์เซนต์การเกิด deacetylation และน้าหนักโมเลกุล
ไคโตซาน (chitosan) หรือเรียก deacetylated chitin เป็นโคโพลีเมอร์ที่เกิดจาก glucosamine และ
N- acetylglucosamine ประกอบด้วย glucosamine มากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ จัดเป็นสารอนุพันธุ์ของไคตินที่
ผลิตได้จากการทาปฏิกิริยากับด่างเข้มข้นเพื่อกาจัดหมู่อะซิติลออก ทาให้โมเลกุลเล็กลง และมีคุณสมบัติที่อ่อนตัว
สามารถขึ้นรูปเป็นเจล เม็ด เส้นใย หรือคอลลอยด์ รวมถึงการใช้ประโยชน์ในรูปแบบต่างๆได้มากขึ้น นอกจากนั้น
ไคโตซานประกอบด้วยหมู่อะมิโน (-NH2) และหมู่ไฮดรอกซิล (-OH) ที่สามารถทาปฏิกิริยากับสารอื่นเปลี่ยนเป็น
สารอนุพันธ์อื่นๆได้หลากหลาย
ปัจจุบันมีการนาไคตินและไคโตซานมาประยุกต์ในด้านต่างๆ อาทิเช่น
1. ด้านอาหาร ไคโตซานมีสมบัติในการต่อต้านจุลินทรีย์และเชื้อราบางชนิด โดยมีกลไกคือ ไคโตซานมี
ประจุบวก สามารถจับกับเซลล์เมมเบรนของจุลินทรีย์ที่มีประจุลบได้ ทาให้เกิดการรั่วไหลของโปรตีนและสารอื่น
ของเซลล์ ในหลายประเทศได้ขึ้นทะเบียนไคตินและไคโตซานให้เป็นสารที่ใช้เติมในอาหารได้ โดยนาไปใช้เป็นสาร
กัดบูด สารช่วยรักษากลิ่น รส และสารให้ความข้น ใช้เป็นสารเคลือบอาหาร ผัก และผลไม้ เพื่อรักษาความสด
หรือผลิตในรูปฟิล์มที่รับประทานได้ (edible film) สาหรับบรรจุอาหาร
2. ด้านอาหารเสริม มีรายงานว่า ไคโตซานช่วยลดคอเลสเตอรอล และไขมันในเส้นเลือดโดยไคโตซานไป
จับกับคอเลสเตอรอล ทาให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมไปใช้หรือดูดซึมได้น้อยลง จึงมีการโฆษณาเป็นผลิตภัณท์ลด
น้าหนัก ทั้งนี้ต้องใช้ด้วยความระมัดระวัง เนื่องจากไคโตซานสามารถจับ วิตามินที่ละลายได้ดีในไขมัน (วิตามินเอ
ดี อี เค) อาจทาให้ขาดวิตามินเหล่านี้ได้ นอกจากนี้ ทางการแพทย์ มีรายงานการนา N-acetyl-D-glucosamine
ไปใช้รักษาไขข้อเสื่อม โดยอธิบายว่า ข้อเสื่อมเกิดเนื่องจากการสึกกร่อนของเนื้อเยื่ออ่อนที่เคลือบอยู่ระหว่างข้อ
กระดูก ซึ่ง glucosamine เป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์ proteoglycan และ matrix ของกระดูกอ่อน จึง
ช่วยทาให้เยื่อหุ้มกระดูกอ่อนหนาขึ้น
3. ด้านการแพทย์ มีการวิจัยนาแผ่นไคโตซานมาใช้ปิดแผล ช่วยทาให้ไม่เป็นแผลเป็น โดยไคโตซานช่วย
ลดการ contraction ของ fibroblast ทาให้แผลเรียบ กระตุ้นให้เกิดการซ่อมแซมบาดแผลให้หายเร็วขึ้น
4. ด้านเภสัชกรรม มีรายงานการใช้ไคโตซานเพื่อควบคุมการปลดปล่อยตัวยาสาคัญ
5. ด้านการเกษตร เนื่องจากไคตินและไคโต-ซานมีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ ไนโตรเจน จะถูก
ปลดปล่อยออกจากโมเลกุลอย่างช้าๆ รวมทั้งช่วยตรึงไนโตรเจนจากอากาศและดิน จึงใช้เป็นปุ๋ยชีวภาพ
นอกจากนี้ยังช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของพืช และกระตุ้นการนาแร่ธาตุไปใช้ ผลคือสามารถเพิ่มผลผลิตและ
คุณภาพการผลิตได้ ทาให้เกษตรกรมี ต้นทุนต่าลง เนื่องจากลดการใช้ปุ๋ยและยาฆ่าแมลง
6. ด้านการปศุสัตว์ ใช้เป็นส่วนผสมในอาหารสัตว์เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน และลดการติดเชื้อทาให้น้าหนัก
ตัวของสัตว์เพิ่มขึ้น
7. ด้านการบาบัดน้าเสีย โดยทั่วไป น้าเสียจากอุตสาหกรรมอาหาร มีสารแขวนลอยสูงไคโตซานมีประจุ
บวก สามารถจับกับโปรตีนและไขมันได้ดี ซึ่งโปรตีนที่ได้สามารถแยกนาไปใช้เป็นอาหารสัตว์ต่อไป นอกจากนี้ ไค
โตซานยังสามารถดูดซับอิออนของโลหะหนัก และจับสี (dye) ช่วยในการบาบัดน้าเสีย
8. ด้านสิ่งทอ นามาขึ้นรูปเป็นเส้นใย และใช้ในการทอร่วมหรือเคลือบกับเส้นใยอื่นๆ เพื่อให้ได้คุณสมบัติ
การต้านจุลชีพ ลดการเกิดกลิ่นอับชื้น

5. 5
วิธีดาเนินงาน
แนวทางการดาเนินงาน
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
งบประมาณ
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ขั้นตอนและแผนดาเนินงาน
ลาดับ
ที่
ขั้นตอน สัปดาห์ที่ ผู้รับผิดชอบ
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
0
1
1
12
1
3
1
4
1
5
16 17
1 คิดหัวข้อโครงงาน
2 ศึกษาและค้นคว้าข้อมูล
3 จัดทาโครงร่างงาน
4 ปฏิบัติการสร้างโครงงาน
5 ปรับปรุงทดสอบ
6 การทาเอกสารรายงาน
7 ประเมินผลงาน
8 นาเสนอโครงงาน
ผลที่คาดว่าจะได้รับ (ผลลัพธ์ที่ต้องการให้เกิดขึ้นเมื่อสิ้นสุดการทาโครงงาน)
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
สถานที่ดาเนินการ
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

6. 6
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
กลุ่มสาระการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้อง
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
แหล่งอ้างอิง (เอกสาร หรือแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ที่นามาใช้การทาโครงงาน)
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________