Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
More from Kanin Wongyai
More from Kanin Wongyai (16)
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย Kanin edited 61
- 2. ทั่วไป •นายคณิน วงศ์ใหญ่ •FB/ kaninwongyai •คะแนนเก็บ 50 • การมีส่วนร่วมในชั้นเรียน (เสนองานในชั้นเรียน) 10 •ความมีส่วนร่วมในชั้นเรียน (แบบฝึกหัด) 10 •สอบกลางภาค 30 (take home) •สอบปลายภาค 50
- 3. หนังสือแนะนาใช้เรียนมี 3เล่ม • 1. หนังสือความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ กฎหมาย • โดย ผศ.พิกรเศษ พ.ต.อ. ดร. ปกรณ์ มณี ปกรณ์ • หหส.จากัดเวิร์ดเทรด ประเทศไทย โทร 02 -9319234-40 • หรือ ศูนย์หนังสือจุฬา โทร 0-2255- 4433 • ราคา 280 บาท
- 4. • 2. เตรียมสอบความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ กฎหมายทั่วไป • โดย อ.วัลภ์ วิเศษสุวรรณ์ • สั่งซื้อผ่านระบบออนไลน์ที่ www.sattaban.com • ราคา 210 ลดพิเศษเหลือ 198.75 บาท
- 6. I. ที่มาและวิวัฒนาการของกฎหมาย •คนเราอยู่คนเดียวได้ไหม ? •ทาไมเราต้องอยู่ด้วยกัน ? •เราจะอยู่ด้วยกันอย่างไรให้สงบสุข ? •จาเป็นต้องมีอะไรมาบังคับ ? •สิ่งที่บังคับต้องเป็นกฎหมาย?
- 7. ประเภท • กม.เอกชน -- แพ่งและพาณิชย์ • กม.มหาชน --- รัฐธรรมนูญ, ปกครอง, อาญา • กม.ระหว่างประเทศ • แผนกคดีเมือง • แผนกคดีบุคคล • แผนกคดีอาญา
- 8. • สังคมมนุษย์เป็นตัวผลักดันให้มีกฎหมาย • ยุคแรก อยู่กันเองไม่มีกฎระเบียบใดๆ • ยุคสอง กฎหมายและคาตัดสินต่างๆอยู่ในตัวแต่ละบุคคลโดยอัตโนมัติ • โดยมากเป็นการแก้แค้น • ตัดสินโดยบุคคล บรรพบุรุษ หรือ ครอบครัว หรือ หัวหน้าเผ่า • ยุคที่สาม ผู้ปกครองเข้าแทรกแซงลงโทษผู้กระทาความผิดแทนผู้ถูกกระทา • มีการกาหนดบทลงโทษแล่ค่าเสียหาย • มีกฎเกณฑ์แยกออกจากกัน จากตัดสินโดยคน หรือกลุ่มคนเท่านั้น
- 9. ยุคแรก • เมื่อเกิดชุมชนขึ้นสังคมก็เกิดขึ้นพร้อมกัน • แต่ละชุมชนจะมีข้อกฎหมายหรือกฎเกณฑ์โดยรวม • ขนบธรรมเนียมประเพณี • ขนบ (Pattern) = แบบอย่างแบบแผน • ธรรมเนียม (Custom) = สิ่งที่ยึดถือปฏิบัติกันในกลุ่มเฉพาะ อาจเป็นได้ทั้งสิ่งที่ดีงาม หรือไม่จาเป็นต้องเป็นสิ่งที่ดีงาม หรือถูกต้องในสายตากลุ่มอื่น หากแต่สิ่งนั้นได้รับ การยอมรับกันในหมู่คนที่มีส่วนร่วมในกลุ่มนั้น • ประเพณี (Tradition) = สิ่งดีงาม ความถูกต้องที่เรายึดถือปฏิบัติสืบต่อกันมาจาก อดีตสู่ปัจจุบัน • ภาษาพูด • มีความเชื่อถือโชคลาง เทพเจ้า วิญญาณต่างๆ
- 10. ขนบธรรมเนียมประเพณี กฎหมายจารีตประเพณี Norm บรรทัดฐาน - ใครไม่ปฏิบัติตาม ถูกลงโทษ กฎหมาย คือ จารีตประเพณี ที่บังคับมนุษย์ในชุมชนนั้น ต้อง ประพฤติปฏิบัติตาม หากขัดขืนไม่เชื่อฟังก็จะต้องได้รับ ผลร้าย
- 11. ยุคที่สอง • สังคมใหญ่ขึ้น มีปัญหาเพิ่มขึ้น ทั้งการป้องกันสังคมและป้องกันรัฐ • อ้างคาสั่งของวิญญาณบรรพบุรุษหรือเทพเจ้าให้มีตาแหน่งในการปกครอง • ไม่แยกผู้ปกครองชุมชนออกจากผู้นาศาสนา • ไม่แยกกฎหมายออกจากศีลธรรม • โทษรุนแรงเพื่อป้องกันผู้ที่ไม่เชื่อ กฎหมาย คือ คาสั่ง หรือคาบัญชาของเทพเจ้า หรือของ วิญญาณบรรพบุรุษ ที่ประสงค์จะให้คนในเผ่าประพฤติปฏิบัติ ตาม ถ้าฝ่าฝืนจะได้รับผลร้าย
- 12. ยุคที่สาม • ผู้นาทางการปกครองแยกต่างหากจากผู้นาทางศาสนา • กฎหมายแยกต่างหากจากศีลธรรม • การลงโทษไม่โหดร้าย แต่เป็นโทษมาตรฐาน จาคุก ปรับ ริบทรัพย์ (ไม่มีการกระทาต่อกาย มีแต่ กระทาต่อเสรีภาพและทรัพย์สิน) • แพ่งกับอาญาแยกต่างหากจากกัน (บังคับชาระหนี้กับทรัพย์สินเท่านั้น ไม่บังคับกับกับเสรีภาพ เช่น เอาคนลงเป็นทาส) กฎหมาย คือ คาสั่งหรือข้อบังคับของรัฐที่ใช้บังคับความ ประพฤติของบุคคลอันเกี่ยวด้วยเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างกัน ถ้าใครฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตามจะมีความผิดและถูกลงโทษ
- 13. โทษ • ทางแพ่ง • การชดใช้ค่าเสียหาย หรือค่าสินไหมทดแทน • ทางอาญา • ประหารชีวิต • จาคุก • กักขัง • ปรับ • ริบทรัพย์
- 14. II. จุดกาเนิดที่มาหรือมูลเหตุที่ทาให้เกิดกฎหมาย • 1. หัวหน้าเผ่าหรือรัฐเป็นผู้ผลักดันคาสั่งให้เป็นกฎหมาย แต่ไม่ใช่ที่มาของกฎหมาย • 2. ขนบธรรมเนียมประเพณี • 3. เทพเจ้า วิญญาณบรรพบุรุษ (กฎหมายศาสนา) • 4.ความยุติธรรม (Equity) • มีมาแต่โบราณ • เช่น อริสโตเติ้ล กล่าวไว้ในหนังสือ Nichomachean Ethics (สไลด์ถัดไป) • 5. ความคิดเห็นของนักกฎหมาย • 6. คาพิพากษาของศาล
- 15. ความยุติธรรมของอริสโตเติ้ลแบ่งออกเป็น • 1. ความยุติธรรมโดยธรรมชาติ (Justice by Nature หรือ Natural Justice) • มีรากฐานมาจากธรรมชาติ • เป็นกฎยอมรับกันโดยทั่วไป • 2. ความยุติธรรมที่เป็นแบบแผน (Conventional Justice) • เกิดจากคาประกาศแบบแผนหรือคาสั่งของแต่ละสังคม • เช่น โทษหนักเบาในความผิดฐานเดียวกันพอต่างที่ก็ไม่เหมือนกัน, ความผิดที่ไม่มีความชั่วแต่เป็นการจัดระเบียบสังคม เช่น การใช้ถนนวิ่ง ซ้ายขวา
- 16. • อริสโตเติ้ลกล่าวว่า ความยุติธรรมโดยธรรมชาติ ไม่ต้องกาหนดสภาพบังคับ เพราะทุกคนจะ เคารพต่อกฎหมาย • แต่ความยุติธรรมที่เป็นแบบแผน ต้องกาหนดสภาพบังคับเพื่อให้คนเคารพกฎหมาย • นักกฎหมายศึกษาและปรับปรุงความยุติธรรมของอริสโตเติ้ล และกลายเป็นหลัก Equity ใน ปัจจุบัน
- 17. หลัก Equity ในปัจจุบัน • 1. ความยุติธรรมทางธรรมชาติ (Natural Justice หรือ Equity by Nature) คือ ความยุติธรรมทีอยู่ในจิตใจของมนุษย์ทุกคน • 2. ความยุติธรรมที่กาหนดไว้เป็นกฎหมาย (Legal Equity) • รัฐเป็นผู้ระงับข้อพิพาท โดยคานึงถึงความเป็นธรรมก่อน เช่น มีการอุทธรณ์ฎีกา มีการยื่นเอกสารพยานหลักฐาน
- 18. II. จุดกาเนิดที่มาหรือมูลเหตุที่ทาให้เกิดกฎหมาย •1.หัวหน้าเผ่าหรือรัฐเป็นผู้ผลักดันคาสั่งให้เป็นกฎหมาย แต่ไม่ใช่ ที่มาของกฎหมาย •2. ขนบธรรมเนียมประเพณี •3. เทพเจ้า วิญญาณบรรพบุรุษ (กฎหมายศาสนา) •4. ความยุติธรรม (Equity) •5. ความคิดเห็นของนักกฎหมาย •6. คาพิพากษาของศาล
- 19. ความคิดเห็นของนักกฎหมาย •กฎหมายมีวันล้าสมัย ไม่เหมาะสมกับสภาพการณ์และเกิด ช่องโหว่ •นักกฎหมาย ให้คาอธิบายกฎหมาย เพื่อปิดช่องโหว่และ เพื่อออกกฎหมายใหม่ขจัดกฎหมายที่ไม่เหมาะสมกับ สภาพปัจจุบัน
- 20. คาพิพากษาของศาล • Common law เช่น อังกฤษ • คาพิพากษาเป็นที่มาของกฎหมาย • กฎหมายที่เป็นบทบัญญัติ • Civil law เช่น ฝรั่งเศส ไทย • คาพิพากษาเป็นเพียงตัวอย่างการใช้กฎหมาย (คาพิพากษาไม่ใช่ที่มา ของกฎหมาย)
- 21. ที่มาของกฎหมายในปัจจุบัน •จาก 6 เหลือ 2 •1. จารีตประเพณี •2. ตัวบทกฎหมาย
- 22. I. จารีตประเพณี • ขนบธรรมเนียมจารีต กฎหมายจารีตประเพณี (ไม่เขียน) • ลักษณะของกฎหมายจารีตประเพณี • ปฏิบัติกันมาช้านาน • เชื่อมั่นว่าประเพณีที่ปฏิบัติกันมานั้นใช้บังคับเป็นกฎหมาย • ต้องปฏิบัติต่อกันมาโดยสม่าเสมอ • ไม่ขัดต่อตัวบทกฎหมายของบ้านเมือง
- 23. ป.พ.พ. • มาตรา 4 วรรคสอง เมื่อไม่มีบทกฎหมายที่จะยกมาปรับคดีได้ ให้วินิจฉัยคดีนั้นตาม จารีตประเพณีแห่งท้องถิ่น ถ้าไม่มีจารีตประเพณีเช่นว่านั้น ให้ วินิจฉัยคดีอาศัยเทียบบทกฎหมายที่ใกล้เคียงอย่างยิ่งและถ้าบท กฎหมายเช่นนั้นก็ไม่มีด้วย ให้วินิจฉัยตามหลักกฎหมายทั่วไป
- 24. หลักจารีตที่นามาใช้เป็นกฎหมาย • 1 ปฏิบัติมานาน (20 ปี) • 2 เป็นประเพณีอันสมควร มีเหตุมีผล ไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดี • 3 ไม่ขัดต่อตัวบทกฎหมาย (ให้ช้างโดยไม่จดทะเบียน) • 4 บุคคลในท้องถิ่นต้องปฏิบัติโดยทั่วไปอย่างเปิดเผย เช่น ของหมั้น • 5 เป็นประเพณีที่สังคมยอมรับปฏิบัติ • รับรู้แต่ไม่ยอมปฏิบัติไม่ใช่จารีตที่นามาใช้เป็นกฎหมายได้ (เช่น ห้าม ทางานวันอาทิตย์) นี่คือทางแพ่งเท่านั้น ทางอาญาใช้หลักนี้ไม่ได้
- 26. II. ตัวบทกฎหมาย • เป็นกฎหมายลายลักษณ์อักษร (Positive law) • เกิดจากผู้มีอานาจสูงสุดของรัฐ • ไทยพระมหากษัตริย์ทรงออกกฎหมาย ภายใต้การเห็นชอบของรัฐสภา • กฎหมายออกมาแล้วใช้ได้ตลอดไป จนกว่าจะถูกยกเลิก หรือมีกฎหมายใหม่มายกเลิกกฎหมาย เก่า
- 27. มองเตสกิเออนักกฎหมายชาวฝรั่งเศส •กฎหมายซึ่งมนุษย์ใช้บังคับนั้นต้องอนุโลมตามธรรมชาติ (Lex Spectat Natural Ordinum)
- 31. แบ่งตามลักษณะแห่งการใช้ •กฎหมายสารบัญญัติ (Substantive law) •เป็นเนื้อหาของกฎหมายโดยแท้ •บอกว่าถูกผิดอย่างไร, กาหนดโทษ, กาหนดสถานะ •กฎหมายวิธีสบัญญัติ (Adjective law หรือ Procedural law) •วิธีการที่จะบังคับให้เป็นไปตามกฎหมายแพ่งและอาญา •เช่น วิธีฟ้องคดี กระบวรการบังคับชาระหนี้
- 32. แบ่งตามลักษณะและความสัมพันธ์ของคู่กรณี (ตามข้อความของ กฎหมาย) •ดูว่าเป็นความสัมพันธ์ของใครกับใคร •คน •รัฐ, องค์กรของรัฐ กฎหมายเอกชน = คนกับคน ในฐานะที่เท่าเทียมกัน กฎหมายมหาชน = รัฐกับราษฎร ฐานะที่รัฐเหนือกว่า กฎหมายระหว่างประเทศ = รัฐกับรัฐ องค์กรของรัฐกับรัฐ องค์กรของรัฐกับองค์กรของรัฐ
- 33. กฎหมายเอกชน • กฎหมายแพ่ง = สิทธิ หน้าที่ ความสัมพันธ์ของบุคคล (ฐานะ ของบุคคล) • เช่น บุคคล การบรรลุนิติภาวะ การสมรส การหย่า มรดก • กฎหมายพาณิชย์ = ธุรกิจ • เช่น หุ้นส่วนบริษัท ซื้อขาย เช่า ตั๋วเงิน บางประเทศ เช่น ฝรั่งเศส เยอรมัน อิตาลี่ เบลเยี่ยม ญี่ปุ่น แพ่งและพาณิชย์แยกประมวล กัน
- 34. ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ของไทย • บรรพ 1 บุคคล นิติกรรม • บรรพ 2 หนี้(บ่อเกิด หนี้ที่เกิดจากนิติกรรม หนี้ที่เกิดจากมูล ละเมิด) • บรรพ 3 เอกเทศสัญญา • บรรพ 4 ทรัพย์ • บรรพ 5 ครอบครัว • บรรพ 6 มรดก
- 36. • กฎหมายรัฐธรรมนูญ • เป็นกฎหมายสูงสุด กฎหมายใดจะขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญไม่ได้ • กล่าวถึงอานาจอธิปไตย สิทธิขั้นพื้นฐาน (สิทธิในการแสดงออกซึ่ง ความคิดทางการเมือง สิทธิในการนับถือศาสนา สิทธิในเนื้อตัวร่างกาย )
- 37. • กฎหมายปกครอง • ให้อานาจเจ้าพนักงานของรัฐในการจัดการตามนโยบายของรัฐ • จัดระเบียบราชการแผ่นดิน • ส่วนกลาง = รวมอานาจไว้ศูนย์กลาง เพื่อการประสานงานทั่วไป ได้แก่ สานักนายก กระทรวงหรือทบวง กรมหรือทบวงการเมืองที่เทียบเท่ากรม • ส่วนภูมิภาค = ส่วนกลาง ได้แก่ จังหวัด อาเภอ กิ่งอาเภอ ตาบล หมู่บ้าน • ส่วนท้องถิ่น = กระจายอานาจเพื่อให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการปกครอง ได้แก่ อบจ. อบต. เทศบาล สุขาภิบาล ลักษณะพิเศษ (กทม. พัทยา)
- 38. •กฎหมายอาญา •ประมวลกฎหมายอาญา •ภาคทั่วไป •ภาคความผิด •ภาคลหุโทษ (จาคุกไม่เกิน 1 เดือน ปรับไม่เกิน 1,000) •พ.ร.บ. เช่น พ.ร.บ.การพนัน พ.ร.บ.เช็ค พ.ร.บ.ป่าไม้
- 39. กฎหมายระหว่างประเทศ • จารีตประเพณี หลักกฎหมายทั่วไป หรือความตกลงระหว่างประเทศที่ตรา ขึ้นเพื่อใช้บังคับกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ • นักกฎหมายเห็นว่ากฎหมายระหว่างประเทศ ไม่ใช่กฎหมาย แต่เป็นธรรม เนียมปฏิบัติระหว่างประเทศเพราะไม่มีสภาพบังคับที่เด็ดขาด • ความเห็นแย้ง คือ มีการบีบคั้นให้ต้องกระทา เช่น • การบอยคอร์ด (ตัดความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ) • การเอาชื่ออกจากการเป็นสมาชิกองค์กร • ตัดความสัมพันธ์ทางการทูต
- 40. • ที่มาของกฎหมายระหว่างประเทศ • สนธิสัญญา เช่น กฎบัตรสหประชาชาติ สนธิสัญญาเจนีวา • จารีตประเพณี = แนวทางปฏิบัติ • หลักกฎหมายทั่วไป • ประเภทของกฎหมายระหว่างประเทศ • คดีเมือง •ภาคสันติ •ภาคสงคราม • คดีบุคคล เช่น การให้สัญชาติ กฎหมายขัดกัน • คดีอาญา
- 41. กฎหมายลายลักษณ์อักษรจัดหมวดหมู่ได้เป็น • บัญญัติโดยฝ่ายนิติบัญญัติ เช่น พ.ร.บ. • บัญญัติโดยฝ่ายบริหาร เช่น พ.ร.ก. พ.ร.ฎ. กฎกระทรวง • บัญญัติโดยองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น • ข้อบัญญัติจังหวัด • เทศบัญญัติ • ข้อบังคับสุขาภิบาล • ข้อบังคับกรุงเทพมหานคร • ข้อบัญญัติเมืองพีทยา
- 44. นิยาม •ลาดับศักดิ์ของกฎหมาย คือ ลาดับความสูงต่าของกฎหมายที่ไม่ เท่าเทียมกัน พิจารณาจากองค์กรที่มีอานาจในการออกกฎหมาย •มีความสาคัญ ในการยกเลิกกฎหมาย •กฎหมายลาดับต่ากว่าขัดกับกฎหมายสูงกว่าไม่ได้ •กฎหมายลาดับเท่ากับอันใหม่ทับอันเก่า
- 45. เกณฑ์ที่ใช้ในการกาหนดศักดิ์ของกฎหมาย • ใช้เกณฑ์ผู้บัญญัติและชนิดของกฎหมาย ชนิดของกฎหมาย องค์กรที่ออก รัฐธรรมนูญ รัฐสภา พระราชบัญญัติ พระราชกาหนด รัฐสภา ฝ่ายบริหาร พระราชกฤษฎีกา ฝ่ายบริหาร กฎกระทรวง กระทรวง ข้อบังคับท้องถิ่นและ การปกครองลักษณะพิเศษ ท้องถิ่น
- 46. ลาดับศักดิ์ของกฎหมาย รัฐธรรมนูญ พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญ พ.ร.บ. พ.ร.ก. ประมวลกฎหมาย พ.ร.ฎ. กฎกระทรวง กฎหมายองค์กรส่วนท้องถิ่น