2. Fjala "eklips" do te thote "zenie" ose "mbulim". Eklipsi eshte hija qe
krijohet mbi siperfaqen e nje objekti hapesinor.Ne njohim dy lloj
eklipsesh: Eklipsi i Diellit dhe Eklipsi i Henes.
3. Zënia e Hënës (Eklips)
Toka e ndriçuar nga Dielli hijen e saj e hedh në anën e kundërt. Pasi diametri i Diellit
është shumë herë më i madh se i Tokës, gjerësia e hijes konike në largësinë e hënës
nga Toka është 2,6 herë më e madhe se diametri i hënës. Kur Hëna hyn në hijen e
Tokës, atëherë nuk mund të ndriçohet nga Dielli dhe paraqitet eklipsi i saj.
4. Pra zenia e Henes behet vetem kur Hena eshte ne fazen e
plote.Zenia e Henes mund te jete e plote kur Hena hyn plotesisht
ne hijen e Tokes dhe e pjeserishme kur vetem nje pjese e Henes
hyn ne hijen e Tokes .
5. Gjate nje viti
mund edhe te
mos ndodh
asnje
zenie,por
mund edhe te
ndodhin tri
zenie te Henes
6. DIELLI
HENA
TOKA
Zenia e Diellit behet gjate fazes se Henes se re, kur Hena
gjendet ne konjuksionin e saj, perkatesisht kur Hena
gjendet ndermjet Tokes dhe Diellit, Eklipsi mund te
paraqitet vetem kur Hena e re gjendet afer ekliptikes qe
do te thote afer nyjave te rruges se Henes.
7. Gjate nje viti rregullisht kemi nga 2 zenie te Diellit, mund te
kemi 3 dhe 4, por, ne qofte se zenia e pare ndodh ne fillim te
janarit, atehere mund te kemi 5 zenie.
8. Nga pikat e ndryshme te siperfaqes se Tokes eklipsi i Diellit shihet
ndryshe dhe nuk fillon ne te njejten kohe.Nese Hena gjendet afer
Tokes, atehere mund te behet zenia totale e Diellit,por nese Hena
gjendet me largesi me te madhe nga Toka atehere behet zenia unazore
e Diellit.
9. Hena e re dhe Hena e plote gjate nje muaji (29,5 dite) nderrohen vetem nje here,
atehere eshte dashur qe per qdo muaj te ndodhe nga nje zenie e Henes dhe e
Diellit. Por, per shkakun se Toka dhe Hena nuk shtrihen ne te njejtin rrafsh.Kur
Hena eshte ne hije ose afer tyre d.m.th. ne pikat ku priten trajektoret e Tokes dhe
te Henes dhe nese Hena esht ne Perigje (me afer Tokes 383.300 km), vjen deri te
zenia e Henes ose e Diellit.
10. Zenia e Henes shihet nga qdo pike e
siperfaqes se Tokes, te cilat jane te
kthyera kah Hena, derisa zenia e
Diellit shihet vetem nga nje hapesire
relativisht te ngushte e cila gjeresine
me te madhe mund ta kete 270 km,
ndersa prej pjeseve tjera te Tokes nuk
shihet.Hija e Henes zhvendoset neper
siperfaen e Tokes prej perendimit kah
lindja me nje shpejtesi 1 km/sek.
11. Gjeresia e vogel e hijes dhe shpejtesia e madhe e
levizjes se saj bejne qe zenia e Diellit ne nje vend
te zgjase vetem 7 minuta. Per ta parapare diten e
zenies se Diellit eshte mjafte e thjeshte. Por per te
caktuar kohen e sakte te zenies dhe vendin ne Toke
prej te cilit mund te shihet ajo, eshte mjafte e
veshtire.
12. Ne te kaluaren, njerezit nuk e kuptonin dukurine e zenies se Henes dhe Diellit ata
mendonin se keto zenie paraqesin ''lajmetare te fatkeqesive''
Tani zeniet e Diellit dhe te Henes parashihen me saktesi dhe percillen me interesim
te posaqem, sepse shfrytezohen per studime te metejme. Per shembull zenia e
Diellit shfrytezohet per studimin e kromosferes dhe korones se tij
13. Rreth vitit 2500 p.e.sone Babilonasit per te paren here kishin gjetur ciklin
e zenies se diellit dhe te henes. Ndersa ne Siri rreth vitit 1223 p.e.sone
pershkruhet gjeresisht zenia e diellit (5 mars). Po nje pershkrim te tille te
plote na lene edhe babilonasit, por disa qindra vite me vone, me 763
p.e.sone (15 qershor). Pershkrimi i sakte i zenies se diellit nga greket e
lashte vije pake me vone, dyqind vite me vone, kur me 585 p.e.sone Talasi
i Miletit beri parallogaritjen per daten 25 maj.
