Renacimiento General + Quattrocento

2. • Referentes Históricos e características
xerais: páxinas 179-181

3. QUATTROCENTO

5. URBANISMO E
ARQUITECTURA
• Urbanismo como marco da arquitectyra.
• Propostas de ciudades novas.
• Propostas novas para a organización de
xardíns.
• Arquitectura relixiosa e civil seguen os
postulados vitruvianos de “firmitas, utilitas
e venustas”.

7. HOSPITAL DOS
INOCENTES.
BRUNELLESCHI

9. Arquitectura do Quattrocento
• A rexión onde se experimenta unha maior atracción pola
arquitectura clásica será a Toscana e, máis concretamente, a
cidade de Florencia.
• O Renacemento rompe co estilo gótico, tomando como modelo a
arte da antiga Roma, da que utiliza os mesmos cánones clásicos.
• Elementos habituais de soporte: as tres ordes gregas: dórica,
xónica e corintia. Tamén se engaden as dúas ordes romanas:
toscana e composta.
• Elementos de cuberta: o arco de medio punto, a bóveda de canón e
a cúpula de media laranxa (en lugar do ciborio medieval).
• O primeiro exemplo de arquitectura plenamente renacentista é a
cúpula de Santa María dei Fiori de Brunelleschi, en Florencia.
• Revisar páxinas 184-185.

10. BRUNELLESCHI

11. CÚPULA DE SANTA MARÍA
DEI FIORI
• FICHA Nº59 (p. 196)

13. BRUNELLESCHI
San Lorenzo de Florencia

14. IGREXIA DE SAN LORENZO.
BRUNELLESCHI
• FICHA Nº60 (p. 197+
turincondelahistoria.blogspot.com)

15. San Lorenzo de Florencia

16. A ARQUITECTURA
CIVIL
Séculos XV e XVI

17. • A utilitas vitruviana é a norma que se impuxo
nas novas formulacións teóricas e prácticas
da arquitectura civil dos séculos XV e XVI.
• O palacio e a vila foron (xunto a outras
tipoloxías como os hospitais, os teatros ou as
bibliotecas), os receptores das novas
correntes artísticas, desde o clasicismo
ortodoxo de Alberti ata o clasicismo persoal
de Palladio.

18. Os Palacios
• Tamén teñen forma cúbica, coroada por unha cornixa, e
molduras horizontais que separan os tres pisos,
estruturados en tres ordes: toscana ou dórica, xónica e
corintia.
• A fachada, na que destaca a pouca importancia da portada
principal, presenta numerosas ventás que alixeiran a
sensación maciza, aínda que en conxunto conserva un
carácter defensivo. Iso reflíctese no uso dun almofadado
groso na parte inferior e máis lixeiro nas dúas plantas
superiores.
• Outra característica importante do palacio italino é a
organización interna do cortile ou patio central.
• Exemplos: Palazzo Medici-Riccardi de Michelozzo
(Florencia), Palazzo Rucellai de Alberti (Florencia), Palazzo
Pitti de Brunelleschi (Florencia), Palazzo do Té de Giulio
Romano (Mantua).

19. MICHELOZZO
Palacio
Medici-Riccardi
Florencia

20. PALAZZO MEDICI-RICARDI
• FICHA 61 (p. 198)

21. L. B. ALBERTI
Santa María Novella
Florencia

22. FACHADA DE SANTA MARÍA
NOVELLA
• 2FICHA 61 (p. 199)

23. L. B. ALBERTI
Palacio Rucellai
Florencia

24. PALAZZO RUCELLAI
• FICHA 63 (p. 199)

26. ESCULTURA DO QUATTROCENTO

27. • En Italia iníciase en Florencia con Ghiberti
e Donatello, para chegar no Cinquecento
á madureza coas propostas de
Michelangelo e posteriormente ao
manierismo de Giambologna e Benvenuto
Cellini.

28. • Evoluciona progresivamente inspirándose en
modelos clásicos. No Trecento (s. XIV) as
capitais da arte foron as ciudades toscanas
de Siena e Pisa, mentres que no
Quattrocento, o centro principal foi Florencia.
• O primeiro exemplo de escultura renacentista
é a Porta do Paraíso do Baptisterio de
Florencia, de Ghiberti:
– Exculpe as escenas aplicando a mesma
perspectiva xeométrica que usan os pintores.
– Xoga hábilmente coa gradación dos relevos.

29. BRUNELLESCHI
GHIBERTI

30. Escenas en las Puertas del
Paraíso (Lorenzo Ghiberti) :
1. Adán y Eva 2. Caín y Abel
3.Noé 4. Abraham 5. Isaac con
Esaú y Jacob 6. José
7. Moisés 8. Josué 9. David 10.
Salomón y la reina de Saba.

32. PORTA DO PARAÍSO
• Ficha 71. Páxina 208

33. • Dende o punto de vista formal:
– Busca a proporcionalidade, retomando o cánon de 9
cabezas de finais do período clásico grego.
– Utilízase o contrapposto, e as pernas abertas en
compás.
– Un dos exemplos que resumen mellor estas
características é o David de Donatello ou, na serie
dos profetas o profeta Habacuc (chamado Il Zuccone
-o calvo-), debido a súa grande expresividade.
– Máis adiante, a fináis de século, as representacións
escultóricas gañan movilidade e expresividade, como
as onras de Heracles e Anteo de Pollaiolo ou o David
de Verrochio.

34. DONATELLO
San Jorge

35. DONATELLO
David

36. DAVID de DONATELLO
• Ficha 72. Páxina 209

37. Antonio
POLLAIOLO
Heracles e Anteo

38. DONATELLO
Verrocchio

39. • Técnica: has desarrolladas ate o momento.
• Temática: haxiografía (vidas de Santos) e temas
bíblicos habituais. Engándese novas temáticas:
– Espidos.
– Temas mitolóxicos.
– Retratos de busto.
– Retrato ecuestre;
• Esta temática supón a recuperación dunha tipoloxía escultórica
clásica, en clara referencia á escultura ecuestre de Marco
Aurelio.
• Significa a afirmación da gloria, a fortuna, a permanencia na
historia e a inmortalidade do personaxe.
• Exemplos importantes: Il condotiero Gattamelata de Donattelo
(Padua), o monumento Il Colleoni de Verrochio (Venecia).

40. DONATELLO
Gattamelata
Padua

41. VERROCCHIO
Il Colleoni
Venecia

42. ESTATUA ECUESTRE AO
CONDOTTIERO
GATTAMELATA
• Ficha 73. Páxina 210

43. • Por último destacan os monumentos
funerarios e as cantorías (balcóns para o
coro); por exemplo:
– Tumba de Inocencio VIII de Pollaiolo, na
Basílica de San Pedro do Vaticano.
– Cantoría para a catedral de Florencia de
Donatello e Lucca della Robbia.

44. Antonio
POLLAIOLO
Tumba de
Inocencio VIII

45. DONATELLO
e LUCA DELLA ROBBIA
Cantoría do Duomo de Florencia

46. PINTURA DO QUATTROCENTO

47. • As súas raíces están en Giotto, aínda que o
verdadeiro renovador e introdutor da pintura
renacentista foi o florentino Masaccio, que se separa
da tradición gótica para abrazar a investigación sobre
o espazo arquitectónico de Brunelleschi e Alberti.
• A súa Trindade recolle as leis da perspectiva
matemática, que anticipa soluciónss arquitectónicas
de Brunelleschi.
• En colaboración co seu maestro Masolino da
Panicale, Masaccio resume o novo espírito pictórico
nos frescos da Capela Brancacci da igrexa do
Cármine de Florencia.

48. MASACCIO
Trinidad, en Santa María Novella

49. A TRINDADE
• Ficha 82. Páxina 219

50. CAPILLA BRANCACCI, Florencia

51. MASACCIO
El tributo de la moneda
En la Capilla Brancacci, Florencia

53. O TRIBUTO Á MOEDA
• Ficha 81. Páxina 218

54. • Características xerais:
– Representación dos rostros de xeito cada vez máis
realista, intentando reflectir fielmente os trazos do
retratado.
– Grande interese pola natureza e o paisaxe, pero sin o
detallismo da escola flamenca.
– Gusto por desenvolver volumes e perspectiva, así como
polas vestiduras, que interpretan con maior elegancia.
– Interese pola harmonía compositiva, ata o punto que a
miúdo dispóñense as pinturas organizadas de xeito
xeométrico, especialmente en forma triangular.
– Temáticamente se mestura a pintura relixiosa coa pagán.
– Destaca a importancia que adquire o debuxo; o pintor
desta centura está obsesionado pola profundidade e o
encadre das figuras.
– As técnicas máis utilizadas son o fresco e a témpera
(temple). A finais do século XV, engádese o óleo (máis
lienzo, menos retablos).

55. • ESCOLA FLORENTINA. Converteuse na
iniciadora do estilo, con artistas tan
importantes como Masaccio, Fra Angelico,
Filippo Lippi, Paolo Uccelo e Botticelli.
• Piero della Francesca, formado en Florencia,
traballou en Urbino para a familia Montefeltro
e pintou na igrexa de San Francesco
d`Arezzo un dos conxuntos ao fresco máis
revolucionarios do Renacemento, A lenda da
Vera Cruz.

56. FRA
ANGÉLICO

57. A ANUNCIACIÓN
• Ficha 83. Páxina 220

58. FRA
FILIPPO
LIPPI

59. PAOLO UCCELLO

60. BOTTICELLI
Nacimiento de Venus
Uffizi, Florencia

61. BOTTICELLI: La primavera. Uffizi, Florencia

62. PIERO DELLA
FRANCESCA

63. PIERO DELLA
FRANCESCA
Retratos de Federico de
Montefeltro y su esposa
Battista Sforza

64. PIERO DELLA FRANCESCA
Vírgen con santos
Pinacoteca Brera, Milán

65. PIERO DELLA FRANCESCA
Madonna de Senigallia
Urbino

66. MADONNA DE SENIGALLIA
• Ficha 84. Páxina 221

67. • ESCOLAS DO NORTE. Autores
destacados:
– Andrea Mantegna: Cámara dos esposos
(Palacio Ducal de Mantua).
– Giovanni Bellini (Ferrara).
– Il Perugino e Il Pinturicchio, precursores das
formas pictóricas de Rafael o de
Michelangelo no Cinquecento.

68. MANTEGNA

70. BELLINI

71. PERUGINO