3. O Renacemento:
unha nova concepción da arte
►Se a Idade Media a arte tiña unha función
especialmente relixiosa, o Renacemento
promoveu a recuperación da arte da
antigüidade grecorromana. Aínda que os
contidos relixiosos subsistiron (escenas
bíblicas, imaxes de santos...), os pintores e
escultores abríronse a novos temas
profanos xurdidos da mitoloxía clásica.
5. O Renacemento:
unha nova concepción da arte
►Veu modificar os estilos
artísticos da Idade Media que
foron principalmente o
románico (XI-XII)e o gótico
(mediados do XII ata ben
entrado o s. XVI).
6. O Renacemento:
unha nova concepción da arte
►Falamos de Renacemento porque se
abre un tempo novo en todas as
disciplinas do saber, retómanse os
coñecementos e parámetros artísticos
da Antigüidade grecorromana.
►Neste momento o ser humano pasa a
ser o centro do Universo.
7. O Renacemento:
unha nova concepción da arte
►Xorde en Italia (quatroccento) a partir do
século XV ligado ao movemento humanista.
►No resto de Europa mantense un estilo
gótico serodio.
►En Italia distinguimos dúas etapas no
Renacemento:
►Quatroccento (XV)
►Cinquecento (XVI)
8.
9. O Renacemento:
Artistas e obras importantes
► Leonardo Da Vinci. Entre os seus cadros máis
famosos destacan: A Gioconda, A Derradeira
Cea...
► Miguel Anxo. Como escultor realizou o David, a
Piedade do Vaticano, o Moisés... Como pintor. O
Xuízo final da capela e outros frescos da Capela
Sixtina como a Creación de Adán... Arquitectura:
cúpula do Vaticano.
► Rafael. Pinturas: Escola de Atenas e Os
desposorios da Virxe...
10. O Renacemento:
Vila Capra
► Cúpula.
► Arquitrabe.
► Friso.
► Frontón.
► Columnata.
► Podio.
► Tomaron como
referencia os templos
grecorromanos.
12. A Primavera:
Sandro Boticelli
► A pintura mostra unha escena mitolóxica en que
aparecen de esquerda a dereita os seguintes
personaxes:
1. Mercurio. Deus do entendemento.
2. Cupido apunta cara as Tres Grazas.
3. Flora transformación da ninfa Cloris.
4. Céfiro: deus do vento.
5. As Tres Grazas (beleza, virtude, fidelidade)
6. Venus (deusa do amor)
7. Ninfa Cloris.
14. A Primavera:
Sandro Boticelli. Alegoría e intrepretación
► Unha alegoría representa unha idea a
través de símbolos, estes poden ser
figuras humanas, animais...
► O cadro mostra unha escena mitolóxica
en que Cefiro, deus do vento, acosa á
ninfa Cloris, e tómaa por esposa á forza.
Posteriormente o deus arrepentido
transfórmaa en Flora e regálalle un xardín
onde hai unha primavera eterna.
16. Renacemento
Importancia do retrato
► A idea do humanismo de
colocar ao ser humano no
centro do mundo converteuno
en centro do interese
artístico.
► Isto vai provocar un
incremento de retratos de
principies, nobres, burgueses
que quixeron deixar a súa
imaxe para a posteridade.
► O artista vaise ver reflectido
no autorretrato. Imaxe de
marca, de prestixio.
Autorretrato. Alberto Durero. 1498.
17. Mecenas
► Persoas que facilitaban, material ou
politicamente, o desenvolvemento artístico
e intelectual.
► Podían ser Papas ou bispos (Nicolás V,
Alexandre VI) ou grandes señores e
burgueses que adquiriron poder
económico e político pola prosperidade
das cidades italianas como o caso dos
Sforza en Milán ou Medici en Florencia.
18. Mecenas
As cidades
► O Renacemento iniciouse nas cidades italianas
onde os nobres e os príncipes se rodearon de
artistas, literatos e filósofos e financiaron as
súas obras, converténdose nos seus mecenas.
► No século XV, Florencia era unha próspera
cidade-estado gobernada polos Medici, unha
rica familia de comerciantes, artesáns e
banqueiros que foron mecenas de grandes
artistas e converteron a súa cidade no berce do
Renacemento.
19. Florencia
1. Palacio dos Medici
2. Palacio Pitti
3. Ponte Vecchio
4. Basílica de San Lourenzo
5. Panteón dos Medici
20.
21. Pedro de Medici encarga a
Gozzoli este fresco para
decorar o seu palacio. Cortexo
aos Reis Magos (1459), aparecen
algúns membros dos Medici.
O asunto relixioso é un pretexto
para a glorificación familiar.
22. Mecenazgo
Os Medici en Florencia
► Entre 1389 e 1537, a
familia Medici gobernou
en Florencia.
► A cidade converteuse
nun grande enclave
comercial.
► Importante centro do
humanismo e
Renacemento.
► Lourenzo de Medici foi o
máis destacado.
Lorenzo de Medici. Bronzino
23. Lorenzo de Medici
O promotor de Florencia
► Lorenzo de Medici quixo facer a súa
cidade maior e máis fermosa.
► Fixo trazar novas rúas e construír novos
palacios e edificios.
► Amaba rodearse dos que sobresaían nas
artes e protexía ás xentes das letras.
► Para que a xuventude puidese dedicarse
ao estudo fundou a Universidade de Pisa.
24. Lorenzo de Medici
O promotor de Florencia
► Grande amante das letras e das artes.
► Protexeu a artistas como Botticelli,
Leonardo, Miguel Anxo.
► Formou un círculo de humanistas para
estudar aos filósofos gregos nos que
participaron Ficino e Pico de la Mirándola.
► Fundou a Biblioteca Laurenciana, que
reuníu gran cantidade de obras clásicas.
► Alcumado como O Magnífico.
25. Ottavio Vannini: Lourenzo o Magnífico rodeado de aristas. 1642. Lorenzo creou unha
academia: O Xardín de San Marcos, onde os novos artistas como Miguel Anxo aprendían as
Técnicas e copiaban esculturas clásicas.
27. Renacemento Italiano
Etapa Arquitectos Pintores Escultores
Quatroccento
Brunelleschi.
Alberti.
Filippo Lippi.
Botticelli.
Piero de la Francesca
Masaccio.
Donatello
Ghiberti
Cinquecento
Bramante
Miguel Anxo
Palladio
Leonardo da Vinci
Miguel Anxo
Rafael
Giorgione
Miguel Anxo
Cellini
28. Renacemento Italiano
Arquitectura Pintura Escultura
Características
Búsqueda do espazo
harmónico.
Elementos sinxelos e
ordenados.
Proporcionalidade matemática.
Elementos clásicos: lintel, friso,
columnas gregas.
Arco de medio punto.
Cúpula.
Igrexas, palacios e outras obras
civís.
Leis da perspectiva: lineal e
aérea.
Temas: mitoloxía clásica,
relixiosos, retrato
psicolóxico.
Mostrar a natureza
idealizada.
Quatrocento:
proporcionalidade.
Cinquecente:
Máis volume e o emotivo.
Proporcionalidade e
harmonía.
Imitación da escultura
Clásica.
Esculturas exentas ou
relevos.
Quatrocento:
proporcionalidade.
Cinquecente:
Máis volume e o
emotivo.
Artistas
Brunelleschi
Alberti
Bramante
Miguel Anxo
Palladio
Boticelli
Leonardo da Vinci
Miguel Anxo
Rafael
Giorgione
Donatello
Ghiberti
Miguel Anxo
Cellini
32. San Lourenzo de Florencia
► Edificio con planta de cruz latina.
► Con tres naves.
► A central e máis alta e longa.
► A central ten unha cuberta alintelada con
casetóns.
► As laterais cuberta de bóveda de arista con
arcos de medio punto e capiteis de orde
composto.
► Proporcionalidade e harmonía.
► Diferenza co gótico: templo alintelado fronte ao
gótico abovedado. Capiteis de orde composto.
34. ► Piero de la
Francesca, na
representación do
Duque de Urbino,
realiza un retrato
que mostra a
realidade, por outro
lado outorga á
personaxe unha
dignidade que
achega a obra á
antigüidade clásica.
► Outra característica
é a definición do
volume da obra.
35. ► Na escultura de
Donatello representa ao
mozo David que acaba
de derrotar a Goliat a
quen lle acaba de cortar
a cabeza coa súa
propia espada.
► A escultura é de bronce
un material moi utilizado
durante o Renacemento
► Dáselle grande
importancia a expresión
de serenidade de David
ante a morte de Goliat.
► O triunfo da intelixencia
fronte a brutalidade.
36. Renacemento:
quatrocento escultura
►Interésanse pola representación do corpo
humano, seguindo os modelos clásicos en
canto a proporcións e ao tratamento do
espido.
►Donatello expresou nos seus traballos a
elegancia e infundiulles ás súas figuras
unha vitalidade ata daquela descoñecida.
►Lourenzo Ghiberti destacou pola realización
dos relevos das portas do baptisterio de
Florencia.
39. Renacemento quatroccento
pintura
►Perspectiva lineal.
►Representación da natureza.
►Afondamento na psicoloxía das
personaxes.
►Massaccio, Piero de la Francesca e
Botticelli son os pintores máis
representativos.
►Este último coverteu en imaxes os símbolos
empregados polos humanistas, recreando
un mundo mitolóxico de sensibilidade e
beleza.
44. Renacemento cinquecento
► No s. XVI, a capital da arte trasladouse de Florencia a
Roma e iniciouse un período de maduración do
Renacemento que se coñece como Cinquecento.
► Arquitectura: ao longo do s. XVI os papas exerceron un
gran mecenado sobra as artes. Xulio II iniciou a
construción da basílica de San Pedro do Vaticano e
encargoulle as obras a Bramante e Miguel Anxo.
► No norte de Italia destacou Andrea Palladio autor da Villa
Capra, que puxo ao servizo da burguesía os elementos
arquitectónicos dos templos clásicos.
46. Elementos destacables na basílica
de San Pedro do Vaticano
► A igrexa presenta unha pranta de cruz latina.
► Os elementos máis destacos son: a cúpula, a
fachada e os brazos da praza de San Pedro.
► Na cúpula atopamos columnas acaroadas de orde
xónica e fuste liso; sobre estas, un entaboamento
individual.
► A fachada principal ten un carácter clásico.
Composta por dous niveis, inferior: temos
columnas de orde corintia. A fachada na parte
central ten un frontón triangular sobre o
entaboamento.
56. Miguel Anxo Buonarroti
►Tamén considerado un xenio universal,
cultivou varias artes, pintura, arquitectura,
escultura, importantes estudos de
anatomía, enxeniería e fisioloxía.
57. Miguel Anxo
Buonarroti
Os seus maiores
aportes foron na
escultura de
tamaño colosal e
acentuadorealismo.
Traballou no
decorado do
teito e costados
da Capilla
Sixtina.
Como arquitectointerveu naconstrución da
grande cúpula da
Catedral de San
Pedro en Roma.
58. Renacemento: Miguel Anxo
escultor
►Miguel Anxo: o maior escultor
do seu tempo e un dos máis
grandes artistas da historia.
►A súa obra xa non se centra na
procura das proporcións e do
equilibrio, senón na expresión
de sentimentos: David, A
Piedade, Moisés...
65. Monumento a Pablo Iglesias
Praza co mesmo nome no barrio do Castrillón (A Coruña)
O escultor ten unha clara influencia
da idea escultórica de Miguel Anxo
67. Creación de Adán
► Nesta escena Deus crea a Adán.
► De esquerda a dereita aparece Adán, recostado
na terra, cun brazo estirado e co dedo a sinalar e
case tocando a Deus que lle dá a vida.
► Deus nesta escena é representado cun aspecto
de ancián e envolto nunha túnica de cor púrpura.
Está no ceo rodeado de querubíns.
► O poder de Deus está simbolozado no contacto
entre os dedos entre Adán e Deus que lle deu a
vida.
68. O artista renacentista
fronte a Idade Media
►Os artistas do Renacemento tentaron
representar a realidade, a natureza e os
seres humanos en toda a súa complexidade
e beleza.
►A arte medieval xiraba ao redor da relixión e
a súa función era a de explicar os dogmas
da fe cristiá, reafirmar o poder de Deus e da
Igrexa, servir de ofrenda a Deus...
69. ► A Persepctiva
► Plasmar a terceira dimensión en
pintura é difícil porque hai que
representar un mundo
tridimensional nunha superficie
plana.
► O que se fixera durante o Gótico
para crear sensación de
profundidade fora superpoñer as
figuras ou os escenarios, ou
ben, facer máis grandes as
figuras en primeiro termo, e máis
pequenas as máis afastadas,
pero sen garda proporción
ningunha.
► Os recursos técnicos no
renacemento mellorarán
moitísimo para dar profundidade
as súas obras.
Desposorios da Virxe. Rafael
71. ► Perspectiva lineal ou
xeométrica ou euclidiana.
► Téntase plasmar a terceira
dimensión abrindo no fondo
da escena un burato
imaxinario (punto de fuga)
que permite a ilusión óptica
de ver calquera paisaxe ou
espazo con sensazon de
profundidade.
► Tamén incorporan marcos
arquitectónicos nas escenas
que daban sensación de
profunidade.
Desposorios da Virxe. Rafael
73. Anunciación. Frei Angélico. 1428
► Este retablo aínda recorda a
pintura gótica pola súa
disposición e o seu hieratismo,
pero xa se introduce un marco
arquitectónico e unha porta
(punto de fuga) que proporciona
profundidade.
74. Virxe das Rochas. Leonardo
► Perspectiva aérea
ou atmosférica
► Permite lograr a
terceira dimensión
a base de pintar o
aire, isto
conséguese coa
técnica do sfumato
mediante o cal
esvaecen os
contornos e os
detalles e
modifícase a cor.
75. A tempestade. Giorgione. 1508
► Perspectiva aérea ou atmosférica
► A natureza é a protagonista. O pintor consegue a
profundidade grazas aos cambios cromáticos da paisaxe,
desde tonalidades cálidas (ocres) nun primeiro termo, a
outras máis frías (azuis e grises) ao fondo.
77. Miguel Anxo: pintura
►Miguel Anxo decorou a Capela Sixtina
na que representou a Creación do
Mundo e o Xuízo Final. Estes frescos
reflicten unha concepción volumétrica
da pintura, xa que as súas figuras
están dotadas dun volume case
escultural.
82. Renacemento: Leonardo da Vinci
►Leonardo da Vinci foi un
modelo de artista do
Renacemento,
excepcionalmente dotado para
a creación artística e a ciencia.
Entre as súas pinturas
destacan: A Gioconda e A
Derradeira Cea.
83. Naceu en 1452 en Vinci e se
criou en Florencia, onde
estivo de aprendiz no taller
de Verrocchio.
Pouco se coñece da vida
persoal deste artista,
inventor e descubridor;
sábese que Leonardo
permaneceu solteiro y sen
fillos.
90. Renacemento: Rafael
►Rafael Sanzio considerado coma o
cume da pintura renacentista,
despunta polo seu absoluto dominio da
técnica, polos seus retratos e pola
elegancia e harmonía das súas
composicións. Sobresaen as súas
Madonne (virxes en italiano) e as
pinturas murais das Estancias do
Vaticano como a Escola de Atenas
1511.
95. Renacemento alemán
► Os artistas alemáns, ademais de pintar temas
relixiosos que trataron con grande austeridade,
realizaron numerosos retratos, paisaxes e cadros
mitolóxicos.
► O triunfo da Reforma luterana en Alemaña quitou
a pintura o contido relixioso que tiña en Italia e
noutros países católicos, por esta razón,
proliferaron os retratos, as paisaxes e os temas
mitolóxicos.
► Os artístas máis destacados foron: Durero, Hans
Holbein o Mozo e Lucas Cranach o Vello que foi
amigo persoal de Lutero.
97. Renacemento francés
►Francisco I foi o gran mecenas das artes.
►Atraeu á corte francesa un gran número de
artistas italianos entre eles Leonardo da Vinci.
►Os palacios renacentistas teñen un carácter
residencial. Nas súas fachadas empréganse as
ordes arquitectónicas clásicas.
►As cubertas son moi inclinadas, a dúas augas
e rematadas con elegantes chemineas e
bufardas.
98. Castelo de Chambord (XVI) é un
magnífico exemplo do refinamento do
Renacemento francés. Crese que
Leonardo da Vinci participou
no seu deseño.
99. Renacemento flamenco
► Presenta as seguintes características:
► Gusto polo detalle e polo realismo.
► Escaso uso de temas mitolóxicos da Antigüidade
grecorromana e dos temas relixiosos.
► Desenvolvemento do paisaxismo, das escenas
cotiás e dos retratos familiares.
► Ten un estilo propio, acorde aos gustos da
burguesía flamenca. O desenvolvemento artístico
está ligado ao desenvolvemento económico. A
burguesía que merca e encarga obras de arte.
100. Técnica ao óleo
► Técnica pictórica que se perfeccionou en Flandes
a partir do século XV e que terá moita influencia
posterior.
► Consiste en aglutinar os pigmentos de cores con
aceite.
► Ofrece moitas vantaxes ó pintor, entre outras, o
poder realizar a súa obra lentamente e sen présas
de acabado (ó contrario do que ocorría na pintura
ó fresco), o poder retocar a obra día a día, variar a
composición, as cores etc.
101. Pintores flamencos destacados
►Jan Van Eyck que perfeccionou a técnica en
óleo e realizou extraordinarios retratos como
O matrimonio Arnolfini e Van der Weyden
que pintou obras de temática relixiosa.
►Brueghel o Vello que mesturou as achegas
renacentistas con escenas de xénero de
tradición flamenca, que representaban
escenas da vida cotiá (festas populares,
mercados...)
103. Comentario
O matrimonio Arnolfini
► Nesta pintura vemos representado a Giovanni Arnolfini e á súa
dona Jeanne Cenami.
► O esposo parece bendicir á súa muller e ela ofrécelle a súa
man dereita; mentres, a man esquerda descansa no seu colo.
► Os esposos atópanse na súa alcoba unha estancia chea de
obxectos que o artista plasmou polo miúdo: a cama, a
lámpada, os zapatos, as laranxas, os rosarios, o espello. Todo
isto mostra a opulencia a familia.
► Chámanos a atención o espello que está situado tras os
esposos, onde aparece reflecita a parella. Este elemento dá
sensación de profundidade.
► A minuciosidade e o detalle de cada obxecto dan como
resultado un retrato realista.
106. Roger Van der Weyden
San Lucas debuxando á Virxe.
1440
O tema é relixioso pero
en segundo termo
móstrase unha escena
plenamente
representativa da vida
cotiá e das paisaxes
flamencas.
108. Brueghel o Vello
Os colleiteiros
►Esta obra é parte dun ciclo de seis obras sobre
os meses do ano.
►Representa o verán, concretamente os meses
de agosto e setembro.
►A escena móstranos uns campesiños a
traballaren, mentres outro grupo descansa
baixo unha árbore: uns comen, outros durmen
a sesta, outro parte unha fogaza de pan...
►Nesta pintura a paisaxe é cobra protagonismo,
non só como marco onde se representan as
figuras, senón como o verdadeiro tema central.
109. Renacemento en España
►Tivo un desenvolvemento tardío
pola forza do Gótico, que se
prolongou ata o século XV.
►A partir do século XVI, as
influencias de artistas italianos e
flamencos e as viaxes dos artistas
españois a Italia foron introducindo
o novo estilo.
110. Renacemento en España
Pintura
►Os pintores do Renacemento español do
século XVI adoptaron a nova linguaxe
renacentista (preocupación pola luz, a
cor e a perspectiva) e centráronse nos
temas relixiosos.
►Valencia foi o centro artístico máis activo,
cunha pintura de forte influencia italiana.
►Tamén destacarón os artistas casteláns
e os pintores de retratos de corte.
111. ESCOLA PINTORES
Valenciana Juan de Juanes
Castelá
Pedro Berruguete
Juan de Borgoña
Alonso Sánchez Coello
Extremeña Luis Morales
113. Renacemento en España
Pintura: O Greco
► Gran xenio da pintura renacentista en España.
► Chamábase Doménikos Theotokópoulos (1541-1614)
chamado O Greco pola súa orixe grega.
► Na súa xuventude viaxou a Italia, onde aprendeu dos mestres
renacentistas.
► Instalouse en Toledo en 1577, onde realizou obras mestras
que definiron un estilo moi persoal.
► A súa obra caracterízase por:
1. Cromatismo moi vivo: predominan as tonalidades
avermelladas e azuladas.
2. Contrastes de luz e oscuridade.
3. Complexidadade das súas composicións, repretas de figuras
alongadas que infunden espiritualidade no conxunto.
► Entre as obras destacan: O enterro do señor de Orgaz, O
espolio, O cabaleiro da man no peito.
117. Comentario
O enterro do señor de Orgaz
► A obra realizouse entre 1586 e 1588. Atópase na Igrexa de
Sto. Tomé en Todelo.
► A pintura está dividida en dous grandes niveis: un enterro e
unha visión divina do mundo celestial, ao que irá a alma do
defunto. Nesta visión divina represéntase o ceo dominado
pola figura central de Xesucristo Resucitado, que sentado nun
tron xulga como rei do universo a todas almas.
► Na parte alta aparece Cristo e a súa esquerda toda unha serie
de personaxes que miran a Deus: San Xoán Bautista, San
Paulo Apóstolo e Santiago o Maior. Na segunda fila atópanse
Santo Tomé e o resto dos apóstolos ao lado de Filipe II. Por
último atopamos unha serie de santos ao redor de Cristo;
baixo eles, a María Madalena e a San Sebastián. Baixo a
figura central aparece a Virxe María. Na parte esquerda
aparecen figuras do Antigo Testamento.
118. Comentario
O enterro do señor de Orgaz
► Embaixo, represéntase o milagre que tivo lugar en 1323,
cando ía a ser enterrado o señor de Orgaz: baixaron do
ceo Santo Agostiño e Santo Estevo e soterrárono coas
súas propias máns. A este enterro asistiron o párroco,
outros clérigos e algúns frades. Ao final destacaremos ao
Greco e máis ao fillo do pintor.
► Para conseguir a profundidade, O Greco utiliza unha
perspectiva no mundo terreal que consegue mediante a
superposición de planos de personaxes e escorzos.
Mentres que no mundo celestial, hai un perspectiva que
sitúa o punto de fuga en Deus e que empequenece aos
personaxes segundo se afastan del.
119. Renacemento en España
Escultura
►A escultura caracterizouse por intentar
plasmar os sentimentos relixiosos,
buscando a representación da
espiritualidade máis que a beleza.
►Os escultores traballaron sobre todo os
retablos, os monumentos funerarios e as
imaxes relixiosas de madeira
policromada.
►Os principais escultores foron: Bartolomé
Ordóñez, Alonso Berruguete e Juan de
Juni.
121. Renacemento en España
Arquitectura
► Plateresco: novos elementos decorativos en
edificios góticos. O nome ven da utilización
delicada de relevos, como os que realizaban os
prateiros: fachada da universidade de Salamanca.
► Clasicista: plenamente renacentista, introduciu os
modelos clásicos, columna, lintel, frontón.
Machuca: Palacio de Carlos V Alhambra de
Granada.
► Herreriano: ausencia decorativa, as liñas rectas,
volumes cúbicos. Sobria e xeométrica. El Escorial.
123. Definicións
► Fresco: pintura realizada sobre un muro con revoque de
cal húmida e coas cores disoltas en auga de cal.
► Herreriano: estilo arquitectónico do renacemento español
caracterizado pola ausencia decorativa, as liñas rectas,
volumes cúbicos. Sobria e xeométrica. El Escorial.
► Sfumato: efecto vaporoso que se obtén pola
superposición de varias capas de pintura extremadamente
delicadas, proporcionando á composición uns contornos
imprecisos, así como un aspecto de vaguedade e
distancia. Utilízase para dar unha impresión de
profundidade nos cadros do renacemento.
► Policromía:arte de pintar ou decorar con cores certas
partes dos edificios, estatuas, baixo relevos.