presentación de diapositivas sobre a arte barroca española

1. BARROCO ESPAÑOL O SÉCULO DE OURO 1º Arquitectur a O barroco galego Domingo de Andrade : Torre do Reloxo Fernando de Casas : Fachada do Obradoiro Simón Rodriguez : Fachada de Santa Clara 2º Imaxinería Escolas Gregorio Fernandez 3º Pintura Escolas Velázquez

2. A ARTE DO SÉCULO DE OURO As manifestacións artísticas do barroco hispano foron tan excepcionais que o século XVII pasou á historia como o Século de Ouro das artes e das letras A España de principios de século, escondía unha realidade económica e social moi dispar : · País moi condicionado polas ideas contrarreformístas · Cerrado ó exterior · Perda da hexemonía europea · Forte crise económica (empobrecemento xeral) · Carece do carácter europeo de grandes creacións urbanísticas · O principal cliente foi a Igrexa (escaseza de burguesía)

3. 2ª Etapa 2ª ½ SXVII Ornamental Galego 1ªEtapa 1ª ½ SXVII 3ª Etapa SXVIII Esaxerado Evolución da Arquitectura Barroca Española Corrente cortesá borbónica

4. Convento da Encarnación (Madrid) Cárcere de Corte (Madrid) Praza Maior (Madrid) 1ª Etapa 1ª ½ SXVII Barroco contido,austero. Forte influencia do Herreriano ou Escurialense

5. Preocupación urbanística / Unificación de fachadas

6. Retablo de Santo Estevo de Salamanca José de Churriguera Barroco Ornamental Na segunda metade do SXVII,enriqué- cese a decoración con elementos natu- ralístas (grinaldas de froitas),abstractos (placas recortadas, molduras partidas ). As fachadas énchense de movemento e proliferan as torres e cúpulas 2ª Etapa 2ª ½ SXVII Grandes columnas salomónicas,recubertas de elementos decorativos, molduras partidas, fornelas con figuras, unha decoración onde os dourados e a policromía xogan coa luz. Trátase dun estilo ornamental, recargado,exu- berante, denominado “Churrigueresco”

7. BARROCO GALEGO A cidade de Santiago sufre unha profunda remodelación. O cabido compostelán iniciou a construcción de tres prazas: praza da Quintana praza de Praterías praza do Obradoiro · Articúlanse en grandes espacios ós que se chega a través de accesos estreitos da época medieval o que permite xogar co efecto sorpresa. · Empregan fachadas telón ou pano que harmonízan as construccións de diferentes Estilos. · Por toda Galicia aparecen conxuntos barrocos : Remodélanse os mosteiros Constrúense pazos O fervor popular levanta en calquera aldea, unha torre,espadana, un retablo ainda que sexan sinxelas e pequenas as igrexas · O granito gris, outorga ós edificios un aspecto solemne · Os mecenas e clientes son o clero urbano e monástico pois son os beneficiarios económicos do sistema foral. Nos séculos XVII e XVIII, Galicia convírtese nun centro artístico importante

8. Placas Decoración xeométrica É abstracta,en forma de círculos,rectángulos,etc

9. Decoración vexetal É naturalísta en Forma de follas Ou froitos

10. O pazo Horreo

11. Praza do Obradoiro Praza de Praterías Praza da Quintana Praza de Acibecherías

12. Esquema románico Remodelación barroca

13. Revestimento da cabeceira da Catedral Peña de Toro Muro- pantalla, coroado por unha fermosa balaustrada que “agocha” as capelas da cabeceira.

15. Praza da Quintana Porta Santa decorada con esculturas do obradoiro do Mestre Mateo

16. Fachada- pano dividida en rúas por columas de orde xigante . Remata nun templete con frontón partido. Decoración de: trofeos militares,escudos, grinaldas de froitas e formas xeométricas Pórtico Real da Quintana

17. Pórtico Real da Quintana Peña de Toro / Domingo de Andrade

18. Torre da Berenguela ou do Reloxo (1676-80) Domingos de Andrade A torre configura a paisaxe urbana de Santiago e vai servir de modelo ás múl- tiples torres que se levantan nesta época pola xeografía galega

21. Casa da Parra Escaleira de S. Domingos de Bonaval Triple escaleira helicoidal, cunha estructura de grande audacia.

22. Fachada do Obradoiro Fernando de Casas Novoa (1738) Finalidade: · Integrar as torres · Cubrir e protexer o Pórtico da Gloria · Iluminar o interior da Catedral · Crear un espazo urbano, escenográfico que acolla ó peregrino

24. Fachada pantalla ,sen relación racional co interior. A estructura da fachada desmaterialízase grazas ás enormes ventás que cumplen coa función de iluminar o interior

25. Destaca o sentido ascensional cara a fornela a modo de transparente que preside a figura do apóstolo peregrino. A fachada suliña o movemento polas liñas quebradas, e polo feito de que as torres aparezan adiantadas en relación co corpo central. A decoración baséase no: · Estilo de placas (xogo de volumes xeométricos ) · Volutas que unen formas arqui- tectónicas (columnas,pilastras, arcos ,nichos) · Cúpulas pequenas e pináculos axudan a suliñar aínda máis o concepto de verticalidade e de escenografía.

26. Fachada de Santa Clara (Santiago de Compostela) Simón Rodríguez (1719-1726) Fachada-pano ou fachada telón a creada con fíns urbanísticos,sen que garde relación co espacio interior ( detrás da fachada hai un xardín)

28. Casa do Cabido (Santiago de Compostela) (1758) Fernández Sarela

30. 3ª Etapa SXVIII Barroco Esaxerado que convive con outro clasicísta de influencia francesa que chega a España coa nova dinastía dos Borbons

31. Fachada da Catedral de Murcia Praza maior de Salamanca

32. Fachada da Catedral de Valencia Casa do Marques de Dos Aguas (Valencia)

33. Palaco Real de Madrid (1735) Corrente cortesá borbónica ( SXVIII )

34. Palacio da Granxa (Segovia) Versión hispana dos modelos franceses

35. ESCULTURA BARROCA Cliente Principal · Igrexa · Espíritu Contrarreformísta · Acercamento da relixión o pobo Obras · Retablos · Pasos · IMAXINERÍA Técnica A) Talla en madeira+policromía Técnica do Estofado e das Carnacions B) Imaxes de vestir Estilo · Acusadamente Realísta · Tendencia ao expresionísmo e dramatísmo Escolas

36. ESCOLAS CASTELÁ ANDALUZA MURCIANA GREGORIO FERNANDEZ SALZILLO MARTÍNEZ MONTAÑÉS JUAN de MESA ALONSO CANO Realísmo patético Clasicísmo Naturalísmo Dinamísmo Preludio do Rococó

37. Imaxinería : Arte e técnica de tallar imaxes relixiosas Carnacións(Encarnado) : Dar cor ás partes que non estan ocultas polas vestiduras en pintura e escultura. Concretamente na imaxinería en madeira,esta recubríase con xeso sobre o que se aplicaba directamente a cor. Estofado (Dourado): A diferencia do Encarnado , o estofado require unha base de ouro sobre a que logo se pinta, raspando a seguir para que saian á luz xunto á cor as irisaciones brillantes e luminosas do ouro Vocabulario

38. GREGORIO FERNANDEZ -1605 -Trasládase dende Galicia a Valladolid( sé da corte real) - Impulsa a actividade artística, e crea un obradoiro no que forma unha escola -Características : Realísmo esaxerado e dramático : plasma a dor con moita sangue, realísmo polo tanto ferinte. Usa a policromía para acentuar o aspecto dramático da representación. Estudo anotómico realísta Rostros dramáticamente expresivos Os pregues das tea forman ángulos agudos que,ademáis de dar volume, engaden fortes contrastes de luz Creador de Tipos iconográficos que logo foron seguidos polos seus discípulos directos coma por escultores doutras zonas.

39. Piedade Eccola Castelá Talla. Madeira policromada

40. O corpo morto de Cristo parece esvarar do colo da Nai aumentando desa maneira o dramatísmo

42. Cristo Xacente Escola Castelá (Museo de Valladolid) Talla . Madeira policromada A policromía acentúa o patetísmo nas ferídas do costado.... Gran mestría no tratamento do nu

43. Martínez Montañés Cristo da Clemencia (Catedral de Sevilla) Escola Andaluza A obra responde con total precisión ós desexos dos clientes e ás normas dictadas por Trento

44. ¡Oh,la saeta, el cantar al Cristo de los gitanos, siempre con sangre en las manos, siempre por desenclavar! ¡Cantar del pueblo andaluz, que todas las primaveras anda pidiendo escaleras para subir a la cruz! ¡Cantar de la tierra mía que echa flores al Jesús de la agonía, y es la fé de mis mayores! ¡Oh, no eres tú mi cantar! ¡No puedo cantar ni quiero a ese Jesús del madero, sino al que anduvo en la mar! Antonio Machado A anatomía da figura está modelada cunha perfección naturalísta extrema inspirada nos modelos clásicos,sen máis símbolo da tortura ca propia crucifixión. O pano de pureza ë outra mostra da habilidade do artísta Cristo da Clemencia

45. Inmaculada (Catedral de Sevilla) A iconografia responde á exaltación conterrefor- místa dos temas marianos. Técnicamente a talla é un fermoso expoñente da imaxinería sevillana de aparente sinxeleza aínda que ten unha composición complexa (co- traposto,curva).O acabado presenta unhas carnacións brillantes e unhas roupas de rico estofado

46. Alonso Cano Inmaculada (Catedral de Granada) Aspecto fusiforme. O xiro da cabeza e a disposición das mans rachan coa simetría. Pedro de Mena Madalena penitente (1664) Destaca o virtuosísmo da talla,conseguindo un tratamento realísta das calidades, e unha fonda espiritualidade.

47. F. Salzillo Escola Murciana SXVIII

48. PINTURA BARROCA ESCOLA ANDALUZA ZURBARÁN MURILLO VELÁZQUEZ Cénit da pintura RIBERA (Tenebrísmo)

49. VELÁZQUEZ TRAXECTORIA ARTÍSTICA 1ª Etapa SEVILLANA 1610/23 Influencias Tenebrístas 1ª Etapa MADRILEÑA 1623/29 Nomeado pintor de cámara Temas mitolóxicos Retratos da família real Contácto con Rubens Maior interese pola luz 1 2

50. 3 Primeira VIAXE A ITALIA 1629/31 Estuda os grandes mestres Perspectiva aérea 2ª Etapa MADRILEÑA 1631/49 4 Introducción da paisaxe Retratos Temas Históricos

51. Segunda VIAXE A ITALIA 1649/51 5 Interese polos Rasgos psicoló- xicos Anticípase ó impresionísmo Etapa FINAL 1651/60 Período culminante Intensidade da perspectiva aérea 6

52. O augador de Sevilla (1620-1621) (Wellington Museum,Londres) 1

53. Vella fritindo ovos

54. Xesús na casa de Marta e María 1ª Etapa . Cadros de xénero no taller de Sevilla, o tratamento da luz(tenebrista), a paleta empregada(ocres, marróns,verdes), o detallísmo nos elementos de bode- góns e os modelos dos barrios baixos ,eran comúns a outros pintores do momento.

55. Os borrachos (1628-1629) 2

56. Pouco a pouco deslígase dos presupostos tenebrístas

57. A fragua de Vulcano (1630) 3

58. Rendición de Breda ou “ As Lanzas” (1634 Museo do Prado) 4

60. Exaltación moral no trata- Mento do vencido, Alegoría da Concordia

61. Unha pincelada cada vez máis solta,que Lle permite unha perfecta captación das calidades dos obxetos e da nebu- losa apariencia da paisaxe. No espacio ,representa unha gradación progresiva do terreo,desde o primeiro termo,onde se dispoñen os personaxes, ata a brumosa distancia onde se perde a vista,pasando por diferentes planos Intermedios. Perspectiva aérea ou “ pinta-la- atmósfera”

62. Píncipe Baltasar Carlos (1635) Museo do Prado Gran dinamísmo ,pinturas líquidas, onde desenvolve con madurez o tratamento aéreo da paisaxe

63. Filipe IV

64. O Conde-Duque de Olivares (1634) Museo do Prado

67. O neno de Vallecas

68. Inocencio X (1650) Galería Doria Pampili,Roma. De profunda captación psicolóxica. Cunha arriacada escala de cores vermallas 5

69. Modelos e influencias Francis Bacon (1949) (Informalísmo)

70. Venus do espello (1650) (National Gallery,Londres)

71. Introduce o espido, enmarcado en ricas roupas que potencian a súa beleza; a súa postura de costas e o rostro no espello xeran un punto de misterio na composición. O espello é tamen símbolo da apa- rencia, da vanitas do mundo que se tranforma co paso do tempo.

72. A vila de Médicis Museo do Prado Formúla a técnica impre- Sionísta como se ha en- tender no S XIX.. Cápta a atmósfera e a luz dun momento deter- minado.

73. As Meninas (1656) Óleo sobre lenzo (3,18X2,76m) Museo do Prado ,Madrid 6

77. Nas Meninas supera o propio tema do retrato dos personaxes represen- tados, para darnos unha nova inter- pretación da pintura ó presenta-lo acontecido “o outro lado do cadro”

79. Modelos e influencias As Meninas por Picasso

80. As fiandeiras (1657) Museo do Prado Síntese esencial do seu estilo maduro

81. Intelixencia e erudición no enfoque dos temas,consegue fundir perfectamente o tema mitolóxico coa escena de xénero nun todo harmónico.

82. Tema principal

83. ?