Arte gótica

Arquitectura gótica
Introdución (páx. 156-157 Vicens Vives)
►Dende o s. XII, novas técnicas
construtivas permitiron que xurdise un
novo estilo artístico: o Gótico.
►Nado en Francia, estendeuse por Occidente
e permitiu construír edificios máis altos e
luminosos.
►O desenvolvemento da economía e o
aumento da poboación nas cidades orixinou
a necesidade de novas construcións.

Introdución (páx. 156-157 Vicens Vives)
► Deste xeito, as cidades viron xurdir numerosos
grupos de canteiros, albaneis e carpinteiros,
dirixidos por mestres de obra e arquitectos, que
levantaron palacios para nobres e mercadores,
concellos para o goberno da cidade e lonxas para
os comerciantes.
► Pero por enriba de calquera outro edificio, a
cidade medieval elevou grandes catedrais,
símbolos do poder económico das cidades, e da
fe en Deus dos seus habitantes.

O estilo gótico
naceu en Francia.
Catedral de Reims

Lonxa de panos
Bruxes (Bélxica)
XIII

Arco oxival ou apuntado (páx. 156 Vicens Vives)
►Principais
características:
►Utilización dun
novo tivo de
arco, máis alto e
lixeiro que recibe
o nome de
oxival.

Bóveda de crucería (páx. 156 Vicens Vives)
► Bóveda de crucería ou
oxival. Formada por
tramos separados por
arcos oxivais.
► Cada tramo
integrábano dous
arcos cruzados que se
apoiaban sobre catro
puntos de soporte, en
columnas ou piares.

Bóveda de crucería (páx. 156 Vicens Vives)
► Coa nova bóveda,
elevábase a altura do
edificio e distribuíase
mellor o peso da
cuberta, ó non caer
directamente sobre os
muros.

Vidreiras de cores (páx. 156 Vicens Vives)
► Isto fai posible a
abertura de grandes
ventás cubertas con
vidreiras de cores.
Sainte Chapelle XIII

Arquitectura góticaArquitectura gótica
Vidreiras de coresVidreiras de cores (páx. 156 Vicens Vives)(páx. 156 Vicens Vives)
Sainte Chapelle XIII
Detalle
Tracería
(de pedra)
Armazóns
(horizontal)
Emplomado
(silueta das figuras)
Catedral de León
Detalle

Vidreiras de cores: rosetónVidreiras de cores: rosetón (páx. 156 Vicens Vives)(páx. 156 Vicens Vives)
Catedral de León
Detalle
Catedral de Notre Dame
Detalle

Arcobotantes e contrafortes (páx. 156 Vicens Vives)
► Para conter o empuxe
das bóvedas, nos
muros exteriores
utilizábase un
complexo sistema de
arcobotantes e
contrafortes que
repartían o peso e
reforzaban os muros.

Pináculos e frechas (páx. 156 Vicens Vives)
► Para decorar estes
elementos utilizábanse
pináculos que
remataban os
contrafortes e que se
coroaban con frechas.

Portada (páx. 156 Vicens Vives)
► Herdou os elementos
básicos do Románico:
grandes arquivoltas
decoradas con estatuas, un
tímpano no espazo central
e unha porta alintelada
dividida en dúas entradas
por un parteluz.
► Así e todo, a profusión dos
elementos decorativos
outorgaba unha maior
complexidade, e a maior
altura dos arcos
proporcionaba unha grande
esvelteza.
Catedral de Amiens

Gablete e gárgolas (páx. 156 Vicens Vives)
Gablete Gárgolas

Planta (páx. 157 Vicens Vives)
►A planta
continuou a ser
esencialmente,
de cruz latina,
cun brazo longo e
outro curto
(transepto)
Cruceiro
Transepto
Absidiolas
Nave central Naves laterais

ARQUITECTURA GÓTICA
Construcción (páx. 158 Vicens Vives)
► A construción dunha igrexa gótica
era moi cara.
► Financiábase fundamentalmente
coa contribución dos gremios de
artesáns e mercadores e a
colaboración do rei, dos bispos,
nobres e pobo raso.
► Ás veces a situación económica
non é boa, a cidade non pode
conseguir cartos para as obras e
estas paralízanse durante anos.
► Nalgunhas ocasións hanse de
deixar sen acabar as portadas ou
as altas torres, que non se
finalizarán nunca ou se farán moitos
séculos despois.

O Duomo de Milán iniciouse no século XIV, pero a súa
Portada e a parte exterior non foron rematadas ata o século XIX.

ARQUITECTURA GÓTICA
Quen participaba na construción? (páx. 158 Vicens Vives)
► Os canteiros moitas veces aprendían o
oficio dentro da familia.
► Algúns aprendices moi espertos
estudaban técnicas construtivas nos
libros de xeometría, aritmética e
arquitectura.
► Cos seus instrumentos de medición
(regras, compases, escuadros, etc.)
vaise poñer á fronte da obra da nova
catedral gótica.
► Os oficios para a construción son
variados, ademais de canteiros, había
albaneis que levantaban muros e
bóvedas, carpinteiros que fan os teitos e
portas...
► O oficio máis importante é o de canteiro,
as pezas deben encaixar perfectamente.
Estan organizados en loxas e marcan as
pedras que tallan cun símbolo que os
identifica.
Marca de canteiro

A construción
dunha catedral
gótica

O gótico na península Ibérica (páx. 162 Vicens Vives)
►Dous modelos
arquitectónicos:
gótico
setentrional ou
francés,
caracterizado
pola verticalidade
e a
ornamentación.
Catedral de Burgos

O gótico na península Ibérica
►E o gótico
cisterciense, no
que domina a liña
horizontal e a
austeridade
decorativa.
Claustro cisterciense
Sta. Mª de la Huerta (Soria)

► O modelo setentrional ou francés
atópase nos reinos de Navarra,
Castela e León (a partir do século
XIII) e as catedrais de León, Burgos
e Toledo son os exemplos máis
destacados.
► Tamén nos territorios conquistados
a partir do século XIII-XIV de
Andalucía e Extremadura.
► Caracterízase pola enorme
verticalidade, ampla decoración.
Utilización de arcobotantes e
contrafortes exteriores que permiten
a apertura de enormes fiestras con
vidrieiras que dan gran
luminosidade.
Catedral de León

Catedral de León

Interior catedral de León

► No século XV, a chegada
de arquitectos
centroeuropeos importou o
gusto pola ornamentación
excesivamente regargada
denominada flamíxera.
► Capela do Condestable de
Simón de Colonia (Burgos)
► Mosteiro de San Xoán dos
Reis de Juan Guas
(Toledo)
Ciborio da catedral de Burgos

Ciborio da catedral de Burgos

► Capela do Condestable.
► Simón de Colonia.
► Catedral de Burgos.
► Século XV.

► San Xoán dos Reis.
► Juan Guas.
► Toledo.
► Século XV.

► O gótico mediterráneo aparece na coroa
de Aragón con obras tan destacadas
como Santa María do Mar en Barcelona
ou a catedral de Mallorca.
► Caracterízase por ser un estilo máis
compacto e macizo. Adoita presentar
plantas de salón (unha soa nave e as
capelas). Ademais, case non hai
diferenza de altura entre as naves
laterais e central, co que se reduce o
papel dos arcobotantes que en moitos
casos desaparecen, reforzando o papel
dos contrafortes. Os teitumes adoitan
ser planos e as fiestras máis pequenas.
Santa Mª do Mar
Bastaixos

O gótico na península Ibérica (páx.162 Vicens Vives)
Catedral de Mallorca. S. XIII-XIV

► Neste territorio tamén
destaca a arquitectura
civil (lonxas e
palacios), froito da súa
actividade comercial e
da prosperidade da
burguesía.
Lonxa de Valencia

► O gótico-mudéxar aparece
nalgunhas zonas (Aragón,
Valencia, Extremadura e
Andalucía) onde se misturan
estes dous estilos.
► O estilo mudéxar foi achegado
por poboación de orixe
musulmá que permaneceu en
territorio cristiá.
► Caracterízase pola utilización
do ladrillo, o traballo decorativo
en xesería, cerámica vidrada
nos exteriores e as cubertas e
artesoados en madeira tallada e
policromada.
Catedral de Teruel
s. XIII

O gótico en Galicia (páx. 164 Vicens Vives)
► A introdución do gótico en
Galicia deuse por dúas vías:
► Nos mosteiros do Císter
(Monfero, Meira, Oseira...)
► A través das ordes mendicantes
(dominicos e franciscanos), que
chegaron a Galicia no século
XIII e o implantaron nas
principais cidades galegas.
► Outros exemplos os temos na
catedral de Tui (XIII) e noutras
igrexas que continuarán
construíndose ata o século XV
como San Martiño de Noia.
San Francisco. Betanzos

► As construcións góticas en
Galicia caracterízanse
para renunciar ás esveltas
torres con pináculos, ás
vidreiras coloreadas e á
profusión de naturalistas
esculturas, pero utilizaron
amplamente os elementos
góticos máis esenciais
como as bóvedas de
cruzaría e o arco
apuntado.
Mosteiro de Oseira

► A mezcla entre
Románico e Gótico
tivo as súas primeiras
manifestacións nos
mosteiros do císter,
como os de
Armenteira, Acibeiro,
Oia (Pontevedra),
Monfero (A Coruña),
Meira (Lugo), Oseira e
Melón (Ourense). Mosteiro de Armenteira

San Domingos de Bonaval (Santiago)

Detalle do convento e igrexa de San
Francisco (A Coruña)

Restos da arqueolóxicos da igrexa de San
Restos da
Igrexa e
Convento
na
Maestranza

Restos da arqueolóxicos da igrexa de San

Estado da Igrexa de San Francisco
(Fotografía de 1945)
FOTO BLANCO. La Coruña entre siglos

Igrexa de San Francisco actualmente (traslado ó barrio
de Paseo das Pontes)

Igrexa de San Francisco actualmente

Igrexa de San Francisco actualmente
(Paseo das Pontes)

► Claro exemplo
destas influencias
son os últimos
tramos e o pórtico
occidental da
catedral de Tui,
considerada o inicio
do Gótico galego.

O gótico en GaliciaO gótico en Galicia (páx. 164 Vicens Vives)(páx. 164 Vicens Vives)
San Martiño de Noia

Escultura gótica
portada (páx. 160 Vicens Vives)
► Igual que no Románico, a
función esencial era
decorar as igrexas e de
transmitir mensaxes
relixiosas.
► Pero pouco a pouco foron
independizándose da
arquitectura e
abranguendo outros temas
e outras funcións.
Portada do Sarmental
Catedral de Burgos

Escultura gótica
(páx.160 Vicens Vives)
► A partir do século XIV,
a escultura
independizouse da
arquitectura e
amosouse en retablos
que decoraban as
igrexas ou en
monumentos
funerarios.
Virxe Branca
Catedral de Toledo

Escultura gótica
portada (páx. 160 Vicens Vives)
► É unha escultura máis realista.
► Continuaba presente na decoración
de fachadas e claustros, pero
tamén se realizaban retablos e
sepulcros e cada vez se producían
esculturas exentas.
► A temática seguiu sendo relixiosa,
aínda que tamén se esculpían
estatuas de reis e nobres.
► Os rostros expresan sentimentos.
► A forma do corpo móstrase a través
da vestimenta.
► As figuras xa non están illadas,
perden o estatismo. Escenas
narrativas.
► Movemento á figura curva gótica
que inclina corpos e cabezas.
Portada Catedral de Reims

Escultura gótica
(páx. 160 Vicens Vives)
Sepulcro del doncel Martín Vázquez
catedral de Sigüenza. XVPúlpito baptisterio de Pisa:
Nicolás Pisano. XIII

Escultura gótica
estatuas columnas (páx. 160 Vicens Vives)
► A escultura gótica é
moito máis realista que
a románica, tanto nos
vestidos coma na
representación do
rostro humano.
Nalgúns casos, como
nas figuras das
tumbas, realizáronse
verdadeiros retratos.
Estatuas columna. Catedral de
Reims. XIII

Escultura gótica
parteluz (páx. 160 Vicens Vives)
► Comezaron a
esculpirse imaxes
exentas que
representaban a reis
ou personaxes
importantes e tamén a
dotarse de movemento
as personaxes
outorgóuselles un
volume que non existía
no Románico.
Parteluz
Catedral de
León. XIII

Escultura gótica
Sepulcro (páx. 163 Vicens Vives)
► Escultura de Gil de
Siloé.
Sepulcro do infante Afonso. Cartuxa
de Miraflores. Burgos. XV

Escultura gótica
Galicia (páx. 165 Vicens Vives)
► A decoración dos tímpanos en igrexas e catedrais diminuíu
durante este período, aínda que existen importantes
exemplos como a monumental portada da catedral de Tui.
► Pola contra, a escultura funeraria, que ata o momento
estivera restrinxida á familia real e ás máximas autoridades
eclesiásticas, popularizouse a partir de 1280.
► Obras salientadas son o sepulcro de Suero Gómez de
Soutomaior (Sto.Domingo de Pontevedra), e o sepulcro de
Fernán Pérez de Andrade O Bo (San Francisco de
Betanzos).
► Tamén hai importantes manifestacións escultóricas en
baldaquinos, retablos e imaxes de madeira policromada.

Escultura gótica
Sepulcro Fernán Pérez de Andrade
“O Bo”. S. Francisco. Betanzos. XV
Portada principal catedral de Tui XIII

Escultura gótica
Virxe de Bonaval
(s.XV)
Sepulcro de Suero Gómes de
Soutomaior

Pintura gótica
► A pintura gótica amosaba
preocupación por novos
aspectos como a
representación da
profundidade, o estudo
anatómico das
personaxes, a descrición
polo miúdo e detallista da
vida cotiá, a
representación dos
sentimentos e unha nova
valoración da luz e da cor. Giotto. O bico de xudas. 1305
Pintura ao fresco

Pintura gótica
► A pintura gótica
interesáballe plasmar
a realidade; por esta
razón, aínda que os
temas dos cadros eran
esencialmente
relixiosos, as
personaxes eran
retratos fieis dos
homes e mulleres da
época.
Giotto. San Francisco falándolle ós
paxaros. XIV.

Pintura gótica
Retablos e miniaturas (páx. 161 Vicens Vives)
► A estrutura das novas
igrexas góticas, que
substituía parte dos muros
por grandes fiestras,
reduciu o espazo que o
Románico lle concedía á
pintura.
► Así xeneralizouse a pintura
sobre madeira (táboas,
retablos), que se
colocaban sobre todo na
ábsida central da igrexa,
detrás do altar. Van Der Weyden. Os sete
sacramentos. 1ª m. XV.

Pintura gótica
Retablos e miniaturas (páx. 161 Vicens Vives)
► As táboas góticas eran
encargadas pola Igrexa, pero
tamén por institucións
(gobernos municipais, gremios)
e por nobres ou burgueses que
querían demostrar a súa
relixiosidade. A miúdo, a figura
do doador representábase nun
recanto da pintura.
► Nesta época foron tamén
numerosas e moi importantes
as miniaturas que adornaban
libros sagrados, crónicas e
relatos.
► A técnica era pintura ó óleo.
Van Eyck. Adoración do año místico.
1ª m. XV

Pintura gótica
Técnica do óleo (páx. 59 Vicens Vives)
► En arte coñécese como óleo aos
aceites que se usan para combinar
con outras substancias e obter así un
produto idóneo para a pintura e como
extensión, fóronse chamando óleos á
mesma pintura en si.representábase
nun recanto da pintura.
► Esta pintura obtida coa mestura de
óleos ofrecía moitas vantaxes ó
pintor, entre outras, o poder realizar a
súa obra lentamente e sen presas de
acabado (o contrario do que ocorría
na pintura ó tempero, ou ó fresco), o
poder retocar a obra día a día, variar
a composición, as cores, etc.
► A pintura ó óleo foi aplicada por
primeira vez, na primeira metade do
século XV, por artistas flamencos
como Van der Weyden ou Van Eyck.
Van Eyck. Retrato de Giovani
Arnolfini e esposa. 1ª m. XV.

Pintura gótica
pintura na Península Ibérica (páx. 93 Vicens Vives)
► Durante todo o século XIII,
a pintura gótica estivo
dominada en Castela e
León pola arte da miniatura
(Cantigas de Afonso X)
► A partir do século XIV, a
Coroa Aragón convérteuse
nun gran centro de pintura,
recibindo primeiro as
influencias da pintura
italiana e no século Xv da
pintura flamenga. A esta
última tendencia pertencen
Lluis Dalmau, Jaume
Huguet e Bartolomé
Bermejo.
Lluís Dalmau: Retablo da Virxe dels
Consellers. S. XV

Arte gótica

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Arte gótica

Similar to Arte gótica (20)

More from Agrela Elvixeo

More from Agrela Elvixeo (20)

Arte gótica