VERGİLEMENİN SINIRLARI VE ANAYASAL KURAL ÖNERİLERİ
VERGİ DIŞI PİYASA EKONOMİSİNİN ORTAYA ÇIKMASININ NEDENLERİ
1. VERGİ DIŞI PİYASA EKONOMİSİNİN
ORTAYA ÇIKMASININ NEDENLERİ
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır.
C.C.Aktan, Kamu Ekonomisi ve Kamu Maliyesi, İzmir: 2009.
Sunumu Hazırlayan: Gamze Çıplak
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
2. HİPOTEZ 1
VERGİ YÜKÜ NE KADAR AĞIR VE VERGİ
ORANLARI NE ORANDA YÜKSEKSE, VERGİ DIŞI
PİYASA EKONOMİSİ O KADAR GENİŞLER.
3.
4. Vergi oranlarının arttırılması, ekonomik birimlerin kararlarını şu şekilde
etkileyebilir:
Bir kısım birey, çalışma gayretini azaltabilir ya da tamamen işgücü
piyasasını terk ederek çalışmamayı yeğleyebilir.
Ekonomik birimlerin bir kısmı yatırımlarını azaltabilir veya vergi yükü
dayanılamayacak bir noktaya ulaşmışsa, o zaman işletmesini
kapatabilir.
Ekonomik birimlerin gelirlerinden tasarrufa ayıracakları miktar
azalabilir, hatta negatif tasarruf durumu ortaya çıkabilir.
Ekonomik birimler, ağır vergi yükü dolayısıyla vergi konusu işlem ve
faaliyetlerini tam olarak vergi dairesine bildirmeyebilirler. Aynı şekilde
yeni işe başlayan bazı kişi ve kurumlar da faaliyetlerini, vergi dairesinin
bilgisi dışında yürütmeye çalışabilirler. İşte bu durumda «vergi dışı
piyasa ekonomisi» ortaya çıkar.
5. HİPOTEZ 2
VERGİ SİSTEMİ NE KADAR KARMAŞIK OLURSA,
VERGİ DIŞI PİYASA EKONOMİSİ DE O ORANDA
GENİŞLEME EĞİLİMİNDE OLUR.
11. HİPOTEZ 5
ADALET VE YARGI SİSTEMİNİN ETKİNLİĞİNE
PARALEL OLARAK VERGİ DIŞI PİYASA EKONOMİSİ
DARALIR YA DA GENİŞLER.
12. Yargı bağımsızlığının olmadığı, adalet
ve yargı kurumlarının gerek fiziki
gerekse insan kaynakları yönünden
yetersiz olduğu ülkelerde vergi
sisteminin de etkin çalışması
beklenemez.
18. VERGİ
MUAFİYETLERİ
VERGİ
İSTİSNALARI
Tüm dünyada vergi imtiyazları, lobiciliğe ve rant
kollama faaliyetlerine neden olmaktadır. Ayrıca vergi
imtiyazları, devlet açısından ciddi vergi kayıplarına
neden olmakta ve bunun sonucunda vergi oranları
ister istemez yükselmektedir. Bu imtiyazlar, vergi dışı
piyasa ekonomisinin genişlemesine neden
olmaktadır.
20. MALİ AFLARA
ÇOK SIK OLARAK
BAŞVURULAN
VERGİ
SİSTEMLERİNDE
VERGİ
YÜKÜMLÜLERİNİN
AF BEKLENTİSİ
İÇİNDE KALARAK
VERGİ ÖDEMEMESİ
VERGİ DIŞI PİYASA
EKONOMİSİNDE
KALMAYA DEVAM
ETMELERİ
21. HİPOTEZ 10
TOPLUMDA DEVLETE OLAN GÜVEN VE GENEL
AHLAK DÜZEYİ, VERGİ AHLAKINI BELİRLER.
VERGİ AHLAKININ BOZULDUĞU
TOPLUMLARDA VERGİ DIŞI PİYASA
EKONOMİSİ DE GENİŞLER.
22. AHLAKIN TESİS
EDİLMEMİŞ OLDUĞU
TOPLUMLARDA HUKUK,
TEK BAŞINA SOSYAL
DÜZENİN İYİ İŞLEMESİNİ
SAĞLAYAMAZ.
SİYASAL AHLAKIN
RÜŞVET, YOLSUZLUK VE
TORPİLLE YOZLAŞMASI,
HUKUK SİSTEMİNİ DE
BOZAR.
TOPLUMSAL AHLAKIN
BOZULMASI, VERGİ
AHLAKINI DA BOZAR.
VERGİ AHLAKI
BOZULURSA VERGİ DIŞI
PİYASA EKONOMİSİ
GENİŞLER.
DEVLET YÖNETİCİLERİNİN
AHLAKİ DAVRANMAMASI
HALİNDE, HALKIN DA
AHLAK KURALLARINI HİÇE
SAYMASI
KAÇINILMAZDIR.
23. HİPOTEZ 11
BİR ÜLKEDE YOKSULLUK VE GELİR
DAĞILIMINDAKİ ADALETSİZLİK NE KADAR
FAZLAYSA VERGİ DIŞI PİYASA EKONOMİSİ O
KADAR GENİŞLER.