Değişim Ve Kamu Maliyesi

1. PROF. DR. CAN AKTAN
DEĞİŞİM VE KAMU MALİYESİ

2. ESKİ MALİYE ANLAYIŞINDA
ON BÜYÜK YANLIŞ
ON BÜYÜK GÜNAH

3.  MALİ DENGE ANLAYIŞININ
EROZYONA UĞRATILMASI,
 MALİ DİSİPLİN VE MALİ
SORUMLULUK AHLAKINDAN
UZAKLAŞILMASI,
 EKONOMİK DENGE’NİN MALİ
DENGE’DEN DAHA ÖNEMLİ
OLDUĞU İNANCININ
YERLEŞTİRİLMESİGÜNAH 1
MALİ DENGE k. EKONOMİK DENGE

4. MALİ DENGE
gelir gider

5. EKONOMİK DENGE !!!
 TOPLAM TALEP = TOPLAM ARZ
 YATIRIM = TASARRUF

6.  KAMU HARCAMALARININ
OLUMSUZ ETKİLERİNİN
ÖNGÖRÜLEMEMESİ VE/VEYA
GÖZARDI EDİLMESİ,
 SOSYAL DEVLETİN SOSYAL
MALİYETİ !...
GÜNAH 2
KAMU HARC. k. ÖZEL HARCAMA

7. Kimin Parasını Harcıyor?
Kendi parasını Başkasının parasını
Kiminiçinharcıyor?
KendisiiçinBaşkasıİçin
I II
III IV

8. Kimin Parasını Harcıyor?
Kendi parasını Başkasının parasını
Kiminiçinharcıyor?
KendisiiçinBaşkasıİçin
ÖZEL
HARCAMA
KAMU
HARCAMASI
?

10. TAKDİR k. KURAL
 İRADİ-TAKDİRİ-İHTİYARİ MALİYE
POLİTİKALARINA FAZLA GÜVEN
DUYULMASI,
 MALİ KURALLARIN ÖNEMİNİN
İHMAL EDİLESİ,
GÜNAH 3
RULES VS. DISCRETION

11. VERGİ İLE FİNANSMAN
k. AÇIK FİNANSMAN
 VERGİLEMEDEN HARCAMA
YAPILMASI,
 AÇIK FİNANSMAN (EMİSYON VE
BORÇLANMA),
GÜNAH 4

12. devlette mali disiplinsizlik
SORUMSUZ HARCAMA
VERGİLEMEDEN
HARCAMA
AĞIR VERGİ YÜKÜ
YÜKSEK
BORÇ
YÜKÜ
MONETİZASYON
RANTİYE
EKONOMİSİ
ENFLASYON
İŞSİZLİK YERALTI
EKONOMİSİ
EKONOMİDE
DURGUNLUK
SONUÇ:
EKONOMİDE
İSTİKRARSIZLIK

13. ARTAN ORANLI VERGİLEME k.
DÜZ ORANLI VERGİLEME
 ARTAN ORANLI VERGİLEMENİN
OLUMSUZLUKLARININ
SORGULANMADAN DOĞRU KABUL
EDİLMESİ,
GÜNAH 5

14. Birey Bireyin
Geliri(YTL)
VergiOranı(%) Ödenecek
Vergi(YTL)
A 1.000 10 100
B 1.000 10 100
C 2.000 10 200
D 4.000 10 400
E 5.000 10 500
DÜZ ORANLI VERGİLEME

15. STANDART İNDİRİM VE
DÜZ ORANLI VERGİLEME
Birey Gelir
(ytl)
Standart
İndirim(ytl)
Vergiye
Tabi
Gelir(%)
Vergi
Oranı(%)
Ödenecek
vergi(ytl)
Gerçek
Vergi
Oranı(%)
A 10.000 5.000 5.000 10 500 5
B 50.000 5.000 45.000 10 4.500 9
C 100.000 5.000 95.000 10 9.500 9,5
D 200.000 5.000 195.000 10 19.500 9,75
E 400.000 5.000 395.000 10 39.500 9,87

16. VERGİ REFORMU
k. VERGİ DEFORMU
 BİTMEYEN SENFONİ:
VERGİ REFORMU
VERGİ YASALARINDA YAPILAN SIK DEĞİŞİKLİKLER
REFORM MU, DEFORM MU?
GÜNAH 6

17. Türkiye’de Vergi Yasalarında Yapılan Değişiklikler (1960-2000)
VERGİ TÜRLERİ 1960 –
1979
1980 –
1990
1990
Sonrası
Gelirden Alınan Vergiler
 Gelir Vergisi Yasası
 Kurumlar Vergisi Yasası
20
5
20
14
5
7
Servetten Alınan Vergiler
 Motorlu Taşıtlar Vergisi
Yasası
 Veraset ve İntikal Vergisi
Yasası
-
4
7
8
2
1
Mal ve Hizmetlerden Alınan
Vergiler
 Katma Değer Vergisi
Yasası1
 Taşıt Alım Vergisi Yasası2
 Akaryakıt Tüketim Vergisi
Yasası3
 Damga Vergisi Yasası
 Harçlar Yasası
 Banka ve Sigorta
Muameleleri Vergisi (Gider
Vergileri) yasası4
-
-
-
4
6
-
10
5
3
10
10
3
7
2
1
1
5
1
Vergi Usul Yasası 6 14 2
Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Yasa 4 7 3
Belediyeler Tarafından Tarh
ve Tahakkuk Ettirilen Vergiler
 Emlak Vergisi Yasası
 Belediye Gelirleri Yasası
3
-
8
7
-
1
1
3065 Sayılı yasa 01 Ocak 1985 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır.
2
10.08.1970 tarihinden itibaren 1318 sayılı Finansman Yasası yürürlüğe girmiştir.
3
3074 sayılı yasa 01 Aralık 1984 tarihinden itibaren uygulanmaktadır.
4
Söz konusu yasanın Hizmet Vergileri “Müşterek Hükümleri”nin bir bölümü
yürürlüktedir.
Kaynak: Seviğ,1998;59.

18. VERGİLEME İLKELERİ
 İDEAL VERGİ SİSTEMİ
OLUŞTURMAK İÇİN GEREKLİ
İLKELERİN DOĞRU BİR
ŞEKİLDE KAVRANAMAMASI,
GÜNAH 7

19. Vergi Ayrıcalığı
Sağlamama
Kanun Önünde Eşitlik
TasarrufKararları
ÜzerindeNötrEtki
YatırımKararları
ÜzerindeNötrEtki
Çalışma Gayreti
Üzerinde Nötr Etki
Açıklık
Görülebilirlik
Belirlilik = Kesinlik
Maliyet Etkinliği
Yönetimde Etkinlik =
Verimlilik
Hizmette Etkinlik
Öngörülebilirlik
Bağlayıcılık
Kurallarda İstikrar
Yatay Adalet
Dikey Adalet
Kanun Önünde Eşitlik
ETKİNLİK
GENELLİKADALET – EŞİTLİK
TARAFSIZLIKİSTİKRAR
BASİTLİK

20. VERGİ VE EKONOMİK
KALKINMA
 “VERGİ KALKINMANIN
TEMELİDİR.” İNANCI
 VERGİ KALINMANIN ÖNÜNDE
ENGEL DEĞİL MİDİR?
GÜNAH 8

21. Vergi
Oranı
R4
R3
R2
R1
0
U1
U2
U3
U4
OPTİMAL VERGİ ORANI
A
D
C
T1
B
K
M
L
N
VERGİ RANTI
OPTİMAL DEVLET
BÜYÜKLÜĞÜ
VERGİ SÖMÜRÜSÜ
T2 T3T1 T4
VergiGeliri
KamusalHizmetlerden
SağlananToplumsalFayda

22. MEŞRUİYYET k. YASALLIK
 VERGİ MEŞRUİYYETİNİN
SORGULANMAMASI
 SINIRSIZ VERGİLEME YASAL
HIRSIZLIKTIR..
GÜNAH 9

24. “The art of taxation
consists in so plucking
the goose as to obtain the
largest possible amount
of feathers with the
smallest possible amount
of hissing.”
Jean Babtiste Colbert,
1664.

25. A story from Aesop’s Fables
“One day a farmer, going to the nest of
his goose, discovered a golden egg,
and every morning to his delight he
found another egg of pure gold. He
soon became rich by selling his
golden eggs. As he grew rich he
grew greedy; and thinking to get at
once all the gold the goose could
give, he killed it and opened it only to
find-NOTHING.”
Aesop’s Fables

26. MALİ SAYDAMLIK ve HESAP VERME
SORUMLULUĞU
 MALİ SAYDAMLIK VE MALİ HESAP
VERME SORUMLULUĞUNUN
OLMAMASI
 BÜTÇE YÖNÜNDEN GENELLİK VE
BİRLİK İLKELERİNİN GÖZARDI
EDİLMESİ
GÜNAH 10
FISCAL TRANSPARENCY AND ACCOUNTABILITY

27. MALİ SAYDAMLIK
Devletin görev ve fonksiyonlarının,
kamu ekonomisine ve kamu mali
yönetimine ilişkin bilgilerin ve
hesapların ve kamu mali yönetimine
ve temel iktisat politikalarına ilişkin
planların, niyet ve projeksiyonların
açık ve anlaşılır, düzenli olarak ve
güven tesis edecek bir biçimde
kamuoyunun bilgisine sunulması..

28. HESAP VERME SORUMLULUĞU
Etkin ve doğru bir hesap verme yükümlülüğünün
gerçekleşebilmesi için sunulan bilgilerin;
• Açık ve anlaşılır,
• Basit,
• Güvenilir,
• Tarafsız,
• Düzenli aralıklarla sunulan,
• Ölçülebilir,
• Maliyet etkin,
• Karşılaştırma yapmaya imkan verecek
özelliklerde olması gereklidir ...

29. Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF
http://www.canaktan.org