VERGİ AYRICALIKLARI VE VERGİ AYRIMCILIĞI VERGİ HARCAMALARININ ELEŞTİRİSİ
1. B u S u n u m Ş u K a y n a k t a n Y a r a r l a n ı l a r a k H a z ı r l a n m ı ş t ı r .
C o ş k u n C a n A k t a n , M a l i A y r ı m c ı l ı k : A n k a r a : S e ç k i n Y a y ı n l a r ı , 2 0 1 9 .
S u n u m u H a z ı r l a y a n : G ü r a y E f e
VERGİ AYRICALIKLARI VE VERGİ AYRIMCILIĞI
VERGİ HARCAMALARININ ELEŞTİRİSİ
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
2. VERGİ HARCAMALARI
Vergi harcaması ilk kez STANLEY S.
SURREY’in çalışmaları ile literatüre
girmiştir.
SURREY’e göre vergi harcaması,vergi
sistemimizde mevcut olan vergi teşviklerinin ya da
vergi sübvansiyonlarının bir envanteridir.
3. VERGİ HARCAMALARI
Surrey başka kitabında vergi harcamasını şu şekilde
de açıklamıştır:
Vergi harcamaları; normal vergi yapısından ayrılan
ve belirli kişiler, gruplar, sektörler ya da faaliyetlere
özel yarar sağlamak amacıyla uygulanan sistemdir.
5. VERGİ HARCAMASI
Normatif vergi yapısından uzaklaşma anlamına
gelen vergi harcamaları; belirli grupların ve
faaliyetlerin desteklenmesi anlamına gelir.
6. VERGİ HARCAMALARI
Vergi harcaması deyince devletin vergi tahsilatı için
yapmış olduğu harcamalar anlaşılmaktadır; oysa
Surrey’in kullandığı kavramlar aşağıdaki kavramlardır.
VERGİ
KOLAYLIKLARI
VERGİ
TEŞVİKLERİ
VERGİ
AYRICALIKLARI
9. VERGİ HARCAMALARI
Özetle, vergi harcamaları; normal vergi sistemi
içerisindeki genel kurallar ve standartlardan sapma
anlamına gelir ve vergi sisteminde vergi ayrıcalıkları
ortaya çıkarır. Vergi ayrıcalıkları sonucunda ise ortaya
iki durum çıkar.
VERGİ
EROZYONU
VERGİ DIŞI
PİYASA
EKONOMİSİ
10. VERGİ HARCAMASININ TEORİK OLARAK TANIMI
Vergi harcaması, hükümetlerin muhtelif
iktisadi ve sosyal gayelerle normal
şartlarda vergiye tabi olması gereken
belirli konuları ve kişileri kısmen ve
tamamen vergi dışında bırakması;
11. VERGİ HARCAMASININ TEORİK OLARAK TANIMI
Bunun dışında belirli kişilere, gruplara, sektörlere,
coğrafi bölgelere vs. yönelik aşağıdaki gibi adlar
altında özel yararlar ve destekler sağlamasını ifade
eder.
VERGİ
AVANTAJLARI
VERGİ
KOLAYLIKLARI
VERGİ
TEŞVİKLERİ
VERGİ
İNDİRİMLERİ
12. VERGİ HARCAMASI
Dar anlamda vergi harcaması;
Belirli kişi, grup, sektör ya da
faaliyetleri kısmen ya da
tamamen vergi dışında
tutma
Bazı vergi konularını vergi
dışında bırakma
şeklindedir.
MUAFİYET
İSTİSNA
15. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
VERGİ İSTİSNASI
Gelir,servet,harcama, işlem ve diğer herhangi bir
vergi konusunun kısmen ya da tamamen,devamlı
ya da geçiçi olarak vergi dışında tutulmasıdır.
16. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
VERGİ MUAFİYETİ
Belirli gerçek ve/veya tüzel
kişilerin muhtelif meslek
gruplarının vs. kısmen ya da
tamamen,devamlı ya da geçiçi
olarak vergi dışında tutulmasıdır.
17. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
MATRAHTAN
İNDİRİMLER
Vergi tarhiyatı
aşamasında vergi
matrahında belli
tutarlarda eksiltmeler
yapılmasına izin
verilmesidir.
VERGİ ORANI
İNDİRİMİ
Gerçek veya tüzel kişilerin
yararına mevcut vergi
tarifesinden daha
düşük,ayrı ve özel bir
tarife(oran)
uygulanmasıdır.
18. MAHSUP
Daha önce tahsil edilmiş
verginin, başka vergi
tarhiyatı aşamasında
hesaplanan vergi tutarından
indirilmesidir.
VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
İADE
Daha önce tahsil
edilmiş bir verginin
vergi yükümlüsüne geri
ödenmesidir.
19. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
VERGİ
ERTELEMESİ
Tarh ve tahakkuku
yapılmış ve ödeme
aşamasına gelmiş olan
bir vergi alacağının
daha ileriki bir tarihte
ödenmesidir.
VERGİ KREDİSİ
Vergi idaresinin belirli
kişi ve gruplara toplam
ödeyecekleri vergi
tutarından bir indirim
yapmalarına imkan
sağlayan bir vergi
harcama türüdür.
20. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
TERKİN
Belirli mükellef gruplarına
yönelik olarak tahakkuk etmiş
bir verginin tahakkuk
kaydının iptal edilmesi ve bu
şekilde vergi alacağının
kısmen veya tamamen
silinmesi işlemidir.
21. VERGİ TAKOZU
Bir işçinin işverene toplam
maliyeti ile işçinin eline
geçen net ücret arasındaki
farkı ifade eder.
VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
22. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
VERGİ TATİLİ
Hükümetlerin belirli sektörlerde veya
coğrafi bölgelerde vergisiz faaliyette
bulunmaya izin vermesi veya geçiçi bir
süre için vergi oranlarını indirime tabi
tutmasını ifade eder.
23. VERGİ HARCAMALARI:BAŞLICA TÜRLERİ
RAMSEY VERGİSİ
Ramsey vergisi;talebin fiyat esnekliğinin
düşük olduğu mallardan daha
yüksek,talebin fiyat esnekliğinin yüksek
olduğu mallardan daha düşük vergi
alınması uygulamasıdır.