MUTLULUK FELSEFESİ VE MUTLULUK AHLAKI ÜZERİNE…

1. MUTLULUK FELSEFESİ VE
MUTLULUK AHLAKI ÜZERİNE…
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanarak hazırlanmıştır:
Hayat ve Hakikat, Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
http://www.canaktan.org/
Sunumu Hazırlayan: Ayşen Çavdar

2. Mutluluk nedir?
Nasıl mutlu olunur?
Mutlu olmak için ne yapmalı
ve nasıl yaşamalı?
Neler yapmalıyız ya da yapmamalıyız ki
mutlu olalım ve mutluluğumuzu
sürdürelim?
Mutluluk getirecek şeyler nelerdir? Bizi
mutsuzluğa götürecek şeyler nelerdir?

3. Zor sorular!...
Mutluluk ahlakı üzerine düşünerek
bu zor sorulara yanıtlar arayalım...

4. Eski Antik Çağ Ahlakı, ahlaki değer yargılarını mutluluk
amacına yönelik olarak belirlemeye çalışmıştır. Antik Çağ
düşünürlerinin hemen hepsi (Sokrates, Platon, Aristo,
Epiküros ve diğerleri) “mutlu olmak için insanoğlu ne
yapmalı, nasıl yaşamalı?” sorusu ile ilgilenmişlerdir.

5. Bu bakımdan bu eski Antik Çağ
ahlak anlayışı Mutluluk Ahlakı
(Eudaimonism) olarak
isimlendirilir.
Örneğin:Demokritos’e göre mutluluk
“euthymia” (ruhun iyi durumda olması)
ve “ataraksia” (ruh dinginliği) ile olur.
Haz ve acı, yararlı ve yararsızın temel
kriterleridir.

6.  Demokritos’un mutluluk
ahlakı anlayışı, Kirene
Okulu’nun kurucusu
Aristippos ’ da daha net
bir şekilde görülebilir.
Aristippos’e göre “haz” (hedone)
veren şey iyi, acı veren şey
kötüdür. Kirene Okulu’nun bu
Haz Ahlakı anlayışına
(Hedonizm) adı verilir.

7. Bentham
ahlakında
“en üstün
iyi”
(SummumB
onum)
faydadır.
Yakın Çağ’da bu haz ahlakı
anlayışına benzer bir ahlak
anlayışı da Jeremy
Bentham ve onu takiben
John StuartMill tarafından
savunulmuştur.
Bu anlayışı Epikuros ve
Epiktetos’ un
düşüncelerinde de
görmek mümkündür.

8. "Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın.." diyen bir
insan olacaksın!
Kayıtsız, ilgisiz, sorumsuz, vurdum-duymaz bir insan
olacaksın!
Aptal olacaksın! Cahil olacaksın!
Üç maymun karakterine sahip olacaksın: görmedim,
duymadım, konuşmadım...
Mutlu olmak mı istiyorsun !...

9. • "Bana ne!", "Ben mi
değiştireceğim..", "Böyle
gelmiş böyle gider.."
diyen bir karakter
olacaksın...
"Gölge etme
başka ihsan
istemem..."
diyen bir insan
olacaksın!
• O zaman mutlu olabilirsin!
En azından mutlu
olmazsan bile kendine
mutsuzluk alanları
yaratmamış olacaksın!
Velhasıl
karaktersiz bir
insan
olacaksın!

10. Bırakalım bu
ahlak-dışı
mutluluğu biz
gerçek mutluluk
ahlakını arayalım!
Aristo ile
başlayalım…

11. “Mutluluk bize bağlıdır.”
Aristoteles
Doğrudur!...
Mutluluk bizim
içimizdedir!
Hamurumuzdadır!
Mayamızdadır!
Genlerimizdedir!
Mutluluk bazen insanın
tam içindedir!..

12. Parasız, işsiz-güçsüz ama
tüm olumsuz koşullara
rağmen o hayatta yine de
gülmeyi, eğlenmeyi
biliyor! Böyle çok insanlar
gördüm ve tanıdım...
Negatif dışsal faktörlerden
bağımsız olarak bazı
insanların çok mutlu
oldukları gözlemlemiş
bulunuyorum!

13. BertrandRussell
Sokrates ve Seneca ile devam
edelim...
“Dünyada mutlu
dediğimiz insanların en
göze çarpan özellikleri
kendilerinde yaşama
zevki olmasıdır.”
“Mutluluk daha fazlası
için uğraşarak değil;
daha azdan keyif duyma
kapasitesine ulaşma ile
elde edilir.”

14. “İnsanlığa bahşedilmiş en
büyük nimet, herkesin
içinde ve ulaşabileceği bir
yerdedir. Bilge kişi sahip
olmadığını istemek yerine,
kendinde ne varsa onunla
mutlu olmayı bilir.”
Seneca

15. İhtiraslarına
gem
vurmakla
olur!
Bütün
ızdıraplar,
ihtiraslardan
doğar ve
beslenir!
Doğrudur!...
Mutluluk,
yetinmek ile
olur!..

16. O zaman mutlu
olmak istiyorsan
eğer ihtiraslarını,
isteklerini, arzularını
sınırlandır!
Mutlu olmanın
bana göre tavsiye
edilecek altın
kurallarından
birisi budur...

17.  “Mutluluğu; isteklerimi
tatmin etmek yerine,
onları sınırlayarak
buldum.”
 “İnsanın çok mutlu olması
için, ihtiraslarından
uzaklaşması yeter.”
John. S. Mill
Voltaire

18. Ortaçağda Hiristiyan ve İslam dini de eudaimonist
karakterdedir. Bazı dinsel ölçüler ve normlar “öteki dünya
mutluluğu” için gereklidir. Gerek Hiristiyan ve İslam dininde,
gerekse diğer dinlerde temel dinsel inançlar ve buyruklar,
ahlaki değer yargılarının temelini oluşturur.

20. “Hakiki mutluluk, varlığın
yaradılış hikmetini kavramak
suretiyle yüce yaradana
yükselmek ve ona inanmak,
ilahi alemi tefekkür etmektir.”
İbn-i Sina

21.  Dinsel ahlakın
karşısında bir Laik
Ahlak anlayışını ilk
savunanların başında
ise Francis Bacon gelir.
Bacon’a göre dinsel
inançlar ve buyruklar
olmadan da ahlaka
ulaşılabilir. Ahlaki değer
yargılarının akıl (logos)
yoluyla bulunabileceğini
savunan ahlak felsefesi
öğretileri de
geliştirilmiştir
FRANCİS BACON

22. Stoa Ahlakı buna bir örnek olarak gösterilebilir.
Stoacılara göre genel doğru yasalar ancak “akıl” (logos)
yolu ile bulunabilir. Bu bakımdan stoa ahlakını
rasyonalist ahlak felsefesi olarak adlandırmak
mümkündür.

23.  Mutluluk ahlakının
dışında ahlakı
başka açıdan ele
alan bir diğer öğreti
de “ödev ahlakı”dır.
Ödev ahlakında
“nasıl mutlu
olabilirim” sorusu
değil “benden
istenilen ve
beklenilen nedir”
sorusu önem taşır.

24. “Aynı zamanda genel bir
yasa olmasını
isteyebileceğin bir
maxime göre hareket et.”
Ödev ahlakını en iyi ortaya koyan
düşünür ise ImmanuelKant’dır.
Kant’ın ödev ahlakı Kategorik
imperatif (koşulsuz kesin buyruk)
olarak bilinir. Kategorik imperatif,
Kant tarafından şu şekilde ifade
edilmiştir:
Immanuel Kant

25. Bu ilke,neyi yapmamız gerektiğini değil “neyi
istememiz” gerektiğinin önem taşıdığını
belirtmektedir.Burada “yapma” değil “isteme”
önemlidir.Kant’ın ödev ahlakında dışarıdan gelen
bir buyruk yada emir değil,aksine “ben”den gelen
bir “iç isteme” söz konusudur.