Değişime Direncin Makro Tahlili: Devlet Reformunun Önündeki Engeller

1. DEĞİŞİME DİRENCİN
MAKRO TAHLİLİ
DEVLET REFORMUNUN
ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Prof.Dr. Can Aktan
http://www.canaktan.org

2. Siyasal arz
Siyasal iktidar
Muhalefet partileri
Siyasal talep
Seçmenler
Çıkar ve baskı grupları

3. İktidar Partisi = Statüko
Oy kaybettirecek reformlardan uzak dur!....

4. Muhalefet Partileri
Muhalefette iken
reformcu,
İktidara gelince
statükocu...

5. Seçmenler
- İlgisizlik
- Bilgisizlik (eksik enformasyon)
- Miyopluk
- Unutkanlık
- Özel çıkar maksimizasyonu

6. Çıkar ve baskı grupları
Çıkar ve baskı grupları (özel şirketler,
holdingler, ticaret ve sanayi odaları, sendikalar
vs.) genellikle kendi özel çıkarlarına uygun
olan reformları desteklemekte, çıkarlarına
uygun olmayan konularda değişime karşı
direnebilmektedirler.
Şirket ve holdingler: gümrük duvarlarına hayır!..
Özelleştirmeye evet!..
Sendikalar: Özelleştirmeye hayır,
varsa yoksa ücret zammı!...

7. Sosyalist ideoloji
• Kahrolsun kapitalizm ve emperyalizm...
• Piyasa ekonomisi sömürü düzenidir...
• Özeleştirmeye hayır!..
• Yaşasın proletarya diktatörlüğü!...

8. sosyal demokratizm
• Biz devrimci sosyalist değiliz,
evrimci sosyalistiz!... Yani, demokratik
sosyalistiz!...
• Yeni sol.

9. Silahlı Kuvvetler = Ordu
• Bir çıkar ve baskı grubu...
• Güç maksimizasyonu
• Gücün muhafazası

10. Medya
Değişim sürükleyici gücü
Değişimin engelleyici gücü

11. DEĞİŞİMİN ÖNÜNDEKİ
ENGELLERE
TOPLUCA BAKIŞ

12. DEĞİŞİMİN ÖNÜNDEKİ
ENGELLERE
TOPLUCA BAKIŞ

13. ŞŞekil 1. Devlet Reformununekil 1. Devlet Reformunun ÖÖnnüündeki Engellerndeki Engeller
ÇIKAR VE BASKI GRUPLARI
SİSTEM (Mevcut Kurallar, Normlar ve Kurumlar)
Anayasal Normlar
Yasal Normlar
Siyasal İlgisizlik
Siyasal Miyopluk
Eğitimsizlik
Devletçilik
Etkin Olmayan Sivil Toplum
Lider Diktası
Normsuzluk
(Anomi)
Demokratik
Kültür Eksikliği
Siyasal Katılım
Eksikliği
Merkeziyetçilik
Sendikalar
Mesleki Birlikler
(Odalar, Dernekler) Ordu
Medya
Şirket ve
Holdingler
İNSANIN DOĞASI VE DAVRANIŞLARI
STATÜKO
Grup Körlüğü
Rahatlık (Statükodan
Hoşnutluk
Medokratik Tavır
Muhafazakârlık
Atalet
İdeolojik Saplantılar
Bilgisizlik
Kıskançlık ve Anlaşmazlık
Bigotizm ve Dogmatizm
Kinikçi-Hedonist Davranış
Aşırı Milliyetçilik
Liderlik Eksikliği
Vizyonsuzluk
Siyasal İktidar
Seçmenler
Çıkar ve Baskı Grupları
Muhalefet Partileri
Bürokrasi
DEĞİŞİME
DİRENÇ
DEDEĞİŞİĞİŞİMEME
DDİİRENRENÇÇ
ŞŞekil 1. Devlet Reformununekil 1. Devlet Reformunun ÖÖnnüündeki Engellerndeki Engeller
ÇIKAR VE BASKI GRUPLARI
SİSTEM (Mevcut Kurallar, Normlar ve Kurumlar)
Anayasal Normlar
Yasal Normlar
Siyasal İlgisizlik
Siyasal Miyopluk
Eğitimsizlik
Devletçilik
Etkin Olmayan Sivil Toplum
Lider Diktası
Normsuzluk
(Anomi)
Demokratik
Kültür Eksikliği
Siyasal Katılım
Eksikliği
Merkeziyetçilik
Sendikalar
Mesleki Birlikler
(Odalar, Dernekler) Ordu
Medya
Şirket ve
Holdingler
İNSANIN DOĞASI VE DAVRANIŞLARI
STATÜKO
Grup Körlüğü
Rahatlık (Statükodan
Hoşnutluk
Medokratik Tavır
Muhafazakârlık
Atalet
İdeolojik Saplantılar
Bilgisizlik
Kıskançlık ve Anlaşmazlık
Bigotizm ve Dogmatizm
Kinikçi-Hedonist Davranış
Aşırı Milliyetçilik
Liderlik Eksikliği
Vizyonsuzluk
Siyasal İktidar
Seçmenler
Çıkar ve Baskı Grupları
Muhalefet Partileri
Bürokrasi
DEĞİŞİME
DİRENÇ
DEDEĞİŞİĞİŞİMEME
DDİİRENRENÇÇ

14. DEVLET REFORMUNA AKTDEVLET REFORMUNA AKTİİF OLARAKF OLARAK
DDİİRENENLERRENENLER
DEVLET REFORMUNA PASDEVLET REFORMUNA PASİİF OLARAKF OLARAK
DDİİRENENLERRENENLER
Sahip olduğu güç ve yetkileri kaybetmek
istemeyen siyasal iktidar ve bürokrasi
Muhalefet partileri
Kendi çıkarlarına uygun olmayan değişim
projelerinin gerçekleşmesini engelleyen baskı
grupları
Şirket ve holdingler
Dernekler
Mesleki Birlikler (odalar vs.)
Seçmenler
Güç konumunu devam ettirmek isteyen ordu
Kendi çıkarlarına uygun olmayan siyasal
iktidarların toplumsal dönüşüm projelerini
desteklemeyen medya kuruluşları
Aşırı milliyetçi ve muhafazakâr çevreler
İdeolojik konumları itibariyle reformlara karşı
çıkanlar
11
22
33
44
55
66
77
88
Kinik- Sekinci-Hedonist davranışa sahip
bireyler
Siyasete ilgisiz olan kimseler
Muhafazakârlar
Statükodan hoşnut olanlar
Cesareti olmayanlar ve gelecek şokundan
endişe duyanlar
Doğası gereği atalet içindeki bireyler
Spontan değişimi ya da evrimsel gelişmeyi
benimseyenler
Medokratik mentaliteye sahip bireyler
Kararsızlar
Yeniden seçilememe kaygısı ile değişim
projelerini uygulamaktan bilinçli olarak
kaçınan hükümetler
11
22
33
44
55
66
77
88
99
1010
Tablo 1. DeTablo 1. Değğiişşime Aktif ve Pasif Olarak Direnen Kesimlerime Aktif ve Pasif Olarak Direnen Kesimler
DEVLET REFORMUNA AKTDEVLET REFORMUNA AKTİİF OLARAKF OLARAK
DDİİRENENLERRENENLER
DEVLET REFORMUNA PASDEVLET REFORMUNA PASİİF OLARAKF OLARAK
DDİİRENENLERRENENLER
Sahip olduğu güç ve yetkileri kaybetmek
istemeyen siyasal iktidar ve bürokrasi
Muhalefet partileri
Kendi çıkarlarına uygun olmayan değişim
projelerinin gerçekleşmesini engelleyen baskı
grupları
Şirket ve holdingler
Dernekler
Mesleki Birlikler (odalar vs.)
Seçmenler
Güç konumunu devam ettirmek isteyen ordu
Kendi çıkarlarına uygun olmayan siyasal
iktidarların toplumsal dönüşüm projelerini
desteklemeyen medya kuruluşları
Aşırı milliyetçi ve muhafazakâr çevreler
İdeolojik konumları itibariyle reformlara karşı
çıkanlar
1111
2222
3333
4444
5555
6666
7777
8888
Kinik- Sekinci-Hedonist davranışa sahip
bireyler
Siyasete ilgisiz olan kimseler
Muhafazakârlar
Statükodan hoşnut olanlar
Cesareti olmayanlar ve gelecek şokundan
endişe duyanlar
Doğası gereği atalet içindeki bireyler
Spontan değişimi ya da evrimsel gelişmeyi
benimseyenler
Medokratik mentaliteye sahip bireyler
Kararsızlar
Yeniden seçilememe kaygısı ile değişim
projelerini uygulamaktan bilinçli olarak
kaçınan hükümetler
1111
2222
3333
4444
5555
6666
7777
8888
9999
10101010
Tablo 1. DeTablo 1. Değğiişşime Aktif ve Pasif Olarak Direnen Kesimlerime Aktif ve Pasif Olarak Direnen Kesimler

15. DEĞİŞİME DİRENÇLE
MÜCADELE

16. Engelleyici Güçler
Sürükleyici Güçler
Statüko
Hedef:
Zaman
KURT LEVIN DİYAGRAMI

17. ŞŞekil 2. Deekil 2. Değğiişşime Direncin Kime Direncin Kıırrıılmaslmasıı ve Kurtve Kurt LevinLevin DiyagramDiyagramıı
D E Ğ İ Ş İ M E G İ D E N Y O L
S
Ü
R
Ü
K
L
E
Y
İ
C
İ
G
Ü
Ç
L
E
R
E
N
G
E
L
L
E
Y
İ
C
İ
G
Ü
Ç
L
E
R
Eğitim
Etkin Katılım
Etkin İletişim
Etkin Vizyon
Grup Körlüğü
İdeolojik Saplantılar
Devletçi Anlayış
Anayasal-Yasal Normlar
Siyasal İlgisizlik
Kinikizm-Senikizm
Bilgisizlik
Atalet
Çıkar ve Baskı Grupları
ŞŞekil 2. Deekil 2. Değğiişşime Direncin Kime Direncin Kıırrıılmaslmasıı ve Kurtve Kurt LevinLevin DiyagramDiyagramıı
D E Ğ İ Ş İ M E G İ D E N Y O L
S
Ü
R
Ü
K
L
E
Y
İ
C
İ
G
Ü
Ç
L
E
R
E
N
G
E
L
L
E
Y
İ
C
İ
G
Ü
Ç
L
E
R
Eğitim
Etkin Katılım
Etkin İletişim
Etkin Vizyon
Grup Körlüğü
İdeolojik Saplantılar
Devletçi Anlayış
Anayasal-Yasal Normlar
Siyasal İlgisizlik
Kinikizm-Senikizm
Bilgisizlik
Atalet
Çıkar ve Baskı Grupları

18. Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF
http://www.canaktan.org