Xử trí khi lên cơn hen suyễn BS TRẦN MINH TRÍ KHOA NỘI HÔ HẤP BV NGUYỄN TRI PHƯƠNG CTMT Quốc gia phòng chống bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản http://benhphoitacnghen.com.vn/ Chuyên trang bệnh hô hấp mãn tính: http://benhkhotho.vn/

1. NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ HEN
Phần 2
BS TRẦN MINH TRÍ
KHOA NỘI HÔ HẤP
BV NGUYỄN TRI PHƯƠNG
I. THUỐC ĐIỀU TRỊ HEN:
1) Đa số bệnh nhân hen cần hai loại thuốc:
- Tất cả bệnh nhân hen cần có thuốc tác dụng nhanh để cắt cơn.
- Đa số bệnh nhân hen cần thuốc ngừa cơn mỗi ngày để bảo vệ phổi và không để cơn kích
phát hen khởi phát.
2) Thuốc chữa hen có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau
- Khi thuốc hen được hít vào, thuốc sẽ đến ngay đường dẫn khí trong phổi và đến nơi cần
đến.
- Ống hít có nhiều kiểu:
+ Đa số thuộc loại phun sương.
+ Một số ở dạng bột, dạng viên hoặc xirô.
1

2. 3) Thuốc ngừa cơn hen có thể dùng mỗi ngày một cách an toàn:
- Bác sĩ có thể yêu cầu bạn dùng thuốc ngừa cơn hen mỗi ngày khi:
 Bạn ho, khò khè, hoặc nặng ngực nhiều hơn 1 lần mỗi tuần.
 Bạn thức giấc về đêm do hen.
 Bạn có nhiều cơn hen.
 Bạn phải sử dụng thuốc cắt cơn mỗi ngày.
- Bạn không bị nghiện thuốc ngừa cơn hen ngay cả khi bạn sử dụng trong nhiều năm.
- Thuốc ngừa cơn hen làm đường dẫn khí không còn sưng phù.
4) Tái khám định kỳ và thông báo cho bác sĩ biết tình hình dùng thuốc cũng như
tình trạng hen của mình:
- Hen có thể cải thiện hoặc trở nặng qua từng năm
- Đến bác sĩ để khám hen ít nhất mỗi 3-6 tháng một lần, để bác sĩ biết thuốc điều trị hen
của bạn hiệu quả đến đâu.
- Bác sĩ có thể cần phải thay đổi loại thuốc chữa hen của bạn hoặc thay đổi liều dùng
5) Phải chuẩn bị bao giờ cũng có sẵn thuốc hen:
- Dành riêng tiền để mua thuốc hen.
- Nên mua thêm thuốc hen trước khi bạn hết thuốc.
- Luôn mang theo thuốc cắt cơn mỗi khi bạn ra khỏi nhà.
II. KẾ HOẠCH DÙNG THUỐC HEN:
BẢNG KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG
Tên bệnh nhân:
Bác sĩ điều trị:
Số điện thoại của bác sĩ điều trị:
Số điện thoại taxi hoặc bạn bè:
Số điện thoại Trung tâm cấp cứu TP điện thoại: 115
2

3. 1- VÙNG MÀU XANH: TỐT
• Không ho, thở khò khè, tức ngực, thở gấp ban ngày hoặc ban đêm.
• Có thể làm việc thông thường hoặc vui chơi
Giá trị lưu lượng đỉnh: ..… hoặc lớn hơn (80% hoặc lớn hơn lưu lượng đỉnh tốt nhất cho cá nhân)
 Dùng thuốc ngừa cơn mỗi ngày
TÊN THUỐC LIỀU DÙNG THỜI ĐIỂM DÙNG
 Dùng thuốc trước khi tập thể dục nếu bạn bị hen khi vận động thể lực
TÊN THUỐC Xịt thuốc 2 hoặc 4 nhát Trước vận động từ 5 – 60 phút
 Tránh những điều làm bệnh suyễn nặng hơn
2- MÀU VÀNG: SỨC KHỎE XẤU ĐI
• Ho, khò khè, tức ngực, thở gấp hoặc
• Thức giấc về đêm do triệu chứng suyễn, hoặc
• Có thể làm một số nhưng không phải tất cả những việc thông thường
Giá trị lưu lượng đỉnh: ..…đến….. (50% đến 79% lưu lượng đỉnh tốt nhất cho cá nhân)
 Đầu tiên:
Dùng thuốc cắt cơn để đưa bạn về vùng màu vàng
• Dùng thuốc đồng vận beta2: ……………………
 2 hoặc 4 nhát mỗi 20 phút trong vòng 1 giờ
 Phun khí dung
 Thứ hai:
3

4. Nếu triệu chứng của bạn ( hoặc lưu lượng đỉnh, nếu có đo) trở về vùng xanh sau 1 giờ với
điều trị như trên
 Tiếp tục theo dõi để chắc chắn rằng bạn ở trong vùng xanh
Nếu triệu chứng của bạn ( hoặc lưu lượng đỉnh, nếu có đo) không trở về vùng xanh sau 1 giờ
với điều trị như trên:
• Dùng thuốc đồng vận beta2: ……………………
 2 hoặc 4 nhát mỗi 20 phút trong vòng 1 giờ
 Phun khí dung
• Thêm corticoid uống:……………………
 ...............mg/ngày
 Cho ………..(3-10) ngày
• Gọi cho bác sĩ trong vòng ……. giờ sau khi dùng corticoid uống
 Chú ý: vẫn tiếp tục dung thuốc kiểm soát mỗi ngày
3- MÀU ĐỎ: TRIỆU CHỨNG BÁO ĐỘNG
• Thở rất gấp, hoặc
• Thuốc cắt cơn nhanh không có tác dụng, hoặc
• Không thể làm những việc thông thường, hoặc
• Các triệu chứng không thay đổi hoặc xấu hơn sau 24h trong vùng Màu Vàng
Giá trị lưu lượng đỉnh: thấp hơn ….. (50% lưu lượng đỉnh tốt nhất cho cá nhân)
 Dùng thuốc:
• Dùng thuốc đồng vận beta2: ……………………
 4 hoặc 6 nhát , hoặc
 Phun khí dung
• Uống corticoid:…………mg
 Gọi ngay cho bác sĩ của bạn
 Đến bệnh viện ngay nếu:
• Bạn vẫn ở trong vùng đỏ sau 15 phút VÀ
4

5. • Bạn không gọi được bác sĩ của bạn
NHỮNG DẤU HIỆU NGUY HIỂM
• Khó khăn khi đi hoặc nói do khó thở
• Môi hoặc ngón tay bị xám hoặc xanh
- Dùng 4 hoặc 6 nhát xịt thuốc cắt cơn VÀ
-Đến nhập viện hoặc gọi cấp cứu theo số 115 GẤP!
Yêu cầu bác sĩ viết ra loại thuốc hen gì phải sử dụng và khi nào sử dụng
Bác sĩ có thể cho bệnh nhân bảng kế hoạch sử dụng thuốc như trong sổ tay này.
Dùng kế hoạch sử dụng thuốc để : biết phải sử dụng thuốc nào khi lên cơn hen.
Dùng kế hoạch sử dụng thuốc để : giúp bệnh nhân nhớ sử dụng thuốc ngừa cơn mỗi ngày.
Dùng kế hoạch sử dụng thuốc để : biết bạn có nên sử dụng thuốc trước khi chơi thể thao hoặc lao
động nặng không.

5

6. • Bạn không gọi được bác sĩ của bạn
NHỮNG DẤU HIỆU NGUY HIỂM
• Khó khăn khi đi hoặc nói do khó thở
• Môi hoặc ngón tay bị xám hoặc xanh
- Dùng 4 hoặc 6 nhát xịt thuốc cắt cơn VÀ
-Đến nhập viện hoặc gọi cấp cứu theo số 115 GẤP!
Yêu cầu bác sĩ viết ra loại thuốc hen gì phải sử dụng và khi nào sử dụng
Bác sĩ có thể cho bệnh nhân bảng kế hoạch sử dụng thuốc như trong sổ tay này.
Dùng kế hoạch sử dụng thuốc để : biết phải sử dụng thuốc nào khi lên cơn hen.
Dùng kế hoạch sử dụng thuốc để : giúp bệnh nhân nhớ sử dụng thuốc ngừa cơn mỗi ngày.
Dùng kế hoạch sử dụng thuốc để : biết bạn có nên sử dụng thuốc trước khi chơi thể thao hoặc lao
động nặng không.

5