Đặc điểm của sốt và các giai đoạn của bệnh sốt

1. SỐT
&
BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP
BS Trần Thị Bảo Ngọc
BS Võ Thành Liêm
1

2. Các đề mục
• Tổng quan về sốt
• Các bệnh lý thường gặp
• Các dấu chứng nặng/nguy hiểm cần nhập viện
• Bệnh minh họa: sốt do tác nhân siêu vi
2

3.  Sốt là tình trạng:
◦ Gia tăng thân nhiệt
◦ Do tăng ngưỡng nhiệt độ tại vùng hạ đồi
Tổng quan
3

4.  Các vị trí đo thân nhiệt
◦ Tại miệng: >37,50 C
◦ Tại nách: >37,30 C
◦ Tại hậu môn: >380 C
◦ Tại màng nhĩ: >380 C
Tổng quan
4

5.  Các vị trí đo thân nhiệt
◦ Tại miệng: >37,50 C
◦ Tại nách: >37,30 C
◦ Tại hậu môn: >380 C
◦ Tại màng nhĩ: >380 C
 Ghi chú
◦ Không đo ở trán
◦ Không đo sau khi vận động nặng
◦ Chú ý thời điểm đo trong ngày (trưa>sáng)
◦ Phân biệt sốt >< tăng thân nhiệt ác tính
Tổng quan
5

6.  Sốt diễn ra theo 4 giai đoạn
◦ Giai đoạn tăng thân nhiệt
◦ Giai đoạn bình nguyên
◦ Giai đoạn giảm thân nhiệt
◦ Giai đoạn ngoài cơn sốt
Tổng quan
I
II
III
IV
6

7.  Giai đoạn tăng thân nhiệt:
◦ Thân nhiệt tăng theo 2 cơ chế
 Tăng tạo nhiệt -> run cơ
 Giảm mất nhiệt ->
 Co thắt mạch ngoại vi -> lạnh tay chân
 Co thắt cơ dựng lông -> nổi da gà
 Đắp mềm, trùng khăn…
◦ Thân nhiệt tăng từ từ: đo nhiệt kế có thể
không cao
◦ Cảm thấy lạnh
Tổng quan
7

8.  Giai đoạn bình nguyên
◦ Thân nhiệt cao
◦ Da nóng, đỏ
◦ Không còn run cơ
Tổng quan
8

9.  Giai đoạn giảm thân nhiệt
◦ Thân nhiệt giảm từ từ về bình thường
◦ Da nóng, ẩm, rịn mồ hôi
◦ Cảm thấy nóng nực, muốn dùng quạt
Tổng quan
9

10.  Giai đoạn ngoài cơn sốt
◦ Thân nhiệt bình thường
◦ Cảm thấy mệt mỏi, muốn ngủ
◦ Đau nhức cơ toàn thân
Tổng quan
10

11.  Phân làm 2 nhóm
◦ Sốt cấp: < 3 tuần lễ
◦ Sốt kéo dài: > 3 tuần lễ
 Nếu không tìm thấy nguyên nhân=> FUO (Fever of
Unknown Origin
Bệnh lý thường gặp
11

12.  Sốt cấp:
◦ Đa phần do tác nhân nhiễm trùng (siêu vi
chiếm đa số)
◦ Các dấu chứng đi kèm => gợi ý nguyên nhân
◦ Xác định bệnh:
 Tùy theo cơ quan tổn thương (gan, lách, phổi…)
 Tùy theo tác nhân (siêu vi, vi trùng, ký sinh trùng)
Bệnh lý thường gặp
12

13.  Sốt cấp: bệnh thường gặp
◦ Viêm não: thường là virus
◦ Viêm màng não: thường là vi trùng
◦ Viêm hô hấp trên: thường là virus
◦ Viêm phổi: thường là vi trùng
◦ Viêm họng: virus
◦ Viêm đường tiêu hóa (ruột – đại tràng, mật,
gan, tụy..): vi trùng, ký sinh trùng
◦ Viêm đường niệu: bàng quang, niệu đạo, niệu
quản: vi trùng
◦ Viêm sinh dục (buồng trứng, tử cung): vi trùng
Bệnh lý thường gặp
13

14.  Sốt kéo dài:
◦ Tùy thuộc lứa tuổi: trẻ em – người lớn
◦ Tìm kiếm nguyên nhân khó khăn
◦ Xác định cơ quan không rõ ràng
Bệnh lý thường gặp
14

15.  Sốt kéo dài: ở trẻ em
◦ Nhiễm trùng:
 Cơ quan hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu, sinh dục…
◦ Chấn thương: tổn thương sọ não
◦ Bệnh lý bẩm sinh
◦ Bệnh lý collagen, bệnh mạch máu
◦ Bệnh lý ác tính
◦ Ngộ độc thuốc, miễn dịch
◦ Nguyên nhân khác
Bệnh lý thường gặp
15

16.  Sốt kéo dài: ở người lớn
◦ Nhiễm trùng:
 Cơ quan hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu, sinh dục…
◦ Bệnh lý ác tính
 Lymphoma, Leukemia
 Ung thư gan, tụy…
◦ Bệnh lý mô liên kết (tự miễn)
 Lupus, thấp khớp, sarcoidosis, Crohn
◦ Nguyên nhân khác
 Máu tụ, thuốc, thuyên tắc mạch…
Bệnh lý thường gặp
16

17.  Dấu chứng nặng cần chú ý:
◦ Trẻ em:
 <24 tháng
 Sốt >40 độ C
 Bạch cầu >15000, giảm tiểu cầu <100.000
 Mất nước
 Thay đổi tri giác, ngủ gà, không chơi đùa
 Bỏ ăn, bỏ bú
 Thở nhanh (>30 lần/phút), thở co kéo cơ hô hấp phụ
 Đi phân máu, tiểu ra máu
 Co giật
Các dấu chứng nặng
17

18.  Dấu chứng nặng cần chú ý:
◦ Người lớn:
 >80 tuổi
 Sốt >40 độ C hoặc <35 độ
 Bạch cầu >15000 hoặc <4000
 Suy hô hấp hoặc SpO2<90%
 Thay đổi tri giác, ngủ gà, không tiếp xúc
 Sụt cân
 Bệnh lý phối hợp: suy tim, đái tháo đường, suy giảm
miễn dịch
 Cơ quan tổn thương: thần kinh, hô hấp, tiết niệu…
 Bệnh lý ngoại khoa
Các dấu chứng nặng
18

19.  Tổng quan
◦ Thường gặp
◦ Tác nhân đa dạng (riêng vùng họng >100 loại
virus khác nhau)
◦ Triệu chứng
 Liên quan hệ cơ quan (thường gặp: hô hấp, tiêu hóa)
 Liên quan đến tác nhân (viêm gan siêu vi A, B, C,
D, E…)
◦ Sốt: kéo dài < 3 tuần
Sốt do tác nhân siêu vi
19

20.  Chẩn đoán
◦ Tùy thuộc vào hệ cơ quan
◦ Tam chứng siêu vi
 Sốt
 Đau cơ toàn thân
 Nổi ban da không đặc hiệu
◦ Gợi ý:
 Tổn thương > 2 hệ cơ quan cùng lúc => siêu vi
 Bạch cầu đơn nhân > đa nhân
Sốt do tác nhân siêu vi
20

21.  Hệ hô hấp
◦ Sốt
◦ Ho
◦ Sổ mũi
◦ Nghẹt mũi
◦ Mất mùi
◦ Hắc xì hơi
◦ Đau vùng xoang
◦ Đau họng
◦ Khàn giọng
◦ Khó thở
Sốt do tác nhân siêu vi
21

22.  Hệ tiêu hóa
◦ Đau bụng
◦ Tiêu chảy (dạng
kém hấp thu, xuất
tiết)
◦ Nôn ói
Sốt do tác nhân siêu vi
22

23.  Điều trị
◦ Theo nâng đỡ, giảm sốt, dinh dưỡng
◦ Điều trị cơ quan đích tổn thương
◦ Điều trị chuyên biệt: viêm gan siêu vi, HIV…
Sốt do tác nhân siêu vi
23

24.  Điều trị
◦ Theo nâng đỡ, giảm sốt, dinh dưỡng
◦ Điều trị cơ quan đích tổn thương
◦ Điều trị chuyên biệt: viêm gan siêu vi, HIV…
Sốt do tác nhân siêu vi
24

25. Cám ơn đã theo dõi
25