1. AIVY CLAIRE R. VIOS Setyembre 21, 2016
BEE-III
PAGSUSURI SA
Pinaglahuan
(Nobela ni Faustino Aguilar)
Buod ng Nobela
Nang umagang yaon ng ika-19 ng Oktubre ng 1990 ang maluwag na lansangan ng
Cervantes ay nagsisikip sa tao. Walang maluwag- luwag kundi ang pinakagitna na siyang
pinaglalagusan ng magagarang karwahe, kalesa at kalesang kinasasakyan ng lalo pang magarang
mga maginoo na kung hindi sa mga pulis na nagbabantay roon ay nangag-utos marahil sa kani-
kanilang kotserong sagasin ang gayong kakapal na taong nakakaabala pa sa kanilang paglakad.
Nagsimula ang nobela sa paglalarawan ng maraming taong nakatayo sa lansangang Cervantes at
naghihintay sa pagbubukas ng Dulaang Opera upang daluhan ang malaking pulong na iyon
sapagkat ayon kay Aguilar, “ Bayan ang tumawag at bayan ang dumalo.” Subalit nabigo ang taong
bayan ; hindi pumayag ang may-ari ng teatro na ipagamit ito sa kanila dahil sa pag-iwas na
masangkot sa pag-uusig ng pamahalaang walang tainga sa panawagan ng bayan upang makamtan
ang kalayaan mula sa mga Amerikano. Hindi naman nawalan ng loob ang nagsindalo. Nagpaibang-
araw sila at ipinagpaliban na lamang nila ang pakikibaka.
Samantala, sa paghihintay rin sa pulong na iyon , nagtagpo sa unang pagkakataon ang
pangunahing tauhan ng nobela, si Luis Gat- Buhay at si Don Nicanor Gutierrez, ama ng kanyang
kasintahang si Eduarda (Danding) at kilalang may kaya sa lungsod. Sakay ang Don ng kanyang
karwaheng walang habas at paragasang dumaraan sa Cervantes. Pinigil ni Luis ang karwahe sa
pagsisikap na huwag makasagasa ng mga taong nagtitipon sa harap ng dulaan. Nagpatuloy ang
nobela sa pagdating ni Don Nicanor sa kanyang bahay sa tayuman kung saan ginaganap naman
ang isang piging. Naroroon ang ilang kumakatawan sa naghaharing-uri noong panahong iyon. Si
Victorino Rojalde, ang mangangalakal at kapitalistang aral sa lalong mabibisang paraan ng
pagpapatubo na natutuhan niya sa madalas na paglalakbay sa pinakamasisiglang sentro ng
komersiyo sa buong mundo; si Juancho Balani, kilalang sugarol; si Manuel Barrientos, ang
madasaling notary na pikit- mata kung magpakalango; at si Nora Titay, ang may-bahay ni Don
Nicanor na lagging siyang-siya sa pag-aasikaso sa ganitong uri ng panauhin. Kainan, inuman, at
pagsusugal ang inatupag ng marami sa piging na iyon- malaking katumbalikan ng naganap sa mga
bigong naghintay sa harap ng Dulaang Opera.
Isang gabi pagkaraan, nagtagpo ng lihim sina Luis at Danding sa tahanan ng huli. Ipinaalam
ni Danding sa kasintahan kung paanong ipinagkasundo na siya ay ipakasal ng kaniyang mga
magulang kay Rojalde. Inamin ng dalaga na bagaman mahal niya ang binata, hindi naman niya
matatalikuran ang kanyang tungkuling tumalima sa mga magulang na itinuturing niyang
pangalawang Diyos dito sa lupa. Nanggipuspos si Luis sa ganitong narinig sa katipan subalit wala
siyang nagawa kundi tanggapin ang pasya nito. Sa halip na si Danding ang sisihin, sinabi niyang ang
salapi ang humusga ng kaniyang karapatang angkinin si Danding dahil karaniwang empleyado
lamang siya, at ang pananampalataya ang umagaw sa laya ni Danding na piling pakasalan ang
lalaking minamahal. Noong gabing iyon, naghiwalay ang magkatipan nang nagkakaunawaang
walang kahihinatnang anuman ang kanilang pag-iibigan. Dalawang araw pa lamang nakararaan, si
Don Nicanor at Nora Titay ay nag-usap na nang masinsinan tungkol sa kung paano mapipilit ng
huli ang anak na si Danding na tanggapin ang pagpapakasal kay Rojalde. Idiniin ng lalaki sa asawa
na hinding-hindi niya mapapayagang mapakasal kay Luis ang dalaga. At wala nang higit na mabigat
2. AIVY CLAIRE R. VIOS Setyembre 21, 2016
BEE-III
pang dahilan kaysa pagpapautang niya ng sampung libong piso kay Rojalde upang tanggapin ni
Danding ang pag-ibig nito.
Nagtagumpay naman ang layon ng mag-asawa. Nang mismomg si Rojalde na ang nagsadya
sa tahanan ng mga Gutierrez upang ipaala-ala sa Don ang kanilang napagkayarian, hindi
tinantanan ng Ina ang anak hanggang hindi ito pumapayag na magpakasal sa mayamang
mangangalakal. Sa buwan ng Mayo itinakda ang pag-iisang dibdib na naging paksa ng usap-usapan
ng balanang nakakilala sa pamilyang Gutierrez at sa ngalang Victorino Rojalde. Mula nang
mapabalita nang opisyal ang pangyayaring ito, araw-araw at gabi ang ginagawang pagdalaw ni
Rojalde kay Danding. Sa malaking kabiguan ni Rojalde, hindi magawang pagpapakitaan ni Danding
ng mainam man lamang na pagtanggap ang binate. Sa halip, ipinamukha niya rito ang
katotohanang si Luis na karaniwang kawani lamang ang kanyang iniibig at kailanman, walang ano
mang pag-ibig na maasahan si Rojalde sa kanya. Napakapait ng katotohanang ito para kay Rojalde.
Unang-una, sapagkat mahal niya si Danding at likas lamang na ihanap niya ng tugon ang
pagmamahal na ito sa dalaga. Ikalawa, sapagkat malaki na ang puhunan niya kay Danding. Bukod
sa pagkakautang ng ama nito sa kanya, nakabili na siya sa Santana ng magiging tahanan nila ni
Danding sa sandaling makasal sila, at nalamanan na ito ng magagarang kasangkapan at kagamitan.
At ikatlo, sapagkat kalat na sa kaniyang mga amigo ang tungkol sa kanilang kasal ni Danding. Ang
pag-urong sa gayong usapan, bukod sa pagiging kahiya-hiya ay hindi makatawiran. Datapwa, hindi
rin naman maaaring ipagsintabi na lamang ng isang kasingyaman ni Rojalde ang gayong kapalaran.
Hindi ito mapapayagan ng matindi niyang egoism at ng labis na pagdaramdam sa tuwing
maaalalang kailanan, hindi siya maiibig ng babaeng kanya pa naming pakakasalan. Paghihiganti
kay Luis ang kanyang naging alternatibo.
Sa isang piging nga sa Malacanang nabuo ang balak ni Rojalde. Dito, kasama ang mga may
mataas na posisyon sa pamahalaan at ang mayayamang mangangalakal na Pilipino at Amerikano,
kinausap ni Rojalde si Mr. Kilsberg, ang may-ari ng bahay-kalakal na pinapasukan n Luis. Sinulsulan
ni Rojalde ang kapitalistang Americano na taggalin sa trabaho si Luis dahil sa pagmumulat nito sa
mga manggagawa ng tungkol sa di-makatarungang palakad ng Amerikano sa sariling kompanya.
Ipinatawag nga nang minsan ni Mr. Kilsberg si Luis. Sa naganap na pagtatalo nila tungkol sa
puhunan at paggawa, nag-init ang ulong una at nagwakas ang lahat sa pagpapalipas kay Luis sa
kanyang trabaho. Hindi pa rin nakisaya kay Rojalde ang pangyayaring ito, lalo na’t paulit-ulit na
tinatanggihan ni Danding nag kanyang pag-ibig. Sa pamamagitan ng pakikipagsabwatan sa sota
niyang si Pedro na binayaran niya ng malaking halaga, nakalikha siya ng pakana upang palabasing
pinagnakawan siya ni Luis. Ang resulta, nakulong nga sa bilibid si Luis sa bintang na pagnanakaw.
Subalit bigo parin si Rojalde hanggang wakas. Pagkatapos ng maringal na pakikipag-isang dibdib
niya kay Danding at pagkagaling nila sa pagliliwaliw sa bansang Hapon, pagkaraan lamang ng
pitong buwan, nagsilang ng malusog na sanggol na lalaki si Danding. Hindi mawari ni Rojalde kung
paano niya magiging anak ang gayong kalusog na bata gayong pitong buwan pa lamang silang
nakakasal. Sinangguni niya si Dr. Reina at napatunayang hindi nga pitong buwan lamang ang bata.
At nang maunawaang hindi nga siya ang ama ng sanggol ni Danding, halos mabaliw siya sa
pagkamuhi kay Danding at kay Luis. Halos lumipad ang diwa niya pagkaunawang siya na
nagtataglay ng maraming salapi at ari-arian ay nakapag-asawa ng babaeng walang pag-ibig sa
kanya at siya ay tatawaging ama ng sanggol na hindi kanya.
Samantala, pitong buwan na ring napipiit si Luis sa bilibid. Kilala na lamang siya sa bilang na
5.740. Doon, tuwing gabi, ilang ulit niyang pinagmunimunihan ang walang katwirang pagkarool ng
3. AIVY CLAIRE R. VIOS Setyembre 21, 2016
BEE-III
marami pang tulad niya. SA araw naman, kasama niya ang marami pang kapwa bilanggo na
nagtutulung-tulongan sa pag-aayos ng mga kalsada ng kamaynilaan. Nagtuloy-tuloy naman ang
kaguluhan ng isip ni Rojalde hanggang sa tangkain niyang patayin ang anak ni Danding. Subalit
nagising ang Ina, at nabigo ang lalaking wala nang malamang gawin sa labis na pagdaramdam sa
kapalarang kanyang sinapit. Tuliro sijyang nagpakalubog-lubog sa paninimdim. At sa kabila ng
paghihiyawan at pagkakagulo dahil sa sunog ng nagaganap sa malapit sa kanyang tahanan, wala
siyang pagkatinag. Sa kabutihang palad sa tulong ng mga kaibigang dumalo, nailabas siya at ang
kanyang pamilya sa nasusunog na bahay.
Bagaman nakaligtas si Rojalde at ang kanyang pamilya sa sunog, hindi naman nasagip ang
magarang bahay ng mangangalakal at ano man sa salapi at mamahaling palamuting naroroon.
Labis ding nasindak si Danding ng pangyayari, kaya pagkatapos ng sunog, bagaman may tibok ang
kanyang pulso, ay hindi pa rin siya pinagbabalikan ng malay. Si Rojalde na nabaghan naman sa
kalagayan ng minamahal na asawa ay nagbalik sa sariling bait. Kasabay ang magulang ni Danding,
si Dr. Reina, at ilang kaibigan, hinihintay na magkamalay ang maputlang-maputlang ina.
Sa kabilang dako, nasaksihan din ng grupo ng mga bilanggong kinabibilangan ni Bilang
5.740, ang malaking sunog na naganap. Sa kanilang panonood , may biglang sumabog na dinamita
na ginagamit nila sa pagbubutas ng kalsadang inaayos. Nakasama sa bilang na tinamaan si Luis. At
samantalang hinihintay nila Rojalde ang muling pagkamalay nang mahinang-mahinang si Danding,
nalagutan naman ng hininga ang bilanggong bilang 5.740.
I. Simula
A. Mga Tauhan
1. Luis Gat- Buhay- Isang binatang may 24 na taon. Ulila at siyang nagkakalinga sa
kanyang mga kapatid. Siya ay isang taong may pananaw sa sarili lalo na sa kanyang
lipunan kahit siya ay isang dukha lamang ay ni rerespeto parin niya ang pagpapatakbo
ng pamahalaan.
2. Eduarda Gutierrez ( Danding ) – nag-iisang anak na dilag nina Don Nicanor at Donya
Tiyay. Maganda, Mabait at masunurin na dilag na umiibig kay Luis Gat-Buhay. Pinilit
siyang ipakasal sa mayaman na binatang si Victorino Rojalde. Dahil sa pagkakaroon ng
utang ng kanyang ama ay siya ang naging kabayaran. Ang pagmamahal niaya kay Luiz ay
pang hahabambuhay. Binigay niya ang kanyang buong pagkatao sa minamahal niya at di
nagtagal kahit siay ay nakasal kay Rojalde dala niya parin ang tamis na alaala ng kanilang
pagmamahalan ang naging bunga ng kanilang pag-ibig.
3. Victorino Rojalde – Ang mangangalakal at kapitalista. Isang sobrang mayaman na
binata. Nakukuha niya ang lahat sa pamamagitan ng kanyang salapi ngunit nabigo siyang
makuha ang pagmamahal ni Danding kahit sial ay kasal na. Gumawa siya ng paraan
upang pahirapan si Luis at mawala ito ng landas.
4. Don Nicanor Gutirrez- ama ni Danding. Nalulong siya sa sugal at upang makabayad ay
pinilit niyang ipakasal ang kanyang anak sa mayamang si Rojalde. Iniisip lamang niya ang
kanyang sariling kapakanan.
5. Donya Titay- Ang ina ni Danding. Inang hindi marunong tumingin sa kaligayahan ng
anak na ang iniisip ay salapi lamang.
6. Dupilas, Ginoong Barrientos at Balani- ang mga malalapit ba kaibigan ni Rojalde.
4. AIVY CLAIRE R. VIOS Setyembre 21, 2016
BEE-III
7. Roman- Ang kotsero ni Rojalde, na may pilat na minsang pinalo siay ni Rojalde na malaki
rin ang galit sa mga taong mayayaman dahil sa pagka matapobre.
8. Gunday- Naglilingkod sa tahanan ni Rojalde.
9. Mang Simo- Isang matanda na naging tauhan ni Rojalde nang minsan din ay pinalayas
na parang hayop kung kayat malaki din ang kanyang gali kay Rojalde.
9. Pedro- Isang taga sunod ni Rojalde na siay ring dahilan ng pagkakulong ni Luis. Siay ay
isang dukha at guamwa ng masama upang magkapera.
10. Mr. Kilsberg- May ari ng bahay kalalkal na pinagtatrabahuan ni Luis, na siya ring
tumistigo laban kay Luis sa pagnanakaw sa tahanan ni Rojalde sa kadahilanang malaki rin
ang kanyang galit nito dahji sa pagtuturo ng kung ano-ano sa mga maggagawa.
11. Ginoong Candelaria- Isang hamak na pinuno sa isang lalawigan na may balngkas sa
kanyang pagpapatakbo ng kanyang lungsod na ipadakip umano ang mga punong labas.
12. Benitez Draga- Isang punong-lalawigan na maibigin sa baying siyang bumili ng may
sampung libong baril sa isang sakim na pinunong hukbo.
13. Dr. Cuating (Tortuato)- Nakilala ni Rojalde sa isang okasyon.
14. Ramirez- Kawani sa isang bahay kalakal
15. Vagues at iba pang kasamahan nito- kasamahan ni Rojalde sa isang bar.
16. Carlos- isa sa mga kotsero ni Rojalde
17. Nora Justina- pinsan ni Luis na nilapitan nila para sila’y makahingi ng tulong upang
makalya si Luis ngunit indi sila tinulungan.
18. Aling Toyang- Ang siyang gumagabay sa pamilya ni Luis na kahit siya ay matanda na ay
inaalagaan niya parin sila.
19. Mga babaeng kapatid- mga kapatid ni Luis na umaasa sa kanyang kita.
B. TAGPUAN
- Sa lansangan ng Cervantes
- Bilibid
- Sa loob ng Bar
- Bahay ni Rojalde
- Sa kalsada
- Malacanang
C. SULIRANIN
Ang paggamit ng mayayaman sa kanilang salapi upang makamit
ang lahat na kanilang gusto at ang pagpapaabuso ng mga dukha sa
may pera at ang pagkalulong sa sugal ng ama ni Danding ang nag-
udyok sa mayaman na si Rojalde na gamitin ang kanyang pera at
pahirapan pa ang ibang tauhan sa kwento.
II. GITNA
A. Tunggalian
a.Tao laban sa sarili- Ang pakikibaka ng buhay ni Luis Gat- Buhay sa kanyang
buhay at ang pakikibaka rin ni Danding sa sariling kapalaran.
b. Tao laban sa Diyos- Ang gumawa ng isang kasalanang hindi naman
kailangang gawin ay labag sa utos ng Diyos.
5. AIVY CLAIRE R. VIOS Setyembre 21, 2016
BEE-III
c. Tao laban sa Lipunan- Ang pagiging isang dukha ay walang ka laban-laban sa
panahon ng mga Amerikano.
B. Saglit na Kasiglahan
Ang pagsilang sa anak ni Luis at Danding na lalong ikinagalit ni
Rojalde.
D. Kasukdulan
Ninais rin ni Rojaldo na patayin ang anak ni Danding at Luis ngunit
hindi ito natuloy sapagkat nalaman ito ni Danding.
E. Kakalasan
Nagkaroon ng sunog sa kanilang bahay dahilan ng pagkawala ng ari-
arian nila at pagkawala ng malay ni Danding.
III. WAKAS
A. Paksang Diwa- Tulad ng iba pang nobelang namalasak noong 1900-20, banghay ng pag-
ibig ang nag-uugnay ng kawing-kawing na pangyayari sa nobelang Pinaglahuan. Subalit
hindi tulad ng mga nobela noon , sa pag-ibig man umikot ang banghay hinding-hindi
pag-ibig lamang an gang puno’t dulo ng katotoran nito. Katangi- tangi ang nobela sa
paggamit nito ng kumbensiyunal na banghay ng pag-ibig upang harapin at surrin ang
bagong realidad noon; ang pananakop ng mga Amerikano at ang kaakibat nitong
pagpapahalagang materialism at kapitalista.
B. Mensahe- Ang Pinaglahuan ang isa sa mga nobela na nailathala ni Faustino Aguilar na
naging tanyag sa panahon ng pananakop ng mga Americano. Naisulat ito ni Faustino
Aguilar sa kadahilanang hindi maganda ang pagtrato noon ng mga Amerikano sa mga
Pilipino at sa nobela ding ito matutunghayan natin kung ano ang naging estado ng mga
mayayaman at mga mahihirap at lalo na sa salapi na siyang umiikot sa buhay ng mga
tauhan. Sa kabilang banda, ang pag-ibig ng mga dukha sa kanilan mga kapamilya ay
walang kaparis.
Hindi dapat maging mapagsamantala ang mga nakatataas sa lipunan. Marahil sila ay
maituturing na makapangyarihan dahil sa kanilang salapi ngunit mangingbabaw pa rin
ang moralidad at asal ng isang kung ituring may dukha.
C. Paningin
a. Paningin sa karakter- ang mga tauhan na mayayaman ay umaabuso sa kanilang
pera at ang mga dukha ay nag papaabuso rin.
b. Paningin sa may- akda- Maayos ang pagkagawa ni Faustino Aguilar sa kanyang
nobela. Naibahagi niya ang totoong nangyari sa lipunan sa kanyang
kapanahunan.
c. Paningin sa Sarili- hindi ko nakikita ang sarili ko sa kahit sino mang tauhan
sapagkat ako ay isang tipong taong may paninindigan sa aking mga desisyon at
gumagawa ako ng paraan upang hindi matapakan ang aking moralidad.
D. Mga Napulot
6. AIVY CLAIRE R. VIOS Setyembre 21, 2016
BEE-III
Una, ay ang pagpapakita ng nobela ng pagka-unawa sa kalagayan ng bayan
sa ilalim ng imperyalismo. Ipinapakita dito kung paano ang mga tauhan ( na
nagrepresentante ng mga uri sa lipunan) ay nagtutunggalian sa ilalim ng
iskemang imperyalismo.
Ikalawa, ipinapakita ng awtor sa nobela na may mga ideolohikal na aparato
ang estado na siyang nagbubunsod sa mga tauhan na manatiling docile na
lamang. Ang mga institusyong ito rin ang nagpapanatili sa moda ng
produksyon ng mga ideolohiya ng naghaharing uri sa pamamagitan ng
pagrereprodyus nito.
Ang huli, napansin ko sa nobela na mayroon na itong abanteng pagsusuri sa
kalagayan ng mga kababaihan sa lipunan, at buhat dito ay ipinapakita ang
sitwasyon na dinadanas din ng Inang Bayan.
E. Teorya
1. Naturalismo- ang mga tauhan sa nobela ay siya ring mga aktuwal na tauhan sa
lipunan. Nariyan si Mr. Kilsberg na siyang manipestasyon ng imperyalismo. Si
Rojalde bilang representante ng Malalaking Burgarya Kumprador at mga
panginoong may lupa na siyang mga masasalapi at nakikinabang sa mga iskema
ng imperyalismo. Sila Don Nicanor Gutierrez na mga representante ng
Pambansang Burgasya. Si Luis naman ay nagrerepresante ng uring manggagawa
o sa uring anak pawis. Samantalang si Danding naman ang manipestasyon ng
lipunang Pilipino sa kaanyuan ng Inang Bayan. At yaong anak na isinilang ni
Danding ay isang rebolusyon bunga ng panawagan ng mga dukha na makamtan
ang isang tunay na kalagayan ng bayan. Ang pag-ibig ng mamamayan sa Inang
Bayan ang siyang nagluwal ng himagsikan.
2. Marxista- ang nobela ay sumasalamin din sa kung anong meron ang bansa
noong unang kapanahunan. Ang Marxismo ay isang teoryang pampanitikan na
nagpapakita ng tunggalian ng mayayaman at mahihirap, mahina at malakas,
makapangyarihan at higit sa lahat ang katunggalian ng bawat mayaman at mga
alipin.
F. Simbolismo
Salapi – Ipinahiwatig sa bahaging ito ang pagguho ng moralidad ng mga taong
nakasinhot ng tagumpay dahil sa salapi. Halos lahat ng makapangyarihan at
mayayaman ay nakokontrol nang kanilang mga salapi.
G. Pananalita (Tayutay)
Pagmamalabis – “ May isang tabak na nabibitin sa tapat ng aking ulo.”
Pagpapalit Tawag- “Isa sa siya sa mga nagpapaupa ng dunong at nalalaman sa
masalaping bumabayad ”
Pagmamalabis- “Aalis n asana ang binata sa kanyang pagkakadungaw, dapwa’t
isang alingasngas ang ikinapako ng kanyang mga titig sa isang dako ng lansangan ”.
