Глен Доман карточкалары арқылы тәжиребесін талдау және жинақтау

1. Қостанай ауданы әкімдігінің «Білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «Балбөбек» балалар бақшасы
коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорыны
Коммунальное государственное казённое предприятие Детский сад «Балбөбек» ГУ «Отдел образования
акимата Костанайского района»
Өзіндік жұмыс тақырыбы:
Глен Доман карточкалары арқылы тәжиребесін талдау және жинақтау
Орындаған:тәрбиеші Нугманова Б.Т.

2. Жоспары:
1.Кіріспе бөлім.
2.Негізгібөлім.
Глен Доманныңәдістері мен карточкалары.
Доманныңкарточкаларымен жұмыс жасаудағы негізгі ұстанымдар.
Глен Доман карточкалары арқылы тәжірибесін талдау және жинақтау.
3. Қортынды бөлім.

3. Кіріспе бөлімі
Қазіргі кезде заман талабына сай балабақшаларда балалар үшін барлық жағдай
қарастырылған. Бала ол жеке тұлға. Бірақ сол балаға өзінің бір жеке тұлға ретінде
қабылдауына тек қана тәрбиешілер себепкер бола алады. Себебі тәрбиеші
ұйымдастырылған оқу іс әрекетін ойын арқылы қызығушылықтарын арттырып,не
ертегі оқып баланы ынталандырады, оларды оқып, санауға да тәрбиешілер үйрете
алады.
Менің айтқым келіп тұрғаны баланы оқып, санауда әртүрлі әдіс – тәсілдерді
қолдануға болады. Бірақ мүмкіндігі шектеулі балалармен қалай жұмыс жасау керек
екенін, мен Глен Доманның әдістемесімен танысқаннан кейін білдім.
Жаңалықты аталған аймақтың мамандықтары емес, аралас мамандық аймағындағы
адамдардың ашуы жиі кездеседі. Оқытумен де сондай жағдай болған. Баланы
оқытудың озық тәжірибесін педагог емес, дәрігер - Глен Доман жасап шыққан.
Глен Доман өз әдістемесін дайындау барысында әлемнің әртүрлі елдерінде дене сау
балаларға , сонымен қатар, ақыл - ой дамуы баяу балаларға жүргізілген көпжылдық
зерттеулерге сүйенді. Зерттеу нәтижесі көрсеткендей, бала алғашқы 6 жылдық
өмірінде, одан кейінгі өмірімен салыстырғанда үш есе көбірек танып біледі екен.
«Бұған таңғаларлық ештеңе жоқ», - деп Глен Доман нық сеніммен айтты, одан әрі
сөзін жалғастырып «балалар өзіне ұнайтын істі жасайды» , - деді. Доманның
айтуынша , оқытудың ең белсенді кезеңі 3-6 айлық уақыттары басталады екен.

4. Доман әдістері.
Қырықыншы жылдардың соңында
американдық дәрігер - Глен Доман филадель
институтында қызмет атқара жүріп, ("Better
Baby Institute" (BBI), ақыл-ой қабілеттері баяу
дамитын балаларды емдеумен айналыса
бастаған. Институттың негізін қалаушы
Доманның жетекшілігімен мамандар ақыл-ой
қабілеттері баяу дамитын балаларды оқу
арқылы емдеу мүмкіндігін белсенділендірген.
Дәрігерлер мен Глен Доман алдында жаңаша
міндет тұрды: балаға оқытуды емес, оның ми
жұмысын белсенділендіру қажет болды. Бірақ,
дәрігерлер ақыл-ой қабілеттері баяу дамитын
балаларды дәстүрлі түрде әліппеден бастап
оқытуға қанша талпынғандармен, бұдан
ешқандай нәтиже шықпады. Әріптерден қалай
сөз пайда болатынын балалар еш түсіне
алмады. Сонымен қатар ағылшынша оқу
ережесі қиын. Бұл әдіс – қиындықтан шығуға
жарамайтыны анықталды. Сөз арқылы оқыту әдісі дұрыс болып табылды. Бірінші
кезекте, балаларды карточкада үлкен қызыл әріптермен жазылған сөздерді
дауыстап оқу керек болды. Сабақтың ұзақтығы 5-10 секунд, бірақ, бұндай сабақтар
күніне бірнеше рет қайталанды. Нәтижесінде, бұндай сабақтар баланы Доман
әдісімен оқыту деп аталды. Оқыту нәтижесі күткеннен де асып түсті.

5. Глен Доманның әдістері мен карточкалары.
Доманның карточкаларымен жұмыс жасаудағынегізгіұстанымдар.
1. Глен Доманныңкарточкаларын қолдануды ерте жастан, баланың сәби
жасынан бастаған қажетті.
2. Балаға білім беру уақытында баланың дені сау, ол көңілді және сергекболуы
маңызды.
3. Баланың жетістігі үшін оған үнемі мақтау айту міндетті! Ата-анасынан мақтау
естуді, өзінің жетісіктері үшін ата-анасының қуанғанын көрубала үшін зор
жетістік әрі қуаныш. Балаға мақтау айтсақ, ол сізді тағы да қуанту үшін
үлкен табыстар және танымдылыққа жетуі үшін талпынады.
4. Баланың көзіне карточкаларды қысқауақыта, шамамен, 2-3 секунд
аралығындакөрсету керек, ең бастысы - баланың карточкағақарауы, назар
аударуы.карточканы баланың көз алдында ұзақуақыт ұстап тұру – баланың
қызғушылығынжоғалтады.
5. Материалдарды күн сайын жаңалап отыруғажәне балаға таныс тақырып
бойынша жаңа материалдарды көрсеткен дұрыс.Бір карточканы күніне 3
реттен артық көрсетудұрыс емес.
6. Ойынды уақытымен тоқтата біліңіз. Бала ойынды өзітоқтатуынан бұрын сіз
бірінші болып тоқтатуңыз қажет. Сабақ өткізу уақыты қысқа болуы керек.
7. Сабақтың жүйелі және реттелуі оның – табысқа жету кепілі.
Бұл аталғандар негізгі ұстанымдар, бірақ әр бала – жеке тұлға. Біздің
міндетінің баланы – қысталамау , Доман карточкаларыменойнау бала үшін
қызықты болуы – шарт. негізгі міндет - ойнау керек, оқу мен есте
сақтауларын міндеттеу қажетті емес. Егер сіз баланың карточкаға деген
қызғушылығы жоқ екенін байқаған болсаңыз, дереукарточкалардыңорнын
басқа да қызықты іске назарын ауданыңыз.

6. А Н А Доман сәбилердің көзбен көргенін есте өте жақсы сақтауына сүйенді.
Глена Доман әдісінде " Доман карточкалары"деп аталатын көрнекілігі
қолданылады.
Глен Доман баланың сәби жасында ірі, қызыл түспен сөз жазылған (әріп емес, сөз
жазылған болсын) карточкаларды көрсетуді ұсынады, сонымен қатар,
математикадан да сандар емес, қызыл түсті көп нүктелерді көрсетуді ұсынады.
Доман айтуынша, балаларға абстракты белгілер – сандар мен әріптер түсініксіз,
нақты емес. Ал, «АНА» сөзі «М» немесе «А» әріптеріне қарағанда, бала үшін
нақты, түсінікті сөз. «3» санна қарағанда, «үш домалақ» суреті түсінікті болып
табылған. Балаға күніне бірнеше рет әр білім облысы бойынша карточкаларды
көрсетіп отыру керек. Мысалы, 10 секундта 10 карточканы көрсетуге болады. Осы
кезде барлық сөздер мен олардың атаулары қатты дыбыспен айтылуы керек.
Ақпарат тез беріледі, себебі баланы оны сол мезетте ақ қабылдап алады. Мұндай
қысқаша сабақтар күніне 1-2 минуттан артық уақытты алмайды.
Бала бірінші заттың санын , содан кейін ғана, сандардың рет-ретін түсіне бастайды.
Доманның карточкаларын сіз өзбетіңізше, қолдан көрнекілік ретінде жасай аласыз.
Доман математика немесе оқуға баланы ерте жастан бастап үйрету баланың білім
алуға ерте жастан үйрету деп есептейді. Балаға білім беру 6-7 жастан басталады, ал
танымдылыққа үйрету баланың жаңа туған кезінен басталады екен. «Кішкентай
балалардың білім алуға деген жігері шексіз болады, осы уақыттарда олардың
жігері баяулап қалмау үшін оларға жаңа ақпараттар беруге барынша жағдай жасау
керек. Сізге жүктелген міндет ауыр болса да, ешқашан да бала үшін қызықты емес
оқыту түрін жасамаңыз.
Доман баланың дене дамуына да көп мән берген. Оның жүйесімен оқытылған
балалар денсаулығы мықты болады.

7. Қортынды
Баланы 0-ден 4 –ке дейінгі ерте жастан бастап дамыту жөнінде Глен Домен әдісі
баланы оқытуға және оқудың көмегімен жақсы нәтижелерге жетуге бағытталған.
Сондықтан қазірге кезде балаларды Глен Доман карточкаларымен оқытуды
балабақшаларда да қолдану керек деп ойлаймын.
Себебі бала танымы мол болыпжәне әртүрлі ақпараттардан хабары бар болып өседі
ғой.
Оқытудың мәні балалар оқи білуді кітаптан емес, энциклопедиядан үйренеді.Балаға
сөз жазылған карточка көрсету мен сөзді дауыстап оқу бір уақытта жүргізіледі.
Содан кейін карточканың қасында осы сөзге қатысты сурет көрсетіледі. Әріптер
түзу сызықпен жазылған , қызыл түсті болуы керек. Баланың көру қабілетіне кері
әсері болмауы үшін әріп, суреттер көлемі орташадан кіші емес болуы керек. Дәл
осы жүйе бойынша сөз бірден есте сақталып, буындап оқуды айналып өтуге болады.