1. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
PENGURUSAN AKTIVITI DALAM DALAM P&P DAN
TAJUK 4
PENGURUSAN BILIK PSV DAN HASIL KERJA MURID
4.1 SINOPSIS
Persekitaran memainkan peranan yang signifikan di dalam perkembangan
pembelajaran anak-kanak. Persekitaran yang sihat dan kondusif membantu murid
untuk berkembang dan menjadi lebih aktif dan berupaya mengesan potensi murid-
murid melalui dalam berkarya. Di dalam pendidikan seni visual, lokasi yang selalu
digunakan bagi tujuan pengajaran adalah studio seni. Kebiasaannya kemudahan
bilik seni atau studio seni memang disediakan oleh kerajaan untuk kemudahan guru.
Bab ini akan memperjelaskan dan menghuraikan maklumat berkaitan dengan
pengurusan kelas dan galeri bagi mata pelajaran seni visual. Maklumat mengenai
kaedah pemilihan karya sehinggalah kepada pengurusan berkaitan penyimpanan
barangan dan alatan turut dibincangkan dengan komprehensif.
4.2 HASIL PEMBELAJARAN
Di akhir topik ini anda seharusnya dapat:
4.2.1 Memahami pengurusan aktiviti dalam dan luar bilik darjah
4.2.2 Memahami dan mengetahui proses pemilihan karya dan pengurusan bilik
seni yang baik
4.2.3 Memahami dan mengetahui aspek penjagaan, keselamatan penggunaan alat
dan bahan bantu secara beretika dan bertanggungjawab
4.2.4 Menghasilkan bahan bantu yang sesuai dengan objektif dan isi kandungan
pelajaran mengikut tahap secara kolaboratif dan koperatif
4.2.5 Membuat pertimbangan tentang prosedur mengguna dan menyimpan alat
dan bahan bantu serta rekod stok inventori
4.3 Pengurusan aktiviti dalam dan luar bilik darjah.
Pengurusan bermaksud satu proses mendapatkan penyertaan, kerjasama, dan
campurtangan ahli untuk mencapai objektif-objektif organisasi atau kumpulan,
gerakerjanya termasuk proses merancang, mengelola, memimpin, mengarah dan
mengawal. Bilik darjah sebagai tempat berlakunya proses pengajaran dan
pembelajaran, merupakan tempat yang terpenting di sekolah. Bilik darjah juga
merupakan medan perjuangan utama kerjaya seorang guru. Pengurusan bilik
darjah dinamik ke arah pembinaan modal insan yang menjurus kepada pembinaan
1

2. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
jasmani, emosi, rohani dan intelek memerlukan pelbagai pengetahuan, kemahiran,
prosedur, teknik dan strategi. Pengurusan bilik darjah yang menyeluruh melibatkan
pengurusan fizikal, peralatan dan sumber, pengurusan murid (pelanggan),
pengurusan organisasi, pengurusan masa dan pengurusan pengajaran dan
pembelajaran serta penilaian.
4.3.1 Aktiviti individu, kumpulan dan aktiviti kelas
4.3.2 Aktiviti dalam bilik darjah
4.3.3 Aktiviti luar bilik darjah
4.4 Pengurusan Bilik dan Hasil Kerja Murid
4.4.1 Susun atur bilik PSV
Pengurusan bilik Pendidikan Seni Visual ialah suatu aspek yang penting
dalam melaksanakan sesuatu pengajaran. Bilik Pendidikan Seni Visual
merupakan tempat di mana sekumpulan manusia berkumpul dan di ajar. Bilik
Pendidikan Seni Visual merupakan lebih dari hanya sebuah ruang
pembelajaran, ia merupakan persekitaran murid, guru dan penggalak
interaksi antara guru dan murid. Guru perlulah mengurus rutin harian bilik
seni visual, mengurus murid-murid supaya melakukan aktiviti bilik seni visual,
tahu cara menyusun tempat duduk pelajar dan peralatan, mengurus
pergerakan pelajar di dalam kelas, mengurus bahan-bahan pengajaran untuk
Pengajaran dan Pembelajaran yang lebih berkesan serta mengawal disiplin
pelajar di dalam kelas supaya proses pengajaran dan pembelajaran dapat
berjalan dalam suasana selamat, kondusif dan lancar.
Lemlech (1979) mendefinisikan pengurusan bilik sebagai koordinasi dalam
bilik yang mana menurutnya guru sebagai perancang kurikulum,
pengorganisasi prosedur dan sumber,penyusun persekitaran kelas yang
efisyen,penyelia prestasi murid serta pengenalpasti masalah potensi
murid.Secara ringkasnya konsep pengurusan bilik bermakna tindakan dan
strategi guru untuk mengekalkan peraturan bilik,mewujudkan suasana bilik
yang kondusif, menghadapi tingkahlaku murid serta menarik perhatian murid
bagi memastikan pengajaran dan pembelajaran yang efektif.
2

3. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
- Susunan perabot
Pengurusan bilik seni visual ialah suatu aspek yang penting dalam
melaksanakan sesuatu pengajaran. Bilik seni visual merupakan tempat di
mana sekumpulan manusia berkumpul dan di ajar. Bilik seni visual
merupakan lebih dari hanya sebuah ruang pembelajaran,ia merupakan
persekitaran murid,guru dan penggalak interaksi antara guru dan murid. Guru
perlulah mengurus rutin harian bilik seni visual, mengurus murid-murid
supaya melakukan aktiviti bilik seni visual, tahu cara menyusun tempat duduk
pelajar dan peralatan, mengurus pergerakan pelajar didalam kelas, mengurus
bahan-bahan pengajaran untuk Pengajaran dan Pembelajaran yang lebih
berkesan serta mengawal disiplin pelajar di dalam kelas supaya proses
pengajaran dan pembelajaran dapat bejalan dengan lancar.
Susunatur perabut yang teratur dan tersusun memberi kesan yang positif
kepada pembelajaran murid-murid sekolah rendah
Lemlech (1979) mendefinisikan pengurusan bilik sebagai koordinasi dalam
bilik yang mana menurutnya guru sebagai perancang kurikulum,
pengorganisasi prosedur dan sumber,penyusun persekitaran kelas yang
efisyen,penyelia prestasi murid serta pengenalpasti masalah potensi murid.
Secara ringkasnya konsep pengurusan bilik bermakna tindakan dan strategi
guru untuk mengekalkan peraturan bilik,mewujudkan suasana bilik yang
kondusif, menghadapi tingkahlaku murid serta menarik perhatian murid bagi
memastikan pengajaran dan pembelajaran yang efektif.
3

4. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
ZON KERJA
STOR
KABINET BERTINGKAT
SUDUT PAMERAN
LCD
ALMARI GURU
SUDUT
PAPAN INFO PAMERAN KRAF
Contoh Pelan Bilik Pendidikan Seni Visual
Berdasarkan pelan di atas, cuba anda renungkan apakah perlu anda
lakukan untuk menambahbaikkan lagi pengurusan bilik seni visual.
4

5. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
Pengurusan bilik seni visual merupakan satu aspek utama dalam konteks
proses pengajaran dan pembelajaran Pendidikan Seni. Guru Pendidikan Seni
hendaklah memainkan peranan penting dalam aspek ini. Guru Pendidikan
Seni hendaklah sentiasa berusaha bersama guru-guru seni yang lain untuk
mewujudkan keadaan dan suasana yang sesuai dalam bilik seni visual.
Suasana dalam bilik seni visual ini sepatutnya menjadi daya penarik dan
menjadi sumber ilham bukan sahaja kepada pelajar dan guru bahkan kepada
seluruh masyarakat sekolah dan pelawat. Selain hasil kerja pelajar, guru
hendaklah cuba mendapatkan contoh-contoh hasil kraf tempatan dan lain-lain
lagi yang sesuai untuk dipamerkan dalam bilik seni. Bahan-bahan seni yang
dipamerkan hendaklah disusun mengikut jenisnya.
Suasana bilik pendidikan seni visual berupaya memotivasikan murid-murid
Cuba anda kumpulkan maklumat tentang bilik atau studio seni visual dan
buat presentasi dalam bentuk folio.
Ambil gambar-gambar berikut:
Bilik atau studio seni dari pelbagai sudut
Sudut-sudut pameran berkaitan
Zon-zon kerja tertentu
Stor dan bilik-bilik khas yang berkaitan
Ruang-ruang lain yang berkaitan
Carta-carta berkaitan dengan bilik seni
5

6. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
- Tempat Pameran Hasil kerja
Pengurusan bilik seni visual merupakan satu aspek utama dalam konteks
proses pengajaran dan pembelajaran Pendidikan Seni. Guru Pendidikan Seni
hendaklah memainkan peranan penting dalam aspek ini. Guru Pendidikan
Seni hendaklah sentiasa berusaha bersama guru-guru seni yang lain untuk
mewujudkan keadaan dan suasana yang sesuai dalam bilik seni visual.
Suasana dalam bilik pendidikan seni visual ini sepatutnya menjadi daya
penarik dan menjadi sumber ilham bukan sahaja kepada pelajar dan guru
bahkan kepada seluruh masyarakat sekolah dan pelawat.
Selain hasil kerja pelajar, guru hendaklah cuba mendapatkan contoh-contoh
hasil kraf tempatan dan lain-lain lagi yang sesuai untuk dipamerkan dalam
bilik seni. Bahan-bahan seni yang dipamerkan hendaklah disusun mengikut
jenisnya contohnya seperti hasil seni 2 dimensi dan 3 dimensi. Karya 2
dimensi sesuai ditampal, dilekatkan dan digantung manalaka karya 3 dimensi
hendaklah disusun di para atau rak bertingkat bagi menjimatkan ruang.
Contoh karya 2 dimensi:
Kolaj Ikat dan celup Percikan
Karya 2 dimensi digantung dan
ditampalkan di tempat yang sesuai
6

7. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
Contoh karya 3 dimensi:
Rak sesuai untuk karya 3 dimensi kerana
ia menjimatkan ruang
Cuba anda kumpulkan maklumat tentang bilik atau studio seni dan
buat presentasi dalam bentuk folio.
Ambil gambar-gambar berikut:
- Bilik atau studio seni dari pelbagai sudut
- Sudut-sudut pameran berkaitan
- Zon-zon kerja tertentu
- Stor dan bilik-bilik khas yang berkaitan
- Ruang-ruang lain yang berkaitan
- Carta-carta berkaitan dengan bilik seni
7

8. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
Pengetahuan asas bagaimana untuk menyusun dan merekaletak alatan
dan bahan pameran perlu dimiliki oleh guru seni visual kerana selain
daripada tanggungjawab mengajar, biasanya guru pendidikan seni juga
dipertanggungjawabkan untuk menjaga bilik dan studio seni. Antara
perkara-perkara yang perlu diberi perhatian bagi guru dalam mengurus bilik
seni dan studio seni di sekolah ialah warna dinding, papan bulletin,
pencahayaan, bahan pameran khas, zon kerja dan stor penyimpanan.
Marjorie Schiller (1995) menerangkan bahawa bilik dan studio seni
melambangkan cara kita menilai seni dan bagaimana seni memberikan
makna kepada kehidupan kita. Justeru, kaedah penyusunan dan
kebersihan bilik darjah dan studio perlu menitikberatkan unsur estetika
untuk memberi pengalaman estetik yang bermakna. Persekitaran yang
merangsang deria memberikan tenaga kepada minda untuk belajar (Koster,
2001).
Karen Haigh (1997) menyarankan agar pemilihan warna bagi bilik
pendidikan seni visual dan galeri seni hendaklah sehingga tidak menafikan
dan menenggelamkan hasil karya pelajar yang akan dipamerkan.
Buletin sangat diperlukan untuk mempamerkan hasil karya pelajar selain
sebagai tempat untuk menyampaikan maklumat. Papan notis hendaklah
diwarnakan sama dengan warna dinding agar terdapat kesatuan dengan
bilik selain mampu menarik minat terhadap apa yang pamerkan.
8

9. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
Pencahayaan juga memainkan peranan penting kerana pemilihan warna
juga dipercayai turut mempengaruhi murid menyiapkan dan menghasilkan
karya. Kebanyakan kelas dan studio seni telah disediakan dengan lampu
fluoresant atau lampu kalimantang. Oleh itu, guru seni digalakkan untuk
memastikan murid menggunakan sinaran pencahayaan semula jadi dari
luar. Guru perlu buka tingkap dan pastikan seberapa banyak cahaya dari
luar masuk ke dalam bilik seni.
Selain mempamerkan hasil karya pelajar, guru-guru seni visual boleh
memperuntukkan satu ruang pameran yang mempamerkan objek semula
jadi yang boleh membangkitkan rasa ingin tahu. Objek-objek hendaklah
dipamerkan di lokasi yang mudah untuk dikunjungi oleh murid. Ruang yang
mempamerkan objek ini akan merangsang deria murid di samping
memberikan peluang kepada mereka untuk melihat dan menyentuh objek
tersebut. Zon kerja merupakan lokasi murid menghasilkan karya dan
menyiapkan kerja mereka. Meja kerja perlu disediakan dan daripada jenis
yang boleh dicantum sekiranya perlu bagi mendapatkan ruang yang lebih
luas.
Di samping itu, keperluan bahan seni seperti berus dan warna diletakkan
berdekatan di antara satu sama lain selain singki yang digunakan bagi
membersihkan alatan setelah selesai kelas. Guru juga perlu memastikan
jarak di antara pelajar adalah sesuai bagi mengelakkan kesesakan semasa
membuat kerja. Stor simpanan alatan perlu diwujudkan. Rak simpanan
boleh digunakan untuk menyimpan bahan dan hasil karya pelajar seperti
folio dan buku latihan. Kedudukan rak-rak simpanan ini perlu separas
dengan ketinggian murid supaya alatan yang disimpan mudah untuk
diambil.
- Sinki dalam dan Luar Bilik
- Para Gantung
- Almari Pameran
9

10. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
PENGURUSAN BILIK DAN HASIL KERJA MURID
10

11. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
4.4.2 Panduan keselamatan
Kita kadang kala bertemu dengan kes murid-murid mendapat keracunan
atau kemalangan di dalam bilik seni visual atau kelas sewaktu pengajaran
dan pembelajaran sedang berlangsung dan hal sebegini akan menjejaskan
reputasi kita sebagai guru secara tidak langsung. Sila lihat senarai nama alat
dan bahan bantu di bawah dan cuba anda fikirkan berdasarkan pengalaman
anda atau pengalaman rakan dimanakah sepatutnya alat dan bahan berikut
patut disimpan agar ianya selamat.
Contoh:
Minyak Kertas Kain Linen Kertas Berus Cecair
Turpentine Lukisan Batik Warna Lukisan Thinner
Cat Air Pisau NT Fabrik Dye Carta PSV Pisau Ukir Tanah Liat
Pemantauan tajam oleh guru semasa murid menjalankan aktiviti mampu
mengelakkan sebarang kemalangan yang tidak diingini. Anda dan rakan-
rakan anda cuba berbincang dan membuat analisis, langkah-langkah yang
boleh diambil oleh guru bagi mengelakkan sebarang kemalangan daripada
berlaku.
4.4.3 Etika dan tanggungjawab
Tugas Ahli Panitia Pendidikan Seni Visual:
- Menentukan bekalan alat dan bahan bantu seni visual mencukupi dan
seimbang untuk kedua-dua aktiviti 2D dan 3D berpandukan kepada
aktiviti-aktiviti yang dirancang dalam Rancangan Tahunan.
- Membincang dan menyediakan senarai alat dan bahan yang diperlukan
untuk dibeli oleh sekolah.
- Murid didedahkan kepada bahan rujukan mengenai bagaimana pelukis
dan pakar seni dari pelbagai kebudayaan dan zaman menghasilkan
karya-karya mereka dari semasa ke semasa.
- Filem dan gambar slaid seni boleh membantu murid dalam dalam
pengkajian pemahaman dan penghargaan perlu didedahkan pepada
murid.
- Pengumpulan maklumat bahan hardcopy dan softcopy berkaitan mata
pelajaran Pendidikan Seni Visual.
11

12. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
4.4.4 Inventori
4.4.5 Penyimpanan
Semua alat dan bahan yang dibeli hendaklah dicatatkan di dalam Buku Stok
rasmi sepertimana yang dikehendaki oleh pihak Audit. Butir-butir yang
terdapat dalam ruang-ruang buku stok hendaklah diisi dengan lengkap dan
kemaskini.
Berikut adalah antara prosedur yang perlu diambilkira dalam proses
penyimpanan dan rekod stok.:-
- Menyediakan senarai alat dan bahan yang diperlukan
- Membuat perolehan alat dan bahan daripada pembekal / sekolah
- Membuat penerimaan alat dan bahan, menyemak dan mengesahkan
- Membuat inventori dalam buku stok
- Membuat rekod keluar masuk alat dan bahan
Dua buku stok boleh digunakan. Sebuah buku untuk mencatatkan butir-butir
alat dan bahan kekal manakala sebuah buku lagi digunakan untuk alat dan
bahan habis guna. Setiap jenis alat dan bahan yang diperolehi patut
dicatatkan dalam halaman secara berasingan. Dengan demikian, ianya
memudahkan semakan stok pada akhir tahun yang berkenaan.
Semakan stok perlu dijalankan pada akhir setiap tahun. Sebarang kerosakan,
kehilangan atau kecurian alat dan bahan yang bernilai hendaklah dilaporkan
kepada pihak sekolah.
Setiap satu item alat dan bahan samada peralatan kekal atau tidak kekal
hendaklah dicatatkan dalam satu-satu borang sahaja. Jika terdapat
penambahan stok pada item berkenaan boleh diisi ke dalam borang
berkenaan sahaja. Umpamanya , kertas lukisan (1 imperior) ingin ditambah
dalam stok perlulah diisi ke dalam borang item kertas lukisan (1 imperior )
sahaja.
Membuat rekod keluar masuk alat dan bahan serta dokumen
langkah keselamatan adalah penting. Beri komen anda dengan
hujah yang relevan.
12

13. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
Peralatan kekal
Contoh Borang untuk penyimpanan stok.
Borang stok untuk peralatan kekal.
Item Bil. Tarikh Tarikh
Bil
( Peralatan Kekal ) Unit masuk lupus
1. Meja guru 2 13/09/2009
15/10/2010
2. Meja guru 2 13/09/2010
Jumlah
Catatan
Item
Peralatan tidak kekal
Contoh Borang untuk penyimpanan stok.
Borang stok untuk peralatan tidak kekal.
Item Bil. Tarikh Tarikh
Bil
( Peralatan tidak Kekal) Unit masuk lupus
1. Kertas lukisan 200 dozen 22/09/2009
( 1 imperior )
2. Kertas lukisan 100 dozen 10/10/2010
( 1 imperior )
Jumlah Catatan
Item
Tahukah anda perbezaan antara peralatan kekal
dengan peralatan tidak kekal. Jelaskan.
4.4.6 Etika dan tanggungjawab
Tugas Ahli Panitia Pendidikan Seni Visual adalah :-
Menentukan bekalan alat dan bahan bantu seni visual mencukupi dan
seimbang untuk kedua-dua aktiviti 2D dan 3D berpandukan kepada
aktiviti-aktiviti yang dirancang dalam Rancangan Tahunan.
13

14. PSV3104 Pengajian dan Pengurusan Kurikulum Pendidikan Seni Visual KBSR
Membincang dan menyediakan senarai alat dan bahan yang diperlukan
untuk dibeli oleh sekolah.
Dari masa ke semasa murid patut didedahkan kepada bahan rujukan
mengenai bagaimana pelukis dan pakar seni dari pelbagai kebudayaan
dan zaman menghasilkan karya-karya mereka.
Filem dan gambar slaid seni boleh membantu murid dalam dalam
pengkajian pemahaman dan penghargaan perlu didedahkan pepada
murid.
Cuba anda membuat analisis, etika dan tanggungjawab yang perlu diamalkan oleh
guru Pendidikan Seni Visual selain huraian yang terdapat di atas dalam
mempertabatkan profesion perguruan.
Rumusan:
Dalam matapelajaran Pendidikan Seni Visual, mengetahui dan memahami
rekabentuk dan proses menyediakan bahan sumber pengajaran dan
pembelajaran, prosedur mengguna dan menyimpan alat dan bahan serta
penyimpanan dan rekod stok. Adalah menjadi tanggungjawab guru
matapelajaran Pendidikan Seni Visual untuk memastikan keselamatan dalam
studio sebelum,semasa dan selepas pengajaran dan pembelajaran
diutamakan. Terdapat berbagai jenis alat dan bahan digunakan dalam
pengajaran dan pembelajaran umpamanya seperti alat dan bahan yang
digunakan untuk penghasilan, alat dan bahan bantu untuk tujuan di atas
untuk membantu pengajaran dan pembelajaran. Kedua-dua jenis itu pula
boleh dibahagi kepada beberapa subkategori seperti Pengendalian alat dan
bahan merupakan aspek penting dalam pengurusan mata pelajaran
Pendidikan Seni Visual dan menjadi tanggungjawab Ketua Panitia dan ahli
panitia Pendidikan Seni Visual untuk menguruskannya dengan sempurna
14