1. Улаанбаатар хотын тээврийн
төлөвлөлтийг тогтвортой
болгох
2007 оны 7-р сар
JICA Study Team
1

2. Агуулга
1. Тээврийн ач холбогдол
2. Тээврийн төлөвлөлтийн цар хүрээ
3. Тээврийн төлөвлөлтийн өнөөгийн байдал
4. Тээврийн төлөвлөлтийн гол асуудлууд болон
зорилтууд
5. Улаанбаатар хотын тээврийн төлөвлөлтийн онцлог
талууд
6. Curitiba-гийн туршлага
2

3. 1. Тээврийн ач холбогдол
 Тээвэр нь нийгэм, эдийн засгийн үйл ажиллагаанд
шаардлагатай дэд бүтцийн нэг хэсэг юм.
 Үр ашигтай, зохистой тээврийн тогтолцоо нь хот
байгуулалтын бүтцийг тогтворжуулж, илүү үр
дүнтэй газар ашиглалтыг дэмжинэ.
 Далайд гарцгүй улс оронд тээврийн зардал илүү
өндөр байдаг тул тээврийн стратеги нь эдийн
засгийн хөгжлийгдэмжих нэмэлт боломжийг
тодорхойлох шаардлагатай.
3

4. 2. Тээврийн төлөвлөлтийн цар хүрээ
 Тээвэр гэдэг нь “зорчигч ба бараа тээвэрлэлт“ юм.
 Тээврийн тогтолцоог бүхэлд нь авч үздэг бөгөөд түүний
төлөвлөлтийн цар хүрээ нь 1-рт тээврийн төрлүүд, 2-рт
үйлчилгээгээр хангах тээврийн байгууламж, 3-рт бүтэц зохион
байгуулалттай холбоотой үйлчилгээгээр хязгаарлагддаг.
• Тээврийн төрлүүд: авто машин, нисэх онгоц
• Тээврийн байгууламж: авто зам, нисэх онгоцны буудал
• Бүтэц, зохион байгуулалтын зохицуулалт: зохион байгуулалт,
дүрэм журам, төсөвхөрөнгө
4

5. 3. Тээврийн төлөвлөлтийн өнөөгийн
байдал
 “Тээврийн эрх” буюу тээвэрлэлтийн эрх чөлөөний зөрүү
нэмэгдэж байна.
 Дэлхий даяар хотжилт явагдаж, тээврийн хэрэгслийн тоо
хурдацтай өсч, замын хөдөлгөөнд төрөл бүрийн хүндрэл,
бэрхшээл учруулж байна.
 Тээврийн үр ашигтай тогтолцоо бий болгох, бүтэц зохион
байгуулалтыг сайжруулахад шаардагдах арга хэмжээг
хэрэгжүүлэх замаар тогтвортой хөгжлийн нөхцлийг хангана.
5

6. 4. Тээврийн төлөвлөлтийн гол асуудлууд болон зорилтууд
A) Тээврийн төлөвлөлтийн гол асуудлууд
i. Хотжилт эрчимтэй явагдан, тээврийн хэрэгслийн тоо хурдацтай
нэмэгдэж байгаа нь хөдөлгөөний урсгалын жигд байдалд сөрөг нөлөө
үзүүлж байна.
Хот хурдацтай тэлж, хүмүүсийн бүх үйл ажиллагаа тэдгээрийн авто
машинаас ихээхэн хамаарах болсон. Ингэснээр зам-авто машин гэсэн
харилцан хамаарал үүсч байна.
ii. Ядуурлын асуудалд хандах хандлагыг нэмэгдүүлэх
Хөгжлийн албан ёсны тусламж (ODA)-ийн гол хандлага нь ядууралд
чиглэгдсэн байдаг. Тээврийн салбар нь нийгмийн бүх давхаргын
“оролцоот өсөлт” ба “эмзэг бүлгийг” дэмжих боломжтой.
iii. Удирдлагын чадавхи, санхүүгийн хязгаарлагдмал байдал.
Тээврийн бизнест хувийн хэвшлийг татан оролцуулан дэмжиж,
ингэснээр тээврийн салбарыг өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээнд
нийцүүлэн хөгжүүлэх боломжтой.
6

7. B) Тээврийн төлөвлөлтийн үзүүлэлтүүд
i. Тээврийн удидлагын чадавхийг сайжруулах
ii. Хил орчмын дэд бүтцийг хөгжүүлэх замаар далайд гарцгүй
сөрөг нөхцлийн нөлөөллийг бууруулан даяарчлагдаж, бусад
улс оронтой эх газрын холбоог бэхжүүлэх
iii. Улс орны тэнцвэртэй хөгжил
iv. Амьдралын нөхцөлийг дээшлүүлэн тогтвортой хөгжих (хотын
тээвэр)
v. Амьдралын түвшинг дээшлүүлэн бүс нутгийн стратегийн
хөгжил (орон нутгийн тээвэр)
7

8. 5. Улаанбаатар хотын тээврийн төлөвлөлтийн
онцлог талууд
A) Авто замын салбарт одоо хэрэгжиж байгаа төслүүд болон
Улаанбаатар хотын авто замын ирээдүйн сүлжээний хоорондын
уялдаа хамаарал
B) Авто зам сайжруулах хөрөнгө төвлөрүүлэх
C) Хувийн авто машин, микроавтобус ба хөдөлгөөний өсөн
нэмэгдэж буй хэрэгцээ
D) Хотын төв дэх хөдөлгөөний хэт төвлөрөл
E) Улаанбаатар хотыг 2020 онд хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий
төлөвлөгөөнд тусгагдсан төслүүдийг хэрэгжүүлэх
F) Ойрын хугацааны сайжруулах төлөвлөгөө
8

9. 6. Curitiba-гийн туршлага
A) Тээвэр ба газар ашиглалтын цогц бодлого
i. Нийтийн тээврийн үйлчилгээний шугамын дагуу хөгжлийн нягтрал
буй болгосон хөдөлгөөн
ii. Бизнесийн хөгжилтэй зохистой уялдсан хотын тээврийн тогтвортой
хөгжил, авто замын хөгжил ба олон нийтийн хөгжил
iii. Тээврийн ба газар ашиглалтын нэгдсэн бодлого нь хотын хөгжлийн
гол нөхцөл бөгөөд цомхон, эрчим хүчний хэмнэлттэй бүтцийг
хөгжүүлэн, оршин суугчдын амьдралын түвшинг дээшлүүлж,
тээврийн хэрэгслээс хамаарах хамаарлыг бууруулна.
iv. Зохих хэмжээний хөрөнгө оруулалт нь нийтийн тээврийг өөрөө
өөрийгөө санхүүжүүлж тогтвортой хөгжих боломж олгоно.
9

10. B) Автобусны иж бүрэн тогтолцоо
i. Буухиа, тусгай эгнээ бүхий, уртасгасан гэх мэт төрлийн автобус нь төв
гудамжуудаар зөвхөн автобусны давуу эрхтэй эгнээгээр зорчдог.
ii. Буудлууд нь сунасан хоолой хэлбэртэй бөгөөд зорчигч тийш нэвтэрхэд төлбөртэй
байдаг. Цаг уурын таагүй нөхцлөөс хамгаалах, автобус буудал руу орж гарахад
хялбар болгох үүднээс ийм буудал хийсэн байна.
iii. Нийтийн тээврийн зорчих тусгай эгнээ бүхий автобусны транзит сүлжээг нарийн
тодорхойлсон тэнхлэгүүдийн дагуу байгуулна. Эдгээр тэнхлэгүүд мөн хотын
тэлэлтийг чиглүүлэхэд ашиглагдана. Энэ транзит сүлжээний үйлчилгээ нь хямд
ба шуурхай байх ёстой.
iv. Зорчих зайнаас үл хамаарсан тийзний үнэ ижил байх ба ингэснээрбогино зайнд
зорчих хүмүүс хол зайнд зорчих хүмүүсийг “тэтгэж”, нийгмийн тэгш байдлыг
ханган, хотын захаар оршин суух бага орлоготой иргэдээ дэмжинэ. Бүх орлого
нэг санд төвлөрч, нийтийн тээврийн компаниуд тэндээс явсан зайнаасаа
хамааран төлбөрөө авна.
10

11. Curitiba ба Улаанбаатар хотуудын харьцуулалт
Curitiba Ulaanbaatar
Urbanized Area Population (persons) 2,250,000 896,800
City Population (persons) 1,600,000 496,100
City Area (km2) 803 812
No. of Buses (vehicles) 1,100 908
No. of Bus Trips 12,500 8,371
No. of Bus Passengers 1,300,000
Motorization (Veh. per 1000 persons) 333 77
Portion of Transport Expenditure on
10%
Yearly Income
Municipal Budget US$600 million
11