1. •“ШУВУУНЫ ТОМУУ, ХҮНИЙ ТОМУУГИЙН
СУРГАЛТЫГ ЦАРТАХАЛТАЙ ТЭМЦЭХ ЧАДАВХИЙГ
ЗОХИОН САЙЖРУУЛАХ ” ТӨСӨЛ
•“ГАМШГИЙН ЭРСДЛИЙГ БУУРУУЛАХ ТӨВ”
БАЙГУУЛАГЧ ТББ
•ШУВУУНЫ ТОМУУ, ХҮНИЙ ТОМУУГИЙН
СЭДЭВ ЦАРТАХАЛТАЙ ТЭМЦЭХ АРГА ХЭМЖЭЭ
ТӨРӨЛ •СУРГАЛТЫН МАТЕРИАЛ
1

2. Дөрөвдүгээр бүлэг.
Хичээлд ногдох цаг
Хуудасны дугаар
Монгол Улсын томуугийн цартахлын бэлэн байдал,
хариу арга хэмжээний өнөөгийн байдал.
5
СЭДЭВ: 2.
Томуугийн лабораторийн шинжилгээ, тандалт, сүлжээ
1. Оношилгооны лабораторийн үйл ажиллагааны чиглэл
СЭДЭВ-2
2. Малын гоц халдварт өвчний оношийг баталгаажуулах
3. Шинжлэгдэхүүн цуглуулах журам
4. Цусны шинжилгээ
5. Лабораторийн шинжилгээний аргууд
6. Тандалт
2

3. СЭДЭВ: 2.
ТОМУУГИЙН ЛАБОРАТОРИЙН
ШИНЖИЛГЭЭ, ТАНДАЛТ, СҮЛЖЭЭ
Дэлхийн амьтны эрүүл мэндийн байгууллагын “Хуурай
газрын амьтны эрүүл мэндийн код”-д заасан гоц халдварт
өвчний нэг болох шувууны томууны сэжиг илрэх үед өвчний
эпизоотологийн судалгаа, эмнэл зүй, эмгэг хувиралт болон
лабораторийн шинжилгээний аргаар оношийг тогтооно.
Мал, амьтны гоц халдварт өвчний онош тогтоох ажлыг
эрх бүхий байгууллагаар итгэмжлэгдсэн биоаюулгүйн гурав
болон дөрөвдүгээр ангиллын зэрэглэлтэй лабораторид хийнэ.
Мал, амьтны гоц халдварт өвчний онош тогтоох,
3 баталгаажуулах ажлыг малын халдварт өвчний илрүүлэх
болон баталгаажуулах оношилгооны аргыг эзэмшиж
мэргэшсэн малын их эмч хэрэгжүүлнэ.

4. 1. ОНОШИЛГООНЫ ЛАБОРАТОРИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЧИГЛЭЛ
1. Улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг
эрх бүхий лаборатори дараахь 5 үүрэг хүлээнэ:
1. Малын удмын сан, эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хуулийн 15.1.1-д
заасан гоц халдварт өвчин шувууны томуу өвчний оношийг тогтоох;
2. аймаг, нийслэлийн мал эмнэлгийн лаборатори болон малын өвчний
оношилгоо, судалгааны ажил хэрэгжүүлдэг бусад лабораториос ирүүлсэн дээжийг
шинжлэн тэдний тавьсан оношийг баталгаажуулах, ялгаварлан оношлох;
3. лабораторийн ажилтнуудыг мал, амьтны гоц халдварт өвчнийг
оношлох талаар мэргэшил, арга зүйн зөвлөгөө, мэдээллээр хангах, зөвлөгөө өгөх;
4. малын гоц халдварт өвчний оношийг баталгаажуулах зорилгоор
анхны онош тогтоогдсоноос хойш ажлын гурван өдөрт багтаан дэлхийн болон бүс
нутгийн лавлагаа лабораторид дээжийг зохих стандартын дагуу илгээх;
5. гоц халдварт өвчин оношлогдсон болон батлагдсан талаар хөдөө аж ахуйн
асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад цаг тухайд нь мэдээлэх.
4

5. 2. МАЛЫН ГОЦ ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ОНОШИЙГ БАТАЛГААЖУУЛАХ :
үргэлжлэл
2.1. малын гоц халдварт өвчний оношийг баталгаажуулахад шаардагдах
дээж авах, хүргэх үйл ажиллагааг холбогдох журам, стандартын дагуу
хэрэгжүүлэх;
2.2. малын гоц халдварт өвчнийг оношлох, баталгаажуулах
шинжилгээний биоаюултай дээжийг орон нутгийн болон олон улсын тээврийн
хэрэгслээр лавлагаа лабораторид илгээхдээ зам, тээврийн асуудал
хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагаас баталсан журмыг мөрдөх;
2.3. малын гоц халдварт өвчний оношилгоонд Дэлхийн амьтны эрүүл
мэндийн байгууллагаас баталсан “Лабораторийн шинжилгээний гарын
авлага”-д малын өвчин тус бүрээр заасан “үндсэн”, эсхүл түүнийг “орлуулах”
аргыг баримтлах;
2.4. өвчнийг оношлох болон баталгаажуулах шинжилгээнд үндэсний
болон олон улсын лавлагаа омог, эерэг, сөрөг хяналтын сорьц ашиглах;
5

6. Үргэлжлэл
2.5. өвчнийг оношлох болон баталгаажуулах шинжилгээнд тухайн шинжилгээний
бэлтгэл хангах, шинжлэх, үр дүнг боловсруулах, харьцуулалт, дүгнэлт хийх стандарт
хугацааг баримтлах бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд шинжилгээг дахин хийх;
2.6. өвчнийг оношлох, баталгаажуулах шинжилгээнд ирүүлсэн дээж шаардлага
хангахгүй, эсхүл өвчний үргэлжлэх хугацаанд дээж дахин авах шаардлага гарсан
тохиолдолд дээж болон оношилгоонд хэрэгцээтэй нэмэлт мэдээллийг орон нутгийн мал эмнэлгийн
байгууллага болон шуурхай бүлгээс шаардаж авах;
2.7. малын гоц халдварт өвчний онош баталгаажуулах асуудлыг хөдөө аж ахуйн
асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагад танилцуулж Дэлхийн амьтны
эрүүл мэндийн байгууллагаас сонгосон дэлхийн болон бүс нутгийн лавлагаа лабораторид
дээжийг шинжлүүлж баталгаажуулах;
2.8. шаардлагатай тохиолдолд Дэлхийн амьтны эрүүл мэндийн байгууллагаас
мэргэжилтэн урьж гоц халдварт өвчний эпизоотологийн судалгаа, эмнэл зүй, эмгэг
хувиралт болон лабораторийн шинжилгээний хосломол аргаар оношийг баталгаажуулах;
2.9. гоц халдварт өвчний тавьсан онош батлагдаагүй тохиолдолд итгэмжлэл олгосон
Хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь шинжилгээ
хийсэн лабораторийн мэргэжилтний шинжилгээний арга зүй, чанарын талаар гаргасан
алдааг илрүүлж, шалтгааныг арилгуулах;
6

7. Үргэлжлэл
2.10. шинжилгээнд ашигласан дээжийг холбогдох зааврын дагуу биоаюулгүйн шаардлагад
нийцүүлэн хадгалах, өөр байгууллагад шилжүүлэх, эсхүл устгах ажлыг дээж хүлээн авсан
лаборатори хариуцах;
2.11. хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага гоц халдварт
өвчний онош баталгаажуулах шинжилгээний дүнг лавлагаа лабораториос албан ёсоор авснаас
хойш хоёр цагийн дотор Засгийн газарт танилцуулж, нийтэд мэдээлэх.ийн амьтны эрүүл
мэндийн байгууллагаас мэргэжилтэн урьж гоц халдварт өвчний эпизоотологийн судалгаа,
эмнэл зүй, эмгэг хувиралт болон лабораторийн шинжилгээний хосломол аргаар оношийг
баталгаажуулах;
2.9. гоц халдварт өвчний тавьсан онош батлагдаагүй тохиолдолд итгэмжлэл олгосон
Хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага нь шинжилгээ хийсэн
лабораторийн мэргэжилтний шинжилгээний арга зүй, чанарын талаар гаргасан алдааг
илрүүлж, шалтгааныг арилгуулах;
2.10. шинжилгээнд ашигласан дээжийг холбогдох зааврын дагуу биоаюулгүйн шаардлагад
нийцүүлэн хадгалах, өөр байгууллагад шилжүүлэх, эсхүл устгах ажлыг дээж хүлээн авсан
лаборатори хариуцах;
2.11. хөдөө аж ахуйн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага гоц халдварт
өвчний онош баталгаажуулах шинжилгээний дүнг лавлагаа лабораториос албан ёсоор авснаас
хойш хоёр цагийн дотор Засгийн газарт танилцуулж, нийтэд мэдээлэх.
7

8. 3. ШИНЖЛЭГДЭХҮҮН ЦУГЛУУЛАХ ЖУРАМ
ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЖИЛГЭЭ : Шувууны томууны сэжигтэй гэж анх оношилсон эмч эмчилгээ
эхлэхээс өмнө шинжлэгдэхүүн авна. Шинжлэгдэхүүнийг халдвартай ба сэжигтэй материалтай
ажиллах халдвар хамгааллын дэглэмийг баримталж авна. Авсан шинжлэгдэхүүнийг хаяглаж
битүүмжлэн хадгалах ба нарийн мэргэжлийн лабораторд хүлээлгэн өгнө.
• Шувууны томууны сэжиг илэрсэн өвчтөнөөс хамар залгиурын арчдас, цусны ийлдсийг авч дагалдах
бичиг баримтын хамт Халдварт өвчин судлалын үндэсний төв /ХӨСҮТ/-ийн амьсгалын замын вирус
судлалын лабораторид нийслэлд 3 цагийн дотор, аймаг, орон нутгаас 48 цагийн дотор хүргүүлнэ.
• Өвчтөн нас барсан тохиолдолд 1 цагийн дотор эдийн шинжилгээ (формалинд бэхжүүлсэн уушиг,
цагаан мөгөөрсөн хоолой, зүрх, дэлүү, тархи, бөөр, бөөрний дээд булчирхай зэрэг эрхтнээс) авна.
• Шинжлэгдэхүүнийг битүүмжилсэн саванд хийж өвчтөний овог нэр, нас, хүйс, шинжлэгдхүүний нэр,
цуглуулсан он, сар, өдрийг бичсэн шошго наана. Дагалдах бичигт өвчтөний овог нэр, нас, хүйс, өвчин эхэлсэн
он, сар, өдөр, илэрсэн эмнэл зүйн гол шинж тэмдгүүд, эмнэлгийн байгууллагын нэр хаяг, утасны дугаар,
шинжлэгдэхүүн цуглуулсан он, сар өдөр, шинжлэгдэхүүн цуглуулсан хүний албан тушаал, овог нэрийг бичсэн
байна.
• Эдийн шинжилгээг Улаанбаатар хотод 2 цагийн дотор, аймаг, орон нутгаас 48 –ийн цагийн дотор
ХӨСҮТ-ийн амьсгалын замын вирус судлалын лабораторид хүргүүлнэ.
8

9. ӨВЧТӨНӨӨС ШИНЖЛЭГДЭХҮҮН АВАХ
Амьсгалын дээд замаас шинжлэгдэхүүн авах
• Өвчтөн, сэжигтэй, магадлал өндөртэй тохиолдлоос амьсгалын дээд замаас шинжлэгдэхүүнийг өвчтөнд
эмчилгээ эхлэхээс өмнө авна.
• Хамар залгиур зайлсан шингэнээс шинжлэгдэхүүн авахдаа өвчтөнг суулгаж толгойг бага зэрэг хойш нь
гэдийлгэнэ. Зөөлөн гуурсыг хамрын нэг нүх рүү тагнайтай зэрэгцээ байдлаар оруулж PH 7,1±1.5 0,85%-ийн 2-3 мл
давсны уусмалыг тариураар гуурс руу хийж зайлан, соруулж авна. Энэ аргаар хамрын нөгөө нүхийг зайлж 1-2 мл
угаасан шингэнийг ариун шилэнд цуглуулж авна. Шинжлэгдэхүүнийг хөлдөөж тусгай зориулалтын саванд хийж
зөөвөрлөнө.
Хамар, ам залгиураас арчдас авах
• Хамар залгиурын арчдас авахдаа бамбарыг тагнайтай зэрэгцээ байдлаар байрлуулж, шүүрлийг шингээхийн
тулд хэдэн секунд байлгана. Арчдасыг хамрын 2 нүхнээс хоёулангаас тус тусад нь бамбараар авна.
• Ам залгиурын арчдас: Залгиур хоолой, гүйлсэн булчирхайн арын хананаас хэлэнд хүргэлгүй арчдас авч
триптон глюкоз, глицеролын 2 мл агуулсан ариун саванд хийнэ. Арчдас авсан бамбарын ишийг хугалж, таглааг
сайтар бөглөнө. Хөлдөөсөн байдлаар хадгалж зөөвөрлөнө.
Амьсгалын доод зам
• Гуурсан хоолой, цулцангийн лаваж, цагаан мөгөөрсөн хоолойн аспират, гялтангийн шингэнээс шинжлэгдэхүүн
авна. Эдгээр шинжлэгдэхүүнийг формалинд бэхжүүлээд, үлдсэн хэсгийг давхар тагтай ариун шилэнд хийнэ.
Хөлдөөсөн байдлаар хадгалж зөөвөрлөнө (4°С).
9

10. 4. ЦУСНЫ ШИНЖИЛГЭЭ
Цус, ийлдсийн хоорондох цагираг
5-10 мл цусыг хуруу шилэнд авч боломжтой бол цагаан эсийг ялгана. Боломжгүй
тохиолдолд цусыг центрифугт хийж ийлдэс, улаан эс хоорондын заагт байрлах эсийг
соруулж аваад ариун шилэнд хийж хөлдөөж зөөвөрлөнө.
Ийлдэс цуглуулах:
Өвчний цочмог үед ийлдсийг аль болох эрт хугацаанд авна. Боломжтой бол
эдгэрэлтийн үеийн шинжлэгдэхүүнийг 3-4 долоо хоногийн дараа 5-10 мл цус авч ийлдэс
ялгах шилэнд хийж бүлэгнүүлнэ. Ийлдсийг давхар таглаатай саванд цуглуулна. Хөлдөөсөн
ийлдсийг хуурай, мөстэй саванд хийж зөөвөрлөнө.
Эдийн шинжлэгдэхүүн
Формалинд бэхжүүлсэн, уушиг, цагаан мөгөөрсөн хоолой, зүрх, дэлүү, тархи, бөөр,
бөөрний дээд булчирхай зэрэг эрхтнээс авна. Тасалгааны температурт зөөвөрлөж хадгална
/бэхжүүлсэн эдийг хөлдөөж болохгүй. Нас барсан тохиолдолд уушиг, амьсгалын дээд замын
эдийн шинжилгээг аль болох хурдан хугацаанд, ариун нөхцөлд авч –70°С хөлдөөж, хуурай,
мөстэй орчинд зөөвөрлөнө.
Лабораторийн бүх шинжлэгдэхүүнийг битүүмжилсэн тусгай саванд хийж зөөвөрлөнө.
10

11. 5. ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АРГУУД
Ямар шинжилгээ хийхээ шийдэхийн тулд олон хүчин зүйлийг анхаарах.
Тухайлбал,:
шинжилгээний мэдрэг, чанар, өвөрмөц чанар, зарцуулах хугацаа, баталгаат байдал,
хийхэд хялбар байдал, үнэ өртөг зэргийг тооцоолно.
Урвуу транскриптазын полимеразын гинжин урвал УТ-ПГУ нь ийлдэс судлалын шинжилгээ,
вирүс өсгөвөрлөхөөс илүү мэдрэг бөгөөд УТ-ПГУ-ыг ийлдэс судлалын шинжилгээтэй хосолвол
өөр 2 аргыг хослуулснаас илүү мэдрэг .
Вирүс өсгөвөрлөх шинжилгээний мэдрэг чанар нь түүнийг хийж байгаа лабораториосоо
ихээхэн хамааралтай байдаг.
Эпидемийн шалтгааныг хурдан тогтоох, А ба В хүрээний вирүсийг хооронд нь ялгахад
урвуу транскриптазын полимеразын гинжин урвал [УТ-ПГУ] , эсвэл фермент холбоот урвал (ФХУ)
зэрэг хурдавчилсан аргууд илүү тохиромжтой.
Ийлдэс судлалын шинжилгээ нь УТ-ПГУ-аас өртгийн хувьд хямд боловч, заавал 2 (цочмог
болон эдгэрэлтийн үеийн) цус авах шаардлагатай байдаг.
11

12. ЛАБОРАТОРИЙН ОНОШЛОГООНЫ ЭМНЭЛЗҮЙН АЧ ХОЛБОГДОЛ
1. Хурдавчилсан оношлогооны дүн нь өвчин эхэлснээс хойш 48
цагийн дотор вирүсийн үржлийг таслан зогсоох үйлчилгээ бүхий вирүсийн
эсрэг бэлдмэлийг сонгон хэрэглэж, эрт эмчлэх бололцоог олгодог .
2. Ялангуяа өндөр настан, суурь өвчтэй хүмүүст вирүсийн эсрэг
өвөрмөц эмчилгээ нь Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus
aureus, Haemophilus influenzae зэрэг нянгийн хоёрдогч халдвараар
хүндрэх эрсдэлийг бууруулдаг.
3. Мөн хурдавчилсан оношилгоо нь эмнэлгийн дотоод халдвараас
сэргийлэх, өвчтөнөөс өвчтөнд, халдвар авсан эмнэлгийн ажилчдаас
өртөмтгий өвчтөнд томуугийн халдвар тарах эрсдлийг багасгах
боломжтой.
4. Хурдавчилсан шинжилгээг аялагчид, усан онгоцоор алст
аялагчид зэрэг тусгаарлагдсан буюу хагас тусгаарлагдсан орчинд
халдварын хэлхээг эрт таслан зогсоох боломж олгоно .
12

13. ТОМУУГИЙН ЛАБОРАТОРИЙН ШИНЖИЛГЭЭНҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН ҮЗҮҮЛЭЛТ*
*Өдөр тутмын оношийн шинжилгээнд тохиромжтой байдлыг харьцуулсанм үнэлэлт (5 баллын тогтолцоо)
-2: Маш муу Гүйцэтгэхэ
Мэдрэг Зарцуулах
№ Шинжилгээнүүд д хялбар Өртөг
чанар хугацаа
байдал
Вирүс илрүүлэх шууд аргууд
o
-1: Муу
Хурдавчилсан оношлуур
1 -2 +2 +2 0
(ФХУ, ИХА)
0: Дундаж 2 ДТБХ 0 +1 +1 +1
Ердийн УТ-ПГУ,
3 +2 0 -1 -2
(электрофорезтой)
4 Хам-цагийн УТ-ПГУ +2 +1 -1 -2
o +1: Сайн Вирүс өсгөвөрлөх шинжилгээ
1 Ердийн эсийн өсгөвөр +2 -2 -1 +2
2 Хурдавчилсан өсгөвөр +1 0 -1 +1
3 Тахианы үр хөврөл +2 -1 +1 +1
o +2: Маш Ийлдэс судлалын шинжилгээ
1 ФХУ +2 -2 +1 +1
o сайн
2 ЦНСУ +1 -2 -1 +2
3 ХХУ 0 -2 -2 +2
13

14. “Нийгмийн эрүүл мэндийн арга хэмжээг төлөвлөх,
6. хэрэгжүүлэх, үнэлэх зорилгоор үр дүн-өвөрмөц мэдээ
баримтыг системтэйгээр цуглуулан дүн шинжилгээ хийж,
ТАНДАЛТ эргэн мэдээлэх байнгын үйл явц”-ыг ТАНДАЛТ хэмээн
тодорхойлдог байна.
Тандалтын ямар хэвшинжийн тогтолцоо нь :
цартахал үүсгэх чадавхтай томуугийн вирүс анх гэрийн тэжээмэл болон зэрлэг амьтад эсвэл хүнд
илэрсэн үү,
нутаг дэвсгэрийн аль хэсэгт вирүсийн тэрхүү омог орчилдож байгаа болон орчилдох боломжтой юу
гэдгээс хамаарна.
Тандалт нь хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаанд хөтлөн оруулах ёстой.
Тандалтын тэргүүлэх чиглэлээ тодорхойлохын өмнө, тухайн улс орон тандалтын зорилгоо
тодорхойлдог.
Цартахлыг хянах үйл ажиллагааны шуурхай байдал нь лабораторийн шинжилгээгээр
баталгаажуулах үйл явцын эрчнээс хамаарна.
Цартахал үүсгэх чадавхтай омогт хийх лабораторийн шинжилгээг томуугийн ердийн оношлогоо
хийдэг шинжилгээнээс тусад нь гүйцэтгэж байхыг
ДЭМБ-аас онцгойлон зөвлөдөг.
14

15. ҮНДЭСНИЙ БОЛОН ОЛОН УЛСЫН МЭДЭЭЛЭХ ТОГТОЛЦОО
Цартахал хоорондын болон цартахлын түгшүүр үе (1-5-р
үе шат)-анд,
тухайн улс оронд орчилдож буй вирүсийн омгийг шуурхай ялган
дүйх,
хүн амьтны бие махбодид буй цартахал үүсгэх чадавхитай
вирүсийн омгийг эрт илрүүлэн, мэдээлэх
шаардлагуудыг бүрэн хангадаг байх ёстой.
Эдгээр үе шатуудад,
Түүнчлэн
лабораторийн тандалт, эмнэлзүйн
цартахалын дэгдэлт тохиолдлыг мэдээлэх,
хир өргөн цар хүрээтэй эмнэлгээс мэдээлэх тогтолцоо,
тархсан, амьсгалын замын цочмог
халдвар хүнээс хүнд халдварын голомтыг судлан шинжлэх
дамжиж байгаа эсэх, эрт сэрэмжлүүлгийн тогтолцоо,
хэрэв дамжин тархаж амьтдыг тандах суурь тогтолцоо,
байгаа бол хэр эрчимтэй хэвшинж нь тодорхойлогдоогүй
халдварлаж байгаа зэрэг томуугийн вирүсийг ялган дүйх
15
асуудлыг судлан тогтоосон лавлагаа,
байх шаардлагатай. Лабораториудын хамтын
ажиллагаа шаардагдана.

16. ЭМНЭЛЭГТ СУУРЬЛАСАН ХАРУУЛДАН ТАНДАЛТ үргэлжлэл
• эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгсдийн дунд амьсгалын цочмог өвчтэй өвчтөн, амьсгалын цочмог өвчний
улмаас шалтгаан нь тодорхойгүй эндсэн нас баралт, хүн амын дундах амьсгалын цочмог халдварт өвчний
голомтуудыг илрүүлдэг байх ,
• Харуулдан тандалтын нэгж-эмнэлэгт ажилладаг эрүүл мэндийн ажилтнууд нь томуугийн цартахлын үед
ажил үүргээ хэрхэн гүйцэтгэх талаар тусгай сургалтанд хамрагдсан байх,
• Эрүүл мэндийн ажилтан, лабораторийн ажилтан, сайн дурын ажилтан, ажил үүргийнхээ дагуу холбогдон
ажиллах бусад хүмүүст зориулан хийх сургалтын хэрэгцээг зөв үнэлэн тодорхойлсон байх ,
• Томуугийн харуулдан тандалтанд улс орон бүр өөр өөрийн аргыг хэрэглэдэг тул стандартжаагүй.
Тандалтанд шинжилгээний аргуудын хослолыг сонгож хэрэглэх
Эпидемийн шалтгааныг хурдан тогтоох, А ба В хүрээний вирүсийг хооронд нь ялгахад урвуу
транскриптазын полимеразын гинжин урвал [УТ-ПГУ] , эсвэл фермент холбоот урвал (ФХУ) зэрэг
хурдавчилсан аргууд илүү тохиромжтой.
Үүсгэгч вирүсийн төрхийг илүү гүнзгийрүүлэн судлах, дэд хэвшинжийг тодорхойлох
шаардлагатай бол тахианы үр хөврөл, эсийн өсгөвөрт вирүс ялгах шаардлагатай.
Хемагглютинин ба нейраминидазын дэд хэвшинжийг цус наалдахыг саатуулах урвал (ЦНСУ) ба
УТ-ПГУ-аар тодорхойлно.
Эргэлтэнд байгаа вирүсийн молекул эпидемиологийн төрхийг тогтоох гэвэл ПГУ-ын
бүтээгдэхүүнд нүклеотидын дараалал тогтоох (sequencing) шинжилгээ хийдэг.
16

17. 17