Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành luật với đề tài: Tội “Làm nhục người khác” theo Luật hình sự Việt Nam. Lý luận và thực tiễn xét xử loại tội phạm này trên địa bàn Thành phố Hà Nội

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN THU HƢƠNG
TéI “LµM NHôC NG¦êI KH¸C”
THEO LUËT H×NH Sù VIÖT NAM. Lý LUËN Vµ THùC TIÔN
XÐT Xö LO¹I TéI PH¹M NµY TR£N §ÞA BµN THµNH PHè Hµ NéI
LUẬT VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2014

2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN THU HƢƠNG
TéI “LµM NHôC NG¦êI KH¸C”
THEO LUËT H×NH Sù VIÖT NAM. Lý LUËN Vµ THùC TIÔN
XÐT Xö LO¹I TéI PH¹M NµY TR£N §ÞA BµN THµNH PHè Hµ NéI
Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 60 38 01 04
LUẬT VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN NGỌC CHÍ
HÀ NỘI - 2014

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Thu Hƣơng

4. MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục từ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu đồ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI LÀM NHỤC
NGƢỜI KHÁC .................................................................................. 7
1.1. Khái niệm Tội làm nhục ngƣời khác ............................................... 7
1.2. Ý nghĩa của việc quy định Tội làm nhục ngƣời khác trong
luật hình sự Việt Nam ....................................................................... 9
1.3. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của các quy định
pháp luật hình sự Việt Nam từ thời phong kiến đến trƣớc khi
ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 về Tội làm nhục ngƣời khác....12
1.3.1. Tội làm nhục người khác trong thời kỳ phong kiến và Pháp thuộc .......12
1.3.2. Tội làm nhục người khác trong thời kỳ từ khi Cách mạng
tháng Tám năm 1945 thành công cho đến trước khi Bộ luật
hình sự năm 1985 .............................................................................14
1.3.3. Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 đến trước
khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1999............................................16
1.4. Tội làm nhục ngƣời khác trong luật hình sự một số nƣớc ..........19
Kết luận chƣơng 1 .........................................................................................24
Chƣơng 2: QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 VÀ
THỰC TIỄN XÉT XỬ TỘI LÀM NHỤC NGƢỜI KHÁC
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI.....................................25
2.1. Dấu hiệu pháp lý đặc trƣng của Tội làm nhục ngƣời khác
theo Bộ luật hình sự năm 1999 và phân biệt tội này với một
số tội phạm khác cùng chƣơng.......................................................25

5. 2.1.1. Những dấu hiệu pháp lý đặc trưng của Tội làm nhục người khác
theo bộ luật hình sự năm 1999 ..........................................................25
2.1.2. Phân biệt Tội làm nhục người khác với tội phạm khác trong Bộ
luật hình sự năm 1999 .......................................................................32
2.2. Thực tiễn xét xử của Bộ luật hình sự năm 1999 về Tội làm
nhục ngƣời khác trên địa bàn thành phố Hà nội từ năm
2009-2013..........................................................................................35
2.3. Những tồn tại, hạn chế trong xét xử Tội làm nhục ngƣời khác
trong công tác xét xử trên địa bàn Thành phố Hà Nội và
nguyên nhân của nó..........................................................................43
Kết luận chƣơng 2 .........................................................................................53
Chƣơng 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ CÁC GIẢI PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG
TỘI LÀM NHỤC NGƢỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HÀ NỘI.......................................................................................... 54
3.1. Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống Tội
làm nhục ngƣời khác .......................................................................54
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật hình sự Việt Nam về Tội
làm nhục ngƣời khác.......................................................................57
3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật hình sự đối
với Tội làm nhục ngƣời khác..........................................................60
3.3.1. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về
quyền con người và Tội làm nhục người khác..................................60
3.3.2. Nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở....................................65
3.3.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Cơ quan Công an, Viện kiểm
sát, Tòa án về Tội làm nhục người khác ...........................................67
Kết luận chƣơng 3 .........................................................................................77
KẾT LUẬN....................................................................................................78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................81

6. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BLHS: Bộ luật hình sự
XHCN: Xã hội chủ nghĩa

7. DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu bảng Tên bảng Trang
Bảng 2.1: So sánh các vụ án về Tội làm nhục người khác với tổng
số các vụ án hình sự trên địa bàn thành phố Hà Nội 36
Bảng 2.2. Tình hình xét xử các vụ án về Tội làm nhục người khác
trên địa bàn thành phố Hà Nội 37
Bảng 2.3. So sánh tỷ lệ Tội làm nhục người khác với nhóm tội xâm phạm
tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự (Chương XII) 40
Bảng 2.4. Hình phạt được áp dụng đối với các bị cáo phạm Tội làm
nhục người khác từ năm 2009 đến năm 2013 42

8. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu biểu đồ Tên biểu đồ Trang
Biểu đồ 2.1. Các vụ án về Tội làm nhục người khác từ năm 2009
đến năm 2013 39
Biểu đồ 2.2. Các bị cáo về Tội làm nhục người khác từ năm 2009
đến năm 2013 39
Biểu đồ 2.3. Số vụ án Tội làm nhục người khác và số vụ án của
Chương XII từ năm 2009 đến năm 2013 41
Biểu đồ 2.4. Số bị cáo Tội làm nhục người khác và số bị cáo của
Chương XII từ năm 2009 đến năm 2013 41
Biểu đồ 2.5. Tỷ lệ hình phạt tù áp dụng đối với các bị cáo phạm Tội
làm nhục người khác trong 5 năm (từ năm 2009 đến
năm 2013) 43

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, thực hiện chính sách đổi mới, nền kinh tế
nước ta đã từng bước ổn định và phát triển. Các lĩnh vực hành chính, văn
hoá… cũng từng bước được cải cách, đổi mới; đời sống xã hội không ngừng
được cải thiện, thu nhập và đời sống của nhân dân ngày càng được nâng lên.
Bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được thì mặt trái của nên kinh tế thị
trường cũng ngày càng bộc lộ và tác động không nhỏ tới đời sống xã hội, làm
cho tình hình an ninh, chính trị có những diễn biến phức tạp. Chính phủ đã có
nhiều biện pháp cấp bách tăng cường bảo vệ an ninh, trật tự an toàn xã hội
trong tình hình mới. Các ngành, các cấp và toàn thể nhân dân đã tích cực
hưởng ứng và tham gia, tình hình trật tự an toàn xã hội nói chung có chuyển
biến tích cực, đạt được kết quả nhất định, góp phần ổn định tình hình chung của
đất nước. Tuy nhiên, tình hình tội phạm ở nước ta hiện nay vẫn có xu hướng
gia tăng và diễn biến phức tạp. Cơ cấu, thành phần tội phạm có thay đổi, đối
tượng phạm tội là thanh, thiếu niên ngày càng cao, đặc biệt là các tội xâm
phạm tính mạng, sực khỏe, nhân phẩm danh dự của con người như tội giết
người, tội hành hạ người khác, Tội làm nhục người khác... ngày càng nhiều,
gây hậu quả hết sức nghiêm trọng gây lo lắng cho toàn xã hội, ảnh hưởng đến
sự phát triển của nền kinh tế, đến sự ổn định và an toàn đời sống người dân.
Pháp luật hình sự là một trong những công cụ sắc bén, hữu hiệu để
đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, góp phần đắc lực vào việc bảo vệ
độc lập, chủ quyền thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp
của công dân, tổ chức, góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội, trật tự quản lý
kinh tế, bảo đảm cho mọi người được sống trong một môi trường xã hội và
sinh thái an toàn, lành mạnh, mang tính nhân văn cao [27]. Như vậy, bảo vệ

10. 2
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân được coi là một trong những mục
tiêu quan trọng của Bộ luật Hình sự. Những quyền con người được pháp luật
nói chung và luật hình sự nói riêng bảo vệ là quyền được sống, quyền bất
khả xâm phạm về thân thể, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm. Vì vậy, Bộ luật
Hình sự đã quy định một phần riêng biệt quy định các tội phạm xâm phạm
tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm của con người tại một chương
riêng trong đó có Tội làm nhục người khác. Tuy nhiên, do các quy định của
Luật hình sự Việt Nam về Tội làm nhục người khác còn chưa cụ thể rõ ràng,
chưa đảm bảo tính hệ thống đồng bộ, đặc biệt thiếu khái niệm cụ thể về hành
vi làm nhục người khác nên dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau không thống
nhất trong việc nhận thức các dấu hiệu pháp lý, định tội danh, đường lối xử
lý đối với tội phạm này.
Nhận thức được điều đó, tác giả đã nghiên cứu sâu sắc hơn nữa những
vấn đề lý luận về Tội làm nhục người khác và thực tế áp dụng tại thành phố
Hà Nội để từ đó đánh giá việc xét xử trong thực tiễn đưa ra kiến giải lập pháp
là mô hình lý luận và các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy phạm của
tội phạm này trong giai đoạn hiện nay để có những ý nghĩa lý luận- thực tiễn
pháp lý quan trọng và đáp ứng tính cấp thiết của xã hội. Chính vì vậy, tác giả
chọn đề tài Tội “Làm nhục người khác” theo Luật hình sự Việt Nam. Lý
luận và thực tiễn xét xử loại tội phạm này trên địa bàn Thành phố Hà Nội”
làm luận văn thạc sĩ luật học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Tội làm nhục người khác là một trong những tội phạm được đề cập rất
sớm trong luật Hình sự Việt Nam và được quan tâm nghiên cứu. Tội làm nhục
người khác được đề cập trong các giáo trình, sách pháp lý, đề tài nghiên cứu
sau khi Bộ luật hình sự năm 1985 được ban hành như: Giáo trình luật hình sự
Việt Nam (Phần các tội phạm) của Khoa luật, Đại học quốc gia Hà Nội, Nxb

11. 3
Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 1997; Giáo trình luật hình sự Việt Nam, tập
II của Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 1998;
Bình luận khoa học Bộ luật hình sự của Viện khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp,
Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1987 (tái bản năm 1992, 1997); đề tài khoa
học cấp Bộ “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn phục vụ xây dựng Bộ luật
hình sự (sửa đổi)”, mã số 95-98-107/ĐT của Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư
pháp, nghiệm thu năm 1998…
Sau khi Bộ luật hình sự năm 1999 được ban hành, Tội làm nhục người
khác được đề cập trong công trình: Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe,
nhân phẩm, danh dự của con người của TS. Trần Văn Luyện, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2000; Giáo trình luật hình sự Việt Nam của Trường Đại học
Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2000; Giáo trình luật hình sự
Việt Nam (Phần các tội phạm) của Khoa luật, Đại học quốc gia Hà Nội, Nxb
Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2002; Bình luận khoa học Bộ luật hình sự
1999 (Phần các tội phạm) của TS. Phùng Thế Vắc, TS. Trần Văn Luyện, LS.
Th.S. Phạm Thanh Bình. TS. Nguyễn Đức Mai, Th.S Nguyễn Sĩ Đại, Th.S
Nguyễn Mai Bộ, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2001; Bình luận khoa học
Bộ luật hình sự, Phần các tội phạm, tập I (Bình luận chuyên sâu) của Th.S
Đinh Văn Quế, Nxb thành phố Hồ Chí Minh, 2002…
Các nghiên cứu trên về Tội làm nhục người khác đã có những đóng góp
khoa học nhất định và đáng trân trọng cả về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên,
hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống
các vấn đề lý luận và thực tiễn xét xử đối với Tội làm nhục người khác trên
địa bàn thành phố Hà Nội ở cấp độ luận văn thạc sĩ luật học. Xuất phát từ tình
hình nghiên cứu như trên cho thấy cần phải có nghiên cứu về mặt lý luận
cũng như thực tiễn xét xử đối với Tội làm nhục người khác trên địa bàn thành
phố Hà Nội và đưa ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện vấn đề này.

12. 4
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu, luận văn tập trung nghiên cứu và làm sáng tỏ
những vấn đề lý luận và thực tiễn xét xử đối với Tội làm nhục người khác
trên địa bàn thành phố Hà Nội cụ thể là: “Khái niệm xúc phạm nghiêm
trọng..”, “làm nhục người khác”, nguyên nhân, điều kiện của tội phạm.
Những đặc trưng của Tội làm nhục người khác với các tội phạm khác cùng
chương, kết hợp thực tiễn áp dụng, xét xử tại Tòa án nhân thành phố Hà Nội
để qua đó chỉ ra nguyên tắc cơ bản và đề xuất các kiến giải lập pháp cũng
như các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng Tội làm nhục người khác trong
pháp luật hình sự Việt Nam.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về lý luận: Luận văn làm sáng tỏ bản chất pháp lý của Tội làm nhục
người khác theo luật hình sự Việt Nam dưới góc độ luật hình sự; xây dựng
khái niệm khoa học về Tội làm nhục người khác và ý nghĩa.
+ Về pháp luật: Luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản
của pháp luật hình sự về Tội làm nhục người khác.
+ Về thực trạng hoạt động xét xử Tội làm nhục người khác trên địa bàn
thành phố Hà Nội từ năm 2009 đến năm 2013.
+ Về kiến nghị: Tập trung vào kiến nghị hoàn thiện pháp luật hình sự
về Tội làm nhục người khác.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của luận văn là làm sáng tỏ một cách có hệ thống về mặt lý
luận những nội dung cơ bản về Tội làm nhục người khác, việc áp dụng các
quy định của Bộ luật hình sự năm 1999 về tội này trong thực tiễn xét xử trên
địa bàn thành phố Hà Nội, từ đó rút ra những tồn tại, bất cập để đề xuất kiến
giải lập pháp bằng việc đưa ra các mô hình lý luận của quy phạm về Tội làm
nhục người khác theo luật hình sự Việt nam cũng như đưa ra các giả pháp

13. 5
nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của BLHS hiện hành về tội phạm này
trong thực tiễn xét xử.
Để đạt được mục đích trên, tác giả xác định nhiệm vụ cụ thể của
luận văn là:
Về mặt lý luận: Trên cơ sở nghiên cứu các chính sách hình sự của nhà
nước về Tội làm nhục người khác, phân tích khái niệm, dấu hiệu pháp lý, đặc
điểm của tội phạm, phân biệt tội phạm đối với tội phạm khác cùng chương, để
làm sáng tỏ bản chất pháp lý và những nội dung cơ bản của quy phạm theo
luật hình sự Vệt Nam.
Về mặt thực tiễn: Nghiên cứu, đánh giá việc áp dụng quy phạm pháp
luật hình sự của Tội làm nhục người khác trong thực tiễn xét xử trên địa bàn
thành phố Hà Nội, đồng thời phân tích những tồn tại xung quanh việc lập
pháp và áp dụng pháp luật nhằm đề xuất và luận chứng sự cần thiết phải hoàn
thiện và đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy phạm pháp luật
về tội này trong pháp luật hình sự Việt nam.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn được hoàn thành dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí
Minh. Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học sau: Thống
kê, phân tích, so sánh, tổng hợp, lịch sử, lý luận kết hợp với thực tiễn để
nghiên cứu đề tài.
6. Đóng góp mới của luận văn
Luận văn đã có những đóng góp mới như sau:
- Luận văn nghiên cứu một cách tương đối hệ thống và toàn diện những
vấn đề lý luật và thực tiễn của Tội làm nhục người khác theo luật hình sự Việt
Nam ở cấp độ luận văn thạc sĩ luật học. Luận văn còn có ý nghĩa làm tài liệu
tham khảo lý luận cần thiết cho các nhà khoa học- luật gia, cán bộ thực tiễn và

14. 6
các sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh chuyên ngành tư pháp hình
sự, cũng như góp phần phục vụ cho công tác lập pháp và hoạt động thực tiễn
áp dụng pháp luật hình sự trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm, cũng
như công tác giáo dục, cải tạo người phạm tội ở nước ta hiện nay.
- Luận văn góp phần và việc xác định đúng đắn những điều kiện cụ thể
của các trường hợp phạm tội “làm nhục người khác” trong thực tiễn điều tra,
truy tố, cũng như đưa ra các kiến nghị hoàn thiện các quy phạm của chế định
miễn trách nhiệm hình sự ở khía cạnh lập pháp, cũng như việc áp dụng chúng
trong thực tiễn.
- Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật nước ta về tội
phạm này để rút ra những nhận xét, đánh giá.
- Phân tích thực tiễn xét xử Tội làm nhục người khác trong thực tiễn xét
xử trên địa bàn thành phố Hà Nội từ năm 2009 đến năm 2013, qua đó góp phần
đánh giá đúng thực trạng phạm tội “Làm nhục người khác”, những nguyên nhân
và điều kiện phạm tội, những khó khăn khi xét xử loại tội này trên thực tế.
- Luận văn còn chỉ ra một số tồn tại, vướng mắc trong thực tiễn truy tố
và xét xử, nguyên nhân và đề xuất những giải pháp khắc phục.
7. Kết cấu của luận văn.
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo phần
nội dung chính của luận văn bao gồm 03 chương:
Chương 1: Những vấn đề chung về Tội làm nhục người khác
Chương 2: Tội làm nhục người khác theo Bộ luật hình sự năm 1999
và thực tiễn xét xử loại tội phạm này trên địa bàn thành
phố Hà Nội từ năm 2008 đến 2011.
Chương 3: Những yêu cầu và giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật
về Tội làm nhục người khác và nâng cao công tác đấu tranh
phòng chống tội phạm này trên địa bàn thành phố Hà Nội.

15. 7
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI LÀM NHỤC NGƢỜI KHÁC
1.1. Khái niệm Tội làm nhục ngƣời khác
Tội làm nhục người khác có mối quan hệ chặt chẽ với danh dự, nhân
phẩm con người. Cho nên, để có thể làm sáng tỏ khái niệm Tội làm nhục
người khác cần làm rõ khái niệm danh dự, nhân phẩm con người.
Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, con người là vốn quý nhất. Đối với con
người, chẳng những tính mạng, sức khỏe là vô giá mà danh dự, nhân phẩm
cũng không kém phần quan trọng. Quyền được bảo vệ tính mạng, sức khỏe,
nhân phẩm, danh dự của con người đều rất thân thiết đối với con người và là
những quyền quan trọng nhất trong các quyền cơ bản của công dân được
Hiến pháp ghi nhận và bảo hộ. Điều 70 Hiến pháp năm 1992 quy định:
“Công dân có quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, tài sản, danh dự
và nhân phẩm” [29, tr.19].
Theo Từ điển bách khoa Việt Nam, “danh dự là phạm trù đạo đức chỉ
lòng tôn trọng của con người trong mọi cử chỉ, hành vi của mình” [24, tr. 647].
Người có danh dự biết tôn trọng lời mình đã hứa và có ý thức bảo vệ danh
dự của mình, của dòng họ, của đoàn thể, Tổ quốc mình. Mất danh dự có
nghĩa là mất sự tin yêu, mến phục của người khác và đối với người có danh
dự, thì đó là tổn thất lớn nhất. Vấn đề tiếp theo cần làm sáng tỏ là khái niệm
nhân phẩm. Theo Từ điển tiếng Việt, "nhân phẩm là phẩm chất và giá trị con
người" [48, tr. 1762 -1323].
Nhân phẩm và danh dự là những giá trị nội tại, vốn có được hình thành
và phát triển cùng với sự phát triển và hoàn thiện của con người về mặt nhân
tính. Đây là thuộc tính chung của tất cả các cá nhân trong cộng đồng nhân
loại, không dựa trên bất kỳ sự phân biệt hay khác biệt nào về địa vị xã hội,

16. 8
kinh tế, chính trị, chủng tộc, tôn giáo, dân tộc, giới tính,… Nhân phẩm và
danh dự của con người chính là những cái làm nên sự khác biệt và cũng là
bước tiến vượt bậc của con người với phần còn lại của giới tự nhiên. Vì chúng
là những giá trị chỉ thuộc tính chung của con người, do vậy, tôn trọng nhân
phẩm, danh dự của mỗi cá nhân con người là sự tôn trọng đối với chính mình,
đối với đồng loại. Tôn trọng nhân phẩm, danh dự của con người là tôn trọng
những giá trị của con người, nhờ đó con người thực hiện được sự công bằng
và bình đẳng.
Tội làm nhục người khác phải thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu của tội
phạm, mà theo PGS.TSKH Lê Cảm, phải thể hiện ba bình diện với năm đặc
điểm (dấu hiệu) của nó là: a) bình diện khách quan: tội phạm là hành vi nguy
hiểm cho xã hội; b) bình diện pháp lý: tội phạm là hành vi trái pháp luật hình sự;
c) bình diện chủ quan: tội phạm là hành vi do người có năng lực trách nhiệm
hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện một cách có lỗi [7, tr. 105].
Trong khoa học pháp lý hình sự, các nhà hình sự học đã đưa ra khái
niệm Tội làm nhục người khác. Các tác giả của Giáo trình luật hình sự Việt
Nam (Phần các tội phạm), Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội cho rằng,
“Tội làm nhục người khác là hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm,
danh dự của người khác” [9, tr.158].
Các tác giả của Giáo trình luật hình sự Việt Nam, trường Đại học Luật -
Hà Nội cũng cho rằng, “Tội làm nhục người khác là hành vi xúc phạm
nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác” [42, tr.335].
Từ sự phân tích các quan điểm được trình bày ở trên, chúng tôi xin đưa
ra khái niệm Tội làm nhục người khác như sau: Tội làm nhục người khác là
hành vi nguy hiểm cho xã hội, trái pháp luật hình sự, do người có năng lực
trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thực hiện dưới hình
thức lỗi cố ý, xâm phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác.

17. 9
1.2. Ý nghĩa của việc quy định Tội làm nhục ngƣời khác trong luật
hình sự Việt Nam
Tội làm nhục người khác lần đầu tiên được quy định trong Bộ luật hình
sự năm 1985 rồi đến Bộ luật hình sự năm 1999 của nước ta, có ý nghĩa về mặt
lập pháp hình sự hết sức to lớn. Nó đánh dấu sự trưởng thành về kỹ thuật lập
pháp hình sự của nước ta trong lĩnh vực bảo vệ quyền con người nói chung,
bảo vệ danh dự, nhân phẩm của con người nói riêng. Việc chính thức ghi
nhận về mặt pháp lý hình sự Tội làm nhục người khác trong pháp luật hình sự
Việt Nam hiện hành là một biểu hiện cụ thể của việc tôn trọng và bảo vệ
quyền con người được ghi nhận tại Điều 14 Hiến pháp 1992 sửa đổi, bổ sung
năm 2013: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con
người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công
nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật” [29, tr.9].
Việc quy định Tội làm nhục người khác trong Bộ luật hình sự Việt
Nam có những ý nghĩa sau:
Thứ nhất, biểu hiện cụ thể mối quan hệ chặt chẽ giữa đạo đức và pháp
luật hình sự.
Đạo đức và pháp luật là những hình thái ý thức xã hội, có mối quan hệ
hữu cơ, tác động qua lại, bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình điều chỉnh
hành vi của con người. Pháp luật lấy đạo đức làm cơ sở, nhiều quy tắc, chuẩn
mực đạo đức được Nhà nước thừa nhận đã trở thành quy phạm pháp luật và
Nhà nước cũng sử dụng pháp luật để bảo về đạo đức. Bộ luật hình sự Việt
Nam quy định Tội làm nhục người khác có ý nghĩa các giá trị đạo đức như
nhân phẩm, danh dự của con người được Nhà nước bảo vệ bằng pháp luật
hình sự. Thông qua việc quy định hành vi xâm phạm nghiêm trọng nhân
phẩm, danh dự của con người là tội phạm và phải chịu hình phạt – biện pháp
cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước, pháp luật hình sự đóng vai trò tác

18. 10
động mạnh mẽ đến sự hình thành, phát triển nền đạo đức hướng tới con
người, tôn trọng con người và vì con người.
Đạo đức nói chung, các giá trị đạo đức như nhân phẩm, danh dự của
con người nói riêng, một mặt kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống, nhưng
mặt khác, nó phải bảo đảm phù hợp với những yêu cầu của pháp luật nói
chung, pháp luật hình sự nói riêng, khuyến khích công dân tuân thủ pháp luật,
trong đó có pháp luật hình sự.
Thứ hai, tạo cơ sở pháp lý cho cuộc đấu tranh phòng, chống các hành vi
xâm phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác.
Đạo đức hình sự giữ vai trò hết sức quan trọng trong đấu tranh phòng
ngừa tội phạm nói chung, Tội làm nhục người khác nói riêng, bởi vì chỉ văn
bản này mới quy định hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự
của người khác là tội phạm và hình phạt có thể áp dụng đối với người đã gây
ra hành vi đó. Việc Nhà nước quy định Tội làm nhục người khác và hình phạt
áp dụng với người phạm tội là nhân danh ý chí của nhân dân, là sự thể hiện
thái độ của nhân dân (thông qua Nhà nước đối với tội phạm). Quy phạm pháp
luật hình sự về Tội làm nhục người khác vừa có tính chất cấm chỉ, vừa có tính
chất bắt buộc. Quy phạm này, một mặt cấm người ta không được thực hiện
hành vi xúc phạm nhân phẩm, danh dự của người khác bằng sự răn đe áp
dụng hình phạt đối với người phạm tội; mặt khác, quy phạm pháp luật hình sự
này cũng buộc các cơ quan có trách nhiệm khi phát hiện có dấu hiệu của Tội
làm nhục người khác thì phải điều tra, truy tố, xét xử một cách nghiêm minh,
buộc người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự.
Thứ ba, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước ta đối với việc bảo vệ và
phát triển quyền con người nói chung, nhân phẩm, danh dự của con người
nói riêng.
Dưới chế độ Xã hội chủ nghĩa, Nhà nước ta luôn xác định con người

19. 11
vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp xây dựng đất nước. Nhà nước
ta khẳng định, con người là trung tâm của các chính sách kinh tế - xã hội, thúc
đẩy và bảo vệ quyền con người nói chung, bảo vệ nhân phẩm, danh dự của
con người nói riêng, là nhân tố quan trọng cho sự phát triển bền vững, bảo
đảm thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Việc pháp
luật hình sự Việt Nam quy định Tội làm nhục người khác, cũng như các quy
định khác về quyền con người trong hệ thống pháp luật Việt Nam chứng tỏ
mọi chủ trương, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước ta đều nhằm
phấn đấu cho mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh”. Tất cả vì con người và cho con người.
Thứ tư, bảo vệ danh dự, nhân phẩm của công dân, góp phần tích cực
vào việc thực hiện nhiệm vụ giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.
Việc pháp luật hình sự hiện hành quy định Tội làm nhục người khác
góp phần quan trọng trong việc bảo vệ danh dự, nhân phẩm của con người;
đồng thời góp phần tích cực vào nhiệm vụ bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa,
giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.
Tuy nhiên, nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa đòi hỏi các cơ quan
có thẩm quyền phải áp dụng đúng đắn những quy định của pháp luật hình sự
về tội phạm nói chung, Tội làm nhục người khác nói riêng trong hoạt động
điều tra, truy tố, xét xử. Việc áp dụng những quy định của pháp luật hình sự
về Tội làm nhục người khác một cách tùy tiện, không đúng pháp luật bị coi là
những hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Bởi nó không những xâm hại
hoạt động đúng đắn của các cơ quan bảo vệ pháp luật mà còn làm giảm sút
lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước.
Do vậy, việc quy định một cách chặt chẽ Tội làm nhục người khác trong pháp
luật hình sự và việc áp dụng đúng đắn trong thực tiễn, thể hiện sự tôn trọng
quyền con người của Nhà nước ta, bảo đảm sự giám sát của nhân dân, xã hội

20. 12
trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử nói chung và điều tra, truy tố, xét xử
về Tội làm nhục người khác nói riêng.
Việc quy định Tội làm nhục người khác trong pháp luật hình sự hiện
hành, ngoài ý nghĩa về mặt lập pháp hình sự còn có ý nghĩa nâng cao nhận
thức của nhân dân nói chung, cán bộ các cơ quan bảo vệ pháp luật nói riêng
về sự cần thiết phải tôn trọng nhân phẩm, danh dự của con người.
Mặt khác, việc quy định cụ thể về Tội làm nhục người khác trong pháp
luật hình sự còn giúp các cơ quan bảo vệ pháp luật nắm vững nội dung, bản
chất pháp lý; từ đó áp dụng đúng đắn quy phạm pháp luật hình sự này, góp
phần nâng cao hiệu quả cuộc đấu tranh phòng ngừa Tội làm nhục người khác.
Động viên quần chúng nhân dân tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh này.
1.3. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của các quy định
pháp luật hình sự Việt Nam từ thời phong kiến đến trƣớc khi ban hành
Bộ luật hình sự năm 1985 về Tội làm nhục ngƣời khác
1.3.1. Tội làm nhục người khác trong thời kỳ phong kiến và Pháp thuộc
Tội làm nhục người khác là một trong những tội phạm được đề cập rất
sớm trong luật hình sự Việt Nam. Thời kỳ phong kiến, trong Quốc triều hình
luật (Bộ luật Hồng Đức) là “Bộ luật chính thống và quan trọng nhất của triều
đại nhà Lê”, cũng là “Bộ luật xưa nhất còn được lưu giữ đầy đủ ở nước ta” đã
đề cập Tội làm nhục người khác tại các điều 489, 491 492, 496. Điều 489 quy
định: “Học trò mà đánh và lăng mạ thầy học, thì xử nặng hơn tội (đánh, lăng
mạ) người thường ba bậc; đánh chết thì phải tội chém" [1, tr.178]. Đây là quy
định mang tính nhân văn, thể hiện truyền thống “tôn sư trọng đạo” của dân
tộc, để cho quy tắc đạo đức “thầy ra thầy, trò ra trò” được thực hiện nghiêm
chỉnh. Điều 495 Bộ luật còn quy định: “Lăng mạ vợ của quan tại chức, thì bị
tội cùng tiền tạ, đều xử giảm tội lăng mạ người chồng ba bậc; lăng mạ đối với
con thì tội lại xử giảm một bậc nữa” [1, tr.180].

21. 13
Trong Hoàng Việt luật lệ (Bộ luật Gia Long) được biên soạn trong một
thời gian dài, đến năm 1811 thì hoàn tất và năm 1812 được khắc in lần đầu ở
Trung Quốc, có hiệu lực từ năm 1813 trên phạm vi toàn quốc, Tội làm nhục
người khác được đề cập tại các điều 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300.
Điều 293 quy định: “Phàm mắng người thì bị phạt 10 roi. Cùng mắng nhau,
thì mỗi người bị phạt 10 roi” [2, tr. 810]. Đáng lưu ý, hành vi làm nhục người
khác những người thuộc giai cấp bị trị thực hiện, bị trừng phạt rất nặng trong
Hoàng Việt luật lệ. Điều đó cho thấy, pháp luật hình sự bao giờ cũng mang
tính giai cấp, được sử dụng để bảo vệ quyền lợi của giai cấp thống trị. Điều
296 Bộ luật quy định:
Phàm nô tì mắng gia trưởng thì bị phạt treo cổ (giam chờ),
mắng hàng kỳ thân của gia trưởng và ông bà ngoại của gia trưởng
thì bị phạt 80 trượng, đồ hai năm, đại công thì bị phạt 80 trượng,
hàng tiểu công thì bị phạt 70 trượng, hàng ti ma thì bị phạt 60
trượng. Nếu kẻ làm công mắng gia trưởng thì bị phạt 80 trượng, đồ
hai năm. Mắng hàng kỳ thân và ông bà ngoại gia trưởng thì phạt
trăm trượng, mắng hàng đại công thì phạt 60 trượng, mắng hàng
tiểu công thì phạt 50 roi, mắng hàng ti ma bị phạt 40 roi, bị thưa lên
là bị tội. (Đó là nói cho rõ, trong qua lại e có sự nghe lầm, cho nên
phải chính người ấy nghe, có thể vì tình mà bỏ qua, hay có ý giấu
đi, cho nên phải chính người ấy thưa lên [2, tr.812 - 813].
Dưới thời Pháp thuộc, để bảo đảm thực hiện mục tiêu kinh tế thực dân,
thu lợi nhuận tối đa, thực dân Pháp thực hành chính sách chuyên chế về chính
trị. Chúng dùng lối cai trị trực tiếp, thẳng tay đàn áp, tuyệt đối không cho dân
ta bất cứ quyền tự do, dân chủ nào. Pháp luật nói chung, pháp luật hình sự do
thực dân Pháp đặt ra là để bảo vệ chế độ thực dân, phong kiến. Tội làm nhục
người khác cũng được đề cập trong pháp luật hình sự thời gian này, nhưng là

22. 14
để bảo vệ nhân phẩm, danh dự của giai cấp thống trị, bóc lột. Trên tinh thần
đó, Điều 154 Luật hình An Nam quy định:
Trong khi quan lại đương làm chức vụ, người nào lấy văn
từ, ngôn ngữ, thư chỉ và làm việc gì hay là dọa điều gì, để cho
mất danh dự, thể diện của các viên quan lại ấy, phải phạt giam từ
một tháng đến hai năm, và phạt bạc từ hai mươi đồng đến hai
trăm đồng [32, Điều 154, tr.25].
Tương tự như vậy, Điều 222 Hình luật canh cải quy định:
Người nào xỉ mạ quan bên chánh trị, bên Tòa hội đồng thẩm
án, trong lúc mấy vị ấy làm việc bổn phận hoặc dùng lời nói mà xỉ
mạ, hoặc viết chữ hoặc vẽ hình mà không có truyền ra ngoài, trong
các cách ấy hoặc nói xấu cho danh giá, cho sự liêm sỉ của các vị ấy,
thì phải bị phạt tù từ 15 ngày cho tới 2 năm [14, Điều 122, tr.54];
Hoàng Việt hình luật quy định:
Dùng lời nói, hoặc giấy má, viết tay hay giấy in, bức vẽ
hoặc những phương pháp khác mà lỵ mạ một người viên chức
đương khi làm chức vụ hay là nhân khi làm chức vụ, bất kỳ là
công việc hay không cũng gọi là lỵ mạ và chiếu theo Điều 145
chương thứ 12 mà nghĩ xử [14, Điều 320, tr. 445].
1.3.2. Tội làm nhục người khác trong thời kỳ từ khi Cách mạng tháng
Tám năm 1945 thành công cho đến trước khi Bộ luật hình sự năm 1985
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Nhà nước Việt Nam dân chủ
cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á ra đời, đã ban hành
một loạt các văn bản quy phạm pháp luật hình sự, nhằm bảo vệ chính quyền
nhân dân, chống thực dân Pháp, trừng trị bọn việt gian phản động. Do tình
hình kháng chiến diễn ra hết sức khẩn trương, không thể ban hành kịp các văn
bản quy phạm pháp luật nói chung, văn bản quy phạm pháp luật hình sự cần

23. 15
thiết nói riêng, ngày 10-10-1945, Nhà nước ta đã ban hành Sắc lệnh số 47-SL
cho tạm thời giữ các luật lệ cũ, trong đó có Bộ "Luật hình An Nam", Bộ
"Hoàng Việt hình luật" và Bộ "Hình luật pháp tu chính" với điều kiện "không
trái với nguyên tắc độc lập của nước Việt Nam và chính thể dân chủ cộng
hòa" [3, tr.190]. Trong bối cảnh này, việc đấu tranh chống Tội làm nhục
người khác chưa được đặt ra.
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Giơnevơ được ký kết, miền
Bắc hoàn toàn được giải phóng, miền Nam tạm thời bị đế quốc Mỹ và bọn tay
sai thống trị. Ở miền Bắc, Đảng ta chủ trương tiến hành cách mạng xã hội chủ
nghĩa, xây dựng miền Bắc thành căn cứ vững mạnh của cách mạng cả nước; ở
miền Nam, tiến hành cách mạng dân tộc, dân chủ nhằm giải phóng miền Nam
khỏi ách thống trị của đế quốc Mỹ và tay sai, thực hiện thống nhất nước nhà.
Trong thời kỳ này, đối với việc bảo vệ tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm,
danh dự của con người, pháp luật hình sự chủ yếu đề cập các tội xâm phạm tính
mạng, sức khỏe như giết người, gây thương tích, làm chết người trong Thông
tư số 442-TTg ngày 19-11-1955 của Thủ tướng Chính phủ, mà chưa có văn
bản pháp luật hình sự nào quy định về các tội xâm phạm danh dự, nhân phẩm
nói chung, về Tội làm nhục người khác nói riêng. Ngày 15-06-1960, Tòa án
nhân dân tối cao ra Chỉ thị số 1024 có đề cập Tội hiếp dâm, nhưng chưa đề cập
Tội làm nhục người khác. Trên cơ sở các kinh nghiệm mà thực tiễn xét xử đã
đúc kết được trong thời gian trước đó, ngày 11-05-1967, Tòa án nhân dân tối
cao đã thông qua Bản tổng kết và hướng dẫn đường lối xét xử Tội hiếp dâm và
các tội phạm khác về mặt tình dục, đề cập một cách toàn diện 4 hình thức phạm
tội: hiếp dâm, cưỡng dâm, giao cấu với người dưới 16 tuổi, dâm ô, nhưng vẫn
chưa đề cập Tội làm nhục người khác [31, tr.389].
Sau khi miền Nam được giải phóng, trong khi chờ đợi thống nhất nước
nhà về mặt Nhà nước, trên thực tế về hình thức, tạm thời tồn tại hai Nhà nước:

24. 16
Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt
Nam; mỗi Nhà nước có pháp luật riêng. Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt
Nam đã ban hành ngay một số chính sách, văn bản quy phạm pháp luật hình sự
nhằm phục vụ thực hiện một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách là
trấn áp bọn phản cách mạng và tội phạm khác, bảo vệ vững chắc an ninh chính
trị và trật tự an toàn xã hội ở nửa đất nước mới được giải phóng.
Cùng với việc ban hành Sắc luật về tổ chức Tòa án nhân dân và Viện
Kiểm sát nhân dân, Sắc luật quy định việc bắt, giam, khám người, khám nhà
ở, đồ vật của Người phạm tội, Nhà nước Cộng hòa miền Nam Việt Nam đã
ban hành Sắc luật số 03-SL/76 ngày 15-3-1976 quy định các tội phạm và hình
phạt. Sắc luật này được áp dụng trong phạm vi toàn quốc trước khi Bộ luật
hình sự được ban hành. Sắc luật số 03-SL/76 có quy định về các tội xâm
phạm đến thân thể và nhân phẩm của công dân một cách đầy đủ hơn so với
Thông tư số 442-TTg ngày 19-11-1955 của Thủ tướng Chính phủ Điểm d
Điều 5 Sắc luật quy định: “Phạm các tội khác xâm phạm thân thể và nhân
phẩm của công dân thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 5 năm những kẻ lập công
chuộc tội" [32, tr.236]. Trên cơ sở quy định này, các Tòa án đã vận dụng xử
lý một số trường hợp phạm Tội làm nhục người khác.
1.3.3. Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 đến
trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1999
Trong quá trình thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IV, V của Đảng, nhân dân ta đã giành được một số thành tựu nhất định
trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, tạo ra những cơ sở đầu tiên cho sự
phát triển mới. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, chúng ta đã gặp phải
nhiều khó khăn và khuyết điểm do duy trì quá lâu cơ chế quản lý quan liêu,
bao cấp, nên không thực hiện được mục tiêu đã đề ra là ổn định một cách cơ
bản tình hình kinh tế – xã hội và đời sống nhân dân. Về mặt lập pháp hình sự,

25. 17
các văn bản quy phạm pháp luật hình sự đơn hành không thể hiện được toàn
diện, đầy đủ chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước ta. Trong bối cảnh đó,
việc ban hành Bộ luật hình sự là vấn đề mang tính tất yếu khách quan và cấp
thiết, có ý nghĩa góp phần phục vụ thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây
dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ngày
27-6-1985, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam khóa VII, đã thông qua Bộ luật hình sự, có hiệu lực từ ngày 1-1-1986
(sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự năm 1985). Bộ luật hình sự năm 1985 đã kế
thừa và phát triển những thành tựu lập pháp hình sự Việt Nam, tổng kết kinh
nghiệm đấu tranh phòng, chống tội phạm trong thời gian trước năm 1985 và
dự báo được tình hình tội phạm trong thời gian tới. Trong Bộ luật hình sự
năm 1985, tiếp theo việc quy định các tội xâm phạm an ninh quốc gia ở
chương 1, nhà làm luật đã quy định các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe,
nhân phẩm, danh dự ở chương 2 và quy định các tội xâm phạm quyền tự do,
dân chủ của công dân ở chương 3. Đây là hai chương của Bộ luật hình sự bao
gồm những quy phạm pháp luật trực tiếp bảo vệ con người với tính chất là
chủ thể của các quan hệ xã hội. Bộ luật hình sự năm 1985 quy định Tội làm
nhục người khác tại Điều 116, Tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên tại
Điều 253, Tội làm nhục cấp dưới tại Điều 254, Tội làm nhục đồng đội tại
Điều 255. Việc Bộ luật hình sự năm 1985 lần đầu tiên chính thức ghi nhận về
mặt pháp lý Tội làm nhục người khác, Tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp
trên, Tội làm nhục cấp dưới, Tội làm nhục đồng đội, đánh dấu sự trưởng
thành về kỹ thuật lập pháp hình sự của nước ta trong lĩnh vực bảo vệ nhân
phẩm, danh dự của con người Bộ luật đã đưa ra định nghĩa pháp lý của khái
niệm Tội làm nhục người khác là hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm,
danh dự của người khác và quy định hai khung hình phạt. Khung cơ bản có
mức phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng

26. 18
đến 2 năm. Khung tăng nặng có mức phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ
đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Đây là những trường hợp người
phạm tội đã có hành vi làm nhục người thi hành công vụ để cản trở người đó
thi hành công vụ hoặc để trả thù người đó vi đã thi hành công vụ, ảnh hưởng
tới lợi ích của người phạm tội hay người thân hoặc gia đình họ. Từ sau Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng, sự nghiệp đổi mới do Đảng ta
khởi xướng và lãnh đạo đã giành được những thành tựu quan trọng trên nhiều
lĩnh vực. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi cơ chế, bên cạnh những mặt
tích cực, mặt trái nền kinh tế thị trường cũng đã làm nảy sinh nhiều vấn đề
tiêu cực, trong đó tình hình tội phạm diễn biến phức tạp. Bộ luật hình sự năm
1985 được ban hành trong thời kỳ của cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp,
cho nên tuy đã phản ánh được nhu cầu bức xúc của cuộc đấu tranh phòng,
chống tội phạm thời kỳ đó, nhưng ở một mức độ nhất định vẫn chịu ảnh
hưởng nhất định của cơ chế đó. Vì vậy, Bộ luật này không phù hợp cho việc
bảo vệ các quan hệ phát sinh trong nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành
theo cơ chế thị trường, dưới sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội
chủ nghĩa. Mặt khác, Bộ luật hình sự năm 1985 còn có những hạn chế nhất
định về kỹ thuật lập pháp hình sự nhiều tội danh được quy định quá chung
chung; một số hành vi phạm tội với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội
khác nhau nhưng lại được quy định trong một điều luật với cùng một chế tài;
khung hình phạt trong nhiều điều luật quá rộng, dễ dẫn đến tiêu cực... Hạn
chế lớn nhất của Bộ luật hình sự năm 1985 là qua bốn lần sửa đổi, bổ sung,
Bộ luật này đã không còn là một chỉnh thể thống nhất.
Trong quá trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực, nhất
là trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc
sửa đổi toàn diện Bộ luật hình sự năm 1985 là một đòi hỏi mang tính tất
yếu khách quan.

27. 19
1.4. Tội làm nhục ngƣời khác trong luật hình sự một số nƣớc
Nghiên cứu những quy định về Tội làm nhục người khác trong pháp
luật hình sự của Nhật Bản, Vương quốc Thụy Điển, Liên bang Nga, Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào cho thấy, các nước quy định rất khác nhau về tội
phạm này. Bộ luật hình sự Nhật Bản quy định các tội xâm phạm danh dự tại
chương XXXIV, gồm hai tội nói xấu người và sỉ nhục người khác. Điều 231
Bộ luật quy định: “Người nào công khai sỉ nhục người khác thì bị phạt giam
hình sự hoặc bị phạt tiền về tội hình sự nhỏ, thậm chí nếu người đó thực
hiện hành vi sỉ nhục mà không đưa ra sự kiện” [22, tr.64]. Điều 232 Bộ luật
này còn quy định:
1. Các tội phạm quy định tại chương này chỉ bị khởi tố căn
cứ vào đơn yêu cầu.
2. Khi người làm đơn yêu cầu là Hoàng đế, Nữ hoàng, Hoàng
hậu góa, Hoàng thái hậu góa hoặc người thừa kế ngôi hoàng đế và
Thủ tướng Chính phủ thì những người đó đều nhân danh cá nhân
hoặc khi người làm đơn yêu cầu là Vua hoặc Tổng thống của một
nước ngoài, là người đại diện của nước ngoài hữu quan thì những
người đó cũng đều nhân danh cá nhân [6, Điều 232, tr.64].
Bộ luật hình sự Vương quốc Thụy Điển quy định về Tội làm nhục
người khác tại Điều 2 chương 5– Các tội xúc phạm nhân phẩm, danh dự
của người khác:
Người nào xỉ vả người khác bằng lời lẽ lăng mạ hoặc có hành
động khác mang tính chất sỉ nhục đối với người đó, thì bị kết án về
Tội làm nhục người khác và bị phạt tiền nếu hành vi này không bị
xử phạt theo Điều 1 hoặc Điều 2. Phạm tội trong trường hợp
nghiêm trọng thì bị phạt tiền hoặc bị phạt tù đến 6 tháng [6, tr.13].
Điều 5 của Bộ luật còn quy định: Các tội nói từ Điều 1 đến Điều 3

28. 20
có thể không bị truy tố trừ trường hợp có đơn yêu cầu của người bị
hại. Tuy nhiên, nếu người bị hại không có đơn yêu cầu truy tố
nhưng vì lợi ích công cộng thì công tố viên có thể truy tố các tội: 1.
Vu khống và vu khống người khác trong trường hợp nghiêm trọng;
2. Làm nhục nhà chức trách hoặc lăng mạ nhà chức trách khi thi
hành công vụ;
3. Làm nhục người khác vì lý do sắc tộc, màu da, nguồn gốc
dân tộc hoặc tôn giáo của người đó; 4. Làm nhục người khác vì lý
do bệnh đồng tình luyến ái của người đó. Hành vi xúc phạm danh
dự và nhân phẩm người đã chết có thể bị truy tố theo yêu cầu của
người vợ hoặc chồng còn sống, những người thừa kế trực tiếp, cha,
mẹ hoặc anh chị em ruột của người chết. Công tố viên phải truy tố
hành vi nói trên; việc truy tố là vì lợi ích công cộng do nhũng lý do
đặc biệt. Hành vi xúc phạm nguyên thủ quốc gia của một nước
ngoài hiện đang ở Thụy Điển hoặc đại diện của một nước ngoài tại
Thụy Điển có thể bị truy tố theo các Điều 1 – 3 nói trên [6, tr.14].
Như vậy, tương tự như pháp luật hình sự Nhật Bản, pháp luật hình sự
Vương quốc Thụy Điển quy định Tội làm nhục người khác có thể không bị
truy cứu trách nhiệm hình sự trừ trường hợp có đơn yêu cầu của người bị hại.
Tuy nhiên, khác với pháp luật hình sự Nhật Bản, pháp luật hình sự Vương
quốc Thụy Điển quy định cụ thể các trường hợp vì lợi ích công cộng, công tố
viên phải truy tố về Tội làm nhục người khác. Ngoài ra, pháp luật hình sự
Vương quốc Thụy Điển còn quy định hành vi xúc phạm danh dự và nhân
phẩm người đã chết có thể bị truy tố theo yêu cầu của người vợ hoặc chồng
còn sống, những người thừa kế trực tiếp, cha, mẹ hoặc anh chị em ruột của
người chết. Đây là những quy định mang tính nhân bản sâu sắc trong pháp
luật hình sự của nước này. Trong Bộ luật hình sự năm 1996 của Liên bang
Nga, Tội làm nhục người khác được quy định tại Điều 131:

29. 21
1. Làm nhục, nghĩa là hạ thấp danh dự và nhân phẩm của
người khác, bằng hình thức thô tục.
- Thì bị phạt tiền đến 100 lần mức thu nhập tối thiểu hay mức
lương hay thu nhập khác của người bị kết án trong thời gian đến 1
tháng, hoặc bị phạt lao động bắt buộc đến 120 giờ, hoặc lao động
cải tạo đến 6 tháng. 2. Làm nhục trên diễn đàn công cộng, trong tác
phẩm được công bố công khai hay trên các phương tiện thông tin
đại chúng. - Thì bị phạt tiền đến 200 lần mức thu nhập tối thiểu hay
mức lương hay thu nhập khác của người bị kết án trong thời gian
đến 2 tháng, hoặc bị phạt lao động bắt buộc đến 180 giờ, hoặc lao
động cải tạo đến 1 năm; Điều 328 Bộ luật này còn quy định tội xúc
phạm quân nhân: 1. Quân nhân nào xúc phạm đồng đội trong khi
thực hiện các nghĩa vụ trong quân đội hoặc liên quan đến việc thực
hiện các nghĩa vụ đó thì phạt hạn chế phục vụ quân đội đến 6 tháng
hoặc bị phạt giữ ở đơn vị kỷ luật của quân đội đến 6 tháng. 2. Cấp
dưới xúc phạm người chỉ huy hoặc người chỉ huy xúc phạm cấp
dưới trong khi thực hiện các nghĩa vụ trong quân đội hoặc liên quan
đến việc thực hiện các nghĩa vụ đó, thì bị phạt hạn chế phục vụ
quân đội đến 1 năm hoặc bị phạt giữ ở đơn vị kỷ luật của quân đội
đến 1 năm. Như vậy, khác với pháp luật hình sự Vương quốc Thụy
Điển, pháp luật hình sự Nhật Bản, pháp luật hình sự hiện hành của
Liên bang Nga có quy phạm định nghĩa về khái niệm làm nhục
người khác. Ngoài ra, pháp luật hình sự Liên bang Nga còn có quy
định về tội xúc phạm quân nhân. Tội xúc phạm quân nhân trong
pháp luật hình sư Liên bang Nga có nhiều điểm tương tự như Tội
làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên, Tội làm nhục cấp dưới và
Tội làm nhục đồng đội trong pháp luật hình sự của nước ta.

30. 22
Bộ luật hình sự Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào quy định tội
xúc phạm danh dự người khác tại Điều 87, tội chửi rủa lăng nhục
người khác tại Điều 88, tội xúc phạm mồ mả và thanh danh của
người đã chết tại Điều 89. Điều 87 Bộ luật quy định: “Người nào
xúc phạm danh dự của người khác bằng lời nói, viết hoặc những
hình thức khác thì bị phạt tước quyền tự do từ 3 tháng đến 1 năm
hoặc cải tạo không tước quyền tự do hoặc phạt tiền từ 5.000 đến
10.000 kíp. Người nào đặt ra những điều không có thực bằng lời
nói, viết hoặc bằng các hình thức khác xúc phạm nghiêm trọng đến
danh dự của người khác thì bị phạt tước quyền tự do từ 3 tháng đến
1 năm hoặc bị phạt tiền từ 5000 kíp đến 10.000 kíp [3, tr.46]. Như
vậy, theo pháp luật hình sự Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, hành
vi xúc phạm danh dự của người khác và hành vi vu khống người
khác được quy định chung trong một điều luật quy định về tội xúc
phạm danh dự của người khác. Điều 88 Bộ luật còn quy định về tội
chửi rủa lăng nhục người khác: Người nào dùng lời nói, viết hoặc
thực hiện hành vi xấu xa, trụy lạc xúc phạm nghiêm trọng danh dự
của người khác thi bị phạt tước quyền tự do từ 3 tháng đến 1 năm
hoặc cải tạo không tước quyền tự do hoặc phạt tiền từ 5.000 kíp đến
10.000 kíp [3, tr.28 - 29]. Ngoài ra, Điều 89 Bộ luật này còn quy
định về tội xúc phạm mồ mả và thanh danh của người đã chết:
Người nào có hành động hoặc dùng lời nói xấu xa đối với hài cốt,
thanh danh của người đã chết, ảnh hưởng xấu tới sự tôn trọng của
quần chúng nhân dân với người đã chết thì bị phạt tước quyền tự do
từ 3 tháng đến 1 năm hoặc cải tạo không tước quyền tự do hoặc
phạt tiền từ 5.000 kíp đến 10.000 kíp [4, tr. 29].
Như vậy, tương tự với quy định tương ứng trong pháp luật hình sự

31. 23
Vương quốc Thụy Điển, trong pháp luật hình sự Cộng hòa dân chủ nhân dân
Lào, hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người đã chết
cũng bị coi là tội phạm và người thực hiện hành vi đó phải chịu hình phạt.
Đây là điểm khác biệt so với quy định tương ứng trong pháp luật hình sự của
nước ta. Từ sự phân tích ở trên, có thể rút ra một số nhận xét như sau: Thứ
nhất, những quy định về Tội làm nhục người khác trong pháp luật hình sự của
các nước: Nhật Bản, Vương quốc Thụy Điển, Liên bang Nga, Cộng hòa dân
chủ nhân dân Lào rất khác nhau, phụ thuộc vào điều kiện chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội của từng nước. Thứ hai, pháp luật hình sự hiện hành của Liên
bang Nga có quy phạm định nghĩa về khái niệm làm nhục người khác. Ngoài
ra, pháp luật hình sự Liên bang Nga còn có quy định về tội xúc phạm quân
nhân. Tội xúc phạm quân nhân trong pháp luật hình sư Liên bang Nga có
nhiều điểm tương tự như Tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên, Tội làm
nhục cấp dưới và Tội làm nhục đồng đội trong pháp luật hình sự của nước ta.
Thứ ba, tương tự với quy định tương ứng trong pháp luật hình sự Vương quốc
Thụy Điển, trong pháp luật hình sự Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, hành vi
xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người đã chết cũng bị coi là
tội phạm và người thực hiện hành vi đó phải chịu hình phạt. Đây là điểm khác
biệt so với quy định tương ứng trong pháp luật hình sự của nước ta. Ngoài ra,
trong pháp luật hình sự hiện hành của Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, hành
vi xúc phạm danh dự của người khác và hành vi vu khống người khác được
quy định chung trong một điều luật quy định về tội xúc phạm danh dự của
người khác. Đây cũng là điểm khác biệt so với quy định tương ứng trong pháp
luật hình sự của nước ta.

32. 24
Kết luận chƣơng 1
Thông qua nghiên cứu một số vấn đề chung về các chính sách hình
sự của nhà nước về Tội làm nhục người khác, phân tích khái niệm, dấu
hiệu pháp lý, đặc điểm của tội phạm, phân biệt tội phạm đối với tội phạm
khác cùng chương đã làm sáng tỏ bản chất pháp lý và những nội dung cơ
bản của quy phạm theo luật hình sự Vệt Nam. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân được coi là một trong những mục tiêu quan trọng của
Bộ luật Hình sự. Những quyền con người được pháp luật nói chung và luật
hình sự nói riêng bảo vệ là quyền được sống, quyền bất khả xâm phạm về
thân thể, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm. Vì vậy, Bộ luật Hình sự đã quy
định một phần riêng biệt quy định các tội phạm xâm phạm tính mạng, sức
khoẻ, danh dự, nhân phẩm của con người tại một chương riêng trong đó có
Tội làm nhục người khác.

33. 25
Chương 2
QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999
VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ TỘI LÀM NHỤC NGƢỜI KHÁC
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Dấu hiệu pháp lý đặc trƣng của Tội làm nhục ngƣời khác theo
Bộ luật hình sự năm 1999 và phân biệt tội này với một số tội phạm khác
cùng chƣơng
2.1.1. Những dấu hiệu pháp lý đặc trưng của Tội làm nhục người
khác theo bộ luật hình sự năm 1999
- Khách thể của tội phạm: Là một loại hoạt động của con người, nên
cũng như các loại hoạt động khác, tội phạm cũng nhằm vào những khách thể
cụ thể, tồn tại ngoài ý thức, độc lập với ý thức của chủ thể, nhưng không phải
để cải biến mà gây thiệt hại cho chính những khách thể đó. Trong hệ thống
các quan hệ xã hội phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, các quan hệ xã
hội có ý nghĩa khác nhau đối với sự phát triển của xã hội được Nhà nước bảo
vệ bằng các quy phạm pháp luật khác nhau. Khách thể bảo vệ của luật hình sự
là những quan hệ xã hội được Nhà nước xác định cần được bảo vệ bằng
những quy phạm pháp luật hình sự. Những quan hệ xã hội đó sẽ là khách thể
của tội phạm trong trường hợp chúng bị gây thiệt hại hoặc bị đe dọa gây thiệt
hại ở mức độ nhất định. “Như vậy, khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội
được luật hình sự bảo vệ và bị tội phạm xâm hại” [42, tr.61]. Công dân Việt
Nam có quyền bát khả xâm phạm về thân thể và được pháp luật bảo vệ về tính
mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự. Tôn trọng và bảo vệ danh dự, nhân
phẩm của mỗi công dân là trách nhiệm của mọi người. Đối với Tội làm nhục
người khác, khách thể của tội phạm là nhân phẩm, danh dự của con người.
- Mặt khách quan của tội phạm: Bất cứ tội phạm nào khi xảy ra cũng

34. 26
đều có những biểu hiện diễn ra hoặc tồn tại bền ngoài, mà con người có thể
trực tiếp nhận biết được. Đó là: - Hành vi khách quan nguy hiểm cho xã hội; -
Hậu quả nguy hiểm cho xã hội, cũng như mối quan hệ giữa hành vi khách
quan và hậu quả. - Các điều kiện bên ngoài của việc thực hiện hành vi phạm
tội (công cụ, phương tiện, phương pháp, thủ đoạn, thời gian, địa điểm phạm
tội...). Tổng hợp những biểu hiện trên đây tạo thành mặt khách quan của tội
phạm. Như vậy, mặt khách quan của Tội làm nhục người khác là mặt bên
ngoài của tội phạm, bao gồm những biểu hiện của tội phạm diễn ra hoặc tồn
tại bên ngoài thé giới khách quan. Mặt khách quan của Tội làm nhục người
khác là một trong bốn yếu tố của tội phạm. Không có mặt khách quan thì
cũng không có các yếu tố khác của tội phạm và do vậy cũng không có tội
phạm. Trong mặt khách quan của Tội làm nhục người khác, hành vi khách
quan là biểu hiện cơ bản. Những biểu hiện khác của mặt khách quan của Tội
làm nhục người khác chỉ có ý nghĩa khi có hành vi khách quan. Hành vi
khách quan của Tội làm nhục người khác luôn luôn được thể hiện dưới hình
thức hành động phạm tội – là hình thức của hành vi phạm tội làm biến đổi
tình trạng bình thường của đối tượng tác động, gây thiệt hại cho nhân phẩm,,
danh dự con người quan việc chủ thể làm một việc bị pháp luật cấm như bằng
lời nói hoặc hành động xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của
người khác như xỉ nhục, nhạo báng, chửi rủa thậm tệ, lột trần truồng người bị
hại trước đám đông, dùng phân lợn đổ vào người bị hại…
Ví dụ: tại Bản án hình sự phúc thẩm số 3888/HSPT ngày 29-10-2004,
Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội kết luận: do nghi ngờ ông Nguyễn Ngọc
Ninh xúi giục bà Trần Thị Vượng tranh chấp đất với gia đình Phạm Thanh
Bình, nên sáng này 04-03-2004, trong lúc Bình cãi nhau với gia đình bà
Vượng, thấy ông Ninh, Bình lên tiếng: “thằng nào đi vào lối tranh chấp Bình
sẽ chặt chân”, ông Ninh thấy vậy đi ra khỏi cổng gia đình bà Vượng. Bình lấy

35. 27
xô nước đựng sẵn phân lợn ở cổng đến chỗ ông Ninh, dùng hai tay hất xô
nước phân lợn vào đầu, người ông Ninh. Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội
cho rằng, hành vi phạm tội của bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm
nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của công dân. Phạm Thanh Bình đã
phạm Tội làm nhục người khác được quy định tại khoản 1 Điều 121 Bộ luật
hình sự năm 1999 (theo vnexpreess.net).
Hành vi làm nhục người khác có thể được thực hiện công khai trước
mặt người đó hoặc vắng mặt người bị hại, nhưng người phạm tội có ý thức
để cho người bị hại biết việc lăng nhục đó vì động cơ cá nhân. Sự xúc
phạm nhân phẩm, danh dự của người khác phải đến mức nghiêm trọng thì
mới truy cứu trách nhiệm hình sự. Đánh giá mức độ nghiêm trọng của hành
vi phải căn cứ vào thái độ, nhận thức của người phạm tội, cường độ và thời
gian kéo dài của hành vi; vị thế, vai trò của người bị hại trong gia đình, tổ
chức hoặc trong xã hội; dư luận xã hội về hành vi lăng nhục đó. Nếu hành
vi làm nhục người khác dẫn đến người bị hại tự sát, thì phải coi đây là tình
tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự được quy định tại điểm K khoản 1 Điều
48 Bộ luật hình sự năm 1999.
Tội làm nhục người khác là tội phạm mà pháp luật hình sự quy định có
cấu thành hình thức. Tội phạm được coi là hoàn thành từ khi người phạm tội
có lời nói hoặc hành động xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của
người khác. Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội
phạm của Tội làm nhục người khác. Tuy pháp luật hình sự không quy định
hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của Tội làm nhục người khác, nhưng điều đó
không có nghĩa là hậu quả không xảy ra. Thực tế cho thấy, hành vi xúc phạm
nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác có thể gây ra thiệt hại to
lớn về mặt tinh thần đối với người bị hại, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn
xã hội. Hậu quả không có ý nghĩa trong việc định tội, nhưng việc xác định

36. 28
hậu quả, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi làm nhục người khác với thiệt
hại xảy ra, có ý nghĩa quan trọng đối với việc giải quyết trách nhiệm hình sự
và hình phạt. Ngoài những nội dung biểu hiện của mặt khách quan đã được
trình bày ở trên, thuộc mặt khách quan của Tội làm nhục người khác còn có
những nội dung biểu hiện khác. Đó là công cụ, phương tiện, phương thức, thủ
đoạn phạm tội, thời gian, địa điểm, hoàn cảnh phạm tội. Đối với Tội làm nhục
người khác, phương tiện, công cụ, phương thức, thủ đoạn phạm tội, thời gian,
địa điểm, hoàn cảnh phạm tội không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành
tội phạm. Tuy nhiên, đây là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức độ nguy
hiểm của hành vi phạm tội, do vậy chúng được coi là những tình tiết cần được
xem xét khi quyết định hình phạt.
- Chủ thể của tội phạm: Chủ thể của Tội làm nhục người khác phải là
người có năng lực trách nhiệm hình sự. Người có năng lực trách nhiệm hình
sự là người khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có khả năng nhận
thức được tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình và có khả
năng điều khiển hành vi đó. Đối với làm nhục người khác, người có năng lực
trách nhiệm hình sự được hiểu là người có khả năng nhận thức được tính chất
nguy hiểm cho xã hội của hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm danh
dự của người khác và có khả năng điều khiển hành vi đó. Tội làm nhục người
khác có mức tối đa của khung hình phạt là ba năm tù, cho nên theo quy định
tại khoản 3 Điều 8 Bộ luật hình sự năm 1999, đây là tội phạm ít nghiêm trọng.
Điều 12 Bộ luật hình sự năm 1999 còn quy định: “1. Người từ đủ 16 tuổi trở
lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm. 2. Người từ đủ 14 tuổi trở
lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất
nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng” [27]. Như vậy,
chủ thể của Tội làm nhục người khác phải từ đủ 16 tuổi trở lên.
- Mặt chủ quan của tội phạm: Nếu mặt khách quan của Tội làm nhục

37. 29
người khác là mặt bên ngoài, thì mặt chủ quan là mặt bên trong, là hoạt động
tâm lý của người phạm tội. Mặt chủ quan của Tội làm nhục người khác gồm
ba yếu tố: lỗi, động cơ phạm tội và mục đích phạm tôi. Tội làm nhục người
khác được thực hiện với lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức được hành vi của
mình là nguy hiểm cho xã hội, xúc phạm nhân phẩm, danh dự của người khác
nhưng mong muốn thực hiện hành vi đó. Trong khoa học luật hình sự, động
cơ phạm tội được hiểu là động lực bên trong thúc đẩy người phạm tội thực
hiện hành vi phạm tội cố ý, còn mục đích phạm tội là kết quả trong ý thức chủ
quan mà người phạm tội đặt ra phải đạt được khi thực hiện hành vi phạm tội.
Động cơ phạm tội, mục đích phạm tội của người phạm Tội làm nhục người
khác không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Thực tiễn điều
tra, truy tố, xét xử cho thấy, người thực hiện hành vi làm nhục người khác có
thể xuất phát từ những động cơ khác nhau như ghen tuông, thù oán, trả thù...
và nhằm những mục đích khác nhau như làm nhục người khác vì vụ lợi, gây
đau khổ cho người bị hại... Người phạm Tội làm nhục người khác, cho dù
xuất phát từ bất cứ động cơ, mục đích gì, cũng phải chịu trách nhiệm hình sự.
Tuy nhiên, khi quyết định hình phạt, phải xem xét động cơ phạm tội, mục
đích phạm tội của người phạm Tội làm nhục người khác.
- Hình phạt được áp dụng đối với Tội làm nhục người khác: Trong
pháp luật hình sự hiện hành, hình phạt chính được quy định đối với Tội làm
nhục người khác bao gồm: hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ và
hình phạt tù có mức tối đa là ba năm tù. Khoản 1, khoản 2 Điều 121 Bộ luật
hình sự năm 1999 quy định:
1. Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự
của người khác thì, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến
hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm. 2. Phạm tội thuộc
một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ một năm đến ba

38. 30
năm: a) Phạm tội nhiều lần; b) Đối với nhiều người; c) Lợi dụng
chức vụ, quyền hạn: d) Đối với người đang thi hành công vụ; đ) Đối
với người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, chữa bệnh cho mình.
Phạm tội nhiều lần là trường hợp thực hiện Tội làm nhục người
khác mà trước đó người phạm tội đã phạm tội này ít nhất một lần và
chưa bị xét xử. Hành vi phạm tội trong trường hợp này là sự lập lại
Tội làm nhục người khác đã thực hiện trước đó, cho nên có mức độ
nguy hiểm cao hơn trường hợp bình thường [27].
Phạm tội đối với nhiều người là trường hợp xúc phạm nghiêm trọng
nhân phẩm, danh dự của hai người trở lên, có thể cùng một lần hoặc nhiều lần
khác nhau. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội là trường hợp người
phạm Tội làm nhục người khác đã sử dụng chức vụ, quyền hạn của mình để
dễ dàng thực hiện tội phạm. Tính nguy hiểm của những trường hợp lợi dụng
chức vụ, quyền hạn để phạm Tội làm nhục người khác là ở chỗ, chúng không
những xâm phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, mà còn
xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà nước.
Phạm tội đối với người đang thi hành công vụ là trường hợp xúc phạm
nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự mà người bị hại là người đang thi hành
công vụ. Công vụ ở đây được hiểu là những công việc vì lợi ích chung mà
việc thực hiện công việc đòi hỏi người thi hành phải có những quyền nhất
định đối với công dân khác. Tính nguy hiểm của những trường hợp làm nhục
người khác đối với người đang thi hành công vụ là ở chỗ chúng không chỉ
xâm phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của con người, mà còn xâm
phạm nghiêm trọng đến trật tự công cộng, cản trở hoạt động chung của xã hội,
gây ảnh hưởng xấu tới tình hình an ninh, trật tự, bởi lẽ khi thi hành công vụ,
người bị hại thay mặt Nhà nước, chứ không phải nhân danh cá nhân họ. Phạm
tội đối với người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, chữa bệnh cho mình là

39. 31
trường hợp làm nhục người khác mà người bị hại là người có quan hệ đặc biệt
đối với người phạm tội.
Người dạy dỗ người phạm tội là thầy, cô giáo trong hệ thống các
trường đào tạo, giáo dục của Nhà nước hoặc của tổ chức chính trị, tổ chức
chính trị – xã hội, cũng có thể chỉ là người dạy dỗ theo một hợp đồng dân sự
như gia sư, huấn luyện viên… Người nuôi dưỡng người phạm tội là người có
trách nhiệm nuôi dưỡng người phạm tội do quan hệ huyết thống như bố mẹ
đối với con cái, ông bà đối với cháu, anh chị đối với em; do quan hệ hôn nhân
như người vợ hoặc người chồng không còn khả năng lao động phải sống nhờ
vào người vợ hoặc chồng; có thể do quan hệ xã hội mà phát sinh mối quan hệ
giữa người có trách nhiệm nuôi dưỡng với người được nuôi dưỡng như nuôi
dưỡng trẻ mồ côi, nuôi dưỡng thương bệnh binh, nuôi dưỡng người cao tuổi
cô đơn, nuôi dưỡng bệnh nhân… Người chăm sóc người phạm tội là những
người theo nghĩa vụ hoặc hợp đồng có trách nhiệm chăm sóc người phạm tội.
Nói chung, người có trách nhiệm nuôi dưỡng, đồng thời có trách nhiệm chăm
sóc, nhưng cũng có trường hợp người có trách nhiệm chăm sóc, nhưng không
có trách nhiệm nuôi dưỡng. Người chữa bệnh cho người phạm tội là những
người thầy thuốc như bác sĩ, y tá, nhân viên y tế; họ có thể đồng thời là người
nuôi dưỡng, chăm sóc cho người phạm tội, nhưng có thể chỉ chữa bệnh cho
người phạm tội, còn chăm sóc, nuôi dưỡng người phạm tội là người khác.
Trong mối quan hệ đặc biệt với những người kể trên, người phạm tội hơn ai
hết phải biết ơn và kính trọng người bị hại. Với hành vi phạm tội của mình,
người phạm Tội làm nhục người khác không chỉ vi phạm pháp luật hình sự,
mà còn vi phạm nghiêm trọng đạo lý làm con, cháu, làm học trò, làm người
được nuôi dưỡng. Đây là trường hợp phạm tội vừa bị pháp luật hình sự trừng
trị, vừa bị dư luận xã hội lên án về mặt đạo đức. Theo quy định tại khoản 3
Điều 121, người phạm Tội làm nhục người khác còn có thể phải chịu hình

40. 32
phạt bổ sung: cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc
nhất định từ một năm đến năm năm.
2.1.2. Phân biệt Tội làm nhục người khác với tội phạm khác trong Bộ
luật hình sự năm 1999
2.1.2.1. Phân biệt Tội làm nhục người khác với các tội: Tội làm nhục
người chỉ huy hoặc cấp trên, Tội làm nhục cấp dưới và Tội làm nhục đồng đội
Trước hết, cần phân biệt khách thể của Tội làm nhục người khác với
khách thể của các tội: Tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên, Tội làm
nhục cấp dưới và Tội làm nhục đồng đội. Đối với Tội làm nhục người chỉ huy
hoặc cấp trên: trong quân đội, các quân nhân phải giữ gìn phẩm chất, đạo đức
cách mạng và nghiêm chỉnh tuân theo những yêu cầu về sinh hoạt xã hội.
Trong quan hệ cấp trên, cấp dưới, mọi quân nhân phải kính trọng và tuyệt đối
phục tùng người chỉ huy hoặc cấp trên. Hành vi làm nhục người chỉ huy hoặc
cấp trên xâm phạm nghiêm trọng mối quan hệ giữa cấp trên và cấp dưới, xâm
phạm danh dự, nhân phẩm của người chỉ huy hoặc cấp trên. Đối với Tội làm
nhục cấp dưới: trong quan hệ chỉ huy, phục tùng, cấp trên, cấp dưới, một mặt
cấp dưới phải tuyệt đối phục tùng lãnh đạo, chỉ huy, chấp hành nghiêm chỉnh
mệnh lệnh, mặt khác, cấp trên cũng phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm,
thương yêu, giúp đỡ cấp dưới hoàn thành nhiệm vụ. Khi thực hiện nhiệm vụ,
người chỉ huy hoặc cấp trên phải căn cứ vào chức trách, quyền hạn được giao
để tổ chức, giáo dục, huấn luyện cán bộ, chiến sĩ thuộc đơn vị mình. Pháp luật
nghiêm cấm người chỉ huy hoặc cấp trên dùng các biện pháp quân phiệt đối
với cấp dưới. Hành vi làm nhục cấp dưới là trái với truyền thống, bản chất tốt
đẹp của quân đội ta. Hành vi làm nhục cấp dưới xâm phạm nghiêm trọng mối
quan hệ giữa chỉ huy với cấp dưới, xâm phạm danh dự, nhân phẩm của cấp
dưới. Đối với Tội làm nhục đồng đội: hành vi làm nhục đồng đội xâm phạm
nghiêm trọng mối quan hệ đoàn kết giữa các quân nhân trong nội bộ quân đội,

41. 33
xâm phạm danh dự, nhân phẩm của đồng đội. Mặt khác, cần phân biệt chủ thể
của Tội làm nhục người khác với chủ thể của các tội: Tội làm nhục người chỉ
huy hoặc cấp trên, Tội làm nhục cấp dưới và Tội làm nhục đồng đội. Đối với
Tội làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên: chủ thể của tội phạm là những
người phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội xâm phạm nghĩa vụ, trách
nhiệm của quân nhân, bao gồm: quân nhân tại ngũ, quân nhân dự bị, dân
quân, tự vệ và công dân được trưng tập vào phục vụ quân đội: khi giữa họ với
chỉ huy hoặc cấp trên đang ở trong hoàn cảnh có mối quan hệ công tác.
Trường hợp nhiều người thuộc diện nêu trên cố ý cùng thực hiện hành
vi làm nhục người chỉ huy hoặc cấp trên, thì trên cơ sở mối quan hệ chỉ huy,
phục tùng để quyết định tội danh với từng người phạm tội. Nếu giữa người
phạm tội và người bị hại không có mối quan hệ chỉ huy, phục tùng, thì người
đó sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội làm nhục đồng đội được quy
định tại Điều 321 Bộ luật hình sự năm 1999. Đối với Tội làm nhục cấp dưới:
chủ thể của tội phạm này phải là người chỉ huy hay cấp trên của người bị hại
trong quan hệ công tác. Đối với Tội làm nhục đồng đội: chủ thể của tội phạm
này là những người được quy định tại Điều 315 Bộ luật hình sự năm 1999. Đó
là quân nhân tại ngũ, quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện,
công dân được trưng tập vào phục vụ trong quân đội, dân quân, tự vệ phối
thuộc với quân đội trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu, nếu giữa họ và người
bị hại không có quan hệ chỉ huy, phục tùng. Do vậy, người phạm tội và người
bị hại có thể là những người cùng cấp bậc, cùng chức vụ hoặc không cùng cấp
bậc, chức vụ.
2.1.2.2. Phân biệt Tội làm nhục người khác với Tội bức tử
Trong quy định về các hành vi của Tội bức tử có hành vi "làm nhục
người khác" dẫn đến hậu quả "người đó tự sát". Như vậy, trong dấu hiệu hành
vi của tội bức tử có một loại hành vi tương tự được quy định trong Tội làm

42. 34
nhục người khác. Tuy nhiên, trong cấu thành tội phạm Tội bức tử, ngoài hành
vi "làm nhục người khác" còn có các dấu hiệu bắt buộc khác, đó là nhân thân
(là người phụ thuộc người phạm tội) và hậu quả (tự sát). Hành vi làm nhục
người khác theo Điều 100 có thể hiểu đó là hành vi "xúc phạm nghiêm trọng
danh dự, nhân phẩm", và nếu hành vi đó có kèm theo hai dấu hiệu: "là người
lệ thuộc người phạm tội" và hậu quả làm người đó "tự sát" thì sẽ bị khởi tố về
tội bức tử. Đường lối xử lý hình sự với Tội bức tử nghiêm khắc hơn Tội làm
nhục người khác. Người phạm tội tại khoản 1 Điều 100 có khung hình phạt
"tù từ hai năm đến bảy năm", khoản 1 Điều 121 có khung hình phạt "cảnh
cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai
năm". Khoản 2 Điều 100 có khung hình phạt "tù từ năm năm đến mười hai
năm", khoản 2 Điều 121 có khung hình phạt "tù từ một năm đến ba năm”.
2.1.2.3. Phân biệt Tội làm nhục người khác với Tội hành hạ người khác
Việc quy định thế nào là "đối xử tàn ác" trong Tội hành hạ người khác
rất quan trọng đối với việc định tội danh. Bởi lẽ, tuy trong phần hành vi của
tội hành hạ người khác chỉ quy định hành vi "đối xử tàn ác", khác với các
hành vi trong Tội bức tử "đối xử tàn ác, làm nhục, ức hiếp, ngược đãi" và
hành vi trong Tội làm nhục người khác "xúc phạm nghiêm trọng danh dự,
nhân phẩm người khác", nhưng theo tinh thần của các điều luật, hành vi "đối
xử tàn ác" về mặt tinh thần cũng được coi là dấu hiệu cấu thành tội hành hạ
người khác, đồng thời đó cũng là những hành vi đặc trưng của Tội làm nhục
người khác. Do vậy, nếu hành vi "xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân
phẩm của người lệ thuộc mình" và không có hậu quả tự sát xảy ra thì người
phạm tội có thể bị truy cứu theo Điều 110 Bộ luật hình sự 1999.
2.1.2.4. Phân biệt Tội làm nhục người khác với Tội vu khống
Tội vu khống giống Tội làm nhục người khác ở dấu hiệu: xâm hại đến
danh dự, nhân phẩm người khác. Hành vi đặc trưng của tội vu khống "bịa đặt,

43. 35
loan truyền những điều biết rõ là bịa đặt" cũng là một trong những hành vi
đặc trưng của Tội làm nhục người khác. Tuy nhiên, Tội vu khống phân biệt
với Tội làm nhục người khác ở những điểm sau: Thứ nhất, hành vi cấu thành
Tội vu khống không đa dạng như Tội làm nhục người khác. Ngoài ra, tội vu
khống có một loại hành vi đặc trưng khác, đó là "bịa đặt người khác phạm tội
và tố cáo họ trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền", nếu có hành vi trên thì
người phạm tội sẽ bị truy cứu theo Điều 122 Bộ luật hình sự năm 1999. Tội
làm nhục người khác và tội vu khống đều dẫn đến hậu quả làm ảnh hưởng
nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự của người khác, nhưng hành vi khách
quan khác nhau. Hành vi khách quan của Tội làm nhục người khác thể hiện
bằng lời nói, xỉ nhục ở nơi đông người hoặc hành động có tính chất bỉ ổi, còn
hành vi khách quan của Tội vu khống thể hiện ở việc bịa đặt, loan truyền
những điều biết rõ là bịa đặt, gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của
người khác hoặc bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ với cơ quan có
thẩm quyền. Thứ hai, mục đích tội vu khống hướng tới bao gồm: xúc phạm
danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, mục
đích của Tội làm nhục người khác chỉ nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm.
Như vậy, hành vi bịa đặt, loan truyền tin tức thất thiệt nhằm gây thiệt hại đến
danh dự, nhân phẩm là dấu hiệu có trong cả hai cấu thành tội phạm Tội làm
nhục người khác và tội vu khống. Tuy nhiên, thông thường hành vi cấu thành
tội vu khống thường kèm theo mục đích nhằm bôi nhọ danh dự và gây thiệt
hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác trước các cơ quan, tổ chức
hoặc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
2.2. Thực tiễn xét xử của Bộ luật hình sự năm 1999 về Tội làm nhục
ngƣời khác trên địa bàn thành phố Hà nội từ năm 2009-2013
Danh dự, nhân phẩm là tài sản quý giá, là phần bất khả xâm phạm của
con người. Trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước, các đoàn thể, cơ

44. 36
quan và tổ chức đã thể hiện sự quan tâm của mình qua hàng loạt các quy định
và các biện pháp chế tài áp dụng đối với các hành vi xâm phạm nghiêm trọng
đến danh dự, nhân phẩm của con người. Tuy nhiên, các hành vi “làm nhục
người khác” đang có những diễn biến phức tạp.
Theo số liệu thống kê của Toà án nhân dân thành phố Hà Nội, từ năm
2009 đến năm 2013, số vụ án xét xử về Tội làm nhục người khác có xu hướng
giảm. Cụ thể năm 2009: 25 vụ với 25 bị cáo; năm 2010: 19 vụ với 20 bị cáo;
năm 2011: 17 vụ với 17 bị cáo; năm 2012: 17 vụ với 18 bị cáo; năm 2013: 16
vụ với 16 bị cáo. Để có cái nhìn tổng quan hơn về số vụ án về Tội làm nhục
người khác đã xét xử so với tổng số các vụ án hình sự trên địa bàn thành phố
Hà Nội, ta có thể nhìn vào bảng số liệu sau:
Bảng 2.1: So sánh các vụ án về Tội làm nhục ngƣời khác với tổng số các
vụ án hình sự trên địa bàn thành phố Hà Nội
Năm
Tội làm nhục
ngƣời khác
Tổng số các vụ án
hình sự
Tỷ lệ %
Vụ Bị cáo Vụ Bị cáo Vụ Bị cáo
2009 25 25 8436 15892 0.30% 0.16%
2010 19 20 8721 16437 0.22% 0.12%
2011 17 17 8509 15493 0.20% 0.11%
2012 17 18 9538 17884 0.18% 0.10%
2013 16 16 9425 16440 0.17% 0.10%
Tổng 94 96 44629 82146 0.21% 0.12%
Nguồn: [33], [34], [35], [36], [37]
Nhìn vào bảng số liệu trên, ta có thể nhận thấy qua 5 năm qua, số vụ án
và bị cáo của Tội làm nhục người khác diễn biến theo xu hướng giảm dần.
Tội làm nhục người khác là một loại tội ít nghiêm trọng nên phần lớn thuộc
thẩm quyền xét xử của Tòa án cấp huyện. Theo thống kê của Toà án nhân dân
thành phố Hà Nội, các vụ án về Tội làm nhục người khác được xét xử theo

45. 37
thủ tục phúc thẩm trong các năm 2009: 1 vụ; năm 2010: 0 vụ; năm 2011: 0
vụ; năm 2012: 1 vụ; năm 2013: 0 vụ. Như vậy, trong vòng 5 năm, số vụ án về
Tội làm nhục người khác được xét xử theo thủ tục phúc thẩm chỉ có 2 vụ,
chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong tổng số các vụ án đã giải quyết. Trong các năm
từ năm 2009 đến năm 2013 Tội làm nhục người khác chỉ chiếm trung bình
0.21% tổng số vụ án hình sự và 0.12% tổng số các bị cáo bị đưa ra xét xử.
Tuy nhiên, các số liệu thống kê của Toà án nhân dân thành phố Hà Nội
chưa hẳn đã phản ánh chính xác thực trạng tội phạm trên, bởi lẽ trên thực tế
nhận thức của người dân về Tội làm nhục người khác còn thấp, cũng như giữa
người bị hại và người vi phạm thường có mối quan hệ thân thuộc, cho nên tỷ
lệ tội phạm ẩn tương đối cao.
Để có sự đánh giá khách quan về sự quan tâm giải quyết của Toà án
nhân dân thành phố Hà Nội trong việc xử lý tội phạm trên, ta có thể nhìn vào
bảng số liệu sau:
Bảng 2.2. Tình hình xét xử các vụ án về Tội làm nhục ngƣời khác trên địa
bàn thành phố Hà Nội
Năm
Số vụ án đã xét xử
Số vụ án
phải giải quyết
Tỷ lệ %
Vụ Bị cáo Vụ Bị cáo Vụ Bị cáo
2009 23 23 25 25 92.00% 92.00%
2010 18 19 19 20 94.74% 95.00%
2011 15 15 17 17 88.24% 88.24%
2012 16 17 17 18 94.12% 94.44%
2013 16 16 16 16 100.00% 100.00%
Tổng 88 90 94 96 93.62% 93.75%
Nguồn: [33], [34], [35], [36], [37]
Qua bảng số liệu 2.2 cho thấy, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã
quan tâm giải quyết và xét xử hầu hết các vụ án về Tội làm nhục người khác.

46. 38
Năm 2009, trong tổng số 25 vụ và 25 bị cáo, Tòa án Hà Nội đã hoàn lại cho
Viện kiểm sát 2 vụ với 2 bị cáo, đưa ra xét xử 23 vụ và 23 bị cáo, chiếm 92%
tổng số án phải giải quyết. Năm 2010, trong tổng số 19 vụ và 20 bị cáo, Tòa án
Hà Nội đã hoàn lại cho Viện kiểm sát 1 vụ với 1 bị cáo, đưa ra xét xử 18 vụ và
19 bị cáo, chiếm 94,7% tổng số án phải giải quyết. Năm 2011, trong tổng số 17
vụ và 17 bị cáo, Tòa án Hà Nội đã đình chỉ 1 vụ với 1 bị cáo, hoàn lại cho Viện
kiểm sát 1 vụ với 1 bị cáo, đưa ra xét xử 15 vụ và 15 bị cáo, chiếm 88,2% tổng
số án phải giải quyết, đây cũng là năm có tỷ lệ giải quyết các vụ án về Tội làm
nhục người khác thấp nhất từ năm 2009 đến năm 2013. Năm 2012, trong tổng
số 17 vụ và 18 bị cáo, Tòa án Hà Nội đã hoàn lại cho Viện kiểm sát 1 vụ với 1
bị cáo, đưa ra xét xử 16 vụ và 17 bị cáo, chiếm 94,1% tổng số án phải giải
quyết. Năm 2013, tổng số 16 vụ và 16 bị cáo, Tòa án Hà Nội đưa ra xét xử 16
vụ và 16 bị cáo, đạt 100% tổng số án phải giải quyết, đây là năm các vụ án về
Tội làm nhục người khác được giải quyết dứt điểm.
Tuy nhiên, cần thấy rõ là Tội làm nhục người khác có diễn biến rất
phức tạp, trong đó tình hình tội phạm ẩn tương đối cao, theo thống kê chưa
đầy đủ hàng năm tỷ lệ tội phạm bị phát hiện chỉ chiếm khoảng 70- 75% tội
phạm xảy ra trên thực tế. Bên cạnh đó, việc không phân biệt rõ ràng ranh giới
giữa xử lý hình sự với hành chính, dân sự cũng là một nguyên nhân khiến tình
hình tội phạm ẩn càng thêm phức tạp. Nhiều vi phạm mang tính hình sự
nhưng chỉ bị xử lý hành chính, dân sự. Ngoài ra, do đặc thù của các tội xâm
phạm đến "danh dự, nhân phẩm" - một loại đối tượng phi vật thể, cho nên căn
cứ để xác định tội phạm phụ thuộc rất nhiều nguyên nhân khách quan và chủ
quan. So với các tội phạm có cấu thành vật chất như tội cố ý gây thương tích
(căn cứ giấy xác nhận tỷ lệ thương tật để xác định có hay không hành vi phạm
tội và định khung hình phạt), các tội xâm phạm sở hữu (căn cứ vào giá trị tài
sản bị xâm hại để định tội và định khung hình phạt),… thì căn cứ định tội của

47. 39
Tội làm nhục người khác là "xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm",
chính vì vậy có nhiều trường hợp có tội phạm xảy ra trên thực tế nhưng do
thời gian đã qua lâu hoặc không có người làm chứng, vật chứng nên các cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền không có đủ cơ sở để khởi tố vụ án và bị can.
23
18
16
1615
0
5
10
15
20
25
2009 2010 2011 2012 2013
Vụ án
Năm
Nguồn: [33], [34], [35], [36], [37]
Biểu đồ 2.1. Các vụ án về Tội làm nhục ngƣời khác
từ năm 2009 đến năm 2013
23
19
1617
15
0
5
10
15
20
25
2009 2010 2011 2012 2013
Bị can
Năm
Nguồn: [33], [34], [35], [36], [37]
Biểu đồ 2.2. Các bị cáo về Tội làm nhục ngƣời khác
từ năm 2009 đến năm 2013