Download luận văn thạc sĩ ngành quản lí công với đề tài: Quản lý nhà nước về Hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang, cho các bạn tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
HỌC VI N HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRẦN KIM PHỤNG
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA
BÀN HUY N PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

2. 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
HỌC VI N HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRẦN KIM PHỤNG
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA
BÀN HUY N PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ THỊ HƢƠNG
TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017

3. 2
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và
kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất cứ công trình nào khác, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã
được chỉ rõ nguồn gốc.
TP. Hồ Chí Minh, ngày 03 tháng 7 năm
2017
Ngƣời cam đoan
Trần Kim Phụng

4. LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đến người hướng dẫn khoa
học PGS.TS. Lê Thị Hương đã tận tình hướng dẫn và đóng góp nhiều ý kiến
khoa học cho tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn này.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính
Quốc gia, các thầy, cô trong Khoa Sau đại học cùng toàn thể các thầy, cô giáo
của Học viện đã nhiệt tình giảng dạy và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành
nhiệm vụ học tập của mình.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tất cả các thầy, cô
giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Sự giúp đỡ của thầy, cô giáo, gia đình,
bạn bè và đồng nghiệp là nguồn động viên quý báu cho tôi hoàn thành luận
văn này!
TP. Hồ Chí Minh, ngày 03 tháng 7 năm 2017
Học viên
Trần Kim Phụng

5. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ QUẢN LÝ
NHÀ NUỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ
1.1. Nhận thức chung quản lý nhà nước về hộ tịch
1.1.1. Khái niệm hộ tịch, đăng ký hộ tịch
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm quản lý nhà nước về hộ tịch
1.2. Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã
1.2.1. Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã về hộ
tịch
1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã
1.2.3. Vai trò của quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã
1.3. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp
xã
1.3.1. Sự hoàn thiện của pháp luật về công tác hộ tịch
1.3.2. Công tác tổ chức thực hiện pháp luật về hộ tịch ở cấp xã
1.3.3. Năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ công
chức làm công tác hộ tịch ở cấp xã
1.3.4. Trình độ dân trí, ý thức chấp hành pháp luật của các cá
nhân, tổ chức nhận thức của cộng đồng dân cư về hộ tịch
1.3.5 Ảnh hưởng của phong tục tập quán, hương ước, quy ước
1.3.6. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, sự phối hợp giữa các ngành,
các cấp, các cơ quan trong quản lý nhà nước về hộ tịch
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC HỘ TỊCH VÀ
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ TRÊN
Trang
1
7
7
7
11
16
16
17
20
23
23
25
25
27
28
30
32

6. ĐỊA BÀN HUY N PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp
xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
2.1.1. Điều kiện tự nhiên và dân số của huyện Phú Quốc
2.1.2. Tổ chức bộ máy và nhân sự làm công tác hộ tịch ở cấp xã
trên địa bàn huyện Phú Quốc
2.2. Tình hình quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
2.2.1. Về ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành
văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch
2.2.2. Về xây dựng và tổ chức thi hành các chính sách, kế hoạch,
định hướng về hộ tịch
2.2.3. Về thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch
2.2.4. Về thực hiện đăng ký hộ tịch và quản lý dữ liệu hộ tịch,
sổ sách hộ tịch
2.2.5. Về quản lý hệ thống tổ chức và hoạt động của các bộ phận
cán bộ, công chức trong công tác hộ tịch
2.2.6. Về đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ
về hộ tịch
2.2.7. Về thực hiện kiểm tra, thanh tra, khen thưởng, xử lý vi
phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo về hộ tịch
2.3. Những ưu điểm và hạn chế của quản lý nhà nước về hộ tịch
ở cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
2.3.1. Những ưu điểm và nguyên nhân của ưu điểm
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế
Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG
CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ
32
32
33
35
35
38
42
45
49
51
55
57
57
61
71

7. TRÊN ĐỊA BÀN HUY N PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN
GIANG
3.1. Phương hướng tăng cường quản lý nhà nước về hộ tịch ở
cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
3.1.1. Đối với UBND huyện
3.1.2. Đối với Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn
3.2. Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã
trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang
3.2.1. Tăng cường sự chỉ đạo của Đảng ủy xã đối với Ủy ban
nhân dân xã về công tác hộ tịch
3.2.2. Đẩy mạnh cải cách hành chính trong công tác quản lý nhà
nước về hộ tịch tại cấp xã
3.2.3. Cải tiến phương thức quản lý hộ tịch
3.2.4. Củng cố, kiện toàn tổ chức và năng cao nâng lực, phẩm
chất đạo đức của công chức làm công tác Tư pháp - Hộ tịch tại
Ủy ban nhân dân cấp xã
3.2.5. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí cho công tác
hộ tịch của Ủy ban nhân dân xã và có chế độ đãi ngộ, khen
thưởng đối với công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã
3.2.6. Xây dựng môi trường làm việc, tạo điều kiện và động lực
cho cán bộ Tư pháp - Hộ tịch phát huy năng lực công tác
3.2.7. Tăng cường sự kiểm tra, hướng dẫn về chuyên môn,
nghiệp vụ của Phòng Tư pháp huyện kết hợp với thực hiện tốt
công tác tự kiểm tra và chế độ thông tin, báo cáo, thống kê, định
kỳ sơ kết, tổng kết
3.2.8. Tăng cường sự phối hợp giữa UBND cấp xã với các cơ
quan, tổ chức, đoàn thể quần chúng tại địa phương trong quản lý
71
72
73
74
74
77
80
82
86
89
91
93
96
98

8. nhà nước về hộ tịch
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LI U THAM KHẢO

9. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự đổi mới đất nước cùng với tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam
đã đặt ra yêu cầu to lớn và cấp bách về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
nhà nước trong các lĩnh vực của đời sống xã hội đáp ứng yêu cầu của xã hội
hiện đại, trong đó có quản lý nhà nước về hộ tịch.
Hộ tịch là những sự kiện cơ bản trong đời sống một con người như:
Sinh, tử, kết hôn, ly hôn, giám hộ, nuôi con nuôi, thay đổi họ, tên, quốc tịch...
Một trong những nội dung liên quan đến hoạt động quản lý con người là công
tác quản lý hộ tịch. Con người là nhân tố trung tâm của mọi quan hệ xã hội, là
chủ thể quan trọng và quyết định sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người.
Chính vì vậy, vấn đề đầu tiên của xã hội là quản lý con người.
Việc đăng ký và quản lý hộ tịch là quyền và nghĩa vụ của mỗi người
được thực hiện theo trình tự, thủ tục do pháp luật về hộ tịch quy định. Những
sự kiện hộ tịch được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận bằng văn bản
và ghi vào Sổ hộ tịch. Những giấy tờ, hộ tịch đã được xác nhận và được cơ
quan nhà nước có thẩm quyền ghi nhận nhằm để cá biệt hoá một công dân,
đây là những chứng cứ pháp lý trong các trường hợp cần thiết. Mặt khác việc
đăng ký hộ tịch giúp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc quản lý
dân số, là cơ sở khoa học để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế, văn hoá, xã
hội, quốc phòng và trật tự, an toàn xã hội.
Nhận thức được vị trí và vai trò quan trọng của việc thực hiện pháp luật
về hộ tịch nên trong những năm qua, kể từ khi thực hiện Nghị định
158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và quản lý hộ
tịch cũng như Luật Hộ tịch năm 2014 và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP quy
định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch cùng với Thông

10. 2
tư số 15/2015/TT-BTP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hộ tịch
và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính phủ quy định
chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch... Đây chính là cơ sở
pháp lý để công dân thực hiện các quyền nhân thân và Nhà nước thực hiện sự
quản lý đối với công dân.
Có thể nói, từ khi có các văn bản quy phạm pháp luật nói trên, công tác
đăng ký và quản lý hộ tịch đã đạt được một số kết quả bước đầu, từng bước
ổn định và đi vào nề nếp. Người dân đã nhận thức tầm quan trọng của giấy tờ
hộ tịch nên không tùy tiện sữa chữa, thêm, bớt, tự giác đi đăng ký các sự kiện
hộ tịch theo quy định của pháp luật. Không còn tình trạng "sinh không khai,
tử không báo" như trước đây.
Thực tế cho thấy, cũng như nhiều địa phương khác trên cả nước, quản
lý nhà nước về hộ tịch ở huyện đảo Phú Quốc vẫn còn một số tồn tại, bất cập
chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính và cải cải cách tư pháp trong
giai đoạn mới. Tình trạng cơ quan, tổ chức, đoàn thể chưa xác định đúng giá
trị pháp lý của giấy tờ hộ tịch, về thẩm quyền giải quyết các yêu cầu về hộ
tịch, còn gây nhiều khó khăn cho công dân. Thực trạng trên có nguyên nhân
xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ quy định của pháp luật về đăng ký và
quản lý hộ tịch của một bộ phận cán bộ, công chức và nhân dân; sự phối hợp
thiếu nhịp nhàng giữa các cơ quan hữu quan trong việc giải quyết những sai
sót trong hồ sơ, giấy tờ cá nhân; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục
pháp luật, trợ giúp pháp lý về đăng ký và quản lý hộ tịch chưa thực sự sâu
rộng; năng lực của một số công chức còn hạn chế...
Đó là lý do đề tài “Quản lý nhà nước về Hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang” được tác giả lựa chọn để làm luận văn tốt
nghiệp cao học chuyên ngành Quản lý Công.
2. Tình hình nghiên cứu

11. 3
Đề tài hộ tịch đã thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều nhà khoa học,
những người làm công tác lý luận nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, góc độ khác
nhau. Cho đến nay, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về hộ tịch
của cá nhân, tập thể được công bố. Cụ thể là:
- Nguyễn Lan Hương, Nguyễn Hữu Lạc: Tập bài giảng Quản lý nhà
nước về trật tự xã hội,Khoa Luật Đại học Cần Thơ, 2007;
- Ths. Phạm Trọng Cường: Từ quản lý đinh đến quản lý hộ tịch, Nxb. Tư
Pháp, Hà Nội, 2007;
- Ths. Phạm Trọng Cường: Về quản lý hộ tịch, NXB. Chính trị quốc gia,
2004;
- Giáo trình“ Hành chính công” – dùng cho nghiên cứu học tập và giảng
dạy sau đại học” của Học viện hành chính quốc gia (2006), Nxb Khoa học và
kỹ thuật, Hà Nội;
- Giáo trình “Quản lý hành chính – Tư pháp” của Học viện hành chính,
nhà xuất bản khoa học kỹ thuật năm 2008;
- Viện nghiên cứu khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp: Bảo vệ quyền trẻ em
trong pháp luật về quốc tịch và đăng ký hộ tịch ở Việt Nam, NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2000;
- Viện Nghiên cứu khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp: Chuyên đề thông tin
khoa học pháp lý về hộ tịch, Hà Nội, 1995;
- Nguyễn Thị Hồng Liên: Quản lý hộ tịch ở thành phố Hồ Chí Minh,
luận văn thạc sĩ luật học, 1996;
- Lê Thị Hoàng Yến: Đăng ký hộ tịch thực tiễn và hướng hoàn thiện,
Luận văn thạc sĩ luật học, 2002;
- Tổng cục Thống kê: Một số kết quả về dự án cải tiến đăng ký hộ tịch và
thống kê dân số, NXB. Thống kê, 1989;

12. 4
- Bài “Nâng cao năng lực đội ngũ công chức Tư pháp – hộ tịch trong
giai đoạn hiện nay”, Tác giả Trần Văn Quảng, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật
tháng 9 năm 2006;
- Số chuyên đề về “Công chứng, hộ tịch và quốc tịch:, phần 2 hộ tịch và
quốc tịch", Bộ Tư pháp, Hà Nội, 2007;
- Bài “Tư pháp Hà Nội không khó khăn mà từ chối đăng ký khai sinh”,
tác giả Đàm Thị Kim Hạnh, tạp chí Dân chủ và Pháp luật, tháng 03 năm
2008;
- Chuyên đề “Quản lý hành chính – Tư pháp” trong chương trình bồi
dưỡng kiến thức quản lý nhà nước ngạch chuyên viên chính;
- Chuyên đề “Hôn nhân biên giới và những vướng mắc trong thủ tục
đăng ký kết hôn”, tác giả Phạm Trọng Cường, Tập san Biên giới và lãnh thổ,
số 9 (tháng 4-2001);
Ngoài ra còn một số bài nghiên cứu đăng trên tạp chí chuyên ngành như
“Quản lý nhà nước”, “Tổ chức nhà nước”, “Cải cách nền hành chính nhà
nước” về vấn đề hộ tịch và đăng ký hộ tịch.
Nhìn chung các công trình nêu trên đã đi sâu nghiên cứu làm rõ bản
chất, nội dung, lịch sử quản lý hộ tịch, các sự kiện, phương thức quản lý và
đăng ký hộ tịch. Các tác giả cũng chỉ ra các phương hướng và giải pháp nhất
định nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch. Tuy nhiên, các
công trình nghiên cứu trên chỉ đưa ra các giải pháp chung và nghiên cứu ở các
lĩnh vực, các địa phương khác nhau mà chưa đi sâu nghiên cứu thực tiễn quản
lý hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích của luận văn

13. 5
Mục đích của luận văn là đề xuất những giải pháp góp phần tăng cường
quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc trong thời
gian tới.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn
Để đạt được những mục đích trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ
sau:
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp
xã.
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã
trên địa bàn huyện Phú Quốc trong thời gian qua; rút ra nguyên nhân của
những tồn tại, hạn chế.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về hộ tịch
của UBND xã, thị trấn trên địa bàn huyện Phú Quốc.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác quản lý nhà nước về Hộ tịch tại xã, thị trấn trên địa bàn huyện
Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch tại 10 ủy ban nhân dân xã, thị
trấn trên địa bàn huyện Phú Quốc trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến hết
năm 2016.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn

14. 6
5.1. Phương pháp luận: Đề tài dựa trên quan điểm và phương pháp luận
của Chủ nghĩa Mác – Lê Nin, một số văn kiện của Đảng, văn bản quản lý nhà
nước ở Trung ương và địa phương về công tác hộ tịch.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích, khảo sát,
so sánh.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Làm rõ cơ sở lý luận quản lý nhà nước về hộ tịch thông qua các nội
dung: khái niệm, đặc điểm, vai trò cũng như nội dung của quản lý nhà nước
về hộ tịch ở cấp xã. Đồng thời chỉ ra các yếu tố tác động đến quản lý nhà
nước về hộ tịch ở cấp xã.
- Mô tả thực trạng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn
huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang với những nhận xét xác đáng về ưu điểm
cũng như những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Trên cơ sở đó đề xuất
một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên
địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu và
giảng dạy tại các cơ sở đào tạo Luật học và Quản lý nhà nước.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn có kết cấu gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã
Chương 2: Thực trạng công tác hộ tịch và quản lý nhà nước về hộ tịch ở
cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về hộ
tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

15. 7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ
1.1. NHẬN THỨC CHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH
1.1.1. Khái niệm hộ tịch, đăng ký hộ tịch
Hộ tịch là những sự kiện được quy định xác định tình trạng nhân thân
của một người từ khi sinh ra đến khi chết. Đây là nhiệm vụ quan trọng,
thường xuyên của chính quyền các cấp, nhằm theo dõi thực trạng và biến
động về hộ tịch, trên cơ sở đó bảo hộ các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân
và gia đình, đồng thời góp phần xây dựng các chính sách về kinh tế, xã hội,
an ninh quốc phòng và dân số, kế hoạch hóa gia đình. Công tác quản lý hộ
tịch là một tổng thể của nhiều công việc như tuyên truyền giáo dục pháp luật
về hộ tịch, tổ chức đăng ký hộ tịch, báo cáo thống kê tăng, giảm dân số, kiểm
tra, xử lý vi phạm về đăng ký hộ tịch. Các công việc nêu trên phải được tiến
hành thường xuyên tại cơ sở nhằm bảo đảm kịp thời, chính xác đồng thời phải
thuận tiện, tránh gây phiền hà cho dân.
Theo quan niệm truyền thống: Đăng ký hộ tịch là việc ghi chép vào Sổ
các sự kiện về việc hộ tịch của các hộ lại nhằm quản lý việc biến động tự
nhiên, biến động xã hội của các sự kiện đó, trên cơ sở đó xác định nghĩa vụ
đối với Nhà nước như đóng thuế, nghĩa vụ nô dịch, quân dịch ...
Theo quan niệm hiện tại: Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có
thẩm quyền xác nhận sự kiện sinh, tử, kết hôn, ly hôn, giám hộ, thay đổi họ,
tên, xác định dân tộc, cải chính hộ tịch và các sự kiện khác theo quy định của
pháp luật về hộ tịch.
Theo điều 3, Luật Hộ tịch năm 2014 (Luật này thay thế cho Nghị định
số 158 ngày 27/12/2005) quy định:

16. 8
“1. Hộ tịch là những sự kiện được quy định, xác định tình trạng nhân
thân của cá nhân từ khi sinh ra đến khi chết.
2. Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận
hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để
Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về
dân cư”.
Các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và quyền nhân thân của
con người được Hiến pháp năm 2013 và Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định
để xác định sự kiện hộ tịch như: quyền có họ tên; quyền thay đổi họ; quyền
thay đổi tên; quyền xác định, xác định lại dân tộc; quyền được khai sinh; khai
tử; quyền được kết hôn, ly hôn; quyền đối với quốc tịch…
Như vậy, Luật Hộ tịch năm 2014 đã sử dụng phương pháp mô tả để
phản ánh đầy đủ, toàn diện khái niệm đăng ký hộ tịch. Tuy nhiên, về mặt kỹ
thuật, trong khái niệm đăng ký hộ tịch, chữ “tịch” đã có giá trị biểu đạt tương
đương với “đăng ký”. Chữ “tịch” có nghĩa là “sổ sách đăng ký quan hệ lệ
thuộc”[13, tr.100]. Điều này tạo nên sự trùng lặp về ý nghĩa khi giải thích
khái niệm. Đây là một nét đặc trưng của việc sử dụng ngôn ngữ Hán - Việt.
Hạn chế có thể được khắc phục nếu thay thế khái niệm đăng ký hộ tịch bằng
khái niệm thuần Việt“đăng ký tình trạng dân sự”. Tuy nhiên đây là khái niệm
xa lạ với người dân, do đó, việc sử dụng khái niệm thay thế “đăng ký tình
trạng dân sự” mặc dù có thể đạt được sự chặt chẽ về mặt học thuật nhưng lại
hoàn toàn không có tính đại chúng, hạn chế khả năng phổ biến trong đời sống
xã hội.
Như vậy, sự kết hợp giữa khái niệm “hộ tịch” (mà đúng hơn là sự kiện
“hộ tịch”) và “đăng ký hộ tịch” mới có thể mang lại cách hiểu đầy đủ về khái
niệm “hộ tịch”, vì khái niệm “hộ tịch là những sự kiện được quy định, xác định
tình trạng nhân thân của một người từ khi sinh ra đến khi chết” là một khái

17. 9
niệm “mở”, theo đó, chỉ có thể hiểu “những sự kiện được quy định, xác định tình
trạng nhân thân của một người” là những sự kiện nào khi viện dẫn tới định
nghĩa về “đăng ký hộ tịch”.
Khi định nghĩa hành vi đăng ký hộ tịch, Luật Hộ tịch năm 2014 đồng
thời đã phân biệt thành 4 nhóm hành vi với tính chất khác nhau rõ ràng:
- Hành vi xác nhận vào Sổ Hộ tịch các sự kiện hộ tịch: khai sinh; kết
hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính hộ tịch; xác định lại dân
tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; khai tử. Đối với các sự kiện hộ tịch trên, cơ
quan đăng ký hộ tịch xác nhận bằng cách đăng ký vào Sổ hộ tịch dành riêng
cho từng loại việc đồng thời cấp giấy chứng nhận về việc đó cho đương sự
(như Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn). Hành vi xác nhận của cơ
quan đăng ký hộ tịch đã làm phát sinh hiệu lực pháp lý của các sự kiện được
đăng ký. Chỉ sau khi đăng ký, các sự kiện đó mới làm phát sinh, thay đổi hoặc
chấm dứt các quyền và nghĩa vụ của cá nhân.
- Hành vi ghi (ghi chú) vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân
theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: thay đổi quốc
tịch; xác định cha, mẹ, con; xác định lại giới tính; nuôi con nuôi, chấm dứt
việc nuôi con nuôi; ly hôn, huỷ việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết
hôn; công nhận giám hộ; Tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã
chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự. Khác với hành vi xác
nhận, đối với các loại việc hộ tịch này, cơ quan đăng ký hộ tịch chỉ đơn thuần
căn cứ quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ghi chú việc đó vào
Sổ hộ tịch. Điểm phân biệt cơ bản giữa hành vi này với nhóm hành vi thứ
nhất là nó không làm phát sinh hiệu lực pháp lý, bởi vì bản thân các quyết
định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã đem lại hiệu lực pháp lý cho các
việc đó.

18. 10
- Hành vi ghi (ghi chú) vào Sổ hộ tịch sự kiện khai sinh; kết hôn; ly
hôn; hủy việc kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con;
nuôi con nuôi; thay đổi hộ tịch; khai tử của công dân Việt Nam đã được giải
quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài. Hành vi này khác với nhóm
hành vi thứ hai là nó công nhận các sự kiện hộ tịch của công dân Việt Nam đã
được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài.
- Hành vi xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác theo
quy định của pháp luật.
Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận, ghi
vào Sổ các sự kiện hộ tịch của cá nhân nhằm xác định tình trạng nhân thân
của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp
của cá nhân và thực hiện quản lý về dân cư, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước.
Đăng ký, quản lý hộ tịch là việc Nhà nước ghi nhận những sự kiện
quan trọng của một đời người từ khi sinh ra đến khi mất đi và có trách nhiệm
bảo hộ các quyền nhân thân của cá nhân gắn liền với các sự kiện đó. Trải qua
nhiều giai đoạn với những phương pháp và cách thức khác nhau, Nhà nước ta
đã ban hành, thay thế, sửa đổi và bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về
hộ tịch phù hợp và đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính ở mỗi thời
điểm, thể hiện rõ quan điểm, mục đích và những quy định cụ thể về đăng ký
và quản lý hộ tịch.
Đăng ký và quản lý hộ tịch có ý nghĩa quan trọng để Nhà nước thực
hiện quản lý dân cư và quản lý các mặt kinh tế, xã hội, quốc phòng - an ninh
đồng thời tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước công nhận và bảo hộ các quyền nhân
thân phi tài sản và quyền nhân thân gắn liền với tài sản của cá nhân.
Ở nước ta, việc đăng ký và quản lý hộ tịch có lịch sử lâu đời từ thời
phong kiến nhà Trần và các triều đại phong kiến tiếp theo. Tuy nhiên, việc

19. 11
quản lý hộ tịch được thực hiện một cách đầy đủ, khoa học chỉ được bắt đầu từ
thời kỳ Pháp thuộc. Điểm nổi bật trong hệ thống đăng ký và quản lý hộ tịch
của thời kỳ Pháp thuộc là có một đội ngũ hương chức chuyên làm công tác hộ
tịch, gọi là Hộ lại. Hộ lại là người nắm giữ sổ sách hộ tịch và trực tiếp đăng
ký các việc hộ tịch trong địa bàn cấp xã do mình phụ trách. Vì việc quản lý hộ
tịch đòi hỏi phải nắm rất kỹ từng người dân, từng gia đình nên chức danh Hộ
lại được bổ nhiệm suốt đời (trừ phi bị truất chức do vi phạm), thậm chí được
khuyến khích “cha truyền con nối”. Điểm nổi bật thứ hai trong quản lý hộ tịch
thời Pháp thuộc là có hệ thống sổ sách hộ tịch (gọi là “sổ bộ”) đầy đủ, khoa
học và được bảo quản rất cẩn thận. Hiện nay, một số sổ sách hộ tịch thời Pháp
thuộc vẫn còn được lưu giữ tại các thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố
Hồ Chí Minh, Cần Thơ.
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm quản lý nhà nƣớc về hộ tịch
Quản lý là một khái niệm được tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau. Theo
sách "Gốc và Nghĩa từ Việt thông dụng", quản lý là "trông nom, sửa sang,
sắp đặt công việc", trong đó "quản" là "coi sóc công việc", "lý" là "sửa sang,
sắp đặt công việc".
Theo quan niệm của điều khiển học, quản lý là "điều khiển, chỉ đạo một
hệ thống hay một quá trình, căn cứ vào những quy luật, định luật hay nguyên
tắc tương ứng để cho hệ thống hay quá trình ấy vận động theo ý muốn của
người quản lý nhằm đạt được những mục đích đã định trước".[18, tr.100].
Quản lý trong xã hội nói chung là quá trình tổ chức điều hành các hoạt
động nhằm đạt được những mục tiêu và yêu cầu nhất định dựa trên những quy
luật khách quan.
Quản lý được thực hiện bằng tổ chức và quyền uy. Có tổ chức thì mới
phân định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ của những
người tham gia hoạt động chung. Có quyền uy thì mới đảm bảo sự phục tùng

20. 12
của cá nhân đối với tổ chức. Quyền uy là phương tiện quan trọng để chủ thể
quản lý điều khiển, chỉ đạo cũng như bắt buộc các đối tượng quản lý thực
hiện các yêu cầu, mệnh lệnh của mình.
Theo nghĩa rộng, quản lý nhà nước là hoạt động tổ chức, điều hành của
cả bộ máy nhà nước, nghĩa là bao hàm cả sự tác động, tổ chức của quyền lực
nhà nước trên các phương diện lập pháp, hành pháp và tư pháp. Theo cách
hiểu này, quản lý nhà nước được đặt trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước
quản lý, nhân dân lao động làm chủ”.
Theo nghĩa hẹp, quản lý nhà nước chủ yếu là quá trình tổ chức, điều
hành của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đối với các quá trình xã hội
và hành vi hoạt động của con người theo pháp luật nhằm đạt được những mục
tiêu yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước. Đồng thời, các cơ quan quản lý nhà
nước nói chung còn thực hiện các hoạt động có tính chất chấp hành, điều
hành, tính chất hành chính nhà nước nhằm xây dựng tổ chức bộ máy và củng
cố chế độ công tác nội bộ của mình. Chẳng hạn ra quyết định thành lập, chia
tách, sát nhập các đơn vị tổ chức thuộc bộ máy của mình; đề bạt, khen
thưởng, kỷ luật cán bộ, công chức, ban hành quy chế làm việc nội bộ ... Quản
lý nhà nước theo nghĩa hẹp này còn đồng nghĩa với khái niệm quản lý hành
chính nhà nước.
Quản lý nhà nước về hộ tịch là hoạt động quản lý con người, hoạt
động quản lý hộ tịch hướng đến đối tượng quản lý là các đặc điểm nhân thân
làm nên căn cước của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, các yếu tố thuộc về căn cước
của mỗi người rất phong phú và là đối tượng quản lý của rất nhiều hoạt động
khác nhau. Do đó cần phân biệt đối tượng của quản lý hộ tịch với đối tượng
quản lý của một số hoạt động quản lý thuộc phạm trù quản lý căn cước con
người như: quản lý hộ khẩu, quản lý lý lịch tư pháp, quản lý chứng minh nhân
dân…

21. 13
Căn cước của mỗi cá nhân được hình thành từ rất nhiều đặc điểm
nhân thân gắn liền với cá nhân như: họ tên, ngày tháng năm sinh, giới tính,
dân tộc, quốc tịch, quê quán, nơi sinh, nơi cư trú, các mối quan hệ gia đình,
quan hệ hôn nhân, năng lực hành vi dân sự, tình trạng tiền án tiền sự,… Tất cả
các dấu hiệu đặc trưng đó bảo đảm cho việc phân biệt chính xác một cá nhân
này với một các nhân khác.
Quản lý hộ tịch là một trong những hoạt động của quản lý nhà nước, do
các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền thực hiện nhằm theo dõi
thực trạng và những biến động về hộ tịch và những biến động về dân cư trong
đời sống xã hội, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tạo cơ sở
khoa học để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc
phòng và trật tự an toàn xã hội, hoạch định chính sách dân số và kế hoạch hoá
gia đình.
Là một nội dung trong quản lý hành chính nhà nước về hành chính – tư
pháp, quản lý nhà nước về hộ tịch tập trung chủ yếu vào các hoạt động: ban
hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyên ban hành văn bản quy định pháp luật
về hộ tịch; xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách, kế hoạch, định
hướng về hoạt động hộ tịch; quản lý hệ thống tổ chức và hoạt động của các
cơ quan, tổ chức trong hoạt động hộ tịch; đào tạo, bồi dưỡng hướng dẫn
nghiệp vụ về đăng ký hộ tịch; kiểm tra, thanh tra, khen thưởng, xử lý vi phạm;
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động đăng ký hộ tịch; bảo đảm kinh phí
cơ sở vật chất, phương tiện cho một số hoạt động hộ tịch; tổng kết hoạt động
hộ tịch; báo cáo cơ quan nhà nước cấp trên về hoạt động đăng ký hộ tịch.
Như vậy, có thể hiểu: Quản lý nhà nước về hộ tịch là một hình thức
hoạt động của nhà nước, do các chủ thể có thẩm quyền (trước hết và chủ yếu
là các cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền) thực hiện trên cơ
sở pháp luật và để thi hành pháp luật trong lĩnh vực hộ tịch, góp phần bảo

22. 14
đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, phục vụ cho công cuộc phát
triển kinh tế xã hội.
Quản lý nhà nước về hộ tịch có các đặc điểm sau đây:
Thứ nhất, quản lý nhà nước về hộ tịch là hoạt động mang tính quyền
lực nhà nước.
Tính quyền lực nhà nước trong quản lý hành chính nhà nước đối với hộ
tịch trước hết thể hiện ở việc các chủ thể có thẩm quyền thể hiện ý chí nhà
nước thông qua phương tiện nhất định, trong đó phương tiện cơ bản và đặc
biệt quan trọng được sử dụng là văn bản quản lý hộ tịch.
Bằng việc ban hành văn bản, chủ thể quản lý hộ tịch thể hiện ý chí của
mình dưới dạng các hoạt động áp dụng pháp luật; dưới dạng các mệnh lệnh cá
biệt nhằm áp dụng pháp luật vào thực tiễn, trực tiếp thực hiện quyền và nghĩa
vụ của các bên tham gia quan hệ quản lý; dưới những dạng mệnh lệnh chỉ đạo
trong hoạt động, nhằm tổ chức thực hiện pháp luật trong thực tiễn; dưới dạng
những thông tin hướng dẫn người dân để thực hiện việc đăng ký hộ tịch thông
qua hệ thống bộ máy quản lý hộ tịch của nhà nước.
Bên cạnh đó, quyền lực nhà nước còn thể hiện trong việc các chủ thể có
thẩm quyền tiến hành những hoạt động cần thiết bảo đảm thể hiện ý chí của
nhà nước, như các biện pháp tổ chức, tuyên truyền giáo dục, thuyết phục, hòa
giải... Chính những biện pháp này là sự thể hiện tập trung và rõ nét của sức
mạnh nhà nước, một bộ phận tạo nên quyền lực nhà nước, nhờ đó ý chí của
các chủ thể quản lý hộ tịch được đảm bảo thực hiện.
Thứ hai, quản lý nhà nước về hộ tịch là hoạt động được tiến hành bởi
các chủ thể có quyền năng hành pháp là các công chức trong bộ máy nhà
nước.
Chủ thể chủ yếu thực hiện quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch là
các cơ quan quản lý hành chính nhà nước (Chính phủ, Bộ Tư pháp, Ủy ban

23. 15
nhân dân, cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân, đội ngũ công chức
làm công tác tư pháp hộ tịch)
Thứ ba, quản lý nhà nước về hộ tịch là hoạt động có tính thống nhất,
được tổ chức chặt chẽ.
Để đảm bảo tính pháp chế trong hoạt động hộ tịch, bộ máy các cơ quan
hộ tịch được tổ chức thành một khối thống nhất từ trung ương đến địa
phương, nhờ đó các hoạt động của bộ máy được chỉ đạo, điều hành thống
nhất, bảo đảm lợi ích chung của cả nước, bảo đảm sự liên kết, phối hợp nhịp
nhàng giữa các địa phương, tạo ra sức mạnh tổng hợp của cả nước, tránh được
sự cục bộ phân hóa giữa các địa phương hay vùng miền khác nhau.
Tuy nhiên, do mỗi địa phương đều có những nét đặc thù riêng về điều
kiện kinh tế xã hội, nên để có thể phát huy tối đa yếu tố của từng địa phương,
tạo ra sự năng động trong quản lý điều hành, bộ máy quản lý hộ tịch còn được
phân cấp, trao quyền tự quyết, tạo sự chủ động sáng tạo cho chính quyền địa
phương.
Thứ tư, quản lý nhà nước về hộ tịch là hoạt động có tính chấp hành,
điều hành.
Tính chấp hành điều hành trong hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch
thể hiện trong việc những hoạt động này được tiến hành trên cơ sở pháp luật
và nhằm mục đích thực hiện pháp luật, cho dù đó là hoạt động chủ động sáng
tạo của chủ thể quản lý thì cũng không được vượt quá khuôn khổ của pháp
luật, điều hành cấp dưới, trực tiếp áp dụng pháp luật hoặc tổ chức những hoạt
động thực tiễn.... trên cơ sở quy định pháp luật nhằm hiện thực hóa pháp luật.
Tính điều hành của hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch còn thể hiện
trong việc chủ thể có thẩm quyền tổ chức thực hiện pháp luật trong đời sống
xã hội. Trong quá trình đó, các chủ thể này không chỉ tự mình thực hiện pháp
luật mà quan trọng hơn cả chúng đảm nhận chức năng vận hành hoạt động

24. 16
của cơ quan, đơn vị trực thuộc theo một quy trình thống nhất, tổ chức để mọi
đối tượng có liên quan thực hiện pháp luật nhằm hiện thực hóa các quyền và
nghĩa vụ của các bên trong quan hệ quản lý.
Thứ năm, quản lý nhà nước đối với hộ tịch là hoạt động mang tính liên
tục.
Quản lý nhà nước đối với hộ tịch luôn cần có tính liên tục, kịp thời và
linh hoạt để đáp ứng sự vận động không ngừng của đời sống xã hội. Chính
điểm đặc thù này được coi là một cơ sở quan trọng trong việc xác lập quy
định về tổ chức hoạt đông, quy chế công chức của bộ máy quản lý hộ tịch; tạo
ra bộ máy quản lý hộ tịch gọn nhẹ, có sự linh hoạt trong tổ chức, có đội ngũ
công chức quản lý hộ tịch năng động, sáng tạo, quyết đoán và chịu sự ràng
buộc trách nhiệm đối với hoạt động của mình.
1.2. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ
1.2.1. Nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp xã về hộ tịch
Là cấp hành chính cơ sở gần dân nhất, trực tiếp đảm nhiệm việc đăng
ký và quản lý hộ tịch trong phạm vi địa phương nên UBND cấp xã có nhiệm
vụ, quyền hạn sau (theo quy định tại Điều 71 Luật Hộ tịch năm 2014):
 Thực hiện đăng ký hộ tịch tại xã theo quy định của Luật này;
 Căn cứ quy định của Ủy ban nhân dân, bố trí công chức Tư pháp – Hộ
tịch thực hiện việc đăng ký hộ tịch;
 Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về Hộ tịch;
 Quản lý, sử dụng Sổ Hộ tịch, biễu mẫu hộ tịch theo quy định;
 Quản lý, cập nhật, khai thác Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và cấp bản
sao trích lục hộ tịch theo quy định;
 Tổng hợp tình hình và thống kê hộ tịch báo cáo Ủy ban nhân dân cấp
huyện theo quy định của Chính phủ;

25. 17
 Lưu trữ Sổ hộ tịch, hồ sơ đăng ký hộ tịch;
 Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý các vi phạm về hộ tịch theo thẩm
quyền.
Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền đăng ký các loại việc hộ tịch phát
sinh trên địa bàn xã, bao gồm:
 Đăng ký khai sinh; kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; khai tử, cho
công dân Việt Nam cư trú ở trong nước; đăng ký khai sinh cho người đã có hồ
sơ, giấy tờ cá nhân; đăng ký lại việc sinh, kết hôn, khai tử;
 Đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch cho người chưa đủ 14 tuổi; bổ sung
thông tin hộ tịch cho công dân Việt Nam cư trú ở trong nước.
 Ghi vào Sổ Hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết
định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: thay đổi quốc tịch; xác định cha,
mẹ, con; xác định lại giới tính; chấm dứt việc nuôi con nuôi; ly hôn, hủy việc
kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; công nhận giám hộ; tuyên bố
hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực
hành vi dân sự.
 Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác theo quy định
của pháp luật.
 Đăng ký khai sinh cho trẻ em sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là
công dân Việt Nam thường trú tại khu vực biên giới với Việt Nam; kết hôn;
nhận cha, mẹ, con của công dân Việt Nam thường trú ở khu vực biên giới với
công dân của nước láng giềng thường trú ở khu vực biên giới với Việt Nam;
khai tử cho người nước ngoài cư trú ổn định lâu dài tại khu vực biên giới của
Việt Nam.
Người thực hiện thẩm quyền đăng ký hộ tịch ở UBND cấp xã là Chủ tịch
hoặc Phó chủ tịch UBND cấp xã được giao phụ trách công tác Tư pháp.
1.2.2. Nội dung quản lý nhà nƣớc về hộ tịch ở cấp xã

26. 18
a. Ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy
phạm pháp luật về hộ tịch
Để quản lý nhà nước về hộ tịch đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải ban
hành hệ thống văn bản pháp luật để điều chỉnh các vấn đề phát sinh trong lĩnh
vực hộ tịch. Xây dựng và ban hành văn bản pháp luật là một quá trình nhận
thức sự vận động và phát triển công tác hộ tịch trong quá trình phát triển
chung của đất nước. Trên cơ sở đó, xây dựng các thể chế quản lý phù hợp, tạo
lập hành lang pháp lý cho công tác hộ tịch phát triển đúng định hướng của
Nhà nước. Xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật là khâu quan
trọng, có tính chất quyết định đối với các nội dung còn lại của quản lý nhà
nước về hộ tịch. Bởi lẽ, xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật về
hộ tịch sẽ tạo lập cơ sở pháp lý cho việc tổ chức bộ máy, bố trí cán bộ, thực
hiện quyền thanh tra kiểm tra… về hộ tịch.
b. Xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách kế hoạch, định hướng về
hộ tịch.
Hoạt động hộ tịch là hoạt động có liên quan trực tiếp đến các cơ quan
ban ngành. Do vậy, để phối hợp triển khai đồng bộ và toàn diện cần dự kiến
trước các hoạt động và đảm bảo các điều kiện thực hiện trong phạm vi các
chương trình và kế hoạch cụ thể.
Các chương trình, kế hoạch của hoạt động hộ tịch có một vị trí quan
trọng trong quá trình triển khai công tác hộ tịch. Căn cứ vào tình hình hoạt
động hộ tịch trong địa bàn của từng địa phương, các văn bản này có tính chất
chỉ đạo và định hướng cho các hoạt động hộ tịch, đảm bảo phù hợp với thẩm
quyền phân cấp quản lý, điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa bàn, đảm bảo
tính tập trung thống nhất từ trung ương đến địa phương trong quá trình triển
khai thực hiện công tác hộ tịch.

27. 19
c. Thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật về về hộ tịch
Hoạt động thông tin tuyên truyền, phổ biến pháp luật và các kiến thức về
hộ tịch một trong những nội dung của quản lý nhà nước về hộ tịch. Đây là
những hoạt động mang lại hiệu quả và có tác động sâu rộng đến mọi cấp, mọi
ngành, từ cán bộ quản lý đến người làm công tác hộ tịch và nhân dân để họ
nhận thức đầy đủ, thấy rõ trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền hạn của mình trong
công tác hộ tịch và tự giác thực hiện.
Trong công tác hộ tịch có hai đối tượng liên quan trực tiếp là công chức
Tư pháp và nhân dân. Vì vậy, công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp
luật phải hướng vào các đối tượng này. Khi công chức Tư pháp và nhân dân
được tuyên tuyền, phổ biến đầy đủ các thông tin về pháp luật nói chung,
những quy định cụ thể về tư pháp ở cơ sở nói riêng thì việc thực hiện và chấp
hành pháp luật về hộ tịch sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.
d. Đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ về hộ tịch
Một nội dung hết sức quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về hộ
tịch là tổ chức bộ máy và bố trí đội ngũ nguồn nhân lực làm công tác hộ tịch.
Điều này được quy định rõ ràng, đầy đủ trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ
của mọi tổ chức, cá nhân trong công tác hộ tịch. Chỉ có trên cơ sở hiểu rõ và
nắm vững đầy đủ, sâu sắc trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ của mình thì
các cấp chính quyền, các tổ chức và cá nhân, đặc biệt là người làm công tác hộ
tịch mới đề ra được chương trình hành động, nội dung công việc cụ thể để làm
tốt công tác hộ tịch.
đ. Thực hiện kiểm tra, thanh tra, khen thưởng, xử lý vi phạm, giải
quyết khiếu nại, tố cáo về hộ tịch
Kiểm tra, giám sát là một nội dung thiết yếu trong quản lý nhà nước, là
phương tiện đảm bảo pháp chế, tăng cường kỷ cương và hiệu lực trong quản

28. 20
lý nhà nước. Hoạt động kiểm tra, thanh tra công tác hộ tịch góp phần quản lý
nhà nước về hộ tịch được thực hiện hiệu quả.
Quá trình kiểm tra, giám sát công tác hộ tịch phải được tiến hành
thường xuyên, liên tục trong quá trình quản lý. Đây được coi là khâu trung
gian nối liền giữa cấp quản lý và đối tượng quản lý, giữa cấp trên và cấp dưới,
giữa Trung ương và địa phương nhằm kịp thời xử lý các vi phạm pháp luật,
giải quyết khiếu nại tố cáo trong hoạt động hộ tịch để đảm bảo hiệu lực quản
lý nhà nước. Ngoài ra, khen thưởng cho những tổ chức, cá nhân có thành tích
cao trong công tác hộ tịch để biểu dương tinh thần, khích lệ hoàn thành công
tác quản lý nhà nước về hộ tịch.
1.2.3. Vai trò của quản lý nhà nƣớc về hộ tịch ở cấp xã
Quản lý nhà nước về hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của
chính quyền các cấp, nhằm theo dõi thực trạng và sự biến động về hộ tịch,
trên cơ sở đó bảo hộ các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và gia đình,
đồng thời góp phần xây dựng các chính sách về kinh tế, xã hội, an ninh quốc
phòng và dân số, kế hoạch hóa gia đình. Giấy tờ hộ tịch do cơ quan nhà nước
có thẩm quyền cấp cho cá nhân theo quy định của pháp luật về hộ tịch là căn
cứ pháp lý xác nhận sự kiện hộ tịch của cá nhân đó.
Đăng ký và quản lý hộ tịch không những liên quan đến nhân thân của
con người mà còn liên quan đến chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc
phòng, an ninh, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, cơ cấu, nguyên tắc tổ
chức và hoạt động của cơ quan nhà nước, thể chế hóa mối quan hệ giữa Đảng
lãnh đạo, Nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý.
Quản lý nhà nước về hộ tịch giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì và
thực hiện các sự kiện hộ tịch. Vai trò của quản lý nhà nước về hộ tịch được
thể hiện rõ nét ở một số khía cạnh sau:
Một là, góp phần hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật
về hộ tịch, thực hiện xây dựng dữ liệu thông tin quốc gia.

29. 21
Yêu cầu xây dựng Nhà nước Việt Nam pháp quyền xã hội chủ nghĩa của
dân, do dân và vì dân đặt ra đòi hỏi tính tối cao của Hiến pháp và pháp luật.
Nhà nước được làm những gì mà pháp luật quy định còn công dân được làm
những gì mà pháp luật không cấm. Quản lý nhà nước về hộ tịch diễn ra ở cơ
sở không chỉ giúp cho pháp luật thực sự đi vào cuộc sống, nhân dân tự mình
làm chủ trong quản lý xã hội mà còn giúp cho Đảng, Nhà nước ngày càng có
cơ sở thực tiễn hơn trong việc hoạch định đường lối chính sách, hoàn thiện
pháp luật, vì chỉ có thông qua thực tiễn, nhân dân mới thực sự là người sáng
tạo ra lịch sử.
Thông qua quản lý nhà nước về hộ tịch giúp Đảng và Nhà nước hoàn
thiện đường lối, chính sách về hộ tịch nói chung.
Hai là, quản lý nhà nước về hộ tịch góp phần phát triển kinh tế, văn hóa
- xã hội; bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Quản lý nhà nước về hộ tịch bảo đảm và góp phần thúc đẩy phát triển
kinh tế - xã hội hơn. Nhà nước thực hiện chính sách quản lý và phát triển kinh
tế - xã hội thông qua chính sách vĩ mô và vi mô. Trong những năm qua hoạt
động quản lý kinh tế của các cấp chính quyền đã được tách bạch, rạch ròi với
chức năng quản lý sản xuất kinh doanh.
Thực tế chứng minh, ở địa phương nào thực hiện tốt quản lý nhà nước về
hộ tịch thì ở đó tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm
bảo, việc quản lý tốt công tác đăng ký hộ tịch giúp chính quyền nắm được các
thông tin về tình trạng dân số qua đó xây dựng và hoạch định các chính sách
phát triển kinh tế - xã hội thích hợp.
Ba là, quản lý nhà nước về hộ tịch ở cơ sở góp phần xây dựng Nhà nước
trong sạch, vững mạnh, đấu tranh phòng chống quan liêu, tham nhũng, lãng
phí và các hiện tượng tiêu cực khác.
Việc công khai các quy định, quy trình thủ tục, mức lệ phí trong lĩnh vực
hộ tịch đã tạo cơ sở để dân được kiểm tra, giám sát, tài chính được công khai,
minh bạch hơn đã làm hạn chế rất nhiều các biểu hiện tha hóa của cán bộ,

30. 22
công chức, làm thay đổi tác phong công tác của đa số cán bộ công chức theo
hướng tích cực hơn, trăn trở hơn với lợi ích của dân, sâu sát và tôn trọng
quyền làm chủ của dân. Điều này cũng đòi hỏi bộ máy nhà nước phải đẩy
mạnh cải cách hành chính để ngày càng phục vụ nhân dân tốt hơn.
Bốn là, quản lý nhà nước về hộ tịch khẳng định vị trí, vai trò và tầm quan
trọng của công tác hộ tịch đối với bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá
nhân.
Vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác hộ tịch đối với công tác
quản lý nhà nước là vô cùng to lớn.
Quản lý nhà nước hộ tịch đã góp phần tích cực trong quản lý nhà nước,
phục vụ đắc lực cho các cấp, các ngành hữu quan trong hoạch định và xây
dựng các chính sách và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội phù hợp, sát với
tình hình thực tế như các chính sách về dân số, phân bổ dân cư, chia tách, sáp
nhập địa giới hành chính… Ngoài ra, bảo đảm chính xác thông tin đăng ký hộ
tịch còn giúp cho việc xác định độ tuổi (tuổi tham gia nghĩa vụ quân sự, tuổi
chịu trách nhiệm hình sự, tuổi vào các cấp học, tuổi công tác ...), nhóm tuổi,
số con trong gia đình, khoảng cách giữa các lần sinh, từ đó giúp cho việc
thống kê số nhân khẩu, phổ cập giáo dục; số liệu về đăng ký hộ tịch còn phục
vụ cho an sinh xã hội như việc cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí cho trẻ em dưới
6 tuổi; ngoài ra, số liệu đăng ký hộ tịch cũng là cơ sở để các cấp chính quyền
địa phương xây dựng kế hoạch đầu tư kết cấu hạ tầng như xây dựng trường
học, công trình phúc lợi...
Việc đăng ký hộ tịch đã tạo cơ sở pháp lý bảo đảm một số quyền nhân
thân cơ bản của cá nhân (như quyền đối với họ tên, quyền thay đổi họ tên,
quyền xác định dân tộc, quyền được khai sinh, quyền kết hôn… đã được ghi
nhận trong Bộ Luật Dân sự). Thông qua việc đăng ký khai sinh (khởi đầu việc
đăng ký sự kiện hộ tịch của mỗi cá nhân) đã bảo đảm quyền được khai sinh,
một trong những quyền quan trọng đầu tiên của trẻ em theo tuyên bố tại Công
ước của Liên Hợp quốc về quyền trẻ em: "Trẻ em phải được đăng ký ngay lập

31. 23
tức sau khi sinh ra và có quyền ngay từ khi ra đời, có họ tên, có quốc tịch và
trong chừng mực có thể, quyền được biết cha mẹ mình là ai và được chính
cha mẹ mình chăm sóc"; tại Luật trẻ em của Việt Nam cũng khẳng định:" trẻ
em có quyền được khai sinh và có quốc tịch". Tuy nhiên, quyền được khai
sinh không phải là quyền riêng có của trẻ em mà là quyền của bất cứ cá nhân
nào; theo quy định của Bộ Luật Dân sự thì việc bảo đảm quyền đăng ký hộ
tịch cũng đồng nghĩa với việc bảo đảm quyền nhân thân cơ bản của mỗi cá
nhân.
1.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH
Ở CẤP XÃ
1.3.1. Sự hoàn thiện của pháp luật về công tác hộ tịch
Công tác hộ tịch luôn gắn liền với pháp luật và được hợp pháp hoá bởi
pháp luật. Pháp luật là nền tảng của các hoạt động quản lý nhà nước về hộ
tịch cấp xã, phường, thị trấn. Do đó, yếu tố tác động cơ bản đến các hoạt động
quản lý nhà nước về hộ tịch cấp xã chính là sự hoàn thiện của các quy định
pháp luật về công tác hộ tịch cấp xã, từ đó đặt ra một số yêu cầu sau đây đối
với hệ thống pháp luật:
- Tính ổn định của pháp luật. Đây là yêu cầu cần thiết, bởi không thể
thường xuyên đảo lộn các quan hệ xã hội bằng việc thay đổi pháp luật. Ngạn
ngữ Anh có câu: “Pháp luật thay đổi thường xuyên thì tệ hơn là không có
pháp luật”.[4, tr.99].
- Tính chuẩn mực, tức là tính quy phạm của pháp luật. Bản thân pháp
luật là hệ thống các quy phạm, tức là các chuẩn mực. Giá trị của pháp luật
chính là tạo ra các chuẩn mực cho các chủ thể khác nhau trong đời sống xã
hội. Nếu pháp luật không chứa đựng các chuẩn mực thì ý nghĩa của nó trong
việc điều chỉnh các quan hệ xã hội không lớn.
- Tính nhất quán, tính hệ thống của pháp luật. Pháp luật phải có tính
nhất quán, thể hiện ở chỗ các văn bản pháp luật trong cùng một lĩnh vực, có

32. 24
khi trong nhiều lĩnh vực khác nhau đều phải bảo đảm thực hiện quyền và lợi
ích hợp pháp của chủ thể. Ví dụ, quyền sở hữu của công dân được Hiến pháp
quy định phải được bảo đảm bởi các luật và văn bản dưới luật. Các văn bản
pháp luật phải quy định trách nhiệm cho các cơ quan nhà nước tạo mọi điều
kiện thuận lợi để người dân thực hiện được quyền sở hữu những gì mà pháp
luật không cấm. Do vậy, ví dụ, việc hạn chế công dân sở hữu xe máy, xe ô tô
đương nhiên không bảo đảm tính nhất quán của hệ thống pháp luật.
- Tính hệ thống. Tính hệ thống cũng có những khía cạnh tương đồng
với tính nhất quán. Tuy nhiên, tính nhất quán của pháp luật hàm chứa khía
cạnh nội dung và chính sách trong lúc đó tính hệ thống được thể hiện nhiều
qua cấu trúc, cách sắp xếp, phân loại thứ bậc, hiệu lực của quy phạm pháp
luật.
- Tính minh bạch. Tính minh bạch của pháp luật là một đòi hỏi rất quan
trọng. Cũng có quan điểm cho rằng tính minh bạch của pháp luật thể hiện ở
việc pháp luật được công bố, được phổ biến rộng rãi trên các phương tiện
thông tin đại chúng. Quan niệm này không sai, song chưa toàn diện, chưa đầy
đủ. Tính minh bạch của pháp luật còn thể hiện ở sự minh xác, sự minh định,
tính hệ thống và nhất quán. Một hệ thống pháp luật cồng kềnh, khó tiếp cận,
khó hiểu, khó vận dụng và chứa đựng những mâu thuẫn nội tại không thể
được coi là minh bạch và không thể trở thành nền tảng cho các hoạt động
quản lý nhà nước về hộ tịch cấp xã.
Mặt khác, nhiều bất cập trong thực tế nảy sinh mà chưa được pháp luật
quy định, nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã không còn phù hợp với thực
tiễn cuộc sống cần phải điều chỉnh, bổ sung …
Như vậy, các hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch cấp xã đòi hỏi một
hệ thống pháp luật hoàn thiện, đáp ứng những yêu cầu nêu trên. Xây dựng
một hệ thống pháp luật hoàn thiện là đòi hỏi và cũng là điều kiện tiên quyết

33. 25
của hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch cấp xã. Không thể có hoạt động
quản lý nhà nước về tư pháp cấp xã có chất lượng tốt, nếu như ở đó chưa
được tổ chức và hoạt động trên nền tảng của một hệ thống pháp luật hoàn
thiện có thể bảo đảm các quyền tự do, dân chủ của nhân dân và công lý.
1.3.2. Công tác tổ chức thực hiện pháp luật về hộ tịch ở cấp xã
Cùng với công tác xây dựng, hoàn thiện và bảo vệ pháp luật, công tác
tổ chức thực hiện pháp luật trong thực tế cuộc sống có vai trò hết sức quan
trọng, giữa chúng có mối liên hệ chặt chẽ, là cơ sở cho nhau cùng tồn tại và
thể hiện tính hiệu quả của pháp luật trên thực tế. Tuy nhiên, giữa việc biết và
tổ chức thực hiện pháp luật cũng vẫn còn khoảng cách lớn và tồn tại những
hạn chế nhất định, dẫn tới hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước về pháp luật
nói chung và về công tác hộ tịch cấp xã nói riêng vẫn còn có nhiều bất cập.
Ngoài ra, còn có những trường hợp công chức Tư pháp cấp xã còn hạn
chế về kiến thức pháp luật trong chính nghề nghiệp thuộc chức trách, nhiệm
vụ nên chưa thực hiện đúng quy định, chưa đáp ứng được yêu cầu phục vụ,
dẫn đến giải quyết sai pháp luật, chậm trễ, gây thiệt hại cho người dân …
Do đó, công tác tổ chức thực hiện pháp luật về công tác hộ tịch cấp xã
cần được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định, không bỏ lọt hành vi vi phạm,
từ đó mới có tác dụng phòng ngừa để mọi công dân trong địa bàn tuân thủ
đúng pháp luật.
1.3.3. Năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ công
chức làm công tác hộ tịch ở cấp xã
Đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã đã có từ thời kỳ trước
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 ở vùng giải phóng, gọi là Tiểu ban Tư
pháp trong Uỷ ban dân tộc giải phóng làng, xã, sau đó được quy định trong
nhiều văn bản pháp luật của Nhà nước ta.

34. 26
Từ khi thành lập đến nay, đội ngũ cán bộ, công chức Tư pháp cấp xã
luôn tồn tại và phát triển, là một bộ phận gắn liền với bộ máy chính quyền cấp
xã; đồng thời chịu sự chỉ đạo, điều hành về nghiệp vụ của cơ quan tư pháp
cấp trên. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì hệ thống của ngành tư
pháp gồm bốn cấp. Ở trung ương có Bộ Tư pháp, ở cấp tỉnh và cấp tương
đương có Sở Tư pháp, ở cấp huyện và cấp tương đương có Phòng Tư pháp, ở
xã và cấp tương đương có đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch. Trong hệ
thống này, đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch ở vào vị trí chân rết của hệ
thống. Nếu “chân rết” mà yếu kém thì cả hệ thống tư pháp sẽ không thể
mạnh. Vì vậy, đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch có vị trí, vai trò hết sức
quan trọng và cần thiết không chỉ đối với chính quyền cơ sở mà còn quan
trọng và cần thiết đối với hệ thống ngành tư pháp.
Trong giai đoạn xây dựng và phát triển đất nước hiện nay, trước yêu
cầu của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với xu thế mở cửa và
hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế, vị trí, vai trò của chính quyền cấp cơ sở
trong việc quản lý nhà nước bằng pháp luật ở địa phương ngày càng được
tăng cường, công chức Tư pháp trong đó có tư pháp cấp xã ngày càng được
giao nhiều nhiệm vụ mới nặng nề và phức tạp. Cụ thể, tại Điều 73 của Luật
Hộ tịch năm 2014 quy định nhiệm vụ, quyền hạn của công chức làm công tác
hộ tịch, nhiều nhiệm vụ mới đã được giao thêm, nhiều nhiệm vụ đã được mở
rộng cho ngành tư pháp. Yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, đòi hỏi cán bộ
ngành tư pháp, đặc biệt là cán bộ Tư pháp cấp xã phải có trình độ chuyên môn
nghiệp vụ, chính trị vững vàng và phải luôn trau dồi nâng cao trình độ của
mình.
Tuy nhiên, trên thực tế đội ngũ công chức Tư pháp vẫn còn thiếu tính
chủ động trong thực thi, giải đáp pháp luật cho nhân dân trong quá trình và

35. 27
phạm vi thực thi công vụ. Việc giải thích các quy định của pháp luật, hướng
dẫn nhân dân thực hiện các quyền và nghĩa vụ trong phạm vi thẩm quyền vẫn
còn chưa được tiến hành đầy đủ, thậm chí có người do chưa nắm rõ các quy
định còn giải thích lơ mơ hoặc sai sót, dẫn đến phải yêu cầu sự hướng dẫn của
cấp trên. Đội ngũ công chức Tư pháp xã, có nơi vẫn còn thiếu và yếu về năng
lực chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức pháp luật chuyên ngành, còn nhiều hạn
chế trong ứng xử theo pháp luật, lại không thường xuyên cập nhật các văn
bản mới ban hành nên nhiều khi giải quyết công việc của dân còn vi phạm
pháp luật. Một bộ phận công chức Tư pháp xã còn gây khó khăn, sách nhiễu
cho dân; tình trạng ách tắc, rơi vào “im lặng” hoặc giải quyết không thoả đáng
các khiếu nại, tố cáo từ phía cơ quan tư pháp xã đã làm giảm lòng tin của dân
vào pháp luật, kéo dài việc khiếu kiện.
Năng lực, trình độ của công chức phụ thuộc rất nhiều vào trình độ
chuyên môn đã được đào tạo và quá trình đào tạo, bồi dường về chuyên môn,
nghiệp vụ, kỹ năng quản lý hộ tịch sau khi được tuyển dụng để phục vụ ngày
càng tốt hơn, nâng cao chất lượng, hiệu quả công việc.
1.3.4. Trình độ dân trí, ý thức chấp hành pháp luật của các cá nhân,
tổ chức, nhận thức của cộng đồng dân cƣ về hộ tịch
Đây là nhân tố có vai trò quan trọng đối với việc quản lý nhà nước về
hộ tịch. Thực tế cho thấy, một bộ phận không nhỏ dân cư nhận thức về tầm
quan trọng của pháp luật và công tác hộ tịch còn thấp, ảnh hưởng của thói
quen trọng “lệ” hơn trọng “luật” vẫn còn tồn tại ở một số nơi. Còn tồn tại một
bộ phân dân cư ít quan tâm nắm bắt thông tin pháp luật thiết yếu để áp dụng
vào thực tiễn cuộc sống. Tâm lý không tôn trọng pháp luật, thậm chí coi
thường pháp luật nhiều nơi trở thành thói quen, dù không mong muốn, mà chỉ
biết “sợ cán bộ hoặc sợ chính quyền” vẫn còn tiềm ẩn trong một bộ phận dân
cư, thậm chí ở cả công chức, viên chức. Một bộ phận dân cư vẫn chưa hình

36. 28
thành được thói quen sử dụng các cơ quan tư pháp cũng như sử dụng pháp
luật để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi phát sinh tranh
chấp nên nhiều khi đã tự xử lý, bỏ qua các quyền và lợi ích chính đáng của
mình, thậm chí còn vi phạm pháp luật. Hoạt động xác minh, xử lý những
người vi phạm pháp luật chưa phù hợp (ví dụ, các biện pháp hành chính đặc
biệt mà không qua xét xử), việc phát hiện, điều tra, truy tố và xét xử thiếu kịp
thời, nhiều vụ kéo dài làm người dân nghi ngờ tính nghiêm minh, cá biệt có
trường hợp bỏ lọt tội phạm, người vi phạm không bị xử lý; nhiều cán bộ,
nhiều địa phương “nhờn” pháp luật. Các biện pháp khuyến khích tinh thần
còn chưa tạo động lực hỗ trợ, trừ việc khen thưởng khi thi tìm hiểu pháp luật,
khen thưởng vẫn chưa gắn với thực thi pháp luật, còn mang tính hình thức, có
nơi khen không đúng đối tượng, không đúng thời điểm nên chưa động viên,
khuyến khích được người dân tích cực thực hiện pháp luật, tuân thủ pháp luật
và tham gia đưa pháp luật vào cuộc sống.
1.3.5. Ảnh hƣởng của phong tục tập quán, hƣơng ƣớc, quy ƣớc
Phong tục, tập quán là những quy tắc xử sự mang tính cộng đồng, phản
ánh nguyện vọng của toàn thể dân chúng qua nhiều thế hệ trong một cộng
đồng tự quản.
Khái niệm hương ước được hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số
03/2000/TTLT – BTP – BVHTT – BTTUBTƯMTTQVN ngày 31 tháng 3
năm 2000 giữa Bộ Tư pháp, Bộ Văn hóa Thông tin và Ban Thường trực Ủy
ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn việc xây dựng và
thực hiện hương ước, quy ước của làng, bản, thôn, ấp, cụm dân cư như sau:
“Hương ước là văn bản quy phạm xã hội trong đó quy định các quy tắc xử sự
chung do cộng đồng dân cư cùng thảo thuận đặt ra để điều chỉnh các quan hệ
xã hội mang tính tự quản của nhân dân nhằm giữ gìn và phát huy những
phong tục, tập quán tốt đẹp và truyền thống văn hóa trên địa bàn làng, bản,

37. 29
thôn, ấp, cụm dân cư, góp phần hỗ trợ tích cực cho việc quản lý nhà nước
bằng pháp luật”.
Phong tục, tập quán khá bền vững trước thời gian và làm nên dấu hiệu
sinh hoạt, một khía cạnh có tính đặc thù của mỗi dân tộc. Vì vậy, có sức sống
lâu bền trong cộng đồng dân cư và có ảnh hưởng đến các quá trình xã hội và
hành vi của những thành viên cộng đồng, trở thành một trong những hệ thống
quy tắc xã hội quan trọng điều chỉnh hành vi của con người. Mặc dù không có
ưu thế như quy tắc pháp luật nhưng sức sống của phong tục tập quán rất bền
vững, có sức mạnh chi phối và điều chỉnh hành vi của con người trong cộng
đồng rất sâu sắc, đặc biệt là phong tục tập quán về hôn nhân và gia đình, đã
ăn sâu vào nhận thức của người dân từ nhiều đời nay. Ví dụ: Tư tưởng trọng
nam khinh nữ, phải có con trai để nối dõi tông đường…
Hương ước, tập quán và pháp luật có mối quan hệ tác động qua lại rất
chặt chẽ với nhau. Hương ước, tập quán tác động đến quá trình hình thành các
quy định của pháp luật. Nó được coi là một nguồn luật quan trọng đối với một
số hình thức nhà nước ở các giai đoạn lịch sử khác nhau. Nhiều hương ước,
tập quán của cộng đồng đã được nâng lên trở thành pháp luật phù hợp với ý
chí của Nhà nước và nguyện vọng của nhân dân. Chính vì thế, những quy
định đó sẽ gần gũi với đối tượng mà nó điều chỉnh, các chủ thể sẽ dễ dàng
chấp nhận để thực hiện.
Tuy nhiên, hương ước, tập quán pháp cũng có thể gây ra những động
tác tiêu cực. Về vấn đề thực thi pháp luật, nếu hương ước, tập quán pháp có
nội dung lạc hậu thì sẽ gây cản trở đối với việc thực hiện pháp luật của Nhà
nước. Trong một số trường hợp, áp dụng hương ước, tập quán tạo tâm lý, thói
quen sống theo “lề thói” của vùng, miền nên coi thường pháp luật, ảnh hưởng
đến quá trình thực thi pháp luật. Hương ước, tập quán có đời sống thực tế đa
dạng, phong phú về cả con đường hình thành và phương thức tồn tại. Có

38. 30
những hương ước, tập quán phù hợp với pháp luật, thể hiện bản sắc văn hóa
của dân tộc nhưng cũng có những hương ước, tập quán trở thành hủ tục, trái
pháp luật. Ví dụ, tục nối dây của người đồng bào Ê đê, tục tảo hôn… vi phạm
pháp luật hôn nhân gia đình, khi đi đăng ký kết hôn thì không đủ điều kiện
đăng ký, gây ra các hệ lụy khi giải quyết quan hệ con chung…
Mặc dù, pháp luật là công cụ chủ yếu để nhà nước quản lý xã hội nhưng
chỉ pháp luật thôi chưa đủ mà còn phải có sự kết hợp với các công cụ điều
chỉnh xã hội khác, mà quan trọng và chủ yếu nhất đối với xã hội Việt Nam
vẫn là đạo đức và phong tục tập quán, để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Đạo
đức và phong tục tập quán luôn tồn tại bên cạnh pháp luật, cùng điều chỉnh
các quan hệ xã hội và làm cho xã hội ổn định và phát triển. Ở xã hội Việt
Nam với quan niệm "phép vua thua lệ làng" đã in khá sâu đậm trong các làng
xã trước đây và còn ảnh hưởng đến hiện tại, thì vai trò của đạo đức và phong
tục tập quán hết sức quan trọng. Nếu pháp luật phù hợp với đạo đức và phong
tục tập quán thì nó sẽ dễ dàng được chấp nhận và nhanh chóng đi vào cuộc
sống, tạo điều kiện cho pháp luật được mọi người thực hiện đầy đủ, nghiêm
minh. Ngược lại, nếu không phù hợp thì sẽ gây ra những phản ứng từ xã hội
và làm cho pháp luật không thể đi vào cuộc sống hoặc phải mất thời gian rất
dài và bằng các biện pháp cưỡng chế mạnh thì mới có thể được chấp nhận
một cách miễn cưỡng.
1.3.6. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, sự phối hợp giữa các ngành, các
cấp, các cơ quan trong quản lý nhà nƣớc về hộ tịch
Cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc, kinh phí cho hoạt
động quản lý nhà nước về hộ tịch là những điều kiện vật chất đóng vai trò là
phương tiện hỗ trợ đắc lực cho công tác hộ tịch, vì vậy nó có ảnh hưởng rất
lớn đến chất lượng, hiệu quả thực thi công việc.

39. 31
Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã nếu được quan tâm, đầu tư cơ sở
vật chất, trang thiết bị và kinh phí hoạt động tốt thì sẽ tạo cho các cán bộ,
công chức môi trường, điều kiện, phương tiện làm việc tốt, nâng cao hiệu quả,
chất lượng quản lý nhà nước về hộ tịch. Ngược lại, nếu không quan tâm, đầu
tư trang thiết bị, cơ sở vật chất thì công tác quản lý sẽ gặp khó khăn, bất tiện
vì thiếu phương tiện làm việc.

40. 32
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC HỘ TỊCH VÀ QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUY N PHÚ
QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
2.1. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ
TỊCH Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUY N PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
2.1.1. Điều kiện tự nhiên và dân số của huyện Phú Quốc
Phú Quốc là hòn đảo lớn nhất của Việt Nam, cũng là đảo lớn nhất trong
quần thể 27 đảo tại đây, nằm trong vịnh Thái Lan. Đảo Phú Quốc cùng với
các đảo khác tạo thành huyện đảo Phú Quốc trực thuộc tỉnh Kiên Giang. Toàn
bộ huyện đảo có tổng diện tích 589,23 km², xấp xỉ diện tích đảo quốc
Singapore. Huyện Phú Quốc nằm trong vùng biển rộng lớn, tiếp giáp với
vùng biển của nhiều nước trong khu vực như: Thái Lan, Malaixia và
Campuchia. Thị trấn Dương Đông, tọa lạc ở phía tây bắc, là thủ phủ của
huyện đảo. Phú Quốc nằm cách thành phố Rạch Giá 120 km và cách thị xã Hà
Tiên 45 km.
Huyện Phú Quốc đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị
loại 2 (2014), hiện nay đang xây dựng đề án nâng cấp lên thành phố và tiếp
tục sẽ thành lập Đặc khu kinh tế Phú Quốc trực thuộc tỉnh Kiên Giang.
Huyện Phú Quốc không chỉ là trung tâm dịch vụ du lịch của tỉnh Kiên
Giang mà tương lai sẽ là trung tâm du lịch sinh thái nghỉ dưỡng, giải trí cao
cấp quốc gia và quốc tế; là trung tâm thương mại, dịch vụ cao cấp, trung tâm
tài chính của khu vực và là trung tâm nghiên cứu, chuyển giao khoa học công
nghệ chuyên ngành, có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng của vùng
và cả nước.

41. 33
Các đơn vị hành chính trực thuộc, Phú Quốc được chia thành 08 xã, 02
thị trấn, có 04 xã tuyến biên giới - hải đảo (xã trọng điểm); còn lại là xã, thị
trấn ven biển; có 49 ấp, khu phố và 440 tổ nhân dân tự quản. Trước năm 1975
dân số trên đảo chỉ hơn 5.000 người. Sau năm 1975, dân số trên đảo tăng lên
nhanh chóng do hiện tượng di dân. Đến năm 2015, theo thống kê của huyện
dân cư sinh sống trên đảo đã lên đến trên 110.000 người, gồm có 03 dân tộc
chính: Dân tộc Kinh chiếm 96,53%, dân tộc Hoa chiếm 2,11%, dân tộc
Khơme chiếm 1,23%. Có 05 tôn giáo chính là Công Giáo, Phật Giáo, Cao
Đài, Hoà Hảo và Tin Lành nhưng tín đồ không đông.
2.1.2. Tổ chức bộ máy và nhân sự làm công tác hộ tịch ở cấp xã
trên địa bàn huyện Phú Quốc
Trong những năm qua, công tác hộ tịch trên địa bàn các xã và thị trấn
luôn được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng uỷ, HĐND, UBND,
UBMTTQ huyện và Sở Tư pháp tỉnh Kiên Giang. Nhận thức của cấp uỷ,
chính quyền các cấp và cán bộ trực tiếp làm công tác quản lý về ý nghĩa, tầm
quan trọng của công tác hộ tịch ngày càng được nâng cao. Đội ngũ cán bộ
làm công tác Tư pháp – Hộ tịch tại các xã luôn được kiện toàn, có trình độ từ
trung cấp luật trở lên, trong đó, cũng có cán bộ có trình độ đại học. Ngoài
trình độ chuyên môn về luật, nhiều cán bộ còn được trang bị kiến thức lý luận
chính trị. Mặt bằng trình độ chuyên môn cao đã tạo điều kiện thuận lợi cho
việc triển khai tổ chức, hướng dẫn hoạt động hộ tịch đúng định hướng, giúp
chính quyền huyện đảo và các xã, thị trấn quản lý, điều hành hoạt động hộ
tịch tương đối tốt.
Phòng Tư pháp huyện Phú Quốc là cơ quan tham mưu giúp UBND
huyện lãnh đạo UBND xã, thị trấn quản lý công tác tư pháp, hộ tịch. Hiện
nay, Phòng Tư pháp huyện Phú Quốc được bố trí 03 biên chế và 01 hợp đồng
lao động phải đảm nhiệm rất nhiều nhiệm vụ. Về trình độ chuyên môn của

42. 34
công chức, nhân viên, hiện nay 2/4 công chức, nhân viên có trình độ cử nhân
luật, còn lại 02 công chức có trình độ chuyên môn là Đại học An ninh và Đại
học Tài chính – kế toán. Đội ngũ công chức tư pháp huyện đã làm tốt công tác
tham mưu, giúp chính quyền và cơ quan chức năng chỉ đạo phối hợp thực
hiện tốt công tác hộ tịch; kịp thời tháo gỡ khó khăn phát sinh; tổ chức các hội
nghị tập huấn, hội nghị chuyên đề, toạ đàm bồi dưỡng kiến thức pháp luật.
Đội ngũ công chức Tư pháp 10 xã, thị trấn thuộc huyện hiện nay có 19
công chức, trong đó số công chức nam giới là 15, cán bộ nữ giới là 04.
- Trình độ chuyên môn:
+ 16% công chức Tư pháp - Hộ tịch có trình độ chuyên môn là Đại học
Luật;
+ 42% công chức Tư pháp - Hộ tịch có trình độ chuyên môn là Trung
cấp Luật;
+ Còn lại là công chức Tư pháp - Hộ tịch có trình độ chuyên môn là
Trung cấp khác;
- Về độ tuổi:
+ Công chức Tư pháp - Hộ tịch có độ tuổi dưới 30 là: 04 người, chiếm
tỉ lệ 21 %.
+ Độ tuổi 30 - 40 là: 08 người, chiếm tỉ lệ 42%;
+ Từ 40 tuổi trở lên là: 07 người, chiếm tỉ lệ 37%.
Nhìn chung, đội ngũ công chức Tư pháp các xã, thị trấn trên địa bàn
huyện đã bám sát và tích cực thực hiện Nghị quyết của HĐND và UBND về
hoạt động Tư pháp – Hộ tịch, tham mưu cho Uỷ ban nhân dân xã, thị trấn
trong quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn, chú trọng tổ chức triển khai cụ
thể văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của cấp trên
về hộ tịch, nắm chắc tình hình cơ sở. Công tác hộ tịch ở các xã trên địa bàn
huyện Phú Quốc đã được tiến hành khá nề nếp và hiệu quả, góp phần quan

43. 35
trọng vào hoạt động quản lý nhà nước, quy hoạch đồng bộ, thúc đẩy huyện
đảo Phú Quốc phát triển trên tất cả các lĩnh vực.
Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ thì lực lượng công chức Tư pháp -
Hộ tịch các xã, thị trấn còn mỏng, chuyên môn nghiệp vụ chưa đồng đều. Đa
số công chức có thâm niên trong công tác Tư pháp - Hộ tịch về cơ bản tuổi đã
cao, do đó có phần hạn chế trong sử dụng công nghệ thông tin, số công chức
trẻ về cơ bản mới vào ngành, chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác nên
công tác quản lý nhà nước về hộ tịch các xã, thị trấn ở huyện Phú Quốc đang
đặt trước những khó khăn, bất cập. Mục tiêu đặt ra là cần phải được đổi mới
và nâng cao chất lượng nhằm quản lý và giải quyết tốt các sự kiện hộ tịch
phát sinh trên địa bàn một cách kịp thời, đúng quy định của pháp luật làm cơ
sở cho việc hoạch định các chính sách về dân số, phát triển kinh tế - xã hội,
củng cố an ninh quốc phòng.
2.2. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH Ở CẤP XÃ
TRÊN ĐỊA BÀN HUY N PHÚ QUỐC, TỈNH KIÊN GIANG
2.2.1. Về ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành
văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch
Để việc đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn huyện được thực hiện
có hiệu quả, đúng các quy định của pháp luật, Ủy ban nhân dân huyện Phú
Quốc hàng năm đều ban hành các kế hoạch trọng tâm về công tác Tư pháp
trên các lĩnh vực như: Xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp trong sạch, vững
mạnh theo hướng nâng cao đạo đức công vụ, chuyên nghiệp, hiện đại; tập
trung thực hiện tốt các nhiệm vụ công tác Tư pháp để phục vụ một cách hiệu
quả những nhiệm vụ về phát triển kinh tế xã hội của huyện; nâng cao nhận
thức, ý thức trách nhiệm của các ngành, các cấp về công tác Tư pháp; đảm
bảo triển khai thực hiện một cách đồng bộ, có hiệu quả công tác Tư pháp trên
địa bàn huyện trong đó có công tác Hộ tịch để Ủy ban nhân dân xã, thị trấn

44. 36
xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện. Ủy ban nhân dân huyện yêu cầu
Ủy ban nhân dân cấp xã làm tốt công tác tuyên truyền pháp luật về đăng ký và
quản lý hộ tịch; thực hiện đăng ký và quản lý hộ tịch theo đúng quy định tại
Luật hộ tịch năm 2014; Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày; Thông tư hướng
dẫn số 15/2015/TT-BTP. Đồng thời, hàng năm, HĐND xã, thị trấn đều ban
hành Nghị quyết chỉ đạo về công tác hộ tịch trên địa bàn, nâng cao chất
lượng, trình độ đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch, đăng ký và quản lý hộ
tịch đúng quy định, kịp thời, không để xảy ra tình trạng quá hạn.
UBND cấp xã căn cứ vào kế hoạch công tác Tư pháp của UBND
huyện, Nghị quyết của HĐND cùng cấp ban hành kế hoạch công tác Tư pháp
tại địa phương, trong đó có công tác hộ tịch làm căn cứ triển khai thực hiện
tại địa phương.
Phòng Tư pháp phát động phong trào thi đua làm tốt công tác Tư pháp,
UBND các xã, thị trấn đều đăng ký giáo ước thi đua làm tốt công tác Tư pháp,
công tác hộ tịch trên địa bàn.
Trong những năm gần đây, UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện
Phú Quốc không ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hộ tịch,
nhưng ban hành các kế hoạch, chương trình hàng năm về công tác hộ tịch để
theo dõi, quản lý thực hiện, ban hành quy chế phối hợp giữa bộ phận chuyên
môn UBND xã trong quá trình thực hiện nhiệm vụ như: Quy chế phối hợp
giữa bộ phận Công an và Tư pháp trong việc xác minh nhân thân, hộ khẩu của
công dân trong quá trình giải quyết các yêu cầu đăng ký hộ tịch; Quy chế nội
bộ, Quy trình nghiệp vụ,... đã được ban hành tương đối đầy đủ và thường
xuyên được rà soát để kịp thời bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với tình hình
thực tiễn. Bên cạnh đó, các xã, thị trấn còn chỉ đạo, hướng dẫn việc xây dựng
hương ước, quy ước của Tổ dân phố, Tổ nhân dân tự quản phù hợp với quy
định pháp luật hiện hành. Tính đến hết ngày 30/12/2016, 10/10 đơn vị đã ban

45. 37
hành Quy chế làm việc của UBND, quy trình tiếp công dân, quy trình tiếp
nhận và giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính tại bộ phận tiếp nhận và trả kết
quả, quy trình giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; 100% các Tổ dân phố, Tổ
nhân dân tự quản của các xã, thị trấn đều xây dựng xong và đưa vào sử dụng
bản quy ước Tổ dân phố, Tổ nhân dân tự quản văn hóa. Các văn bản trên phần
nào hỗ trợ công tác quản lý nhà nước về hộ tịch được thực hiện tốt hơn tại các
địa phương.
Công tác ban hành văn bản quản lý nhà nước ở các xã, thị trấn cơ bản
đảm bảo đúng về hình thức, nội dung phù hợp với Hiến pháp, các văn bản
pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân
cùng cấp và bảo đảm tính thống nhất, tính đồng bộ và khả thi, đảm bảo về
trình tự, thủ tục, thẩm quyền, thể thức văn bản của Luật ban hành văn bản quy
phạm pháp luật năm 2015; Nghị định số 34/2016/NĐ-CP ngày 14/5/2016 của
Chính Phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật ban hành
văn bản quy phạm pháp luật năm 2015.
Khi có những vướng mắc, khó khăn trong quá trình quản lý và đăng ký
hộ tịch cho công dân, UBND các xã, thị trấn đề nghị Phòng Tư pháp huyện
Phú Quốc hướng dẫn, chỉ đạo về chuyên môn nghiệp vụ. Phòng Tư pháp
huyện Phú Quốc đã kịp thời trả lời, hướng dẫn, chỉ đạo UBND các xã, thị trấn
trong quá trình thực hiện quản lý nhà nước về hộ tịch.
Tại địa phương, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn đã tổ chức quán triệt
thực hiện nghiêm túc Hiến pháp, Nghị định của Chính Phủ, Chương trình của
Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của Bộ Tư Pháp, Kế hoạch, Quyết định của
UBND tỉnh, UBND huyện Phú Quốc trong lĩnh vực hộ tịch đến các đơn vị và
đội ngũ công chức. Lãnh đạo UBND xã, thị trấn đã chỉ đạo các cán bộ, công
chức thường xuyên theo dõi, đôn đốc thực hiện nhiệm vụ, bám sát cơ sở, kịp
thời xử lý ngay những vướng mắc, tháo gỡ những khó khăn.

46. 38
Thực hiện Chương trình, Kế hoạch công tác, từ ngày 01/01/2013 đến
nay, UBND các xã, thị trấn đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị có
liên quan tổ chức lấy ý kiến, góp ý dự thảo văn bản, trình cơ quan có thẩm
quyền, gồm: Hiến pháp năm 2013, Luật hôn nhân gia đình sửa đổi, Luật hộ
tịch; Tổng hợp ý kiến nhân dân về những bất cập của Bộ luật dân sự; Rà soát,
đánh giá bộ thủ tục hành chính về hộ tịch áp dụng tại cấp xã do UBND tỉnh
Kiên Giang ban hành kèm theo Quyết định số 1504/QĐ-UBND.
2.2.2. Về xây dựng và tổ chức thi hành các chính sách, kế hoạch,
định hƣớng về hộ tịch
Căn cứ vào chương trình và kế hoạch công tác Tư pháp của Uỷ ban
nhân dân huyện Phú Quốc và điều kiện thực tế ở địa phương, Ủy ban nhân
dân các xã, thị trấn đều ban hành chương trình, kế hoạch công tác Tư pháp dài
hạn và hàng năm. Công tác đăng ký và quản lý Hộ tịch luôn được sự quan
tâm, chỉ đạo của Đảng ủy, HĐND và UBND các cấp và Phòng Tư pháp
huyện Phú Quốc.
Trong chương trình đã xác định mục đích, yêu cầu, nội dung công
việc, các biện pháp thực hiện, trong đó phân công trách nhiệm cụ thể cho các
tổ chức và cá nhân thực hiện. Sau khi xây dựng chương trình, kế hoạch, Uỷ
ban nhân dân các xã, thị trấn đã tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động
được đề ra trong chương trình, kế hoạch đồng thời kiểm tra, đôn đốc các tổ
chức, cá nhân được giao nhiệm vụ thực hiện các chương trình, kế hoạch công
tác hộ tịch trong quá trình tổ chức thực hiện; Định kỳ tổ chức giao ban, sơ kết,
tổng kết công tác Tư pháp, chia sẻ kinh nghiệm để tiếp tục nâng cao hiệu quả
công tác Tư pháp trong thời gian tiếp theo; đề xuất khen thưởng các tổ chức,
cá nhân có thành tích trong công tác Tư pháp cơ sở.
Tuy nhiên, qua thực tế từ khâu xây dựng dự thảo chương trình, kế
hoạch đến tổ chức thực hiện còn có mặt tồn tại, đó là vai trò của công chức

47. 39
Tư pháp - Hộ tịch trong việc tham mưu, giúp việc cho Uỷ ban nhân dân có
mặt còn chưa kịp thời, chưa sát, chưa đề xuất được nhiều giải pháp mang tính
đột phá trong thực hiện nhiệm vụ. Một số xã xây dựng chương trình, kế hoạch
chưa phù hợp với địa phương mình, các văn bản còn mang tính chất “đối
phó”, sao chép gần như nguyên bản chương trình, kế hoạch của Ủy ban nhân
dân huyện, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan Tư pháp với các tổ chức
chính trị - xã hội, tổ chức xã hội ở địa phương cũng như các cán bộ khác
trong triển khai thực hiện nhiệm vụ quản lý hộ tịch còn chưa chặt chẽ, việc
giải quyết công việc có lúc còn chưa kịp thời, chất lượng và hiệu quả còn
chưa cao. Dẫn đến có nơi còn coi công tác hộ tịch là của công chức Tư pháp,
chưa có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong triển khai, tổ chức thực
hiện nhiệm vụ. Công tác sơ, tổng kết, thi đua khen thưởng đối với các tập thể,
cá nhân có thành tích trong công tác hộ tịch còn hạn chế, chưa được duy trì
thường xuyên do đó chưa mang tính động viên, khích lệ cũng như chưa kịp
thời tìm ra giải pháp khắc phục đối với những khó khăn, tồn tại trong công tác
hộ tịch tại cơ sở.
Các xã, thị trấn đôn đốc, theo dõi, kiểm tra việc thực hiện các văn bản
pháp luật, tự kiểm tra và rà soát, hệ thống hoá các văn bản quy phạm pháp
luật do Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành để phát hiện
mâu thuẫn, chồng chéo, không bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính đồng
bộ, thống nhất của các văn bản, từ đó đề xuất biện pháp xử lý đối với văn bản
trái pháp luật. Đồng thời, các xã còn làm tốt công tác theo dõi, báo cáo tình
hình thi hành văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn, phát hiện đề xuất;
luôn có biện pháp giải quyết những khó khăn vướng mắc với Phòng Tư pháp
trong quá trình thi hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp xã.
Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn đã thực hiện tốt việc đăng ký và quản
lý hộ tịch theo đúng quy định tại Luật hộ tịch năm 2015; Nghị định

48. 40
123/2015/NĐ-CP và Thông tư số 15/20015/TT-BTP, chỉ đạo các cán bộ, công
chức tiếp tục cải tiến phong cách, lề lối làm việc, thực hiện đăng ký đầy đủ,
kịp thời, đúng quy định pháp luật các sự kiện hộ tịch phát sinh trên địa bàn,
không để xảy ra tình trạng đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn, nam nữ chung
sống với nhau như vợ chồng không đăng ký kết hôn; thường xuyên tổ chức và
duy trì đều đặn các cuộc họp giao ban định kỳ, đột xuất để nghe các bộ phận
báo cáo về tình hình triển khai và kết quả công tác, những vấn đề nổi cộm,
nhất là các vụ việc có khó khăn, vướng mắc để kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ,
đôn đốc, nhắc nhở đối với các cán bộ, công chức chưa hoàn thành nhiệm vụ,
công việc.
UBND các xã, thị trấn triển khai tổ chức thi hành Hiến pháp năm 2013
đến quần chúng nhân dân, đảm bảo quyền nhân thân, quyền con người của
công dân theo tinh thần của Hiến pháp.
Thường xuyên tổ chức chỉ đạo quán triệt và triển khai thực hiện việc
tuyên truyền phổ biến pháp luật về hộ tịch và chứng thực cho cán bộ và nhân
dân trên địa bàn xã, thị trấn trọng tâm là các quy định của Bộ Luật dân sự
năm 2015; Luật hộ tịch năm 2014; Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014; Luật
Nuôi con nuôi năm 2010; Nghị định số 123/2015/NĐ-CP, ngày 15/11/2015
của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật hộ
tịch; Nghị định số 23/2015/NĐ-CP, ngày 16/2/2015 của Chính phủ về cấp bản
sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng
thực hợp đồng giao dịch; Thông tư số 15/2015/TT-BTP, ngày 16/11/2015 của
Bộ Tư pháp quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật hộ tịch và Nghị
định số 123/2015/NĐ-CP, ngày 15/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết
một số điều và biện pháp thi hành Luật hộ tịch… Kịp thời ban hành các văn
bản chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ, kế hoạch về công tác
quản lý, đăng ký hộ tịch và chứng thực theo chỉ đạo và kế hoạch của cấp trên