Submit Search
Upload
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
•
Download as DOCX, PDF
•
1 like
•
3,103 views
T
tolya_08
Follow
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
Read less
Read more
Education
Report
Share
Report
Share
1 of 8
Download now
Recommended
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
Kun Martice
Монгол орон хүн төрөлхтөний уугуул өлгий нутаг болох нь.
Монгол орон хүн төрөлхтөний уугуул өлгий нутаг болох нь.
tolya_08
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
П. Эрдэнэсайхан
1. Mонголын чулуун зэвсгийн үе
1. Mонголын чулуун зэвсгийн үе
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
түүхийн тест
түүхийн тест
erdenesuren06
Chingiss khaani baildan daguulal
Chingiss khaani baildan daguulal
Elberelsaihan Tumendemberel
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
tolya_08
Эртний улсуудын аж ахуй
Эртний улсуудын аж ахуй
Dashdorj Jambal
Recommended
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
Kun Martice
Монгол орон хүн төрөлхтөний уугуул өлгий нутаг болох нь.
Монгол орон хүн төрөлхтөний уугуул өлгий нутаг болох нь.
tolya_08
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
П. Эрдэнэсайхан
1. Mонголын чулуун зэвсгийн үе
1. Mонголын чулуун зэвсгийн үе
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
түүхийн тест
түүхийн тест
erdenesuren06
Chingiss khaani baildan daguulal
Chingiss khaani baildan daguulal
Elberelsaihan Tumendemberel
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
Монголын сонгодог мал аж ахуйн түүхэн тойм, газар тариалан, гар ...
tolya_08
Эртний улсуудын аж ахуй
Эртний улсуудын аж ахуй
Dashdorj Jambal
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
Bayarmaa Nymtsooj
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Ихбаяр Ихээ
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
П. Эрдэнэсайхан
монгол улсын төрийн сүлд
монгол улсын төрийн сүлд
Burenjargal Bat-Orshikh
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
surenee
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
П. Эрдэнэсайхан
Hicheel
Hicheel
baaska_od
1921 оны ардын хувьсгал
1921 оны ардын хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
Thistle Khongorzul
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол бадамлянхуа
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол бадамлянхуа
badmaa2013
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
tolya_08
манжийн үеийн монгол
манжийн үеийн монгол
Kun Martice
монголчуудын угсаа гарал
монголчуудын угсаа гарал
tungalag
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Baterdene Tserendash
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
tolya_08
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Batbaatar Everlastinghero
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
монголын угсаатнууд 1
монголын угсаатнууд 1
Erdenezul Bazarragchaa
Lekz 9 10 20 зууны монголчуудын соёл
Lekz 9 10 20 зууны монголчуудын соёл
Ariuntulga Byambadorj
chingisiin uureg
chingisiin uureg
tolya_08
History
History
П. Эрдэнэсайхан
More Related Content
What's hot
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
Bayarmaa Nymtsooj
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Ихбаяр Ихээ
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
П. Эрдэнэсайхан
монгол улсын төрийн сүлд
монгол улсын төрийн сүлд
Burenjargal Bat-Orshikh
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
surenee
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
П. Эрдэнэсайхан
Hicheel
Hicheel
baaska_od
1921 оны ардын хувьсгал
1921 оны ардын хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
Thistle Khongorzul
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол бадамлянхуа
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол бадамлянхуа
badmaa2013
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
tolya_08
манжийн үеийн монгол
манжийн үеийн монгол
Kun Martice
монголчуудын угсаа гарал
монголчуудын угсаа гарал
tungalag
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Baterdene Tserendash
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
tolya_08
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Batbaatar Everlastinghero
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
монголын угсаатнууд 1
монголын угсаатнууд 1
Erdenezul Bazarragchaa
Lekz 9 10 20 зууны монголчуудын соёл
Lekz 9 10 20 зууны монголчуудын соёл
Ariuntulga Byambadorj
What's hot
(20)
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
монгол улсын төрийн сүлд
монгол улсын төрийн сүлд
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
Hicheel
Hicheel
1921 оны ардын хувьсгал
1921 оны ардын хувьсгал
сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол бадамлянхуа
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол бадамлянхуа
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
манжийн үеийн монгол
манжийн үеийн монгол
монголчуудын угсаа гарал
монголчуудын угсаа гарал
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
монголын угсаатнууд 1
монголын угсаатнууд 1
Lekz 9 10 20 зууны монголчуудын соёл
Lekz 9 10 20 зууны монголчуудын соёл
Similar to Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
chingisiin uureg
chingisiin uureg
tolya_08
History
History
П. Эрдэнэсайхан
8р анги уран зохиол хишгээ
8р анги уран зохиол хишгээ
hishgee79
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
tolya_08
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
Sainbuyn Baagii
Mt.torin.usel
Mt.torin.usel
tolya_08
монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
Batsaikhan Enkhzul
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
tolya_08
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
E-Gazarchin Online University
Moogii
Moogii
muujiismile
цагадайн улсын задрал
цагадайн улсын задрал
Ж.Э Хатнаа
Internet48
Internet48
zulaa1101
их монгол улс 8 анги
их монгол улс 8 анги
Monhjargal Tuul
тусгаар тогтнол түүний түүхэн замнал
тусгаар тогтнол түүний түүхэн замнал
Buman Tsedew
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
gbd01
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Tarhan suurishsan mongolchuud
Tarhan suurishsan mongolchuud
Lunsandagva Bayartsogt
юан улсын төрийн бодлого
юан улсын төрийн бодлого
school14
Lekts 15 tusgaar togtnol
Lekts 15 tusgaar togtnol
Damdin Serdaram
Similar to Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
(20)
chingisiin uureg
chingisiin uureg
History
History
8р анги уран зохиол хишгээ
8р анги уран зохиол хишгээ
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
монгол төрийн гарамгай зүтгэлтнүүд,баатрууд
Mt.torin.usel
Mt.torin.usel
монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
Mongol
Mongol
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
Moogii
Moogii
цагадайн улсын задрал
цагадайн улсын задрал
Internet48
Internet48
их монгол улс 8 анги
их монгол улс 8 анги
тусгаар тогтнол түүний түүхэн замнал
тусгаар тогтнол түүний түүхэн замнал
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Mongol
Mongol
Tarhan suurishsan mongolchuud
Tarhan suurishsan mongolchuud
юан улсын төрийн бодлого
юан улсын төрийн бодлого
Lekts 15 tusgaar togtnol
Lekts 15 tusgaar togtnol
More from tolya_08
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
tolya_08
Бөөгийн хийгээд бурхны шашны түүхэн тойм, номлолын агуулга.
Бөөгийн хийгээд бурхны шашны түүхэн тойм, номлолын агуулга.
tolya_08
Нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны зохион байгуулалт, түшмэл ёс.
Нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны зохион байгуулалт, түшмэл ёс.
tolya_08
Монгол хүний хөгжил, хот суурингийн үүсэл, хөгжлийн хандлага
Монгол хүний хөгжил, хот суурингийн үүсэл, хөгжлийн хандлага
tolya_08
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
tolya_08
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
tolya_08
Монгол нутаг дахь эртний хүмүүсийн ул мөр
Монгол нутаг дахь эртний хүмүүсийн ул мөр
tolya_08
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
tolya_08
Монголчуудын улс төрийн үзэл санааны хөгжлийн түүхэн тойм, тусгаар тогтнол, т...
Монголчуудын улс төрийн үзэл санааны хөгжлийн түүхэн тойм, тусгаар тогтнол, т...
tolya_08
Эрх зүйн ерөнхий түүхэн тойм
Эрх зүйн ерөнхий түүхэн тойм
tolya_08
Mt.1990.huvisgal
Mt.1990.huvisgal
tolya_08
Mon.t 3p
Mon.t 3p
tolya_08
Mon.t 1
Mon.t 1
tolya_08
Mon.soyol,yos zanshil
Mon.soyol,yos zanshil
tolya_08
Ert shutleg
Ert shutleg
tolya_08
More from tolya_08
(15)
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
Дэлхий дахины түүхэнд Монголчуудын гүйцэтгэсэн үүрэг,эзлэх байр суурь.
Бөөгийн хийгээд бурхны шашны түүхэн тойм, номлолын агуулга.
Бөөгийн хийгээд бурхны шашны түүхэн тойм, номлолын агуулга.
Нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны зохион байгуулалт, түшмэл ёс.
Нутаг дэвсгэр, засаг захиргааны зохион байгуулалт, түшмэл ёс.
Монгол хүний хөгжил, хот суурингийн үүсэл, хөгжлийн хандлага
Монгол хүний хөгжил, хот суурингийн үүсэл, хөгжлийн хандлага
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
Монгол нутаг дахь эртний хүмүүсийн ул мөр
Монгол нутаг дахь эртний хүмүүсийн ул мөр
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголчуудын улс төрийн үзэл санааны хөгжлийн түүхэн тойм, тусгаар тогтнол, т...
Монголчуудын улс төрийн үзэл санааны хөгжлийн түүхэн тойм, тусгаар тогтнол, т...
Эрх зүйн ерөнхий түүхэн тойм
Эрх зүйн ерөнхий түүхэн тойм
Mt.1990.huvisgal
Mt.1990.huvisgal
Mon.t 3p
Mon.t 3p
Mon.t 1
Mon.t 1
Mon.soyol,yos zanshil
Mon.soyol,yos zanshil
Ert shutleg
Ert shutleg
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
1.
Батлав. Тэнхмийн эрхлэгч
Б.Уламбаяр Монголын түүхийн хичээлийн конспект Сэдэв. Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал. 1. Байлдан дагуулал ба гадаад бодлого тэдгээрийн холбоо хамаарал. Дэлхийн улс гүрэн бүрт өөрийн гэсэн эрх ашиг, сонирхол байдаг. Дайтах уу, найрамдах уу гэдэг асуудал нь тэрхүү эрх ашигтай ихээхэн холбоотой. Өнгөрсөн зуун уудын дэлхийн улсуудын түүхээс харахад найрамдахаасаа илүү дайтах нь их байжээ. Үүнтэй холбоотойгоор байлдан дагуулал бол гадаад бодлогын үргэлжлэл юм гэсэн үзэл баримтлал бий болсон байна. Хожмын онолчид, тухайлбал В.И.Ленин “Төр ба хувьсгал“ зохиолдоо “Дайн бол улс төрийн бодлогын үргэлжлэл, тэрхүү бодлогыг өөр аргаар үргэлжлүүлэх аргагүй болсоны тод илрэл мөн“ гэж үзсэн байдаг. Эдүгээ олон улсын эрх зүйд “хүч хэрэглэх эрх” гэсэн ойлголт бий болж, хэрэгжиж байна. НҮБ-ын цэрэг “Ногоон дуулгатан “-ийн талаар ярих Боолын болон хамжлагын харилцааны үед дайн хийх эрх нь тухайн улсын үндсэн эрхэд хамаарагдаж байсан. Хожим энэ эрх нь Үндэстнүүдийн холбооны дүрмээр 1919-1946 зохицуулагдах болсон. 1945 онд НҮБ-ын дүрмээр олон улсын харилцаанд хүч хэрэглэхийг анх удаа хориглосон байна. Энэ нь ардчилалтай холбоотой байв. Эртний болон дундад зууны үед гарч байсан дайнууд нь ямар ч учир утгагүй, бодлогогүй, зохицуулалтгүй алаан хядаан байгаагүй юм. Өөрөөр хэлбэл тэдгээр дайны ард тухайн дайтагч улсуудын эрх ашиг, улс төрийн бодлого байсан гэж үздэг. Эртний улсуудын ухамсарт хүмүүсийн ухамсарт дайныг урьдчилан зарласны дараагаар эхлэх ёс бүрэлдэж тогтсон байна. Дайн зогссоны дараа найрамддаг нь ёс мэт байсан. Тухайлбал Хүннү нар Хан улстай МЭӨ 162 онд дайтсаны дараа найрамдлын гэрээ байгуулсан тухай эх сурвалжид дурдсан байна. Гу-вень, Юань Жян нарын бичсэн “Утга уянгын бичиг” хэмээх бүтээлд тэрхүү найрамдлын гэрээнд “... бас шаньюй илгээсэн бичигт хоёр улс найрамдлыг зохицов. Хоёр эзэн баяр сайн болов. Дайныг байж, цэргийг амруулж, морийг тэжээж, үе улиран цэнгэлдэн аж төрж, эергүүгээр
2.
дахин зассугай. Үүнийг
би сайшаана ... найрамдан зохицсон тул Хан улс болсугай. Шаньюй хянах ажаамуу” гэжээ. Хятадын эзэн хаадын булаан эзлэх бодлогыг хүннүчүүд сөрөн зогссоны зэрэгцээ ба Хятад Хан улс руу үе үе уулгалан дайрч, дайн өдөөдөг байжээ. Дундад эртний үед дайн нь улс хоорондын харилцааны байнгын шахуу хэлбэр болж байсан. Энэ үед дайн ба найрамдлын асуудлыг зохицуулах зайлшгүй шаардлага үүсч цэрэг дайны төрөлжсөн хууль бий болох анхны алхам хийгджээ. “Рыцарский кодекс“-тайлбарлах 13-р зууны үед дайтагч этгээдүүд урьдчилан зарласны эцэст байлдах өдөр, цаг өдрийг тохиролцож байсан тухай “МНТ"-д өгүүлсэн байна. 1206 онд байгуулагдсан Их монгол улсыг орчин тойрны нь улсууд ямагт өдөөн хатгаж, заналхийлж байсан. Энэ байдал нь Чингис хаан болон түүний залгамжлагчдыг аян дайн хийж, хил хязгаараа тэлэх байдалд хүргэж байжээ. Ялангуяа Алтан улс монголыг үл зөвшөөрөн өөрөөсөө хамааралтай байлгахыг ихэд эрмэлзэж байжээ. Ийм учраас Чингис хаан ан х 1211 онд дорно зүгт аян дайнд мордон, Умард Хятадын Алтан улсыг довтлон, 1215 онд нийслэл Жүндүг Бээжин эзлэн авчээ. Дараа нь тэрээр Хорезмын Шахтай найрамдах бодлого яв уулсан. Учир нь Чингис хаан өөрийгөө дорнын эзэн, Хорезмын Шахыг өрнийн эзэн гэж үзэж байсантай холбоотой байжээ. Гэтэл Хорезмын Шах Мухаммед Чингис хааны элчийг удаа дараалан алж, доромжилсон байна. Ийм учраас 1218 онд өрнө зүг аян дайнд морджээ. Тэр жилдээ монголын цэрэг Туркестан, Долоон мөрнийг эзэлжээ. Тэрээр 1219-1220 оны өвөл гол хүчээ удирдаж, Бухар, Самаркандыг гартаа авсан. Монголын цэрэг тэндээс 1220 оны эцэс 1221 оны эхээр Хорезмын нийслэл Ургенчийн зүг хөдөлж, 4-5 сарын турш довтолж байж, Хорезмын нийслэлийг эрхэндээ оруулсан байна. Монголын цэрэг 1221 онд Азербайджанд цөмрөн орж, улмаар Гүржийн нутгаар аялан байлджээ. Тэндээс Умард Кавказын уулыг давж Крымд хүрсэн. 1223 онд Калка голын хөвөөн дээр Оросын вангуудын цэргийг бут цохижээ. Чингис хаан өрнө зүг хийсэн аян дайнаас 1225 онд эх нутагтаа буцаж иржээ. Тэрээр 1225- 1227 ондТангуд улстай байлдан эзэлж авсан.
3.
Чингис хааныг залгамжилсан
Өгэдэй болон бусад хаад байлдан дагууллыг үргэлжлүүлсэн байна. 1228, 1235 онд Их хуралдай гаар өрнө зүг дайлах асуудлы г хэлэлцэж, Их цэргийг Зүчийн ахмад хүү Батад удирдуулжээ. Батын захирсан цэрэг 1230-аад онд Оросын хэд хэдэн вант улсыг эзэлсэн. Цааш нь Азербайджан, Армен, Грузинийг эзэлж аваад, улмаар 1240 онд Киевийг эрхшээлдээ оруулсан байна. Монголын цэрэг 1241-1242 онд Польш, Унгар, Морав хүрсэн. Мөнх, Хувилай нарын хаанчлалын үед Иран, Өмнөд хятадын Сүн улсыг эзэлж авсан. Дээр өгүүлсэн байлдан дагууллыг түүхчид Марксист, ангич байр сууринаас хандаж, дан ганц Чингис хаан болон түүний залгамжлагчдыг буруутгасан өнгө аястай гаар түүхийг бичиж ирсэн байдаг. Ийм учраас Чингис хааны байлдан дагууллыг түүхэн тодорхой байр суури наас бодитой авч үзэх, үнэн байдлыг дэлгэж тавих шаардлагатай гэж үздэг. Хэн нь хэнийгээ вэ? гэсэн тухайн цаг үед байлдан дагуулал нь аливаа улс гүрэн гадаад байдлаа төвшитгөх үндсэн арга болж байсныг харгалзан үзэх хэрэгтэй. Монголчуудын ийнхүү ялан дийлсэн учир шалтгааныг эрдэмтэн Л.Н.Гумилев дурдахдаа угсаатны нас, түүний хэлхээ холбоо, төрөлх нутгийн газар зүйн хүчин зүйлтэй холбон тайлбарлажээ. Үүнчлэн В.И.Вернадский угсаатны хүчин чадлыг биосферийн амьд бодисын эрчмийн түрэлттэй холбон авч үзжээ. Энэхүү эрчмийн түрэлтийг Гумилев “пассионарность” гэж нэрлэсэн. Хүнээс өөрөөс нь үл шалтгаалах хүч гэж үзсэн. эрчмийн түрэлтийг Тэрээр угсаатны эрчмийн түрэлт хэт и х бол харгис, жолоодлогогүй болдог, харин зохистой хэмжээнд байвал цэцэглэн хөгжиж, дута гдвал мөхөх тавилантай гэж үзсэн байна.манж улс мөхсөн нь дээрхтэй холбоотой байж болох Гумилев эрчмийн түрэлт гэдгийг байгаль-газар зүйн хүчин зүйлтэй амин холбоотой гэж үзсэн. Английн түүхч С.Уолкер “Наполеоныг хөнөөсөн Оросын цас монголын морьт цэргү үдэд харин ч аятай нөхцөл болсон ” гэжээ. Батын цэрэг Оросыг өвөл дайрсан бөгөөд энэ дайныг мөс дөнгөж зайрмагтан байхад эхлээд мөс хайлж байхад дуусгажээ. 3 удаагийн ийм дайралтанд Оросууд ямарч тэнхэлгүй болж, тэдний хөлд сөхрөн унажээ. Чоно, нохой хүйтэнд улам сэргэдэг, зуд болоход нохой таргална гэсэн үг ч бас бий, монголчууд өөрсдийгөө чононоос гаралтай хэмээн үзэх домог үзэл бий. Монгол хүн монгол морь хоёрын
4.
амьдрал ахуй, аян
дайны явц дахь шүтэн барилдлага нь байлдан ялахын нэг эх сурвалж болж байсан. Чингис хаан байлдан дагуулахдаа олон үндэстний цаашдын хувь заяанд бусдаас илүү ухаалаг хандаж, энэрч өршөөж байсан. Чингис хааны байлдан дагуулал нь хүн төрөлхтөний түүхэнд гүн гүнзгий ул мөр үлдээсний зэрэгцээ дэлхий дахинд түүхэн ач холбогдол бүхий хөгжил дэвшлийн зарим эхийг тавьсан байна. Тухайлбал: 1. Өрнө, дорныг холбосон торгоны замыг сэргээж, өртөө, шуудан холбоог үүсгэсэн. Энэ нь улс төрийн харилцан ойлголцох бий болох, ахуй соёлын талаар бие биенээсээ суралцах, эдийн засаг, худалдаа, соёлын харилцаа холбоо тогтоход чухал түлхэц болжээ. Академич Ч.Далай тухайн үед дэлхийн улс орн ууд монголчуудаас сурч мэдсэн зүйл цөөнгүй байсан гэж дүгнэсэн. Тухайлбал: - Монгол цэргийн байлдааны нарийн тактик - Нум сум хийх - Хуурай сүү, борц хийх - Адуу мал өсгөж үржүүлэх гэх мэт. Солонгосын судлаач Ким Жо Рэ “Чингис хаан Колумб шиг дэлхийн орон зайг ойртуулан өөрчилсөн. Түүний эзэнт улс 13-р зууны эцэс хүртэл Номхон далайгаас зүүн европ, Сибирээс Персийн булан хүртэл эзэмшлээ тогтоосон юм. Чингис хаан болон түүний залгамжлагч нар европ, ази тивийг хамарсан асар өргөн н утаг дэвсгэрт чөлөөт худалдааны бүсийг бий болгож , дорно өрнийн соёл иргэншлийн холбоог бэхжүүлжээ гэсэн байна. 2. Саланги тасархай байсан Оросын вант улсуудыг нэгтгэж, хүчэрхэг Орос гүрэн байгуулах эхлэлийг тавьж өгсөн байна. Чадаев, Федетов нарын гүн ухаантнууд Орос орныг монголын довтолгооны босгон дээр 1000 жил унтаа байсан гэж дүгнэжээ. Академич А.П.Окладников “Монголчууд, Оросыг нэгдэхэд тусалсан, монголын хаант төр унаснаас хойш Орос орон нэгдэж хүчит гүрэн болж тодорсон юм “ гэжээ.
5.
3. Алтан улсыг
дайлснаар хожмын их Хятад улс байгуулагдах үндсийг бүрдүүлсэн гэж үздэг. Цагаан хэрмийн дотор явцуухан байсан газар н утгийг нь тэлж өргөжүүлснийг хятадын түүхэнд дэвшилттэй үйл ажиллагаа гэж үздэг байна. Энэ явдлыг далимдуулан монгол хятад хоёр нэг хаантай байсан, энэ утгаараа нэг улс хэмээн нотлохыг оролддог явдлыг таслан зогсоох шаардлагатай. 4. Байлдан дагууллын явцад тухайн үед аль ч оронд бай гаагүй цэрэг, дайны соёл бүрэлдсэн. Өөрөөр хэлбэл стратеги, тактикийн үнэтэй хувь нэмэр оруулжээ. Аравт, зуут, мянгат, түмтийн зохион байгуулалт нь тухайн үед шинэ зүйл байсан байна. Хүнд морин цэрэг бол хөө хуяг, дуулга өмсч, сэлэм, жадаар зэвсэглэсэн байжээ.Хөнгөн морин цэрэг нь хөө хуяггүй нум сум, хөн гөн жадаар зэвсэглэж байсан.Тактикийн хувьд хүнд морин цэргийг 2 эгнээгээр, араас нь хөнгөн морин цэргийг 3 эгнээгээр гэхчлэн давшиж, байраа солих зэргээр байлддаг байжээ. 5.Чингис хааны үе болон дараа дараагийн монголчуудын соёлд бусад улс үндэстэнийг өөртөө уусгах бодлого хэзээ ч байгаагүй. Үүнчлэн дэлхийд ноёрхохын тулд эзлэн колончлох бодлого байгаагүй болно. - Харь орны эрдэмтэн мэргэдийн мэдлэг ухааныг ашиглах - Янз бүрийн шашин, үзэл суртлыг чөлөөтэй байлгах - Тэгш, шударга хандах зарчмыг баримталж байжээ. Юан улс мөхсөний дараа Монгол улс дэлхийн бусад оронтой харилцах харилцаа эрс суларчээ. Энэ нь монголд улс төрийн бутрал эхэлсэнтэй холбоотой байв. Улс төрийн бутралын үед дайн ба найрамдлын асуудлыг улсын хаан ба ханлигийн хан, ноёд бие даан шийдвэрлэж байжээ. Энэ нь хэврэгшлийн эхийг тавьсан. 17-18-р зууны үед Монголын газар нутгийн дийлэнх нь Манжийн мэдэлд орж, нөгөө хэсэг нь Оросын захиргаанд шилжсэн. 1755-1758 онд Амарсанаа, Чингүнжав нарын удирдсан тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэл гарсан нь зэвсэгт мөргөлдөөн байсан утгаараа дайны шинжтэй байв. 1911 оны ҮЭЧХ, 1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсгал зэрэг нь олон улсын эрх зүйн үүднээс авч үзвэл зэвсэгт мөргөлдөөн байсан нь “ Дайн “ хэмээх утгатай дүйж байгаа юм.
6.
20-р зууны эхэн
хагаст Монгол улс хоёр хөрштэйгээ төдийгүй, олон улсын харилцаанд татагдан оролцох болсон. Тусгаар тогтнолоо бататгасан, дэлхийн олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн юм. Энэ үед манай улс заавал орох ёсгүй байсан хоёр ч томоохон зэвсэгт мөргөлдөөнд татагдан оржээ. Дайн бол олон улсын харилцааны нэг хэлбэр, гэхдээ хурцадсан хэлбэр юм. Улсын хууль үйлчлэхээ больсон тэр үед л эцсийн арга болох дайнд хүрдэг байна. 1939 оны халх голын байлдаан, 1945 оны дэлхийн 2-р дайны төгсгөлийн байлдаан зэрэг юм. Сталин японтой байлдах шалтгааныг “БНМАУ-ын статус-квог“ хэвээр хадгалах гэсэн болзол тавьсан байдаг. 1939 оны Халх голын байлдаан бол ЗХУ, Коминтерн, Алс дорнод, Хятадын талаар явуулсан бүс нутгийн бодлогын нэг хэсэг байснаас бус, Монгол-Япон хоёр халз тулахаас өөр аргагүй болсон зэвсэгт мөргөлдөөн биш хэмээн эдүгээ зарим түүхэнд үздэг. Хоёр. Гадаад бодлогын ойрхи түүхээс. Монгол орон тусгаар тогтнож байсан тэр үе бол дэлхийн капитализм хөгжлийнхөө империалист шатанд шилжиж, энэ үеийн олон улсын эрх зүй нь “хүчэрхэг гүрнүүдээс бага буурай орнуудыг дарангуйлах зэвсэг болж байсан ” үе юм. Бага буурай орнууд энэ үед олон улсын эрхийн хамгааллыг олж чаддаггүй байжээ. Тухайлбал монголын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөхгүй, хуучин статус-квог хэвээр байлгах сонирхол дэлхийн томоохон орнуудад байсан. Чин улсын харъяанд Манж чин байсан бүх н утаг дэвсгэр дээр ганц хятад улс л байх ёстой гэдэг бодлогыг ДИУ хятад улс баримталсан. Олноо өргөгдсөн Монгол улсын дотоод яамны тэргүүн сайдаас ДИУын дотоод яамны тэргүүнд 1912 оны Цагаан сарын үеэр цахилгаан утас илгээсэн. Түүнд “гагц хүү Монгол Хятадын суртал өөр, шашин өөр, үг хэл, бичиг үсэг цөм тус тусдаа нэвтрэхгүй т ул бид нийлж чадахгүй. Одоо зүй нь харилцан найртай айл улс бололцон тус тусдаа улсаа хамгаалан бүрэн бүтэн болгож найртай ёсыг журамласугай ” гэжээ. Гэтэл Бээжингийн засгийн газар үл ойшоож, Монголын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг заналхийлсээр байсан. Монголын талаарх Оросын бодлого нь монголыг хятадын харъяат болгох асуудалд хориг тавих, улмаар өөрийн худалдаа, зах зээлийн эрх ашгаа бататгахад чиглэгдэж байжээ. Хаант Орос нь Богд хаант монгол улстай гэрээ байгуулах сонирхолтой байсан. Ингэснээр олон улсын эрх зүйн баталгаатай болох, энэ үндсэн дээр хятадтай хийх хэлэлцээрт олон улсын эрх зүйн шалтаг шалтгаан бий болгохыг зорьж байжээ. Богд хааны засгийн
7.
газрын тухайд Оростой
гэрээ байгуулах нь монгол улс тусгаар улс гэдгээ бататгах, оло н улсын тавцанд гарахын эхлэл болно гэж үзсэн. 1912 оны сүүлчээр гадаад хэргийг бүгд эрхлэн нийтлэх яамнаас 9 улсад нот бичиг явуулж Монгол улс тусгаар тогтнолыг зарлаж, дэмжлэг хүссэн. Англи, Франц, Герман, АНУ, Япон, Дани, Голланд, Бельги, Австри улсад явуулжээ. Аль алинаас нь хариу ирээгүй. 1911-1915 онд Монгол улс туурга тусгаар улс байсан. 1913 онд ганцхан Төвд албан ёсоор зөвшөөрч, харилцан туслалцах тухай гэрээ байгуулсан байдаг. Хятад улс зарим империалист улсуудаар дэмжүүлэн, хаант Орос улстай ү гсэн хуйвалдах замаар 1915 онд Хиагтын 3 улсын хэлэлцээр гэгчээр монголын тусгаар тогтнолыг цуцалсан байдаг.Энэ хэлэлцээрээр Ар монголыг ДИУ-ын хятад харъяат автономит эрхтэй улс болгосон. Үүнчлэн Монголд хаант Оросын протекторат эрх тогтоожээ. 1919 оны сүүлчээр ДИУ Ар Монголд цэрэг оруулсан. Ингэснээр хятадын цэргийн харгис дэглэм тогтсон юм. Дорнод Сибирийг эзэгнэж байсан Барон Унгерн монголд цөмрөн орж ирсэн. Энэ үед түүнтэй хүч хавсран хятадын гэмин цэргийг бут цохиж, нийслэл хүрээг чөлөөлүүлэн автономит эрхээ дахин сэргээсэн байдаг. Дараа нь Цагаантан болон гэмингийн үлдэгдлийг ЗОУ-ын улаан цэргийн ангитай, Монголын ардын журамт цэрэг хүч хавсран цохиж нутаг орноо чөлөөлсөн. Ардын журамт цэргийг 1921.7-р сард Нийслэл Хүрээнд орж ирэхэд Богдын Засгийн газар найр тавин угтаж авсан байна. Дараа нь Ардын засгийн газарт засгийн эрхийг шилжүүлсэн. Богд хааны эрхийг хязгаарлаж “Хэмжээт эрхт“ болгосон. ЗОУ колони ертөнцийн дотроос хамгийн түрүүн тусгаар тогтнолоо олох хувьсгалт алхам хийсэн ар монголын засгийн газрыг хүлээн зөвшөөрч найрамдлын харилцаа тогтоосон. 1921 онд Тагна Тувачууд монгол улсаас салж тусгаар тогтнолоо зарласан. Тэр үед монгол улс Тувагийн тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрч, ах дүүсийн шинэ маягийн харилцаа тогтоосон байна. 1945 онд ДИУ хятад-тай найрамдал холбооны гэрээ гэдгийг байгуулсан. Энэ үеэр хятадын талаас БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг ард түмний санал асуулгаар шийдэх болзол тавьсан. 1945.10.20-нд Монголчуудын дунд төрийн тусгаар тогтнолын талаар санал хураалт явуулсан. Санал хураалтын дүнтэй Хятадын засгийн газар танилцаад 1946.1.5-ны
8.
өдөрБНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг
албан ёсоор хүлээн зөвшөөрчээ. Үүний дараахан ЗХУ БНМАУ-ыг бүрэн хүлээн зөвшөөрч, нөхөрлөл ба харилцан туслалцах гэрээ анх удаа байгуулжээ. Хэдийгээр ийнхүү Хятад БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрсөн боловч олон улсын хэмжээнд манай улсын эсрэг бодлого явуулсаар байсан учраас дипломат харилцаагаа таслахад хүрч байв. 1948 оны Хятадын хувьсгалын дүнд бий болсон хятадын Ардын төв засгийн газрын бодлого урьдынхаас эерэг болж, Монгол Хятадын харилцааны шинэ үе эхэлсэн. 1946 оны 6-р сард НҮБ-д гишүүнээр элсэх өргөдөл гаргасан. 15 жил өнгөрсний дараа 1961 онд НҮБ-д элсчээ. Монгол улс эдүгээ дэлхийн 140 гаруй оронтой дипломат харилцаа тогтоож, олон улсын байгууллагуудтай нягт хамтран ажиллаж байна. 1990 оны Ардчилсан хувьсгалын үр дүнд монголын нийгэм нээлттэй болж , урьдын адил хоёр орноос ихээхэн хамааралтай байсан гадаад харилцаа либеральчлагдаж, олон тулгууртай болсон юм. Америк , Япон, Солонгос зэрэг хөгжингүй орнуудтай харилцдаг болсон. Манай улс шашин хоорондын, үндэстэн хоорондын тэмцэл, зөрчил сөргөлдөөнийг зогсоох, терроризмыг эсэргүүцэх, ардчилал, эрх чөлөөг дэмжин хөгжүүлэх чиглэлээр тууштай бодлого явуулж байгаа юм.
Download now