Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành tội phạm học với đề tài: Nhân thân người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐẶNG THANH VŨ
NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
TỘI PHẠM HỌC VÀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM
HÀ NỘI, năm 2019
ĐẶNGTHANHVŨNGÀNHTỘIPHẠMHỌCVÀPHÒNGNGỪATỘIPHẠMKHÓAII/2017

2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐẶNG THANH VŨ
NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm
Mã số: 8.38.01.05
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS Nguyễn Thanh Dương
HÀ NỘI, năm 2019

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu thống kê, kết quả đề cập trong Luận văn này là trung thực, chính xác và có nguồn
gốc trích dẫn rõ ràng.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
ĐẶNG THANH VŨ

4. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1. LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI ...........................6
1.1. Khái niệm nhân thân người phạm tội và ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân
người phạm tội......................................................................................................6
1.2. Các đặc điểm nhân thân của người phạm tội .....................................................11
1.3. Các yếu tố tác động đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực ở người
phạm tội ..............................................................................................................19
Chương 2. THỰC TRẠNG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..............................................27
2.1. Khái quát đặc điểm kinh tế, xã hội và tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ
Chi, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn năm 2014 - năm 2018........................ 27
2.2. Đặc điểm nhân thân người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ
Chí Minh giai đoạn năm 2014-2018 ..................................................................32
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực ở
người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh.............. 44
Chương 3. DỰ BÁO VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA TÌNH
HÌNH TỘI PHẠM TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH TỪ GÓC ĐỘ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI..................................63
3.1. Dự báo về tình hình tội phạm, đặc điểm nhân thân người phạm tội và một số yếu
tố ảnh hưởng đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của người
phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh .........................63
3.2. Các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội phạm từ góc độ nhân thân
người phạm tội................................................................................................... 69
KẾT LUẬN .............................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................81
PHỤ LỤC

5. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
1. NPT : Người phạm tội
2. TAND : Tòa án nhân dân
3. THTP : Tình hình tội phạm
4. TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh
5. VKSND : Viện kiểm sát nhân dân

6. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Diễn biến tình hình tội phạm rõ trên địa bàn huyện Củ Chi, TP.HCM (Giai
đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
(Giai đoạn từ năm 2014 đến
năm 2018);
Bảng 2.3. Thống kê tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi đã bị xét xử (Giai đoạn từ
năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí loại
tội phạm (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí địa
bàn nơi xảy ra tội phạm (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
Biểu 2.1. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí giới
tính của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
Biểu 2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí độ
tuổi của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
Biểu 2.3. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi theo tiêu chí giới tính
của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
Biểu 2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi theo tiêu chí nghề
nghiệp của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);
Biểu 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi theo tiêu chí đặc điểm
tiền án, tiền sự của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018)
Bảng 2.6. Thống kê về đặc điểm giới tính của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ
Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.7. Thống kê về độ tuổi của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi (Từ
năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.8. Thống kê về trình độ học vấn của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ
Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.2 Cơ số tội phạm rõ trên địa bàn huyện Củ Chi

7. Bảng 2.9. Thống kê về đặc điểm nghề nghiệp của người phạm tội trên địa bàn huyện
Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.10. Thống kê về đặc điểm hoàn cảnh gia đình của người phạm tội trên địa bàn
huyện Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.11. Thống kê về đặc điểm nơi cư trú của người phạm tội trên địa bàn huyện
Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.12. Thống kê về đặc điểm về sở thích, thói quen của người phạm tội trên địa
bàn huyện Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.13. Thống kê về đặc điểm động cơ của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ
Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);
Bảng 2.14. Thống kê về đặc điểm tiền án, tiền sự của người phạm tội trên địa bàn
huyện Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018).

8. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Nhân thân NPT là một nội dung nghiên cứu quan trọng của khoa học Tội phạm
học. Theo đó, nhân thân NPT là yếu tố quan trọng trong cơ chế hành vi phạm tội và
có liên quan trực tiếp đến nguyên nhân, điều kiện của THTP, bởi “… không thể nhận
thức, hiểu biết được các nguyên nhân và điều kiện đó nếu thiếu việc cân nhắc nhân
thân người phạm tội” [44, tr. 127]. Chính vì thế, trong quá trình tiến hành các hoạt
động phòng ngừa THTP ở một địa bàn cụ thể thì không thể không nghiên cứu đến
nhân thân NPT.
Nằm ở phía Tây Bắc của Thành phố Hồ Chí Minh, Củ Chi là huyện ngoại
thành có diện tích khoảng 435 km2
, dân số trên 403.000 người, với 20 đơn vị hành
chính cấp xã và 01 thị trấn, vị trí tiếp giáp với huyện Hóc Môn (TP.HCM) và nhiều
tỉnh khác như Tây Ninh, Bình Dương, Long An. Trong những năm qua, cùng với việc
đầu tư cơ sở hạ tầng và thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế với nhiều khu công nghiệp
lớn đã mọc lên trên địa bàn, Củ Chi đã vươn lên từ một huyện nghèo trở thành địa
phương có mức tăng trưởng kinh tế khá ấn tượng, trên 14%/năm; đời sống vật chất,
tinh thần của nhân dân trên địa bàn ngày càng được nâng cao [16]. Tuy nhiên, bên
cạnh đó, tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội của địa phương cũng cho thấy những
tác động tiêu cực do quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa nhanh chóng mang lại mà
rõ nét nhất là diễn biến phức tạp của THTP trên địa bàn với tổng số 1095 vụ và 1682
NPT bị đưa đưa ra xét xử [Xem bảng phụ lục 2.1], nghĩa là trung bình hàng năm có
hơn 336 người thực hiện tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi với những đặc điểm
khác nhau về xã hội - nhân khẩu, đạo đức – tâm lý và pháp lý hình sự khác nhau, dẫn
đến việc thực hiện hành vi phạm tội. Việc nhận thức một cách đầy đủ và đúng đắn về
nhân thân của NPT trên địa bàn huyện Củ Chi là đòi hỏi tất yếu nhằm hoạch định kế
hoạch và triển khai các biện pháp phòng ngừa THTP một cách hiệu quả hơn.
Từ những lẽ trên, học viên cho rằng việc nghiên cứu đề tài “Nhân thân người
phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh” là rất cần thiết cả về

9. 2
mặt lý luận và thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa THTP trên địa bàn
huyện Củ Chi trong thời gian tới, đáp ứng được những đòi hỏi của cuộc đấu tranh
phòng, chống tội phạm ở địa phương này và trên toàn quốc.
2. Tình hình nghiên cứu
Nhân thân NPT là vấn đề được quan tâm nghiên cứu ở các khía cạnh, góc độ
khác nhau trong nhiều công trình khoa học, điển hình như:
- “Tội phạm học, Luật Hình sự, Luật Tố tụng Hình sự Việt Nam” Nxb. Chính
trị quốc gia, 1994;
- “Tội phạm học Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Viện Nhà
nước và Pháp luật, Nxb. CAND, năm 2000;
- “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam” của TS. Phạm Văn
Tỉnh, Nxb.CAND, 2007;
- Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam (2013), Học viện Cảnh sát nhân dân;
- “Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe
cho người khác trên địa bàn Thành phố. Hồ Chí Minh”, Luận văn thạc sĩ của Nguyễn
Xuân Bá, Học viện khoa học xã hội (2017).
- “Nhân thân người phạm các tội xâm phạm tình dục trẻ em trên địa bàn tỉnh
Đồng Nai”, Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Ngọc Thắm, Học viện khoa học xã hội
(2016).
Ngoài những công trình kể trên, còn có khá nhiều bài viết về nhân thân NPT
được đăng tải, công bố trên các tạp chí khoa học, hội thảo khoa học về Luật học, Tội
phạm học. Tuy nhiên, hiện chưa có công trình nào nghiên cứu về nhân thân NPT trên
địa bàn huyện Củ Chi. Chính vì thế, việc nghiên cứu đề tài này không bị trùng lắp
với bất kỳ công trình khoa học nào đã được công bố trước đây..
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề lý
luận về nhân thân NPT và thực trạng nhân thân NPT trên địa bàn huyện Củ Chi,
TP.HCM để tìm ra được những giải pháp, kiến nghị hiệu quả góp phần nâng cao hiệu
quả phòng ngừa THTP trên địa bàn này từ góc độ nhân thân NPT.

10. 3
- Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được các mục đích trên, Luận văn giải quyết
các nhiệm vụ cụ thể sau:
Một là, nhiệm vụ nghiên cứu về lý luận, bao gồm những hoạt động cụ thể như:
Tìm, thu thập và nghiên cứu tài liệu về tội phạm học và những tài liệu khác liên quan
đến đề tài làm để thống nhất nhận thức, làm cơ sở cho việc nghiên cứu về thực trạng.
Hai là, nhiệm vụ nghiên cứu về thực tiễn, bao gồm những hoạt động cụ thể
như: Tìm kiếm, thu thập, xử lý, phân tích, so sánh số liệu thống kê hình sự, các tài
liệu, bản án, thông tin về các vụ án hình sự trong phạm vi nghiên cứu; Xử lý, phân
tích, so sánh các số liệu, thông tin theo các tiêu thức tội phạm học để làm rõ các đặc
điểm nhân thân NPT trên phạm vi không gian và thời gian nghiên cứu.
Ba là, dự báo xu hướng của THTP trên địa bàn nghiên cứu, tập trung vào xu
hướng của những yếu tố tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực
của con người.
Bốn là, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị góp phần nâng cao hiệu quả phòng
ngừa THTP trên địa bàn nghiên cứu từ góc độ nhân thân NPT.
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là nhân thân
NPT trên địa bàn huyện Củ Chi, TP.HCM.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về mặt nội dung, đề tài nghiên cứu dưới góc độ tội phạm học, thuộc chuyên
ngành Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm;
+ Về thời gian, đề tài sử dụng chất liệu nghiên cứu trong vòng 05 năm, từ năm
2014 đến năm 2018;
+ Về không gian, đề tài luận văn được thực hiện trong phạm vi huyện Củ Chi,
TP. HCM.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận: Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận là
quan điểm duy vật biện chứng của triết học Mác – Lê nin; quan điểm của Đảng và
Nhà nước ta về đấu tranh phòng, chống tội phạm; các tri thức khoa học của Tội phạm

11. 4
học và Tâm lý học.
- Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau đây:
+ Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng trong toàn bộ luận văn nhằm
làm rõ về nhân thân NPT;
+ Phương pháp thống kê được sử dụng trong thống kê số liệu của Luận văn
nhằm khái quát THTP và nhân thân NPT trong phạm vi nghiên cứu;
- Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp được sử dụng trong Chương 2
của Luận văn để phân tích, so sánh, tổng hợp tìm các quy luật, các hạn chế, khó
khăn... đưa ra các dự báo để làm cơ sở đề xuất các giải pháp phòng ngừa THTP trên
địa bàn huyện Củ Chi từ khía cạnh nhân thân NPT.
- Phương pháp nghiên cứu điển hình được sử dụng trong Chương 2 của Luận
văn trong việc phân tích một số vụ án xảy ra trên địa bàn nghiên cứu từ đó đưa ra
những đánh giá chính xác và đề ra các giải pháp phòng ngừa THTP phù hợp từ khía
cạnh nhân thân NPT.
- Phương pháp chuyên gia được sử dụng trong Chương 2, chương 3 của Luận
văn để để lấy ý kiến, nhận xét và dự báo về THTP cũng như các yếu tố tác động đến
hình thành nhân thân tiêu cực của NPT trên địa bàn nghiên cứu.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm được sử dụng trong chương 2,3 của Luân
văn để nghiên cứu tổng kết, đánh giá những kết quả, tài liệu thu thập được từ thực
tiễn và đề xuất giải pháp phòng ngừa THTP trên địa bàn nghiên cứu từ khía cạnh
nhân thân NPT.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Ý nghĩa về mặt lý luận: Luận văn là công trình nghiên cứu một cách hệ thống
về nhân thân NPT trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2014 đến năm 2018. Kết quả
nghiên cứu Luận văn còn góp phần bổ sung, hoàn thiện hơn nữa lý luận của tội phạm
học về nhân thân NPT.
- Ý nghĩa về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được vận
dụng vào thực tiễn công tác phòng, chống tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi,

12. 5
TP.HCM trong thời gian tới từ góc độ nhân thân của NPT và có thể sử dụng là tài
liệu tham khảo cho các hoạt động giảng dạy, học tập, nghiên cứu.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận văn có kết cấu nội
dung gồm ba chương như sau:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội.
Chương 2: Thực trạng nhân thân người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi,
Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018.
Chương 3: Dự báo và một số giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội
phạm trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh từ góc độ nhân thân người
phạm tội.

13. 6
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI
1.1. Khái niệm nhân thân người phạm tội và ý nghĩa của việc nghiên cứu
nhân thân người phạm tội
1.1.1. Khái niệm nhân thân người phạm tội
Trong lý luận về tội phạm học, khi phân tích về THTP, những nguyên nhân,
điều kiện của THTP và đề ra các biện pháp phòng ngừa thì không thể không nghiên
cứu về chính những chủ thể đã thực hiện tội phạm ở nhiều khía cạnh khác nhau, bao
gồm nhân thân của họ. Tội phạm học gọi những chủ thể đó là NPT.
Người phạm tội trước hết là con người cụ thể trong xã hội. Về luận điểm này,
C. Mác đã cho rằng: “Nhà nước cần phải thấy rằng kẻ vi phạm đó là một con người,
một tế bào sống của xã hội, ở con người đó cũng có quả tim đang đập và dòng máu
đang chảy… một thành viên của tập thể thực hiện các chức năng của xã hội, một
người chủ gia đình mà sự tồn tại của họ là sự thiêng liêng và cuối cùng điều quan
trọng nhất họ là công dân của nhà nước đó” [12, tr.93].
Là sản phẩm của tự nhiên nên trước hết, con người nói chung và NPT nói riêng
mang các đặc tính tự nhiên, đặc tính sinh học. Vì là một thực thể sinh học nên con
người mang các đặc tính của sinh vật. Những đặc tính sinh vật đó quyết định sự hình
thành những hiện tượng, quá trình tâm lý của con người. Mặt khác, để tồn tại được
đòi hỏi con người phải có quá trình lao động sản xuất của cải vật chât để phục vụ nhu
cầu sinh học của mình như ăn, uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt. Đồng thời, trong bất kỳ xã
hội nào, con người không bao giờ tách rời riêng lẻ mà luôn luôn có quan hệ với nhau.
Mối quan hệ này không đơn thuần là mối quan hệ giữa ca nhân với cá nhân mà còn
là quan hệ giữa cá nhân với tập thể, với cộng đồng, giữa các thế hệ nối tiếp nhau trong
tiến trình lịch sử xã hội. Chính những mối quan hệ xã hội đa dạng đó mà toàn bộ đời
sống sinh hoạt cá nhân, kinh nghiệm sống và cách thức đối nhân xử thế của mỗi người
được định hình. Tất cả những đặc điểm tâm, sinh lý cùng với những biểu hiện các
quan hệ liên quan đến một con người, thể hiện bản chất riêng của họ, hợp thành nhân

14. 7
thân của người đó.
Về nhân thân NPT, vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau của các nhà khoa học,
điển hình như:
- Theo GS.TS Võ Khánh Vinh thì: “Nhân thân người phạm tội là tổng thể tất
cả các dấu hiệu, đặc điểm có ý nghĩa về mặt xã hội, trong sự kết hợp với điều kiện và
hoàn cảnh bên ngoài ảnh hưởng đến hành vi phạm tội của người đó”[43, tr.131].
- Theo GS.TS Đỗ Ngọc Quang thì:“Nhân thân người phạm tội là tổng hợp
những đặc điểm, những dấu hiệu, mối quan hệ xã hội về một con người chứa đựng
phẩm chất cá nhân tiêu cực trong nhân cách dẫn đến hành vi phạm tội”.
- Theo PGS.TS Kiều Đình Thụ thì:“Nhân thân người phạm tội là tổng hợp tất
cả những khía cạnh xã hội đặc trưng của người phạm tội tạo thành cá nhân, có ý
nghĩa giải quyết đúng đắn vấn đề trách nhiệm hình sự”.
- Theo PGS. TS Phạm Văn Tỉnh thì:“Nhân thân người phạm tội là tổng hòa
các yếu tố, các đặc điểm riêng biệt của người phạm tội ở một địa bàn hành chính –
lãnh thổ nhất định, trong một khoảng thời gian nhất định về các mặt tâm-sinh lý-xã
hội, nhân khẩu-nhân chủng học, dân tộc học và pháp lý, những cái có ý nghĩa, có giá
trị thiết thực cho việc xác định nguyên nhân, điều kiện của tội phạm để có giải pháp
phòng ngừa tội phạm phù hợp” [27, Tr 212- 222].
Mặc dù còn có những cách hiểu khác nhau về nhân thân NPT nhưng qua
nghiên cứu, học viên nhận thấy rằng: Về cơ bản, các nhà nghiên cứu đã thống nhất
chỉ ra những vấn đề cốt lõi của khái niệm nhân thân NPT đó là:
- Nhân thân NPTlà tổng hợp tất cả các yếu tố, đặc điểm đặc trưng của người
phạm tội. Đó là những yếu tố, đặc điểm về mặt tâm-sinh lý-xã hội, nhân khẩu-nhân
chủng học, dân tộc học và pháp lý...
- Những đặc điểm đó trong sự kết hợp với điều kiện và hoàn cảnh bên ngoài
dẫn đến hành vi phạm tội của người đó. Do đó, khi tác động vào các đặc điểm đó
trong mối quan hệ với sự kết hợp với các điều kiện và hoàn cảnh bên ngoài sẽ ngăn
chặn hành vi phạm tội, qua đó góp phần kéo giảm THTP trên thực tế.
Từ những phân tích nêu trên, có thể rút ra khái niệm nhân thân người phạm

15. 8
tội như sau:
Nhân thân người phạm tội là tổng hòa tất cả các dấu hiệu, đặc điểm có ý nghĩa
về mặt xã hội, trong sự kết hợp với điều kiện và hoàn cảnh bên ngoài ảnh hưởng đến
hành vi phạm tội của người đó, có giá trị cho việc xác định nguyên nhân, điều kiện
của tội phạm để có giải pháp phòng ngừa tội phạm phù hợp.
Như vậy, có thể thấy rằng, khi đề cập đến nhân thân của NPTlà nói đến tổng
hòa các dấu hiệu, đặc điểm của cá nhân của con người thực hiện tội phạm. Đó là
những đặc điểm, dấu hiệu thể hiện bản chất của con người nói chung tham gia các
mối quan hệ xã hội, đồng thời còn chứa đựng những phẩm chất tiêu cực. Những phẩm
chất tiêu cực này được thể hiện trong một hệ thống những đặc điểm và dấu hiệu: đạo
đức, tâm lý, quan điểm, sự kích động, mục đích, động cơ, niềm tin, hy vọng, lý trí,
xúc cảm… Chính những phẩm chất tiêu cực này là tiền đề cho việc thực hiện tội phạm
của người phạm tội.
1.1.2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu các đặc điểm nhân thân người phạm tội
Nhân thân NPT là vấn đề quan trọng được nhiều ngành khoa học xã hội như
khoa học về luật hình sự, luật tố tụng hình sự, khoa học về điều tra tội phạm, tâm lý
học tư pháp, tội phạm học... Mỗi ngành khoa học đều có mục đích, nhiệm vụ và phạm
vi nghiên cứu khác nhau, cho nên khi nghiên cứu về nhân thân NPTthì mỗi ngành
khoa học có mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu, hướng tiếp và ý nghĩa khác
nhau. Trong phạm vi Luận văn này, học viên xin đề cập đến các ý nghĩa sau:
- Nghiên cứu nhân thân NPT là nền tảng xác định nguyên nhân và điều kiện
của tình hình tội phạm
GS.TS. Võ Khánh Vinh khẳng định “Nguyên nhân và điều kiện của tình hình
tội phạm được hiểu là hệ thống các hiện tượng xã hội tiêu cưc trong hình thái kinh tế
- xã hội tương ứng quyết định sự ra đời của tình hình tội phạm như là hậu quả của
minh” và “Các nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm tạo thành một hệ
thống gồm nhiều bộ phận cấu thành nó” [43]. Theo đó, “không thể nhận thức, hiểu
biết được các nguyên nhân và điều kiện đó nếu thiếu việc cân nhắc nhân thân người
phạm tội” [44, tr. 127].

16. 9
Khoa học Tội phạm học đã chỉ ra rằng: Nguyên nhân và điều kiện của THTP
có mối quan hệ tương tác giữa các yếu tố chủ quan của NPT như: Các đặc điểm về
tâm, sinh lý, thói quen, sở thích... với các yếu tố thuộc môi trường bên ngoài làm phát
sinh tội phạm. Trong đó, những yếu tố thuộc về mặt chủ quan bao gồm những lệch
lạc về nhu cầu và cách thức để thỏa mãn nhu cầu sẽ là động cơ thúc đẩy việc thực
hiện tội phạm. Yếu tố chủ quan khác đó là ý thức pháp luật kém, không tôn trọng
pháp luật, không thừa nhận giá trị xã hội đích thực của pháp luật, từ đó dẫn đến việc
thực hiện tội phạm. Mặt khách quan bên ngoài được hiểu là những hoàn cảnh, tình
huống thuận lợi cho việc thực hiện tội phạm, có thể là hoàn cảnh kéo dài (hoàn cảnh
khó khăn của gia đình), hay một sự kiện có tính chất tạm thời, hay cử chỉ, hành vi của
chính nạn nhân gây ra. Các nguyên nhân và điều kiện đó trong sự tương tác qua lại
lẫn nhau đã tham gia vào quá trình hình thành các đặc điểm tâm lý, đạo đức của cá
nhân, quyết định động cơ và sự quyết tâm thực hiện tội phạm. Chính vì vậy nghiên
cứu nhân thân NPT sẽ cho thấy những điều kiện, hoàn cảnh tiêu cực từ môi trường
tác động như thế nào đến sự hình thành nhân cách, đạo đức, đến quá trình động cơ
hóa hành vi phạm tội đó chính là nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm.
- Nghiên cứu nhân thân NPT đảm bảo tính chính xác của hoạt động định tội,
định khung và quyết định hình phạt
Theo GS.TS. Võ Khánh Vinh, nhân thân NPT được hiểu là “tổng thể tất cả
các đặc điểm có ý nghĩa về mặt xã hội của người thực hiện tội phạm được cân nhắc
để giải quyết các vấn đề của trách nhiệm hình sự (cá thể hóa hình phạt, miễn trách
nhiệm hình sự, miễn và giảm hình phạt” [44, Tr.194]. Những đặc điểm đó có thể là
tuổi, giới tính, nghề nghiệp, thái độ làm việc, thái độ trong mối quan hệ với người
khác, trình hộ học vấn, hoàn cảnh gia đình, đời sống kinh tế, thái độ chính trị, ý thức
pháp luật, tôn giáo, tiền án, tiền sự...
Nhân thân của NPT có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc xác định trách
nhiệm hình sự của người phạm tội. Nhiều đặc điểm nhân thân NPT như phạm tội lần
đầu, có tiền án, tiền sự, tái phạm, tái phạm nguy hiểm, phạm tội có tính chất chuyên
nghiệp, phạm tội có tính côn đồ, hung hãn, là người chưa thành niên... có ảnh hưởng

17. 10
đến mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội được quy định trong bộ luật
hình sự. Trên cơ sở phân tích, làm rõ các đặc điểm nhân thân này, cho phép xác định
tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội để có thể quyết định được loại
hình phạt và mức hình phạt tương xứng. Đặc biệt khi áp dụng các chế định giảm nhẹ
trách nhiệm hình sự như áp dụng hình phạt nhẹ hơn khung thấp nhất điều luật quy
định, quyết định cho hưởng án treo, miễn chấp hành hình phạt thì ngoài việc phân
tích các đặc điểm nhân thân được quy định trong bộ luật hình sự, để đảm bảo phát
huy tính hiệu quả cao của chế định này, đòi hỏi cần phải phân tích làm rõ nhiều đặc
điểm nhân thân khác của NPT như thói quen, khí chất, quan điểm sống, quan điểm
về đạo đức, những bệnh thần kinh, bệnh tâm thần, sự bất ổn về tâm lý, về tính cách,
phẩm chất... Tất cả những đặc điểm này cho phép suy đoán về khả năng tự cải tạo
của những người này để có thể áp dụng chế định vừa đảm bảo vừa phù hợp với tính
chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, vừa đảm bảo ngăn ngừa tái phạm cũng
như phù hợp với đặc điểm nhân thân của người phạm tội, với chính sách nhân đạo
của nhà nước.
- Nghiên cứu nhân thân NPT tạo cơ sở cho việc xây dựng, triển khai các biện
pháp giáo dục, cải tạo người phạm tội
Quá trình giáo dục, cải tạo NPT là quá trình áp dụng các biện pháp cụ thể,
thông qua đó giúp những người đã thực hiện các hành vi phạm tội có thể loại bỏ được
những đặc điểm nhân thân xấu, những đặc điểm nhân thân có vai trò tác động thức
đẩy việc phát sinh ý định phạm tội, thúc đẩy việc thực hiện tội phạm. Đây là một quá
trình khó khăn, phức tạp, bởi nhiều đặc điểm nhân thân của con người được hình
thành trong quá trình lâu dài, trong những điều kiện, hoàn cảnh đặc thù và rất khó
thay đổi như: lòng thù hận, sự chống đối, sự bất cần, sự vô kỷ luật, tính ích kỷ, tính
côn đồ, sự hung hãn… Để làm thay đổi những đặc điểm nhân thân này đòi hỏi cần
phản phân tích kỹ các đặc điểm nhân thân của từ NPT, phải hiểu rõ quá trình hình
thành các đặc điểm nhân thân đó thì mới có thể đưa ra các biện pháp thích hợp nhằm
tác động hiệu quả đến từng cá nhân để dần làm thay đổi các đặc điểm nhân thân của
họ. Nghiên cứu các đặc điểm nhân thân NPT sẽ góp phần quan trọng trong việc lựa

18. 11
chọn các biện pháp giáo dục, cải tạo NPT một cách hiệu quả.
- Nghiên cứu nhân thân NPT có ý nghĩa quan trọng trong dự báo về tội phạm
và phòng ngừa tội phạm
Nghiên cứu nhân thân của NPT giúp hiểu rõ mức độ phổ biến, tính đa dạng
của các loại nhân thân NPT khác nhau, các đặc điểm nhân thân của nhiều tầng lớp
dân cư, khu vực lãnh thổ khác nhau trong mối liên hệ tác động qua lại giữa các thiết
chế trong hệ thống các quan hệ xã hội phức tạp, từ đó có thể phân loại tội phạm,
NPTtheo từng nhóm, từng loại có những đặc điểm nhân thân giống nhau và xác định
nguyên nhân, điều kiện của từng nhóm, loại tội phạm, của từng người phạm tội, để
phục vụ cho công tác phòng ngừa theo từng nhóm, loại tội phạm và NPT nhằm làm
kéo giảm tình trạng tội phạm trong xã hội.
Nghiên cứu làm rõ các nguyên nhân dẫn đến sự hình thành các đặc điểm nhân
thân xấu, tiêu cực, sai lệch của NPT sẽ giúp cho việc đề ra các giải pháp, biện pháp
phù hợp nhằm tác động loại bỏ dần dần các đặc điểm nhân thân xấu, tiêu cực, góp
phần hình thành các đặc điểm nhân thân tích cực, nhân thân tốt và qua đó làm chuyển
biến NPTtrở thành người có ích cho xã hội.
Từ những phân tích nêu trên, có thể kết luận rằng: Nghiên cứu nhân thân NPT
thực chất là nghiên cứu những nguyên nhân và điều kiện trong quá trình hình thành
các đặc điểm nhân thân tiêu cực, nhân thân xấu của NPT, từ đó đưa ra các giải pháp,
kiến nghị nhằm hạn chế và tiến tới đẩy lùi tội phạm, đáp ứng yêu cầu của cuộc đấu
tranh phòng, chống tội phạm, góp phần giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội và phồn
vinh đất nước.
1.2. Các đặc điểm nhân thân của người phạm tội
Trong Tội phạm học, các đặc điểm nhân thân NPT thường được chia thành:
đặc điểm về mặt xã hội - nhân khẩu; đặc điểm về đạo đức - tâm lý và đặc điểm pháp
lý hình sự. Các nhóm đặc điểm này có mối quan hệ biện chứng với nhau, có sự tác
động qua lại, ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân thân của NPT, cụ thể như sau:
1.2.1. Nhóm đặc điểm về mặt xã hội - nhân khẩu
Các đặc điểm về mặt xã hội - nhân khẩu của nhân thân NPT bao gồm: giới

19. 12
tính, độ tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, hoàn cảnh gia đình, nơi cư trú… của
người phạm tội. Việc làm sáng tỏ những đặc điểm đó cho phép chúng ta biết được
một số mối liên hệ và sự phụ thuộc của chúng có ý nghĩa đối với việc phòng ngừa,
biết được tình huống và hoàn cảnh ảnh hưởng đến sự hình thành định hướng giá trị
không đúng đắn của NPT.
- Đặc điểm về giới tính: Khi nghiên cứu giới tính người phạm tội, tội phạm
học tập trung làm rõ tỷ trọng và mối tương quan giữa những NPTthuộc giới tính khác
nhau trong tổng số chung. Qua đó sẽ thấy được yếu tố giới tính có ảnh hưởng như thế
nào đến việc thực hiện tội phạm cũng như việc áp dụng các biện pháp giáo dục, cải
tạo và phòng ngừa tội phạm. Những kết quả nghiên cứu của các nhà Tội phạm học
cho thấy nam giới một số loại tội phạm chủ yếu chỉ do nam giới thực hiện, hoặc chỉ
do nữ giới thực hiện; nữ giới lại có nhiều thuận lợi khi thực hiện và che dấu tội phạm
hơn nam giới. Ngoài ra, trong thời gian gần đây với sự cởi mở của xã hội làm cho
LGBT1
xuất hiện càng nhiều và thực tế đã có một số trường hợp người LGBT thực
hiện tội phạm có hành vi và thủ đoạn phạm tội mang tính đặc thù như cố ý gây thương
tích, giết người do ghen tuông tình ái, xâm hại tình dục đối với trẻ em... Đây là những
vấn đề cần được chú ý trong thời gian tới để có biện pháp phòng ngừa phù hợp.
- Đặc điểm về độ tuổi: Trình độ học vấn là một trong những đặc điểm về mặt
xã hội – nhân khẩu của NPT có ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức, đến hành vi ứng
xử của con người trong các mối quan hệ xã hội và trong quá trình thực hiện tội phạm.
Độ tuổi của NPT thường được chia làm nhiều nhóm với những đặc trưng riêng gắn
với tâm lý lứa tuổi. Đa số các quan điểm hiện nay chia người phạm tội theo lứa tuổi
ra làm bốn nhóm lứa tuổi sau: Nhóm từ đủ 14 đến dưới 18 tuổi; nhóm từ đủ 18 đến
dưới 30 tuổi; nhóm từ đủ 30 đến dưới 45 tuổi; nhóm trên 45 tuổi với các đặc điểm
riêng như sau: Những người từ đủ 14 đến dưới 18 tuổi có đặc điểm tâm lý và nhận
thức chưa đầy đủ, còn thiếu kinh nghiệm trong xử lý tình huống trong cuộc sống, họ
là những người rất dễ bị dụ dỗ, lôi kéo và chịu ảnh hưởng nặng nhất của những yếu
1
LGBT hoặc là GLBT là tên viết tắt của Cộng đồng những người đồng tính luyến ái
nữ (Lesbian), đồng tính luyến ái nam (Gay), song tính luyến ái (Bisexual) và Hoán tính hay còn gọi
là Người chuyển giới (Transgender);

20. 13
tố tiêu cực của môi trường sống bên ngoài. Những người trong độ tuổi từ 18 đến dưới
30 tuổi là những người đã hoàn thiện về mặt tâm sinh lý, tuy nhiên lứa tuổi này đang
trong giai đoạn định hướng nghề nghiệp, tạo lập cuộc sống riêng nên sự diễn biến
tâm lý vô cùng phức tạp và cũng dễ bị ảnh hưởng của những yếu tố, hiện tượng tiêu
cực bên ngoài môi trường sống. Những người nằm trong nhóm tuổi từ đủ 30 đến dưới
45 tuổi là lứa tuổi đã hoàn toàn chín chắn về mặt suy nghĩ cũng như tâm sinh lý, cuộc
sống đã đi vào ổn định và đa số đã lập gia đình, làm cha, làm mẹ, nghề nghiệp của họ
đã được ổn định nên cũng ít chịu ảnh hưởng của những nhân tố tiêu cực từ cuộc sống
bên ngoài so với hai nhóm tuổi trước. Lứa tuổi trên 45 là độ tuổi đã có sức ỳ trong
suy nghĩ và hành động. Những người trong độ tuổi này thường an phận, chấp nhận
cuộc sống hiện tại, ngại thay đổi nhưng vô cùng tham vọng, nhưng diễn biến tâm lý
lại biến đổi theo chiều hướng tiêu cực như bảo thủ, chậm tiến ...
Với các đặc điểm riêng của từng lứa tuổi đó, Tội phạm học nghiên cứu tác
động của từng lứa tuổi trong việc hình thành các đặc điểm nhân thân xấu, có vai trò
quan trọng trong cơ chế hành vi phạm tội; làm rõ vai trò của độ tuổi trong việc lựa
chọn phương thức, thủ đoạn thực hiện tội phạm. Bên cạnh đó, khoa học Tội phạm
học cũng tiến hành nghiên cứu để xác định được hai vấn đề quan trọng đó là lứa tuổi
nào phạm tội nhiều nhất, lứa tuổi nào phạm một số tội chủ yếu, trong cơ chế hình
thành hành vi phạm tội giữa các lứa tuổi có gì khác nhau, vai trò của từng lứa tuổi ra
làm sao. Đây là cơ sở quan trọng trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa
THTP cho toàn xã hội
- Đặc điểm về trình độ học vấn
Trình độ học vấn ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức, đến hành vi ứng xử của
con người trong các mối quan hệ xã hội nói chung và hành vi phạm tội nói riêng. Tội
phạm học nghiên cứu làm rõ tỷ trọng, mối tương quan giữa những NPT có trình độ
học vấn khác nhau trong tổng số NPT, qua đó làm rõ ảnh hưởng của học vấn đến việc
thực hiện tội phạm, vai trò của nó trong giáo dục, cải tạo NPT. Căn cứ vào trình độ
học vấn, NPT có thể được chia thành 05 nhóm: Người không biết chữ; Người có trình
độ tiểu học; Người có trình độ trung học cơ sở; người có trình độ trung học phổ thông;

21. 14
người có trình độ cao đẳng trở lên.
- Đặc điểm về địa vị xã hội và nghề nghiệp: Khi nghiên cứu đặc điểm về địa
vị xã hội và nghề nghiệp của NPT sẽ cho biết được nhóm người làm việc ở những
ngành, lĩnh vực nào trong xã hội dễ thực hiện tội phạm và loại tội phạm họ thực hiện
[43, tr.145], từ đó có biện pháp phòng ngừa phù hợp. Bởi nghề nghiệp và địa vị xã
hội quan hệ mật thiết với việc hình thành và phát triển nhân cách con người. Đặc
điểm về địa vị xã hội và nghề nghiệp của những người thực hiện tội phạm cho biết
được ở những điều kiện và nhóm xã hội nào, ở những lĩnh vực nào của hoạt động
sống, loại tội phạm này hay tội phạm khác được thực hiện; biết được những nhân tố
phạm tội đặc trưng cho những nhóm NPT khác nhau, những ngành khác nhau của
nền kinh tế.
Thực tiễn nhân thân NPTcho thấy rằng: Nghề nghiệp ổn định, thu nhập cao,
địa vị xã hội cao sẽ ít tác động làm phát sinh các đặc điểm nhân thân tiêu cực của
NPT. Ngược lại, nghề nghiệp có điều kiện làm việc nặng nhọc, thu nhập thấp, bấp
bênh hoặc thậm chí là thất nghiệp... đều được coi là những yếu tố tác động lớn đến
việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của con người. Bên cạnh đó, người
có nghề nghiệp ổn định, thu nhập tốt nhưng công tác quản lý bị buông lỏng, thiếu
kiểm tra, giám sát cũng sẽ dễ dàng tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân
thân tiêu cực, như lòng tham, sự ích kỷ, vụ lợi, hám danh, hám lợi...
-. Đặc điểm về hoàn cảnh gia đình: Hoàn cảnh gia đình có tác động rất lớn đến
sự hình thành các đặc điểm nhân thân của NPT. Dưới tác động của các yếu tố tiêu
cực khác, các khiếm khuyết của gia đình sẽ ảnh hưởng đến quá trình hình thành các
đặc điểm nhân thân xấu của con người và trong những tình huống, điều kiện thuận
lợi sẽ dễ dàng phát sinh hành vi phạm tội. Phần lớn NPT thường rơi vào những gia
đình khiếm khuyết (thiếu cha, thiếu mẹ, hoặc thiếu cả cha lẫn mẹ), gia đình đông con,
gia đình có kinh tế khó khăn, gia đình có người vi phạm pháp luật, gia đình bạo
hành... Do đó, Tội phạm học nghiên cứu làm rõ hoàn cảnh gia đình mà NPT đã sống,
đang sống và ảnh hưởng, tác động của yếu tố gia đình đến quá trình thực hiện tội
phạm cũng như vai trò của gia đình đối với quá trình giáo dục, cải tạo người phạm

22. 15
tội, từ đó thực hiện các biện pháp phòng ngừa THTP một cách hiệu quả hơn.
- Đặc điểm về nơi cư trú: Nơi cư trú của NPT là nơi mà người đó thường xuyên
sinh sống, đó có thể là nơi thường trú hoặc nơi tạm trú. Xét về khía cạnh tội phạm
học, nơi cư trú là môi trường của sự hình thành và phát triển nhân cách cá nhân con
người, nó thể hiện quá trình xã hội hóa của cá nhân, xác định vai trò, vị trí của mỗi
cá nhân trong môi trường lớn. Vì trong môi trường nơi cư trú, con người sẽ giao lưu
với nhiều mối quan hệ đang xen lẫn nhau như bạn bè, gia đình, tình cảm, công việc
trong đời sống hàng ngày và do đó sẽ chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi những đặc điểm
riêng về kinh tế, văn hóa, giáo dục, đạo đức, thuần phong, mỹ tục, truyền thống, tác
động của hương ước, lệ làng… Nghiên cứu về nơi cư trú của NPT sẽ cho thấy sự tác
động mạnh mẽ của nơi cư trú đến quá trình hình thành hành vi tội phạm. Điều này có
ý nghĩa trong hoạt động dự báo và phòng ngừa THTP.
1.2.2. Các đặc điểm về đạo đức - tâm lý
Những đặc điểm đạo đức - tâm lý đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành
động cơ và trong sự lựa chọn phương án hành vi phạm tội trong những tình huống
nhất định [45, tr.136]. Những đặc điểm đạo đức - tâm lý của nhân thân NPT bao gồm:
- Đặc điểm về nhu cầu, hứng thú
Nhu cầu của con người được hình thành và phát triển trong những điều kiện
xã hội lịch sử nhất định, trong quá trình hoạt động của mỗi cá nhân nó vừa mang tính
cơ động lại vừa có tính bền vững, ổn định. Có những nhu cầu phong phú, lành mạnh
đồng thời cũng có những nhu cầu lệch chuẩn.
Khi nghiên cứu về đặc điểm nhu cầu của NPT thì Tội phạm học nhận thấy có
sự hạn hẹp của các nhu cầu, sự mất cân đối trong hệ thống nhu cầu, thường tập trung
vào một số nhu cầu thực dụng và cực đoan, chẳng hạn như nhu cầu sử dụng ma túy,
thỏa mãn tình dục.... dẫn đến phương thức thỏa mãn trái pháp luật hình sự.
Hứng thú có vai trò quan trọng trong cơ chế hình thành hành vi phạm tội, nó
tác động trực tiếp đến quá trình hình thành động cơ và mục đích của việc thực hiện
hành vi phạm tội, nó tạo ra sự say mê, cuốn hút cao độ đối với cá nhân trong việc
thực hiện những hành vi chống đối xã hội. Những người thực hiện hành vi phạm tội

23. 16
thường thiên về những hứng thú thấp kém, những khoái cảm vật chất, hưởng thụ,
thậm chí có sự lệch chuẩn nghiêm trọng trong những đam mê, hấp dẫn của bản thân.
NPT thường bị lôi cuốn, bị hấp dẫn bởi những hành vi và suy nghĩ lệch chuẩn, đi
ngược lại với những chuẫn mực, đạo đức xã hội. Với những nhóm tội khác nhau thì
biểu hiện của sự hứng thú của NPT cũng khác nhau.
Từ các khía cạnh đó, Tội phạm học tập trung làm rõ sự ảnh hưởng của nhu
cầu, hứng thú đối với việc làm phát sinh động cơ, mục đích phạm tội và sự ảnh hưởng
của nhu cầu, hứng thú lên hành vi và việc xử sự của con người khi nó không được
thỏa mãn, để tạo cơ sở định hướng xây dựng các biện pháp phòng ngừa THTP một
cách chủ động và hiệu quả.
- Đặc điểm về định hướng giá trị:
Đặc điểm về định hướng giá trị thể hiện những đánh giá của cá nhân về các
nhóm giá trị trong cuộc sống. Các nhóm giá trị này được thể hiện một cách cụ thể
như giữa vật chất-tinh thần, cá nhân-tập thể, nội dung - hình thức, truyền thông - hiện
đại, dân tộc – quốc tế... Khi nghiên cứu về định hướng giá trị của người phạm tội, tội
phạm học nhận thấy NPT có sự đánh giá không đúng, có sự nhầm lẫn giữa các giá trị
xã hội. Mất cân đối trong hệ thống các giá trị, NPT thường chỉ tập trung và chú trọng
vào những giá trị trước mắt, giá trị thực dụng. Luôn đặt lợi ích cá nhân lên trên các
nhóm lợi ích khác. Giữa nhu cầu, cách thỏa mãn nhu cầu, định hướng giá trị cùng với
tình hình tội phạm có một mối liên hệ chặc chẽ với nhau, cùng với nhu cầu, hứng thú
được coi là hệ thống động lực của nhân cách.
- Đặc điểm về ý thức đạo đức, ý thức pháp luật
Đối với yếu tố đạo đức, NPT có sự hạn chế trọng việc tiếp cận các giá trị đạo
đức. NPT có những quan niệm, đánh giá riêng biệt về nội dung của những giá trị đạo
đức, quan niệm của họ về điều thiện-ác, tốt-xấu, chính-tà có sự sai lệch so với những
chuẫn mực chung của đời sống xã hội, họ thường có xu hướng phủ định những điều
thiện, cái tốt, cái lương thiện. Thực tiễn cho thấy sự hiểu biết của họ về giá trị đạo
đức là không đầy đủ, thiếu chiều sâu, vì vậy làm cho họ dễ dàng hơn trong việc lựa
chọn cho mình xử sự chống đối xã hội.

24. 17
Trong ý thức pháp luật, NPT thường có xu hướng chống đối xã hội, chống đối
pháp luật hoặc ở mức độ thấp là sự coi thường pháp luật.
1.2.3. Đặc điểm pháp lý hình sự
Nhóm đặc điểm này là một trong những dấu hiệu thể hiện tính chất nguy hiểm
của tội phạm được quy định trong Bộ luật hình sự và thái độ, ý thức pháp luật của
người phạm tội, có ý nghĩa trong việc định tội và quyết định hình phạt. Điều này có
vai trò quan trọng đối với công tác phòng ngừa THTP bởi việc định tội, quyết định
hình phạt một cách đúng đắn, nghiêm minh, có tình, có lý sẽ giúp ngăn ngừa tình
trạng tái phạm cũng như tác dụng răn đe chung đối với xã hội, qua đó ngăn ngừa việc
người khác khác phạm tội.
- Động cơ và mục đích: Động cơ phạm tội là trạng thái tâm lý bên trong thúc
đẩy hoạt động, làm tăng thêm tính tích cực ở chủ thể khi thực hiện hành vi phạm tội.
Mục đích phạm tội là cái mà NPTnhằm đạt được bằng hành vi phạm tội. Việc lựa
chọn mục đích là do động cơ quyết định, động cơ hướng thái độ của chủ thể vào
những mục đích nhất định. Như vậy, mục đích của hành vi phạm tội thường không
do điều kiện khách quan mà do chủ thể định ra và được nhận thức như là yếu tố cần
thiết và có khả năng thực hiện trong điều kiện nhất định. Động cơ phạm tội thường
xuất phát từ những nhu cầu nhỏ nhen, hẹp hòi hoặc đố kị, thực dụng, suy thoái…
- Hình thức phạm tội: Nghiên cứu về hình thức phạm tội là nghiên cứu xem
tội phạm do một người hay do nhiều người cùng gây ra. Nếu tội phạm chỉ do một cá
nhân thực hiện mà không có sự giúp sức của bất kỳ người nào khác thì đó là tội phạm
riêng lẻ. Nếu có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm thì đó là đồng
phạm. Nếu tội phạm được thực hiện là đồng phạm thì đó là đồng phạm đơn giản hay
đồng phạm phức tạp? Đồng phạm có thông mưu trước hay không có thông mưu
trước? Nếu là đồng phạm thì vai trò của mỗi người trong khi thực hiện hành vi phạm
tội như thế nào để từ đó xác định tính chất, mức độ tham gia của họ trong vụ án, xác
định hình phạt chính xác với mức độ tham gia của mỗi người.
- Phạm tội lần đầu, tái phạm, tái phạm nguy hiểm: Việc nghiên cứu xem người
thực hiện hành vi phạm tội lần đầu hay tái phạm, tái phạm nguy hiểm có ý nghĩa quan

25. 18
trọng trong việc xem xét trách nhiệm hình sự, quyết định hình phạt đối với người
phạm tội.
- Đặc điểm về tiền án, tiền sự:Khi nghiên cứu đặc điểm nhân thân người phạm
tội, chúng ta không thể bỏ qua vấn đề tiền án, tiền sự của người thực hiện hành vi
phạm tội. Tiền án, tiền sự là cụm từ mà không ai muốn nó xuất hiện trên nhân thân
của mình, bởi nó như một vết tích ảnh hưởng đến lý lịch của bản thân, ảnh hưởng đến
công việc sau này, cũng như là một yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc bị truy cứu hay
không truy cứu trách nhiệm hình sự của một người trong vụ việc hình sự.
- Tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội: Nghiên cứu
về tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội là việc làm cần thiết
để có thể đánh giá đầy đủ, chính xác về hành vi phạm tội. Tính chất nguy hiểm cho
xã hội của hành vi nghĩa là xem xét hành vi ấy đã xâm hại hoặc đe dọa xâm hại quan
hệ xã hội nào, khách thể nào, có tính chất, tầm quan trọng ra sao? Người thực hiện
hành vi phạm tội có mang tính chất chuyên nghiệp, côn đồ hay không? Mức độ nguy
hiểm cho xã hội của hành vi nghĩa là hành vi ấy gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt
hại ở mức độ nào…
Tóm lại, đặc điểm của nhân thân NPT bao gồm 03 nhóm đặc điểm cơ bản là:
Đặc điểm về mặt xã hội - nhân khẩu, đặc điểm về đạo đức - tâm lý và đặc điểm pháp
lý hình sự. Mỗi nhóm đặc điểm thể hiện khía cạnh khác nhau của nhân thân NPT.
Các đặc điểm này không tách rời nhau mà luôn gắn liền với từng cá nhân con người,
chúng có mối liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau tạo thành nhân cách tiêu cực của cá
nhân người phạm tội.
1.3. Các yếu tố tác động đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu
cực ở người phạm tội
Các đặc điểm về nhân thân con người được hình thành qua quá trình tương tác
lâu dài giữa thực thể đó với môi trường bên ngoài trong quá trình nhận thức thế giới
khách quan. Trong quá trình tương tác đó, những yếu tố tích cực của môi trường sống
sẽ có những tác động tốt đối với con người, hình thành những đặc điểm nhân thân tốt
và ngược lại. Nếu mang trong mình những đặc điểm nhân thân xấu, con người khi

26. 19
gặp được điều kiện, hoàn cảnh cụ thể sẽ làm phát sinh tội phạm. Do vậy, nghiên cứu
quá trình hình thành các đặc điểm nhân thân xấu của NPTchúng ta không thể bỏ qua
vai trò quan trọng của các yếu tố khách quan từ môi trường bên ngoài và các yêu tố
chủ quan của người phạm tội.
1.3.1. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến việc hình thành nhân thân tiêu
cực của người phạm tội
Một là, yếu tố thuộc về môi trường gia đình
Gia đình là một hình thức tổ chức đời sống cộng đồng của con người, một thiết
chế văn hóa – xã hội đặc thù, được hình thành, tồn tại và phát triển trên cơ sở của
quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng và giáo dục… giữa các
thành viên. Gia đình cũng là môi trường quan trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo
dục nhân cách của con người. nếu môi trường gia đình không an toàn, không lành
mạnh, thì chính những yếu tố tiêu cực trong môi trường sẽ tác động, làm hình thành
những đặc điểm nhân thân tiêu cưc, nhân cách lệch lạc và chính những đặc điểm tiêu
cực và lệch lạc này khi gặp tình huống, điều kiện thuận lợi sẽ làm phát sinh hành vi
phạm tội, nhất là lứa tổi thanh thiếu niên. Có thể kể đến một số kiểu gia đình sau đây:
- Gia đình quá nuông chiều con cái: Hiện nay do sự bùng nổ của khoa học
công nghệ, thời đại công nghệ 4.0 của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, cùng
với sự phát triển của kinh tế-xã hội, thì đời sống con người đã được nâng cao nhưng
lại có sự nghịch lý so với trước đây đó là nhiều gia đình có điều kiện kinh tế (gia đình
giàu có) nhưng lại sinh rất ít con và rất nuông chiều con cái. Mọi yêu cầu của con cái
thì ngay lập tức được đáp ứng và được thỏa mãn, kể cả những đòi hỏi không phù hợp
với lứa tuổi cũng như chuẩn mực của xã hội. Sự nuông chiều thái quá của cha mẹ đã
vô tình hình thành ở những đưa con thân yêu của họ tính ích kỷ, lười nhác, dựa dẫm
và vô trách nhiệm, luôn đòi hỏi được phục vụ, được hưởng thụ… Rồi đến một lúc
nào đó khi lợi ích cá nhân bị ảnh hưởng, tác động theo hướng bất lợi và nhu cầu
không được thỏa mãn thì những người trẻ này rất dễ đi vào con đường phạm tội.
- Gia đình không hạnh phúc: Ngày nay, với những biến đổi của nền kinh tế
hàng hóa và cơ chế thị trường văn hóa gia đình đang có biểu hiện xuống cấp vì những

27. 20
tác động xấu của đời sống xã hội. Với ảnh hưởng của mặt trái nền kinh tế thị trường
và hội nhập quốc tế đã kích thích nhu cầu ham muốn vật chất, ít chú trọng đời sống
tình cảm tinh thần, tình trạng xung đột gia đình dẫn đến đổ vỡ và ly hôn ngày càng
gia tăng, làm cho gia đình không được bền vững. Những gia đình không hạnh phúc
thường có đặc điểm: cha, mẹ không hòa thuận, thường cãi nhau, đánh nhau; cha mẹ
ly thân hoặc đã ly hôn, con cái phải sống chung với cha dượng hay mẹ ghẻ... Bên
cạnh đó còn có nhiều trường hợp cha, mẹ mất sớm hoặc bỏ rơi con cái… Những đứa
trẻ trưởng thành trong những gia đình kiểu này thường mang tâm lý dẫn đến việc con
cái bị bỏ rơi, thiếu sự dạy dỗ và tình thương của cha mẹ, không được dạy dỗ và chăm
sóc chu đáo trẻ sẽ có tâm lý lệch lạc, tự do ngang bướng, bất cần. Chúng dễ dàng
phạm tội khi bị rủ rê, lôi kéo.
- Gia đình giáo dục con cái không đúng cách:Có những gia đình bố mẹ thiếu
hiểu biết hoặc không kiềm chế được nên khi trẻ có lỗi, cha mẹ đã buồn bực và sử
dụng đòn, roi để phạt con. Nhiều đứa trẻ nghĩ cha mẹ làm vậy vì không còn yêu
thương, che chắn và bảo vệ mình nữa. Điều đó khiến trẻ bị khủng hoảng về tâm lý,
tự ti, khó hòa nhập, trẻ trở lên hung hãn, lì lợm, xa lánh mọi người và căm ghét gia
đình. Trong hoàn cảnh đó trẻ dễ bị kẻ xấu lôi kéo, lợi dụng, khống chế thực hiện
những hành vi trái pháp luật. Ngược lại, có những gia đình nuông chiều con cái quá
mức. Sự nuông chiều,cha mẹ bao bọc mọi việc khiến trẻ hình thành tính ỷ lại, dựa
dẫm, sống ích kỷ, lười nhác, không ý thức về trách nhiệm, quen được phục vụ, hưởng
thụ. Đến một lúc nào đó, khi gia đình không thỏa mãn được hoặc không có điều kiện
phục vụ thì con cái trở nên bất mãn, thậm chí thù ghét bố mẹ, chúng thường bỏ nhà
đi bụi, tụ tập với bạn bè hư. Nhiều trẻ trộm cắp tài sản của chính bố mẹ mình hoặc
của người khác để thỏa mãn những nhu cầu không chính đáng như đua đòi ăn diện,
đánh bạc, hút chích…
- Gia đình thiếu sự quan tâm chăm sóc, giáo dục con cái: Vì hoàn cảnh gia
đình kinh tế quá khó khăn mà chỉ chú tâm vào cuộc sống mưu sinh hàng này, không
có thời gian quan tâm, dạy dỗ, uốn nắng kịp thời cho con cái. Cũng có những gia đình
có điều kiện kinh tế khá giả, nhưng vì mãi mê kiếm tiền, cha mẹ đi sớm về trễ, phó

28. 21
mặt con cái cho nhà trường, cho người giúp việc, con cái muốn làm gì thì làm miễn
có nhiều tiền cho con là được. Mặc khác, trên thực tế cũng có nhiều trường hợp cha,
mẹ chưa có phương pháp đúng đắn trong việc giáo dục con cái hoặc ỷ lại cho nhà nhà
trường. Vì vậy, có trường hợp con cái bỏ học thời gian dài, đi chơi qua đêm, nghiện
hút, kết bè, kết phái, đánh nhau gây thương tích… thậm chí còn phạm tội mà cha, mẹ
không hay biết, chỉ khi con bị bắt tạm giam mới biết con mình đã phạm tội.
- Gia đình có thân nhân vi phạm pháp luật, phạm tội: Những ảnh hưởng từ việc
gia đình có ông bà, bố mẹ, anh chị em thường xuyên có những hành vi vi phạm pháp
luật hoặc phạm tội sẽ dẫn tới các em có nhận thức, tâm lý coi thường pháp luật, chà
đạp lên các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp, côc cằn, lì lợm và coi thường tính
mạng, sức khỏe của người khác. Không có sự quản lý, giám sát của gia đình cùng với
những điều kiện, hoàn cảnh tiêu cực, họ sẽ dễ dàng thực hiện hành vi phạm tội.
Hai là, yếu tố thuộc về môi trường nhà trường
Môi trường nhà trường hay nói cách khác là môi trường giáo dục giữ vai trò
trò quan trọng trong việc phát triển và hình thành nhân cách của con người. Nếu môi
trường giáo dục tốt thì sẽ hình thành ở người học những phẩm chất, nhân cách con
người tốt. Ngược lại, quá trình phát triển và hình thành nhân cách của người học theo
chiều hướng tiêu cực nếu môi trường nhà trường có những hạn chế, bất cập như sau:
- Nhà trường chưa chú trọng giáo dục đạo đức, nhân cách, hiểu biết pháp luật
và kỹ năng sống.
Hiện nay, nhiều trường học chỉ coi trọng giáo dục kiến thức giao khoa, mà
xem nhẹ việc giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng xử lý tình huống trong cuộc sống,
cũng như văn hóa ứng xử cho các cháu học sinh. Sự xem nhẹ thậm chí coi thường
công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống, nhân cách, phẩm chất đạo đức cho học
sinh đã để lại nhiều hậu quả nặng nề cho việc hoàn thiện, và phát triển nhân cách của
hoc sinh như: Nhận thức sai lệch về giá trị cuộc sống, đạo đức học đường xuống cấp
nghiêm trọng, bạo lực học đường, coi trọng giá trị đồng tiền, xem thường lời dạy của
thầy cô giáo… dễ đưa các em đi vào con đường vi phạm pháp luật.
- Việc quản lý học sinh, sinh viên còn lỏng lẻo, chưa có sự phối hợp chặt chẽ

29. 22
giữa nhà trường với gia đình.
Việc thường xuyên bỏ học, trốn học, thích đua đòi, ham mê ăn chơi, nghiện
rượu bia, thuốc lá, thậm chí nghiện ma túy… đang có chiều hướng gia tăng trong giới
học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, thầy cô, nhà trường không kịp thời để uốn nắn, chỉnh
đốn các em, chưa thực hiện được những giải pháp hữu hiệu trong quản lý, giáo dục
và giúp đỡ những học sinh chưa ngoan, học sinh cá biệt. Điều này không chỉ tạo ra
khoảng trống trong quản lý, giáo dục của nhà trường đối với học sinh vi phạm mà
còn làm phát sinh tâm lý tiêu cực, sự chán nãn, bất cần, sự căm hận, căm ghét, thậm
chí hình thành ý định trả thù. Những đặc điểm tâm lý này dễ làm phát sinh thêm tội
phạm trong môi trường học đường nói riêng và tình hình tội phạm nói chung.
Ba là, yếu tố thuộc về môi trường sống
Môi trường sống là môi trường nơi cá nhân cư trú, sinh sống, có vai trò rất lớn
trong việc hình thành và phát triển nhận thức, lối sống cũng như những phẩm chất
đạo đức cá nhân. Cá nhân được sống trong môi trường lành mạnh, an toàn, mọi người
biết quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau, chí thú làm ăn, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật
sẽ hình thành, phát triển nhân cách một cách đúng đắn. Ngược lại, môi trường chứa
đựng nhiều nhân tố tiêu cực như có người sống bê tha, tệ nạn xã hội, phạm tội… là
môi trường xấu, tiềm ẩn nguy cơ lôi kéo, tác động đến những người thiếu bản lĩnh,
dễ sa ngã trước cái xấu, cái tiêu cực của đời sống xã hội, từ đó có thể dẫn đến việc
hình thành và phát triển nhân cách lệch lạc của cá nhân.
Ngoài ra, việc giao lưu với bạn bè ở cùng khu vực sinh sống cũng có ảnh
hưởng vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách, các đặc điểm nhân thân
tiêu cực của con người. Bởi lẽ, bạn bè đồng trang lứa thì có những suy nghĩ, cách
nhìn nhận, quan điểm, thái độ, tâm sinh lý lứa tuổi giống nhau. Nếu kết bạn với người
tốt thì trẻ sẽ hình thành các đặc điểm nhân thân tích cực như chăm học, biết quan tâm
chia sẻ, lễ phép, có đạo đức, tôn trọng người khác, tôn trọng pháp luật… Ngược lại,
trẻ dễ bị ảnh hưởng và học theo các thói hư, tật xấu từ bạn bè, dẫ đến hình thành các
đặc điểm nhân thân tiêu cực, như thói ăn chơi đua đòi, ích kỷ, vô phép, không vâng
lời, chống đối, hút chích, nghiện ma túy… Biểu hiện tiêu cực về lối sống, tâm lý đó

30. 23
khiến những đứa trẻ chơi với nhóm bạn bè xấu dễ đi vào con đường phạm tội.
Bốn là, yếu tố thuộc về môi trường nơi làm việc
Cũng giống như môi trường nơi sinh sống, môi trường nơi làm việc, đồng
nghiệp, quan hệ giữa cấp trên, cấp dưới… cũng có ảnh hưởng rất lớn trong việc hình
thành đặc điểm nhân thân của con người. Nếu môi trường làm việc thoải mái, được
sự đãi ngộ thỏa đáng, đồng nghiệp gần gũi, quan tâm chia sẻ, giúp đỡ nhau trong công
việc, quan hệ giữa cấp lãnh đạo, cấp nhân viên hài hòa, đảm bảo quyền lợi chính trị
cho mọi người… sẽ tạo cho người lao động tâm lý thoải mái, hăng say làm việc, cống
hiến… Ngược lại môi trường làm việc căng thẳng, đố kỵ, đấu đá, tranh chức tranh
quyền, miệt thị, khinh khi… sẽ dẫn đến tâm lý chán nản, bất mãn, coi thường lợi ích
của người khác. Làm việc trong một môi trường tiêu cực này sẽ phát sinh nhiều đặc
điểm nhân thân tiêu cực như: tham lam, căm ghét, thù hận, đề cao lợi ích bản thân,
tìm mọi cách để triệt hạ đồng nghiệp thậm chí bằng phương thức vi phạm pháp luật.
Năm là, yếu tố thuộc về môi trường kinh tế - xã hội vĩ mô
Bên cạnh sự phát triển không ngừng của xa hội, những thành tựu to lớn mà
nền kinh tế thị trường mang lại như đời sống vật chất và tinh thần của người dân
không ngừng được nâng cao... thì mặt trái của nó cũng có những tác, dễ làm cho con
người trở lên sa ngã, biến chất, suy thoái về đạo đức xã hội. Những yếu tố tiêu cực
đó có thể nhận diện sau đây:
- Sự phân hóa giàu nghèo, tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm
Đây là một trong những yếu tố tác động mạnh mẽ đến quá trình hình thành
nhân cách tiêu cực ở người phạm tội. Kinh tế khó khăn, thu nhập bấp bênh, không ổn
định dễ làm cho con người rơi vào trạng thái bi quan, chán nản, bế tắt, bị thôi thúc
phải kiếm tiền nên dễ đi vào con đường phạm tội.
- Những hạn chế trong quản lí kinh tế – văn hóa - xã hội.
Công tác quản lý của nhà nước trên lĩnh vực văn hóa – xã hội còn rất nhiều
hạn chế. Các văn hóa phẩm đồi trụy, bạo lực… có thể tìm mua một cách dễ dàng. Các
cơ quan nhà nước chưa quản lý internet một cách chặt chẽ. Các đoạn clip, phim ảnh,
độc hại khác đã được sự trợ giúp của các trang mạng xã hội đang lan truyền với tốc

31. 24
độ nhanh chóng trong đời sống của giới trẻ hiện nay. Một bộ phận giới trẻ đã bị ảnh
hưởng bởi các tính chất bạo lực, đồi trụy trong các sản phẩm này để rồi nhận thức và
ứng xử bị lệch lạc. Điều này đã làm cho quan hệ xã hội của nhóm người này trở nên
phức tạp hơn và từ đó dễ làm bộc phát hành vi phạm tội.
- Tệ nạn xã hội
Tệ nạn xã hội, các loại hình văn hóa đa màu sắc du nhập vào, trái với thuần
phong mỹ tục nhưng lại được giới trẻ đón nhận mà chưa được sự kiểm soát chặt chẽ
của cơ quan chức năng đã tác động xấu đến nhận thức và hành động của một bộ phận
thanh, thiếu niên. Sự nuông chiều, đáp ứng vật chất quá mức cho con cái một cách vô
điều kiện của gia đình, sự giàu lên một cách nhanh chóng của một bộ phận dân cư do
được đền bù đất đai, đất cạnh các dự án tăng giá... một bộ phận không nhỏ những
người như trên đã sử dụng đồng tiền một cách phung phí, ăn chơi đua đòi thích thể
hiện bản thân. Không ít đối tượng phạm tội do muốn thể hiện bản lĩnh với người khác.
- Sự xuống cấp, suy thoái về đạo đức, tuyệt đối hóa giá trị đồng tiền
Nền kinh tế thị trường với quá trình lưu thông, trao đổi hàng hóa đã làm nổi
lên vai trò, vị trí, tác động của tiền tệ, từ đó tạo ra những tư tưởng sai lệch giá trị đồng
tiền. Xã hội tồn tại quan niệm ai có tiền là có quyền lực và có thể dựa vào quyền lực
này để chiếm hữu những thứ người ta cần. Từ quan niệm như vậy, người ta hướng tới
việc kiếm tiền bằng mọi cách kể cả việc phải trà đạp lên những giá trị đạo đức và
khuôn khổ pháp luật. Vì đồng tiền mà một số người sẵn sàng thực hiện các hành vi
vô đạo đức như đánh chửi cả bố mẹ những giá trị truyền thống gia đình bị đảo lộn,
không ít trường hợp vì tiền mà phạm tội.
1.3.2. Yếu tố thuộc về chủ quan
Bên cạnh các yếu tố khách quan như đã phân tích nêu trên, nhân thân tiêu cực
của NPTcòn bị tác động bởi các yếu tố chủ quan. Theo đó, “quá trình hình thành các
đặc điểm nhân thân xấu phụ thuộc vào nhận thức chủ quan cũng như đặc điểm tâm
lý của từng cá nhân cụ thể” [28, tr. 43-51]. Điều này lý giải cho sự khác nhau của
việc nhiều cá nhân sống trong cùng điều kiện, hoàn cảnh nhưng có người phạm tội,
có người không. Các yếu tố chủ quan thuộc về NPT bao gồm:

32. 25
- Sai lệch về sở thích: Sở thích là những hoạt động thường xuyên, một thói
quen đem lại cho con người niềm vui, phấn khởi trong cuộc sống. Những người có
những sở thích lành mạnh như đọc sách, chơi thể thao, tham gia các hoạt động văn
hóa, thể thao cùng với các yếu tố tích cực khác sẽ hình thành ở người đó nhân cách
đúng đắn và có được quá trình phát triển nhân cách đầy đủ. Nhưng ở những người có
thói quen, sở thích tiêu cực như ăn chơi xa đọa, tụ tập ăn nhậu, nghiện rượu, nghiện
games, nghiện chất kích thích, những sở thích có nội dung bạo lực, đồi trụy… sẽ hình
thành ở cá nhân đó nhân cách lệch lạc như: thực dụng, coi trọng vật chất, lừa lọc,
hưởng thụ, sống nhanh, sống buông thả, ích kỉ, coi thường các giá trị đạo đức, con
người, coi thường pháp luật... Những người có sở thích tiêu cực này khi gặp những
hoàn cảnh, tình huống thuận lợi cụ thể sẽ bị kích thích, hưng phấn mất kiềm chế, kiểm
soát hành vi của mình dễ dấn đến hành vi phạm tội.
- Sai lệch về nhu cầu, cách thức thỏa mãn nhu cầu: Nhu cầu là một hiện tượng
tâm lý, là những mong muốn, đòi hỏi, nguyện vọng của con người về những giá trị
vật chất lẫn tinh thần để sinh tồn. Tùy theo mức độ nhận thức, môi trường sống, những
đặc điểm tâm sinh lý mà mỗi người có những nhu cầu khác nhau và cách thức đáp
ứng nhu cầu cũng khác nhau. Nhu cầu chi phối mạnh mẽ đến đời sống tâm lý nói
chung và đến động cơ, mục đích hình thành hành vi của con người nói riêng. Vì muốn
thỏa mãn các nhu cầu sai lệch như thỏa mãn cái tôi cá nhân, thích bạo lực, nghiện bia
rượu, game, thích thể hiện bản lĩnh nên khi gặp điệu kiện, hoàn cảnh tiêu tiêu cực họ
đã không do dự thực hiện tội phạm.
- Sai lệch về ý thức đạo đức và pháp luật: Trong xã hội hiện nay, một bộ phận
người dân đã biến dạng về nhân cách, suy thoái về đạo đức. Những người này thường
có thái độ coi thường, ý thức lệch lạc, chống đối lại pháp luật, chống đối lại các giá
trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc. Không ít các thanh thiếu niên sống trong các gia đình
đầy đủ, được cha mẹ đáp ứng mọi nhu cầu dẫn đến hình thành một số nhân cách tiêu
cực như: ỷ lại, lười lao động, thích hưởng thụ, tham lam, ích kỷ, thiếu ý thức vươn
lên, thường có thái độ kiêu căng, coi thường người khác, phân biệt trong đối xử với
bạn bè. Cùng với đó, các em sống trong điều kiện gia đình gặp nhiều khó khăn, hoàn

33. 26
cảnh thiếu thốn lại có những biểu hiện mặc cảm, tự ti, bi quan, chán nản, căm hận số
phận và muốn trả thù đời nên thực hiện những hành vi gây tổn hại cho sức khỏe, tính
mạng, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác.
Sai lệch trong ý thức pháp luật cũng là một trong những yếu tố tác động trong
cơ chế làm phát sinh tội phạm. Mỗi cá nhân đều có quan điểm, thái độ, nhận thức
riêng đối với pháp luật, thực tiễn áp dụng pháp luật, đối với cơ quan bản vệ pháp
luật… NPT thường là không có kiến thức hoặc hiểu biết rất ít, hiểu biết mơ hồ về
pháp luật (đa số NPT có trình độ học vấn thấp); có thái độ thờ ơ, coi thường pháp luật
và các cơ quan bảo vệ pháp luật; có xu hướng chống đối pháp luật và các cơ quan bảo
vệ pháp luật (đặc biệt là các trường hợp tái phạm, tái phạm nguy hiểm) họ đặt nhu
cầu, sở thích cá nhân là trên hết và sẵn sàng chà đạp lên những giá trị đạo đức, coi
thường pháp luật để thỏa mãn nhu cầu của mình dù biết hành vi của mình là trái pháp
luật sẽ bị xã hội lên án và bị sự trừng trị của pháp luật.
Tiểu kết Chương 1
Trong chương 1 của Luận văn, học viên đã nghiên cứu, thống nhất nhận thức
về một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến nhân thân người phạm tội, bao gồm:
Khái niệm, đặc điểm nhân thân người phạm tội, ý nghĩa của việc nghiên cứu và quá
trình hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của người phạm tội. Những nhận
thức này là cơ sở để học viên nghiên cứu, làm rõ thực trạng các đặc điểm nhân thân
và nguyên nhân hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của NPT trên địa bàn
huyện Củ Chi, TP.HCM ở nội dung tiếp theo của Luận văn.

34. 27
Chương 2
THỰC TRẠNG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2014 ĐẾN
NĂM 2018
2.1. Khái quát đặc điểm kinh tế, xã hội và tình hình tội phạm trên địa bàn
huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018
2.1.1. Khái quát đặc điểm kinh tế, xã hội của huyện Củ Chi, Thành phố Hồ
Chí Minh
Củ Chi là huyện ngoại thành nằm cách trung tâm TP.HCM khoảng 60 km về
hướng Tây Bắc, tiếp giáp với nhiều địa phương khác như: huyện Bến Cát (Bình
Dương), huyện Đức Hòa (Long An), Huyện Trảng Bàng (Tây Ninh), huyện Hóc Môn
(TP.HCM). Là địa phương bị tàn phá nặng nề trong chiến tranh, những năm trước
đây tình hình kinh tế - xã hội huyện Củ Chi gặp rất nhiều khó khăn với đa số hộ dân
thuộc diện nghèo. Từ năm 2014 đến năm 2018, chính quyền huyện Củ Chi đã tiến
hành nhiều giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống
nhân dân và đã đem lại sự phát triển mọi mặt cho huyện Củ Chi về các mặt kinh tế,
văn hóa, xã hội, giáo dục, cụ thể như sau:
Với hệ thống cơ sở hạ tầng được quan tâm đầu tư đồng bộ, huyện Củ Chi đang
có sức hút đối với giới đầu tư trong và ngoài nước. Củ Chi hiện đã có 4 khu, 3 cụm
công nghiệp phân bố đều khắp trên địa bàn, đồng thời trở thành trung tâm phát triển
nông nghiệp chất lượng cao của thành phố, với chủ trương tăng cường sản xuất theo
tiêu chuẩn VietGAP; ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao để khắc phục những bất
lợi của thời tiết. Tổng giá trị sản xuất nông nghiệp đạt khoảng 7.700 tỷ đồng.
Với việc duy trì mức tăng giá trị sản xuất, phát triển nông nghiệp bền vững,
xóa đói, giảm nghèo, tạo ra việc làm, phát triển sản xuất tại địa phương, diện mạo Củ
Chi đã có nhiều thay đổi vượt bậc. Nhiều khu đô thị, khu dân cư mới được hình thành
thu hút lượng lớn dân cư đến sinh sống và làm việc. Toàn huyện Củ Chỉ có 20 xã và
1 thị trấn trong đó 100% các xã đạt 19/19 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới. Địa

35. 28
phương không còn hộ đói; tiêu chí hộ nghèo dưới 16 triệu đồng/hộ/năm còn 3,75%.
Thu nhập bình quân hộ gia đình tại các xã đạt 40,5 triệu đồng/người/năm, phấn đấu
đến năm 2020 tăng lên 60 triệu đồng/người/năm. Hệ thống các cơ sở giáo dục trên
địa bàn huyện Củ Chi đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu học tập, đào tạo nghề cho học
sinh và người dân nơi đây với 99 trường và 2 đơn vị trực thuộc công lập và tư nhân
ở các cấp từ mầm non đến trung học phổ thông và giáo dục nghề nghiệp [16].
Theo Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Củ Chi lần thứ XI
(nhiệm kỳ 2015 -2020) cho thấy: Bên cạnh những kết quả nổi bật như kinh tế duy trì
tốc độ tăng trưởng ổn định, mức tăng trưởng nhanh; thu ngân sách hằng năm đều đạt
và vượt chỉ tiên Thành phố giao; đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân không
ngừng được nâng lên; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực và đúng hướng; quản lý
Nhà nước trên lĩnh vực đất đai, tài nguyên – môi trường đạt được nhiều kết quả tích
cực; quy hoạch và phát triển đô thị có nhiều chuyển biến tích cực, thúc đẩy phát triển
kinh tế - xã hội, văn hóa…, thì huyện Củ Chi cũng đang phải đối mặt với rất nhiều
khó khăn, thách thức, đó là: “…khủng hoảng kinh tế thế giới và suy giảm kinh tế trong
nước; tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường; quá trình đô thị hóa nhanh;
hạ tầng kinh tế - xã hội chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của huyện; nguồn nhân lực
có trình độ chuyên môn còn thấp; tội phạm và tệ nạn xã hội ngày càng diễn biến phức
tạp” [16]. Đánh giá này của Đảng bộ huyện Củ Chi cho thấy, mặc dù đã đạt được
những thành tựu quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội nhưng THTP trên địa bàn
này vẫn diễn biến phức tạp, khó lường. Điều này sẽ gây ảnh hưởng đến tình hình an
ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Vì vậy, để tìm ra những biện pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa tội phạm
nói chung và phòng ngừa THTP từ góc độ nhân thân NPTđòi hỏi cần tiến hành nghiên
cứu, làm sáng tỏ thực trạng THTP trên địa bàn này.
2.1.2. Khái quát về tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi
Để làm sáng tỏ thực trạng mức độ, cơ cấu, diễn biến, tính chất của THTP xảy
ra trên địa bàn huyện Củ Chi trong thời gian qua, học viên đã tiến hành nghiên cứu,
khảo sát, đánh giá những số liệu báo cáo thống kê và những hồ sơ án hình sự cụ thể

36. 29
được các cơ quan tiến hành tố tụng ở huyện Củ Chi và Tp. Hồ Chí Minh phát hiện,
xử lý trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018 và thu được kết quả như sau:
- Về diễn biến
Theo báo cáo thống kê tội phạm của VKSND huyện Củ Chi, trong 5 năm qua,
THTP xảy ra trên địa bàn huyện Củ Chi có diễn biến tương đối phức tạp. Cụ thể là:
THTP mỗi năm có biến động tăng, giảm rất khác nhau. Theo số liệu tại Bảng
phụ lục 2.1 và trên cơ sở phương pháp so sánh định gốc tính theo năm, lấy số vụ án
và bị cáo năm 2014 là 100% và đem so sánh tỉ lệ số vụ, số bị cáo của năm này với
các năm tiếp theo thì kết quả thu được như sau: Năm 2014 có 238 vụ (100%) và 449
bị cáo (100%) bị đưa ra xét xử. Theo đó, năm 2015 đã giảm về số vụ (giảm 6,72% so
với năm 2014) và giảm mạnh về bị cáo (giảm 29,62% so với năm 2014). Năm 2016
mức giảm về số vụ là 8,4% và mức giảm về số bị cáo là 30,07% so với năm 2014.
Năm 2017 có sự giảm mạnh cả về số vụ và số bị cáo, trong đó số vụ giảm 21,85% và
số bị cáo giảm 78,15% so với năm 2014. Năm 2018 có mức giảm về số vụ là 2,94%
và mức giảm về số bị cáo là 29,18% so với năm 2014.
Như vậy, có thể kết luận rằng, THTP trên địa bàn huyện Củ Chi trong 5 năm
qua có xu hướng tăng, giảm hàng năm không ổn định theo diễn biến giảm trong 4
năm đầu và tăng vào năm cuối của thời gian khảo sát. Trong đó, mức giảm hàng năm
không đều và sự tăng đột biến trở lại về số vụ và người phạm tội trong năm 2018.
Điều này cho thấy rằng các giải pháp phòng ngừa THTP trên địa bàn huyện Củ Chi
thời gian qua đã phát huy được hiệu quả trong kiểm soát, khống chế THTP tuy nhiên
chưa giữ được sự ổn định, đòi hỏi cần phải áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu
quả hơn mới có thể ngăn chặn tội phạm xảy ra.
- Về cơ số tội phạm, theo số liệu thống kê tại Bảng phụ lục 2.2, với đơn vị dân
cư là 10.000 người trong độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thì cơ số tội phạm trên địa
bàn huyện Củ Chi trong 5 năm qua trung bình ở mức 8.64. Trong đó, khi xem xét cơ
số tội phạm hàng năm thì thấy rằng: Năm 2014 có cơ số tội phạm cao nhất ở mức
10.97, các năm tiếp theo lần lượt ở các mức là: 9.8 (năm 2015), 8.96 (năm 2016),
7.39 (năm 2017) và 9.29 (năm 2018). Các số liệu này phần nào cho thấy hiệu quả

37. 30
phòng ngừa THTP trên địa bàn huyện Củ Chi trong 5 năm qua vẫn còn những hạn
chế nhất định khi số người trong độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự có xu hướng tăng
và cơ số tội phạm cũng có xu hướng tăng trong năm 2018.
- Về cơ cấu
Thống kê tại Bảng phụ lục 2.3 cho thấy trong thời gian từ năm 2014 đến năm
2018, đã có tổng số 1095 tội phạm được đưa ra xét xử. Trong đó, nhóm các tội phạm
xâm phạm sở hữu xảy ra nhiều nhất với 635 vụ,chiếm 58,36% trong tổng số vụ được
đưa ra xét xử với các tội danh như trộm cắp, cướp giật, cướp, lừa đảo, lạm dụng tín
nhiệm chiếm đoạt tài sản, hủy hoại tài sản. Các tội phạm về ma túy cũng chiếm số
lượng lớn với tổng số 308 vụ, chiếm 28,13%. Tiếp đến là các tội xâm phạm trật tự
công cộng với 157 vụ (chiếm 14,34%), các tội xâm phạm tính mạng sức khỏe, danh
dự, nhân phẩm với 95 vụ (chiếm 8,68%), còn lại là 100 vụ (chiếm 9,13%) thuộc nhóm
các phạm xâm phạm trật tự quản lý hành chính, kinh tế và các tội phạm khác.
Về cơ cấu THTP theo các loại tội phạm, với Bảng phụ lục 2.4 có thể thấy rằng:
Trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018 có tổng số 730 tội phạm ít nghiêm trọng
đã được đưa ra xét xử tương ứng với tỷ lệ 66.67% tổng số tội phạm đã đưa ra xét xử,
tội phạm nghiêm trọng là 274 vụ (tỷ lệ 25,02%), tội phạm rất nghiêm trọng là 43 vụ
(4,29%), còn lại là 44 tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (4,02%). Kết quả này cho thấy:
THTP các tội phạm có tính chất, mức độ ít nghiêm trọng và nghiêm trọng xảy ra phổ
biến trên địa bàn huyện Củ Chi. Các tội phạm rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm
trọng vẫn xảy ra nhưng chiếm tỷ lệ không đáng kể, tuy nhiên vẫn cần có biện pháp
phòng ngừa phù hợp để kéo giảm hoàn toàn các loại tội phạm này.
Về cơ cấu THTP theo địa giới hành chính của huyện Củ Chi, theo Bảng phụ lục
2.5 thì tội phạm xảy ra trên tất cả các địa bàn của huyện Củ Chi, trong đó địa bàn có
mức độ xảy ra tội phạm cao nhất là xã Trung An với tổng số 62 vụ, chiếm 5.6%, Tân
Thạnh Tây là địa bàn có mức độ thấp nhất là với tổng số 39 vụ, chiếm tỷ lệ 3.5%.
Đối chiếu với diện tích và vị trí địa lý của các đơn vị hành chính này cho thấy:
Các địa bàn có diện tích rộng, có các khu, cụm công nghiệp, giáp ranh với các địa
phương khác có mức độ THTP xảy ra phổ biến hơn. Ngược lại, các xã có diện tích

38. 31
nhỏ và không giáp ranh với các địa phương khác thì có mức độ THTP thấp nhất. Điều
này chứng tỏ rằng ở các địa bàn có diện tích rộng và có vị trí giáp ranh thì sẽ có mức
độ phạm tội cao hơn.
Về cơ cấu THTP trên địa bàn huyện Củ Chi theo địa điểm, thời gian gây án,
qua khảo sát ý kiến các cán bộ công tác tại Cơ quan điều tra Công an huyện Củ Chi
cho thấy, các tội phạm xảy ra ở tất cả các xã, thị trấn thuộc địa bàn huyện Củ Chi và
địa điểm thường xảy ra theo từng nhóm tội phạm là: Nhóm tội xâm phạm sở hữu
thường xảy ra ở các nơi vắng vẻ, ít lại và thường diễn ra vào lúc trời tối. Nhóm tội
xâm phạm trật tự công cộng, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và
ma túy thường diễn ra ở nơi công cộng bất kể thời gian nào.
Về cơ cấu theo đặc điểm nhân thân người phạm tội, thì qua các Biểu phụ lục
2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 có thể thấy rằng: NPT chủ yếu là nam giới, độ tuổi từ 18 đến
dưới 30 chiếm đa số, đa số không có việc làm ổn định, thất nghiệp, trình độ học vấn
thấp, chưa có tiền án, tiền sự.
- Về tính chất
Trên cơ sở tham khảo ý kiến của 30 cán bộ thuộc Cơ quan điều tra Công an
huyện Củ Chi về tính chất của THTP trên địa bàn huyện Củ Chi trong thời gian qua,
có thể thấy rằng: Với vị tri giáp ranh với các tỉnh, thành phố khác nên nhiều đối tượng
đã lợi dụng đặc điểm này để thực hiện hàng loạt các vụ cướp giật, cướp đối với người
đi đường ở các khu vực giáp ranh nhằm dễ dàng trốn tránh sự truy xét của các cơ
quan có thảm quyền huyện Củ Chi. Ngoài ra, theo số liệu thống kê tại Bảng phụ lục
2.1, có thể thấy rằng số lượng bị cáo luôn nhiều hơn số vụ. Như vậy, có thể kết luận,
tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi không chỉ mang tính đơn lẻ mà còn có nhiều
trường hợp đồng phạm. Trong đó, có vụ án thuộc trường hợp đồng phạm giản đơn
cũng có vụ án thuộc trường hợp đồng phạm có tổ chức, tập trung ở nhóm tội phạm
xâm phạm sở hữu có tính chiếm đoạt như trộm cắp, cướp giật, lừa đảo, tội phạm ma
túy, tội phạm về kinh tế, gây ra tâm lý lo lắng, bức xúc trong quần chúng nhân dân.
Theo các báo cáo tổng kết hằng năm của Công an huyện Củ Chi trong thời
gian từ năm 2014 đến năm 2018, cho thấy: Số vụ phạm pháp hình sự (trừ các vụ án

39. 32
vi phạm quy định về phương tiện giao thông đường bộ) đã gây ra thiệt hại tài sản trị
giá khoảng 26,588 tỷ đồng, làm chết 46 người, bị thương 126 người. Các thiệt hại
này chủ yếu do nhóm các loại tội phạm sau gây ra, bao gồm: Tội phạm xâm phạm
quyền sở hữu; Tội phạm về kinh tế. Cá biệt hơn là các thiệt hại về danh dự, tinh thần
của các nạn nhân trong các vụ án Hiếp dâm trẻ em đã gây nhiều bức xúc trong quần
chúng nhân dân. Có thể thấy rằng, những số liệu phân tích trên đây đã phần nào đã
nói lên hậu quả thiệt hại do các tội phạm gây ra trong thời gian qua ở huyện Củ Chi
là tương đối nghiêm trọng. Không chỉ là thiệt hại về vật chất mà nhiều tội phạm trên
địa bàn còn có những thiệt hại phi vật chất, không có thể bù đắp hay khôi phục được.
Đây là những tác hại cho an ninh, trật tự, an toàn xã hội và từng cá nhân, tổ chức trên
địa bàn huyện Củ Chi.
Với những diễn biến phức tạp của THTP trên địa bàn huyện Củ Chi như đã
nêu trên phần nào cho thấy rằng: Các biện pháp phòng ngừa THTP đã tiến hành vẫn
chưa đạt được hiệu quả như mong muốn và do đó cần phải được quan tâm nghiên cứu
để tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả phòng ngừa THTP trong
thời gian tới. Theo đó, khi tiến hành xây dựng và triển khai các biện pháp tác động
vào các nguyên nhân, điều kiện của THTP thì cần có sự quan tâm đúng mức đến đặc
điểm nhân thân NPT bởi đây là yếu tố có liên quan trực tiếp đến nguyên nhân, điều
kiện của THTP trên địa bàn huyện Củ Chi trong thời gian vừa qua.
2.2. Đặc điểm nhân thân người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi,
Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn năm 2014-2018
Để đánh giá thực trạng nhân thân NPT trên địa bàn huyện Củ Chi, TP.HCM
trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018, học viên đã tiến hành phân tích, tổng hợp
các thông tin có liên quan thu được từ thống kê của các cơ quan tiến hành tố tụng trên
địa bàn này kết hợp việc nghiên cứu điển hình với 200 bản án hình sự với 238 bị cáo
và thu được kết quả như sau:
2.2.1. Thực trạng đặc điểm về mặt xã hội-nhân khẩu
2.2.1.1. Giới tính của người phạm tội
Theo thống kê TAND huyện Củ Chi tại Bảng phụ lục 2.6 thì: Trong thời gian

40. 33
từ năm 2014 đến năm 2018 cho thấy có tổng số 1554 NPT giới tính nam, tức là gấp
12,1 lần so với tỷ lệ NPT là nữ với 128 NPT. Tỷ lệ nam giới phạm tội hàng năm trên
địa bàn huyện Củ Chi luôn cao hơn hẳn so với nữ giới. Thống kê cho thấy NPT nam
giới thường phạm các tội xâm phạm sở hữu, các tội phạm về ma túy, chống người thi
hành công vụ, vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ.
Trong mỗi nhóm nam giới giới khác nhau về nơi ở, nghề nghiệp cũng như địa vị xã
hội thì hình thức phạm tội cũng khác nhau và thường đóng vai trò người chủ mưu,
thực hành trong các vụ án có đồng phạm.
NPT là nữ giới trên địa bàn huyện Củ Chi thường thực hiện tội phạm đơn lẻ,
nếu có tổ chức thì chỉ là đồng phạm giữ vai trò thứ yếu. Họ thường phạm các lừa đảo,
lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, mua bán trái phép chất ma túy, cố ý gây
thương tích (do ghen tuông tình ái) hoặc trộm cắp tài sản. Điển hình như vụ án sau:
Lúc 08 giờ 20 phút ngày 19/7/2018, Trương Thị H điều khiển xe gắn máy biển
số 50Y-6007 đến chợ Sáng thuộc ấp Bến Than, xã Tân Thạnh Đông, huyện Củ Chi
để xe 2 bên ngoài rồi đi vào trong chợ phát hiện bà Dương Thị L bán hàng trầu cau
có để túi xách màu đỏ tím đựng tiền bên cạnh. Lợi dụng lúc bà L bán hàng cho khách,
H lén lấy túi xách của bà L (bên trong có số tiền 2.230.000 đồng) rồi bỏ đi thì bị người
dân phát hiện bắt giữ giao Công an xử lý. Tại Bản kết luận định giá tài sản số: 163/KL-
HĐĐGTS ngày 30/7/2018 của Hội đồng định giá trong tố tụng hình sự huyện Củ Chi,
kết luận: 01 (một) túi xách bằng vải màu đỏ tím kích thước 20cm x 20cm trị giá 8.000
đồng. Tổng giá trị tài sản bị cáo chiếm đoạt là 2.238.000 đồng. Trương Thị H bị xử
phạt 09 tháng tù [Bản án 144/2018/HS-ST ngày 30/8/2018 của TAND huyện Củ Chi].
2.2.1.2. Độ tuổi của người phạm tội
Theo thống kê TAND huyện Củ Chi tại Bảng phụ lục 2.7 cho thấy: Trong thời
gian từ năm 2014 đến năm 2018, NPT ở nhóm từ đủ 18 tuổi đến dưới 30 tuổi chiếm
đa số với tổng số 973 người (tương đương 57,73%). Theo thực tiễn xét xử của TAND
huyện Củ Chi thì người trong lứa tuổi này có xu hướng thực hiện hành vi phạm tội ở
tất cả các loại tội phạm. Nhóm NPT trong lứa tuổi từ 30 đến dưới 60 tuổi khá cao với
tổng số 531 người (tương đương 31,57%). Loại tội phạm phổ biến do nhóm NPT