CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH

1. ĐẠI CƢƠNG CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
Khái niệm và tên gọi
Tổng quan:
+ Xquang
+ Siêu âm
+Chụp cắt lớp điện toán
+Chụp cộng hƣởng từ hạt nhân
+ Y học hạt nhân

2. Máy xquang
Máy

3. (tt)
Lịch sử
Đầu đèn

4. (tt)
Hình

5. Xquang qui ƣớc
• Tia X là gì:
Bản chất củatia X là sóng điện từ gồm những sóng
xoay chiều theo chu kỳ, cùng một loại với ánh sáng,
sóng vô tuyến điện. Đặc điểm của các bức xạ trên là
truyền đi với tốc độ gần giống nhau (khoảng
300000km/s) chỉ khác nhau về bước sóng, chu kỳ và
tần số. Tia X có bước sóng dài khoảng 10-8 cm.

6. Một số tính chất tía x
1/ Tính truyền thẳng và đâm xuyên: tia X truyền
thẳng theo mọi hƣớng và có khả năng xuyên
qua vật chất, qua cơ thể ngƣời. Sự đâm xuyên
này càng dễ dàng khi cƣờng độ tia càng tăng.
2/ Tính bị hấp thu: sau khi xuyên qua vật chất thì
cƣờng độ chùm tia X bị giảm xuống do một
phần năng lƣợng bị hấp thu. Đây là cơ sở của
các phƣơng pháp chẩn đoán X quang và liệu
pháp X quang. Sự hấp thu này tỷ lệ thuận với:

7. (tt)
• Thể tích của vật bị chiếu xạ: vật càng lớn thì tia X bị hấp
thu càng nhiều.
• Bƣớc sóng của chùm tia X: bƣớc sóng càng dài tức là
tia X càng mềm thì sẽ bị hấp thu càng nhiều.
• Trọng lƣợng nguyên tử của vật: sự thấp thu tăng theo
trọng lƣợng nguyên tử của chất bị chiếu xạ.
• Mật độ của vật: số nguyên tử trong một thể tích nhất
định của vật càng nhiều thì sự hấp thu tia X càng tăng.
Ví dụ nƣớc ở trạng thái lỏng hấp thu tia X nhiều hơn ở
trạng thái hơi.

8. (tt)
3/ Đặc tính truyền thẳng, đâm xuyên và hấp thụ
của tia X là nhƣng đặc tính quan trọng trong tạo
hình X quang.
4/ Tính chất quang học: giống nhƣ ánh sáng, tia X
cũng có những hiện tƣợng quang học nhƣ khúc
xạ, phản xạ, nhiễu xạ và tán xạ. Những tính chất
này tạo nên những tia thứ trong cơ thể khi nó
xuyên qua và gây nên giảm độ tƣơng phản trên
các phim chụp. Để chống lại hiện tƣợng này
ngƣời ta có thể dùng loa khu trú, đóng nhỏ
chùm tia, lƣới lọc....

9. (tt)
5/ Tính chất gây phát quang: dƣới tác dụng của tia X một
số muối trở nên phát quang nhƣ clorua, Na, BA, Mg,
Li,... và có chất trở nên sáng nhƣ Tungstat cadmi,
platino-cyanua Bari các chất này đƣợc dùng để chế tạo
màn huỳnh quang dùng khi chiếu X quang, tấm tăng
quang.

10. (tt)
6/ Tính chất hoá học: tính chất hoá học quan trọng nhất
của tia X là tác dụng lên muối bromua bạc trên phim và
giấy ảnh làm cho nó biến thành bạc khi chịu tác dụng
của các chất khử trong thuốc hiện hình. Nhờ tính chất
này mà nó cho phép ghi hình X quang của các bộ phận
trong cơ thể lên phim và giấy ảnh.

11. (tt)
H.

12. (tt)
• Chiếu Xquang :
Máy chiếu cũ.
Máy chiếu xquang tăng sáng
truyền hình.
Máy c-arm.

13. (tt)
• Kỹ thuật DSA
Kỹ thuật DSA : Digital Subtraction Angiography.

14. Các kỹ thuật Xquang mới
• Xquang kỹ thuật số

15. (tt)
Ƣu và khuyết
a. Ưu
+ Quá trình tạo ảnh đơn giản, nhanh chóng, không cần
phòng tối nhƣ X–quang cổ điển.
+ Sử dụng máy in phim khô, đơn giản và thân thiện với
môi trƣờng, không độc hại.
+ Ảnh thu đƣợc dƣới dạng số nên có thể lƣu trữ, truyền
đi dễ dàng.
+ Tấm thu nhận ảnh có thể tái sử dụng nhiều lần
(khoảng 20.000 lần).
b.Khuyết
+ Vôn đầu tƣ ban đầu rất lớn.
+ Độ phân giải chƣa tốt

16. Siêu âm
The piezoelectric effect was discovered by
Jacques and Pierre Curie in 1880.
• Definition of Ultrasound (US):
• Sound with frequency greater than 20,000
cycles per second or 20kHz. Audible sound
sensed by the human ear are in the range of
20Hz to 20kHz.

17. (tt)
Vận tốc lan truyền

18. (tt)
• Sơ đồ lan truyền

19. (tt)
• Cycle - the combination of one rarefaction and one compression equals one
cycle.
• Amplitude - the maximum displacement of a particle or pressure wave.
• Intensity - the amount of force or energy of sound.
• Decibel (dB) - a numerical expression of the relative loudness of sound.
Wavelength - the distance between the onset of peak compression or cycle
to the next.
Velocity - the velocity is the speed at which sound waves travel through a
particular medium. Velocity is equal to the frequency x wavelength.
•
• The velocity of US through human soft tissue is 1540 meters per second.

20. (tt)
• Frequency - the number of cycles per unit of time.
Frequency and wavelength are inversely related. The
higher the frequency the smaller the wavelength.
Acoustic Impedance - simply put, acoustic impedance
is dependent on the density of the material in which
sound is propagated through. The greater the
impedance the more dense the material.
Reflection - the portion of a sound that is returned from
the boundary of a medium. (echo) The angle of
incidence influences the reflected and refracted waves.

21. (tt)
Minh họa

22. (tt)
Một số tính chất:
Resolution:
Lateral resolution
Axial Resolution
Độ phân giải và tần số

23. (tt)
Các loại mode
A Mode - amplitude mode
B Mode - brightness mode
M Mode - motion mode

24. (tt)
• Các loại đầu dò
Sector - Linear

25. (tt)
• Máy Siêu âm

26. (tt)
• Độ an toàn và thăm khám
• Chuẩn bị bệnh nhân
+ Đầy nƣớc tiểu bàng quang
+ Nhịn ăn khi khám gan mật
+ Loại bỏ chất sinh hơi

27. CTscan
• Lịch sử :
1972 Godfrey Hounsfield phát minh chụp CT
Sanh 28/8/ 1919.Mất 12/8/2004
1979 đoạt giải nobel
Sơ đồ:

28. (tt)
• Ảnh

29. (tt)
CT là từ viết tắt của thuật ngữ Computed
Tomography
• Hình máy CT

30. (tt)
• Nguyên lý của CT:
• Trong máy CT có một nguồn phát ra tia X.
Nguồn phát tia X này có thể xoay tròn quanh bộ
phận cần chụp. Tia X sẽ chiếu qua bệnh nhân
và đến đƣợc các đầu dò (detector). Tia X khi
chiếu qua bệnh nhân sẽ bị hấp thụ một phần bởi
các cơ quan. Tuỳ theo cấu tạo của các cơ quan
khác nhau, mà mức độ hấp thụ tia X sẽ khác
nhau. Trong cơ thể, xƣơng sẽ hấp thụ tia X
nhiều nhất, còn mô mềm sẽ hấp thụ ít hơn.

31. (tt)
• Minh họa

32. (tt)
• Hounsfiedl unit

33. (tt)
• Đơn vị hounsfield ở mô

34. (tt)
Các thế hệ máy
+ Máy thƣờng qui
+ Máy đa lát cắt
Chỉ định
Chống chỉ định

35. Cộng hƣởng từ
Hình

36. (tt)
• Lịch sử
Lauterbur đoạt giải Nobel 2003

37. (tt)
Thành phần máy

38. (tt)
• Phân loại nam châm

39. (tt)
• Phân loại máy

40. (tt)
• Nguyên lý cơ bản

41. (tt)
• Mô tả

42. (tt)
• Mô tả

43. (tt)
• Chuyển động đảo

44. (tt)
• Phƣơng trình

45. (tt)
• Cộng hƣởng

46. (tt)
• Khái niệm thời gian thƣ giãn T1 + T2

47. (tt )
• T2

48. (tt)
• Tạo hình
Voxel và pixel

49. (tt)
• Minh họa
T1: Dịch đen
T2: Dịch trắng
T2 proton: Dịch màu xám

50. (tt)
Hình:

51. (tt)
Ƣu và nhƣợc:
• Ưu điểm
Ảnh cấu trúc các mô mềm trong cơ thể nhƣ tim, phổi, gan và các cơ
quan khác rõ hơn và chi tiết hơn so với ảnh đƣợc tạo bằng các
phƣơng pháp khác.
MRI giúp cho các bác sỹ đánh giá đƣợc các chức năng hoạt động
cũng nhƣ là cấu trúc của nhiều cơ quan nội tạng trong cơ thể
Sự chi tiết làm cho MRI trở thành công cụ vô giá trong chẩn đoán
thời kì đầu và trong việc đánh giá các khối u trong cơ thể.
Tạo ảnh bằng MRI không gây tác dụng phụ nhƣ trong tạo ảnh bằng
chụp X quang thƣờng quy và chụp CT
MRI cho phép dò ra các điểm bất thƣờng ẩn sau các lớp xƣơng mà
các phƣơng pháp tạo ảnh khác khó có thể nhận ra.
MRI có thể cung cấp nhanh và chuẩn xác so với tia X trong việc
chẩn đoán các bệnh về tim mạch.
Không phát ra các bức xạ gây nguy hiểm cho con ngƣời.

52. (tt)
• Nhược điểm
Các vật bằng kim loại cấy trong cơ thể không
đƣợc phát hiện có thể bị ảnh hƣởng bởi từ
trƣờng mạnh
Không sử dụng với các bệnh nhân mang thai ở
12 tuần đầu tiên. Các bác sĩ thƣờng sử dụng
các phƣơng pháp tạo ảnh khác, ví dụ nhƣ siêu
âm, với các phụ nữ mang thai trừ phi thật cần
thiết bắt buộc phải sử dụng MRI.