Bateri adalah sumber tenaga listrik yang dihasilkan melalui reaksi kimia. Terdapat berbagai jenis bateri seperti bateri kering, bateri asam timbal, dan bateri nikel-kadmium yang memiliki karakteristik dan kegunaan berbeda-beda. Pemeliharaan berkala diperlukan untuk menjaga kinerja bateri.

1. BATERI
SELAMAT DATANG DAN SALAM SEJAHTERA

2. DEFINISI
 Bateri adalah dua atau lebih sel
disambung secara siri dan
merupakan sumber arus terus tulin
 Tenaga dihasilkan dengan tindak
balas kimia ke atas plat.
 Jangka hayat bateri tertakluk
kepada jenisnya dan ada
diantaranya sehingga menjangkau
25 tahun.

3. JENIS-JENIS BATERI
1. SEL KERING
banyak digunakan dalam
penggunaan domestik.
Contohnya Nickel kadmium boleh
dicaj semula sebanyak 1000 kali

4. i. Sel Leclanche Basah
ii. Sel Leclanche Kering
iii. Sel Zink Udara
iv. Sel Merkuri

5. i. Sel Leclanche Basah
Terdiri daripada sebuah balang kaca yang
mengandungi larutan salammoniak ( ammonium klorida)
yang tepu, dengan satu rod zink sebagai kutub negatif
dan plat karbon sebagai kutub positif.
D.g.e = 1.5V hingga 1.6V.
Rintangan dalamnya = 1 Ώ

6. + IF
- IF
Rod Zink
Plat Karbon
Pot Telap
MnO2 dan
Karbon
Larutan tepu SALAMMONIAK
BINAAN SEL LECLANCHE BASAH

7. ii. Sel Leclanche Kering
Sel Leclanche kering adalah berbentuk padu
dan bebas dari meresap.
Plat positifnya
ialah rod karbon, dikelilingi
oleh campuran mangan dioksida dan karbon
Plat negatif
Bekas luar ialah zink

8. PENYAHKUTUB
Lubang + IF -IF
BAHAN
MATERI
BEKAS
ZINK
ROD
KARBON
BEKAS
KADBOD
ADUNAN
BASAH
BINAAN SEL LECLANCHE KERING

9. iii. Sel Zink-Udara
Terdiri daripada sebuah anod zink yang telap dalam
bentuk plat yang diisikan dengan suatu elektrolit, dan
dua katod udara yang nipis di kedua-dua sisi anod tersebut.
Voltan litar terbuka sebesar 1.4V
Digunakan bagi :-
1. Ketenteraan
2. Pengembaraan dasar laut dan di angkasa

10. iv. Sel Merkuri
Dihasilkan dalam bentuk yang kecil sebagai
punca kuasa untuk kegunaan dalam alat-alat pembantu
pendengaran, jam tangan, jam dinding, fotografi dan lain-lain.
Elektrod positif = satu bekas keluli termateri luar
Elektrod negatif = serbuk zink
Voltan nominal = kira-kira 1.35V

11. RINTANGAN DALAM SATU SEL
Rintangan plat-plat positif dan negatif dan juga
rintangan elektrolit
D.g.e , E = voltan keseluruhan
V = E - Ir
E = I ( R + r )

12. SEL SEKUNDER / SEL BASAH
Digunakan untuk penyimpanan tenaga

13. Bateri Nickel Kadmium
Direka & dikilang untuk 4 jenis kegunaan :
1. Untuk tujuan am yang tahan dengan beban terus
menerus selama 3 jam atau lebih seperti kepada
pencahayaan kecemasan, pensuisan pelantik,
penggera kebakaran dan bekalan tunggu sedia
2. Untuk prestasi sederhana berbeban terus-menerus
selama ½ hingga 2 jam seperti bekalan kepada
pencahayaan kecemasan, tugas-tugas luar pantai,
telekomunikasi dan lokomotif elektrik.

14. 3. Untuk prestasi tinggi dimana terus-menerus selama
kurang dari ½ jam seperti Bekalan Kuasa tanpa gangguan
( UPS ), pemulaan injin, penutupan suis dan electromagnet.
4. Untuk penggunaan berkala dimana bateri berkeadaan
caj dan nyahcaj seperti pencahayaan dalam lokomotif,
system lokomotif, tugas-tugas luar pantai dan solar.
Jangka hayat bateri ini boleh mencapai 25 tahun dengan
penyenggaraan berjadual tetap

15. Bateri Asid Plumbum
Direka dan dikilang untuk 4 jenis.
1. Plate yang berjangka hayat 20 hingga 25 tahun dan biasa
digunakan di stesen janaelektrik, penutupan suis, pencahayaan
keselamatan, bekalan kuasa tanpa gangguan ( UPS ),
dan pemulaan injin.
2. Tubular berjangka hayat 15 tahun dan biasa digunakan
pada sistem telekomunikasi, stesen janaelektrik dan lokomotif.

16. 3. Plat rata ( flat plate ) berjangka hayat selama 10 tahun dan
digunakan pada suis pelantik . penutupan,
pencahayaan keselamatan , bekalan kuasa tanpa gangguan
( UPS ) dan PABX (Public Automatic Branch Exchange ).
4. Jenis kedap yang berjangka hayat selama 10 tahun dan biasa
digunakan untuk sistem telekomunikasi, bekalan kuasa tanpa
gangguan ( UPS ), pemulaan injin, suis pelantik / penutupan,
pertolongan di laut, penggera kebakaran, panel pengesan
gas dan sebagainya

17. CIRI-CIRI TEKNIKAL BAGI BATERI
Asid Plumbum Nikel Kadmium
Voltan namaan 2.0 V 1.2 V
Voltan Apong 2.16 - 2.25 V 1.4 - 1.5 V
Voltan Galak 2.4 - 2.7 V 1.53 - 1.7 V
Kecekapan Ampere Jam 90 % 75 - 80 %
Kadar Caj maksimum 14 % C10 33 % C5

18. Sel utama mempunyai kebaikan serta keburukannya seperti:-
Kebaikan Keburukan
a) Senang dibawa a) Tidak dapat digunakan terlalu lama
b) Harganya murah b) Kuasanya terh
Kebaikan dan Keburukan Sel
Sel sekunder mempunyai kebaikan serta keburukannya seperti :-
Kebaikan Keburukan
a) Boleh dicas semula a) Harga mahal
b) Tahan lama b) Perlu dibuat penyenggaraan
c) Kuasanya tidak terhad.

19. BINAAN SEL VOLT ASAS
Kedua-dua kepingan atau plat logam yang berlainan
jenis diletakkan dalam satu bekas yang mengandungi
larutan cecair asid sulfurik
Kepingan plat
zink
Larutan
cair Asid
Sulfurik
Kepingan
Plat
Kuprum
Bekas
Binaan sel Utama ( Primer )

20. Kepinga
n plat
zink
Larutan
cair Asid
Sulfurik
Kepingan
Plat
Kuprum
Bekas
Kepingan
Plat Zink
Kepingan
Plat
Kuprum
V
Meter
Volt

21. Plat Logam – terdiri daripada kuprum dan zink.
Plat kuprum bertindak sebagai kutub positif sementara
plat zink bertindak sebagai kutub negative
Elektrolit – bagi menghasilkan tindakan
kimia apabila dua logam yang berlainan jenis dicelupkan
ke dalamnya. Elektrolit yang digunakan dalam
sel volt asas ialah larutan cecair asid sulfurik.
Bekas – diperbuat daripada kaca atau bahan-bahan yang
tahan tindakan asid yang digunakan sebagai elektrolit.

23. Vent Plug
Plat Negatif
Pembahagi
Plat Positif
Bekas Plastik
Bateri Asid Plumbum

24. Kepingan Plumbum
Terbahagi kepada dua iaitu Plumbum Peroxide ( Pb O2 )
bertindak sebagai plat positif dan plumbum tulen dalam
bentuk span / poros ( Pb ) sebagai plat Negatif dan ianya
bertindakbalas dengan larutan Asid Sulfurik cair
( asid sulfurik dan air – H2SO4 )

25. 2PbSO4 + 2H2O 2PbO2 + Pb + 2H2SO4
( Plat positif ) ( Plat negative ) ( Elektrolit )
Asid sulfurik dan air bertindak sebagai elektrolit bagi bateri.
Bekas
adalah untuk menampung elektrolit dan kepingan
Plumbum serta memberi perlindungan mekanik
bagi bahagian dalam

26. PENENTUAN SAIZ BATERI
1. Butir terperinci beban
2. Jumlah beban bersambung
3. Keupayaan Ampere Jam bateri
4. Pengecas yang sesuai.

27. SAMBUNGAN BATERI
SAMBUNGAN SECARA SIRI
+ve O O -ve
+ - + - + - + -
+ve o o -ve

28. SAMBUNGAN SECARA SELARI
+ -
+ -
+ -
+ -
+ve -ve
. .
. .
+ve -ve

29. KEUPAYAAN DAN KECEKAPAN BATERI
Keupayaan bateri Asid-Plumbum bergantung kepada
bilangan plat, saiz dan ketumpatan elektrolit bateri tersebut
Kecekapan bateri biasanya diberikan dalam dua cara iaitu:-
1.Kecekapan ampere-jam
2.Kecekapan watt-jam
Kecekapan = ampere-jam semasa nyahcas x 100%
Ampere-jam ampere-jam semasa mengecas
Kecekapan = watt-jam semasa nyahcas x 100%
Watt-jam watt-jam semasa mengecas

30. SISTEM MENGECAS
a) Sistem Pengecas Voltan Tetap
Voltan dilaras melebihi voltan penuh sel dan dibekalkan
sehingga tamat mengecas
I = V – E atau I = V – E
Rs Rb

31. V
R
A
Litar penerus
Pengubah
R dilaraskan bagi
voltan tetap

32. b) Sistem Pengecas Arus Tetap
Mengecas bateri dengan cara ini biasanya dilakaukan
dengan mengawal arus semasa mengecas
I = V / R

33. V
R
A
Litar penerus
Pengubah
R dilaraskan bagi
menetapkan arus

34. KAEDAH MENGECAS
1. Secara Cepat ( Booster)
2. Secara Perlahan
3. Secara Trickel
4. Secara Float

35. Proses Mengecas Bateri Asid Plumbum
Semasa proses mengecas, air yang dicampurkan dengan
asid sulfurik diuraikan menjadi hydrogen dan oksigen.
Hidrogen dan oksigen yang terhasil akan bertumpu di
sekeliling kedua-dua plat.
Satu pengalir disambungkan di antara kepingan plat positif dengan
plat negatif. Arus akan mengalir dari punca positif ke punca
negatif bateri tersebut. Kepingan plumbum pada plat negatif akan
bertindak balas dengan asid sulfurik dan bertukar menjadi
plumbum sulfat ( PbSO4) berwarna putih
Proses Mengecas dan Nyahcas Bateri Asid Plumbum

36. PENGUJIAN BATERI
Ujian Voltan
Voltan pada tamatan bateri mestilah berada pada
paras minimum yang disyorkan oleh pembuat.
Pengujian hendaklah dilakukan di akhir proses discas,
apabila voltan per sel haruslah tidak lebih rendah
daripada 1.85V, arus pula pada kadar discas 10 jam

37. Ujian Graviti
Ujian graviti tentu untuk elektrolit.
Ketumpatan bandingan elektrolit dalam tiap-tiap sel
hendaklah diuji sekali seminggu di akhir mengecas,
dan pada masa yang sama, plat-plat di dalam tiap-tiap
sel diperiksa dengan teliti.

38. SENGGARAAN BATERI
1. Kebersihan
2. Penyambungan
3. Menambah Air Suling
4. Pemeriksaan Paras Elektrolit
5. Pemeriksaan gravity tentu

39. LANGKAH – LANGKAH KESELAMATAN
1. Bateri Perlu diletakkan tegak.
2. Memakai cermin mata keselamatan apabila membuka
penahan alihan.
3. Menggunakan perkakas bertebat
4. Memakai pakaian pelindung apabila bekerja dengan elektrolit
5. Jangan merokok berhampiran bateri
6. Elakkan elektrolit dari terkena kulit dan pakaian.
7. Jangan biarkan bahan-bahan logam terletak di atas bateri
atau jatuh merentang tamatan
8. Jangan memakai pakaian nylon kerana dikhuatiri
menghasilkan elektrostatik