Buku komponen kawalan motor ini diterbitkan bagi memudahkan para pelajar dan pensyarah dalam bidang elektrik yang ingin mempelajari dan membuat rujukan berkaitan komponen kawalan motor. Buku ini terdiri daripada 9 bab di mana 7 bab terawal adalah untuk mengenali setiap satu komponen yang terdapat dalam kawalan motor.Setiap bab tersebut telah diterangkan secara terperinci berkaitan prinsip kendalian, simbol dan struktur binaan bagi setiap komponen kawalan dengan bantuan gambar dan gambarajah yang lengkap. Bab seterusnya ialah tertumpu kepada pengujian setiap komponen kawalan motor.Di mana pada bab ini penulis telah membuat penerangan tentang prosedur untuk membuat pengujian bagi setiap komponen kawalan tersebut .Pada bab akhir penulis telah berkongsi koleksi contoh-contoh soalan berkaitan dengan komponen kawalan.Buku ini adalah hasil perkongsian ilmu penulis bagi memudahkan para pelajar dan pensyarah dalam membuat rujukan.

1. i

2. ii
ISI KANDUNGAN
BAB TAJUK MUKA
SURAT
BAB 1 MENGENALI KOMPONEN
KAWALAN MOTOR
1-2
BAB 2 PUNAT TEKAN /PUSH
BUTTON
3-6
BAB 3 SESENTUH/ CONTACTOR 7-14
BAB 4 GEGANTI BEBAN
LAMPAU/ THERMAL
OVERLOAD RELAY
(TOR)
15-22
BAB 5 GEGANTI LEWAT MASA /
SUIS PEMASA (TIMER)
23-29
BAB 6 LAMPU PANDU (PILOT
LAMP) / LAMPU
PENUNJUK (INDICATOR
LAMP)
30-32
BAB 7 PEMUTUS LITAR KENIT /
MINIATURE CIRCUIT
33-36

3. iii
BREAKER (MCB)
BAB 8 PENGUJIAN KOMPONEN 37-43
BAB 9 SOALAN PENILAIAN 44-54
RUJUKAN 55

4. 1
BAB 1
MENGENALI KOMPONEN KAWALAN
MOTOR
KONSEP ASAS KAWALAN MOTOR
Kawalan motor adalah satu sistem yang terdiri daripada
gabungan beberapa peralatan yang bertujuan untuk
mengawal pergerakan motor sama ada 1 fasa atau 3 fasa.
Tujuan utama kawalan motor adalah untuk :
● Pemencilan (isolator)
● Perlindungan litar pintas
● Perlindungan arus beban lampau
●Perlindungan tanpa voltan

5. 2
Berikut adalah komponen yang perlu digunakan dalam
kawalan motor:
1. Punatekan (Push Button)
2. Sesentuh (Contactor)
3. Geganti beban lampau (OverLoad Relay)
4. Geganti lewat masa (Timer Delay)
5. Lampu Penunjuk/Lampu Pandu (Indicator Lamp/ Pilot
lamp)
6. Pemutus litar (C/B)

6. 3
BAB 2
PUNAT TEKAN / (PUSH BUTTON)
Konsep Asas Punat Tekan / Push Button
1 .Punatekan (push button) berfungsi sebagai suis untuk
memula dan memberhentikan motor dengan selamat.
Terdapat dua jenis punat tekan iaitu start (normally open)
dan stop (normally close). Kedua-duanya dikawal oleh
pegas (spring).
2. Ada beberapa jenis punatekan elektrik yang mana
digunakan untuk mengawal pengaliran arus di dalam
sesebuah litar. Kendalian sesentuh bagi punat tekan ialah:
a. Bagi menyambung, iaitu membolehkan
pengaliran arus.
b. Bagi memutus, iaitu menyekat pengaliran arus.

7. 4
Rajah 2.1 : Punat tekan stop dan punat tekan start
Rajah 2.2 : Struktur Binaan Punat tekan start dan stop
SPRING
PENGALIR
SESENTUH
PENEKAN
SPRING
PENGALIR
SESENTUH
PENEKAN

8. 5
Rajah 2.3 : Simbol Punat Tekan
a) Punat tekan Start
b) Punat tekan Stop
c) Punat Tekan (Stop/Start)
(a)
(b)
(c)

9. 6
Rajah 2.4: Jenis –Jenis Punat Tekan

10. 7
BAB 3
SESENTUH / (CONTACTOR)
Konsep Asas Sesentuh
1. Sesentuh ialah satu suis yang dikendalikan oleh satu
elektromagnet bertujuan bagi menyambung dan
memutuskan litar.
2. Elektromagnet mempunyai satu gelung di mana litarnya
dilengkapkan oleh punat tekan.
3. Arus akan mengalir ke dalam gelung, menghasilkan urat
daya magnet yang mana menarik angker supaya bergerak
dari keadaan membuka kepada menutup.
4. Sesentuh-sesentuh suis disambungkan secara mekanikal
ke angker supaya,apabila angker bergerak kepada keadaan
menutup,akan juga menutup sesentuh tersebut.

11. 8
Terdapat 2 Jenis Sesentuh
1. Sesentuh Utama (Main Contact) sesentuh yang
disambung terus ke motor .
2. Sesentuh Tambahan (Auxillary Contact). Terbahagi
kepada dua iaitu:
a. Sesentuh Lazim Tertutup (Normally Close-NC)
b. Sesentuh Lazim Terbuka (Normally Open- NO)
Sesentuh Utama/ Main Contactor
1. Sebagai sesentuh utama atau kuasa yang membawa arus
motor.
2. Sesentuh utama berfungsi untuk menyambung dan
mematikan litar kuasa.

12. 9
Rajah 3.1 : Sesentuh / Contactor
Rajah 3.2 : Konsep Asas Sesentuh
Daya tarikan magnet
Sesentuh bergerak
Sesentuh tetap

13. 10
Sesentuh Tambahan/ Auxiliary Contactor
1. Ianya dibentuk hanya untuk membawa arus kawalan.
2. Ia boleh dijadikan sebagai sesentuh sedia terbuka atau
sedia tertutup dan biasanya digunakan untuk mengawal
penyentuh yang lain apabila kawalan turutan diperlukan,
contohnya untuk mengawal dua penyentuh daripada
menutup dalam satu masa yang sama.
3. Juga boleh digunakan sebagai suis untuk lampu pandu
dan isyarat.
Rajah 3.3 : Sesentuh Tambahan/ Auxiliary Contactor

14. 11
Rajah 3.3 : Simbol Sesentuh
a) Sesentuh utama biasanya sedia buka sahaja dan
dipasang di litar utama sahaja.
b) Sesentuh tambahan sedia buka yang biasa dipasang
di litar kawalan sahaja.
c) Sesentuh tambahan sedia tutup yang biasa dipasang
di litar kawalan sahaja.
(a)
SESENTUH UTAMA
SESENTUH TAMBAHAN
SEDIA BUKA
SEDIA TUTUP
(b)
(c)

15. 12
Rajah 3.4 : Struktur Binaan Sesentuh
PRINSIP KENDALIAN
Boleh berfungsi pada 240V atau 415V (AC dan DC)
1. Bila gelung mendapat bekalan aruhan, elektromagnet
wujud pada teras besi.
ANGKER
SESENTUH
SEDIA
TUTUP
SPRING
GELUNG
SESENTUH
SEDIA
BUKA
BESI
LEMBUT
TERAS
TETAP
TERAS BOLEH
GERAK

16. 13
2. Teras tetap menarik teras boleh gerak dan juga
menggerakkan angker.
3. Angker mempunyai sesentuh boleh gerak dan
menggerakkan sesentuh tersebut.
4. Saiz sesentuh bergantung pada keupayaan membawa arus
sesentuh tersebut.
Rajah 3.5 : Jenis-Jenis Sesentuh

17. 14
Faktor yang menyebabkan sesentuh tidak dapat bekerja
dengan sempurna dan mengeluarkan bunyi bising ketika
sesentuh sedang beroperasi ialah:
1. Voltan kendalian tidak menepati spesifikasi gelung
2. Gelung yang salah pemasangannya
3. Susunan antara angkir dan pasangan magnet tidak lurus
4. Kotor,karat dan lain-lain di atas permukaan magnet.Ini
menyebabkan angkir tidak dapat menutup sepenuhnya.
5. Pemasangan penyentuh tidak betul.
6. Oksidasi pada sesentuh sedia buka/ sedia tutup.
7. Jenis bekalan aruhan pada gelung tidak mengikut
spesifikasi ( AC/DC).

18. 15
BAB 4
GEGANTI BEBAN LAMPAU/
THERMAL OVERLOAD RELAY (TOR)
Konsep Asas Geganti Beban Lampau
1. Kendalian geganti terdiri daripada dwilogam yang
dicantumkan kepada satu sesentuh sebagai alat pemutus
litar kawalan dan seterusnya memutuskan litar kuasa.
2. Jika arus yang masuk tidak melebihi jumlah yang
dihadkan,dwilogam tidak akan memberi apa-apa
kesan,tetapi apabila arus melebihi arus yang dihadkan
masuk ke litar kuasa dwilogam akan menjadi panas dan
seterusnya akan meleding dan seterusnya memutuskan litar.
3. Selain untuk perlindungan beban lebih,geganti jenis ini
juga boleh digunakan untuk perlindungan terhadap fasa
tunggal(single phasing).

19. 16
PERLINDUNGAN BEBAN LAMPAU
1. Bagi menghalang sesebuah motor elektrik daripada
terbakar dan boleh tahan lama, maka satu pelindung beban
lampau perlu ada di dalam litar kawalan.
2. Beban lampau terjadi disebabkan oleh pemutaran mesin
yang melebihi keupayaan voltan talian yang rendah atau
talian terbuka dalam sistem berbagai fasa yang mana akan
menghasilkan kendalian sefasa.
3. Semasa beban lampau berlaku pada sesebuah motor, ia
akan mengambil arus yang berlebihan dan menyebabkan
belitan menjadi terlalu panas.
4. Oleh kerana kepanasan yang lampau akan menyebabkan
kerosakan penebat lilitan motor tersebut yang dengan
sendirinya merosakkan motor itu.

20. 17
Rajah 4.1 : Geganti Beban Lampau

21. 18
Rajah 4.2 : Terminal Geganti Beban Lampau

22. 19
Rajah 4.3 : Simbol Geganti Beban Lampau
a) Digunakan bagi litar kuasa.
b) Digunakan bagi litar kawalan
Prinsip Operasi Kerja
1. Geganti beban lampau direka bentuk untuk dua tujuan
yang utama iaitu :
a) Digunakan secara automatik bagi memutuskan bekalan
elektrik kepada motor jika berlaku arus beban lampau.
(b)
(a)

23. 20
b) Geganti beban lampau boleh dilaraskan mengikut
spesifikasi sesuatu motor untuk tujuan memutuskan litar.
2. Ketika berlaku beban lampau pada motor, arus beban
yang mengalir adalah melebihi dari nilai arus yang telah
disetkan pada geganti beban lampau.
3. Alat logam dua lapis akan menjadi panas dan ia akan
menolak bar kerja dan seterusnya menolak sesentuh-
sesentuh boleh gerak.
4. Dengan ini, geganti beban lampau terpelantik dan akan
memutuskan bekalan di litar kawalan dan seterusnya di litar
kuasa.
5. Bagi menghidupkan litar semula,punat reset hendaklah
ditekan dahulu untuk mengendalikan sesentuh boleh gerak
pada kedudukan asal.

24. 21
Rajah 4.4 : Jenis-Jenis Geganti Beban Lampau
Rajah 4.5 : Plat Nama Geganti Beban Lampau

25. 22
Rajah 4.6 : Struktur Binaan Geganti Beban Lampau
Rajah 4.7 : Binaan Geganti Beban Lampau ketika berada
dalam keadaan normal dan semasa trip.

26. 23
BAB 5
GEGANTI LEWAT MASA / SUIS
PEMASA (TIMER)
Konsep Asas Geganti Lewat Masa
1. Digunakan untuk menghidupkan dan mematikan litar
secara automatik dan bergantung kepada masa yang
ditetapkan.
2. Boleh disetkan dalam saat, minit, jam, mingguan,
bulanan.
3. Alat ini akan beroperasi dengan bekalan arus terus dan
arus ulang alik, lazimnya digunakan untuk litar kawalan.
4. Ia adalah alat yang digunakan untuk mengira masa
seperti jam dalam saat.

27. 24
5. Apabila bekalan dibekalkan pada gelung pemasa ia akan
mula mengira masa yang ditetap.
6. Setelah ia mengira masa semua sesentuh tambahannya
akan berkendalian iaitu daripada keadaan sentiasa terbuka
kepada keadaan sentiasa tertutup ( NC – NO ) manakala
keadaan sentiasa tertutup kepada keadaan sentiasa terbuka (
NC – NO ).
7. Apabila bekalan diputuskan ia akan berhenti beroperasi
dan sesentuh tambahannya akan menjadi seperti sediakala.
Rajah 5.1 : Simbol Geganti Lewat Masa
(a)
(b)
(c)
T

28. 25
a) Sesentuh jejangka masa sedia buka
b) Sesentuh jejangka masa sedia tutup
c) Gelung bagi jangka masa
Rajah 5.2 : Geganti Lewat Masa / Timer

29. 26
Rajah 5.3 : Tapak Geganti Lewat Masa / Timer Base
Rajah 5.4 : Plat Nama Geganti Lewat Masa / Timer

30. 27
Rajah 5.5 : Pandangan Hadapan Geganti Lewat Masa /
Timer

31. 28
Rajah 5.6 : Nombor Yang Mewakili Setiap Terminal Pada
Tapak Geganti Lewat Masa

32. 29
Rajah 5.7 : Binaan Geganti Lewat Masa
NO
Bekalan masuk
a.c dan d.c.
NC

33. 30
BAB 6
LAMPU PANDU (PILOT LAMP) /
LAMPU PENUNJUK (INDICATOR
LAMP)
Konsep Asas Lampu Pandu
Alat ini digunakan untuk memberi isyarat kepada pengguna
dan penyelia panel kawalan tentang operasi litar kawalan.
Warna Maksud Kod Warna
Merah Stop,Fasa Merah
Kuning Trip,Fasa kuning
Hijau On/Run

34. 31
Rajah 6.1 : Lampu Pandu ( Pilot Lamp)
Rajah 6.2 : Simbol Lampu Pandu

35. 32
Rajah 6.3 : Contoh Penggunaan Lampu Pandu

36. 33
BAB 7
PEMUTUS LITAR KENIT /
MINIATURE CIRCUIT BREAKER
(MCB)
Konsep Asas Pemutus Litar Kenit
1. MCB adalah sejenis fius yang digunakan di dalam litar
kawalan motor.
2. Ia juga dipanggil sebagai isolator (pengasing) yang
berfungsi untuk mengasingkan atau memutuskan litar
bekalan dengan litar yang disambungkan kepada beban.
3. Terdapat beberapa jenis MCB yang biasa digunakan iaitu
MCB fasa tunggal, tiga fasa dan sebagainya dan ianya
mempunyai kadar arus yang berbeza-beza contohnya 6 A,
16 A, 20 A, 32A dan lain-lain.

37. 34
4. Beroperasi secara manual untuk memutus dan
menyambungkan bekalan ke beban dan juga beroperasi
secara automatik memutuskan bekalan apabila berlakunya
litar pintas.
Mengandungi dua sesentuh iaitu:
1. Sesentuh yang bergerak
2. Sesentuh yang menanti
Rajah 7.1 : MCB Tiga Fasa

38. 35
Rajah 7.2 : Simbol MCB Tiga Fasa
Rajah 7.3 : MCB Satu Fasa

39. 36
Rajah 7.4 : Simbol MCB Satu Fasa

40. 37
BAB 8
PENGUJIAN KOMPONEN
Sebelum kita membuat pendawaian sesuatu litar, kita perlu
menguji komponen-komponen yang digunakan di dalam
litar. Ini adalah bertujuan bagi mengelakkan litar pintas
daripada berlaku dan juga memastikan komponen-
komponen yang digunakan berada dalam keadaan yang
baik. Untuk menguji litar dan komponen yang digunakan,
alat yang biasa digunakan adalah multimeter.
CARA PENGUJIAN KOMPONEN
Bagi menguji komponen, alat yang perlu digunakan adalah
multimeter.

41. 38
Laraskan multimeter pada julat R X 1Ω. Berikut adalah
cara-cara untuk menguji komponen-komponen yang
digunakan di dalam litar kawalan.
a) Miniature Circuit Breaker ( MCB )
1. Bagi menguji MCB ini, laraskan multimeter pada julat R
X 1Ω. Letakkan salah satu probe multimeter pada punca
masukan MCB dan probe satu lagi pada punca keluaran
MCB.
2. Selepas itu, tutup suis MCB. Jika jarum multimeter naik
pada bacaan 0Ω, ini bermakna MCB tersebut dalam
keadaan baik. Jika jarum multimeter tidak naik ( infiniti ),
ini bermakna MCB tersebut adalah rosak. Untuk litar
kawalan, biasanya MCB yang digunakan ialah MCB 6A.

42. 39
b) Push Button – Punat Tekan
1. Punat tekan terbahagi kepada dua jenis penat tekan henti
dan punat tekan hidup.
2. Bagi punat tekan henti, apabila suisnya ditekan maka
jarum akan menunjukkan bacaan infiniti.
3. Bila suisnya dilepaskan, jarum akan menunjukkan bacaan
0 Ω.
4. Bagi punat tekan mula pula, apabila probe multimeter
diletakkan pada suis tersebut, jarum tidak akan
menunjukkan sebarang bacaan dan apabila suis ditekan,
jarum akan menunjukkan bacaan 0Ω.
c) Geganti Beban Lampau – Thermal Overload Relay
(TOR)
1. Apabila probe multimeter diletakkan pada punca 7 dan 8
komponen TOR, jarum multimeter akan menunjukkan
bacaan 0Ω manakala punca 8 dan 9 pula tiada bacaan
( infiniti ).

43. 40
2. Apabila suis TOR di energized secara manual, semasa
probe multimeter diletakkan pada punca 8 dan 7, jarum
tidak menunjukkan bacaan (infiniti) manakala pada punca 8
dan 9, jarum menunjukkan bacaan 0Ω.
3. Ini bermakna, komponen TOR berada dalam keadaan
baik. Jika keputusan yang diperolehi adalah sebaliknya, ini
bermakna TOR tersebut kemungkinan rosak dan tidak boleh
digunakan.
d) Sesentuh – Contactor
1. Di dalam sesebuah komponen sesentuh, terdapat dua
bahagian yang utama iaitu gelung ( coil ) dan sesentuh itu
sendiri ( sesentuh lazim tertutup (NC) dan sesentuh lazim
terbuka(NO)).
2. Apabila menguji gelung dengan menggunakan
multimeter, jarum akan menunjukkan bacaan 2Ω hingga
5Ω.

44. 41
3. Sekiranya jarum tidak menunjukkan sebarang bacaan
( infiniti ) ini bermakna gelung tersebut telah rosak.
4. Bagi sesentuh lazim tertutup (NC), apabila sesendal
ditekan ke dalam jarum multimeter akan menunjukkan
bacaan infiniti. Jika bacaan adalah 0Ω, ini bermakna
sesentuh tersebut mungkin rosak.
4. Bagi bahagian sesentuh lazim terbuka(NO), apabila
sesendal ditekan ke dalam, jarum multimeter akan
menunjukkan bacaan 0Ω. Jika bacaan adalah infiniti, ini
bermakna sesentuh tersebut mungkin rosak.
e) Geganti Lewat masa -Timer Delay Relay (TDR)
1.Cara untuk menguji komponen TDR ini adalah lebih
kurang sama dengan
cara untuk menguji sesentuh.
2. Gelung TDR boleh diuji dengan meletakkan probe
multimeter pada pin 2 dan pin 7.

45. 42
3. Jika jarum multimeter tidak menunjukkan bacaan
(infiniti), ini bermakna gelung tersebut putus dan komponen
tersebut adalah rosak.
4.Bagi penyentuh pula, pin 8 – pin 6 tidak akan
menunjukkan bacaan manakala pin 8 – pin 5, jarum akan
menunjukkan bacaan 0Ω.
f) Sesentuh tambahan – Auxiliary contactor
1. Fungsi dan cara untuk menguji komponen sesentuh
tambahan ini adalah lebih kurang sama dengan sesentuh dan
TDR.
2. Apa yang berbeza bagi sesentuh tambahan ini ialah, ianya
tidak menggunakan gelung(coil). Sesentuh tambahan ini
biasanya dipasang bersama-sama dengan unit sesentuh.
Sesendal sesentuh tambahan ini akan dilekatkan
( menggunakan klip ) pada sesendal sesentuh dan apabila
coil contactor energized, sesendal sesentuh akan ditarik ke
dalam.

46. 43
3. Pada masa yang sama, sesendal sesentuh tambahan juga
akan di tarik ke dalam. Bagi menguji sesentuh lazim buka
(NO) dan sesentuh lazim tutup (NC) kita boleh
menggunakan multimeter.
4. Biasanya, sesentuh tambahan ini mempunyai 2 sesentuh
lazim buka ( NO) dan 2 sesentuh lazim tutup (NC).
5. Apabila sesendal sesentuh tambahan ditarik ke dalam,
sesentuh lazim buka akan menjadi lazim tutup manakala
sesentuh lazim tutup pula akan menjadi lazim buka.
6. Bagi memastikan sesentuh tambahan ini berfungsi
dengan baik, pastikan klip yang berada pada bahagian tepi
serta sesendalnya tidak patah. Sekiranya patah, ianya tidak
boleh digunakan lagi.

47. 44
BAB 9
SOALAN PENILAIAN
BAHAGIAN A ( OBJEKTIF)
1. Punatekan henti merupakan sebuah komponen yang
mempunyai sesentuh
A. Lazim tertutup
B. Lewat masa
C. Lazim terbuka
D. Magnetik
2. Di antara berikut, yang manakah komponen yang
berfungsi memberikan perlindungan kepada litar pintas?
A. Penyentuh magnet ( contactor)

48. 45
B. Lampu pandu ( Pilot Lamp)
C. Pemutus litar ( MCB)
D. Geganti lewat masa ( Timer)
3 .Komponen kawalan yang digunakan untuk memberi
tempoh tertentu dalam kendalian kawalan motor adalah :
A. Overload Relay
B. Time Delay Relay
C. Contactor
D. Miniture Circuit Breaker
4. Apakah komponen kawalan motor yang digunakan untuk
menghidupkan dan mematikan litar secara automatik dan
bergantung kepada masa yang ditetapkan.
A. Pengasing
B. Punat tekan

49. 46
C. Penyentuh
D. Pemas
Rajah 1
5. Namakan simbol komponen kawalan motor dalam rajah
di atas.
A. Punat tekan henti
B. Punat tekan hidup
C. Geganti beban lampau
D. Sesentuh

50. 47
6 . Berikut adalah komponen kawalan motor kecuali……..
A. Punat tekan
B. Penyentuh
C. Pemegun
D. Pemasa
7. Namakan alat kawalan yang digunakan untuk memberi
isyarat kepada pengguna dan penyelia panel kawalan
tentang operasi sesuatu litar kawalan
A. Punat tekan
B. Penyentuh
C. Lampu penunjuk
D. Pemasa

51. 48
BAHAGIAN B (SUBJEKTIF)
Isikan data-data yang berkaitan bagi komponen kawalan di
bawah:
1.
a) Nama Komponen :
_______________________________
b) Fungsi :
__________________________________
c) Simbol:
i)_______________________

52. 49
ii)_______________________
iii)______________________
2.
a) Nama komponen:
____________________________
b) Fungsi:
______________________________________
c) Simbol : i) _________________
ii) _________________
iii) _________________

53. 50
3.
a) Nama komponen:
___________________________
b) Fungsi:
________________________________
c) Simbol : _________________________

54. 51
4.
a) Nama komponen :
____________________________
b) Fungsi:
_____________________________
c) Simbol : ____________________

55. 52
5.
a) Nama komponen:
_____________________________
b) Fungsi:
______________________________
c) Simbol : ______________________

56. 53
6.
a) Nama komponen :
___________________________
b) Fungsi:
___________________________
c) Simbol :
_____________________

57. 54
7.
a) Nama komponen :
____________________________
b) Fungsi:
_____________________________________
c) Simbol : i) ______________
ii) ______________

58. 55
RUJUKAN
1. Hj Yahya Bin Emat(2007), “Kawalan Motor Elektrik”
IBS Buku Sdn Bhd.
2. Abd Samad Bin Hj Hanif(1995), Mohd Nazi Bin Hj
Mustafa,” Teknologi Elektrik Tingkatan 4” Pustaka Sistem
Pelajaran Sdn Bhd.
3. Abd Samad Bin Hj Hanif (1995), Mohd Nazi Bin Hj
Mustafa, “Teknologi Elektrik Tingkatan 5” Pustaka Sistem
Pelajaran Sdn Bhd.
4.https://notaelektrikkolejvokasional.blogspot.com/2018/04/
skema-kawalan-motor-elektrik-satu-fasa.html
5. Suhailae (2011), “Jenis Kawalan Motor”,
http://www.scribd.com/doc/59019483/Jenis-KawalanMotor,
30 Jun 2011