1. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 1
ΦΑΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ: ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-2015
ΤΑΞΗ: Α1
ΠΡΟΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ
Εδώ θα προσπαθήσουμε να μπούμε, ερευνητικά και ομαδοσυνεργατικά, στο θέμα της διδακτικής ενότητας «ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ» .
Σε αυτή τη φάση θα επιστρατεύσετε τα προσωπικά σας βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις σας (σχολικές και εξωσχολικές), τις παραστάσεις και τις εμπειρίες σας.
Θα κάνουμε συζητήσεις στην τάξη και διάφορες δραστηριότητες ατομικές ή ομαδικές, προφορικές ή γραπτές, συνήθως ερευνητικής φύσεως (σε μη λογοτεχνικές πηγές ή στο πεδίο). Τα κείμενα που θα χρησιμοποιήσουμε σ΄ αυτή τη φάση προτείνεται να είναι κυρίως μη λογοτεχνικά.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ:
 Ποια στερεότυπα βλέπετε να αναπαράγονται στην εποχή μας για τη θέση των δύο φύλων;
 Ποια είναι η θέση της γυναίκας στις δυτικές κοινωνίες και ποια στις κοινωνίες της Ανατολής;
 Ποιους ρόλους έχει αποδώσει η κοινωνία στον άνδρα και στη γυναίκα και κατά πόσο αυτοί οι ρόλοι διαμορφώνουν τη ζωή και τις αντιδράσεις τους;
 Ποιος ο ρόλος της οικογένειας και της κοινωνικοποίησης των ατόμων μέσω αυτής;
 Ποιες μορφές ρατσισμού σχετικά με το φύλο παρατηρούνται στη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία;

2. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 2
Σκεφτείτε και εσείς τώρα και εκφράστε τους προβληματισμούς σας αφού βοηθηθείτε και από τα παρακάτω κείμενα:
1. ΚΕΙΜΕΝΟ http://digitalschool.minedu.gov.gr
«Προσωπικά,» είπα, «Ισχόμαχε, θα χαιρόμουν πάρα πολύ να μάθω από σένα και το εξής: εκπαίδευσες εσύ ο ίδιος τη γυναίκα σου, ώστε να είναι αυτή που πρέπει, ή ήξερε ήδη να εκτελεί τα καθήκοντά της, όταν την πήρες από τον πατέρα της και τη μητέρα της;»
«Μα πώς θα μπορούσε,» είπα, «να ξέρει, Σωκράτη, τον καιρό που την πήρα; Αυτή δεν ήταν ακόμα δεκαπέντε χρονών, όταν ήρθε σε εμένα, ενώ έως τότε ζούσε κάτω από αυστηρή επιτήρηση, προκειμένου όσο το δυνατό λιγότερα να δει, όσο το δυνατό λιγότερα να ακούσει και όσο το δυνατό λιγότερα να ρωτήσει. Δεν νομίζεις ότι ήταν αρκετό, αν, όταν ήρθε, ήξερε απλώς να πάρει μαλλί και να φτιάξει ένα ρούχο και αν είχε δει πώς γίνεται η ανάθεση της επεξεργασίας του μαλλιού στις δούλες; [...]
Γυναίκα που γνέθει. Αθηναϊκή Οινοχόη, περ. 490-480 π.Χ.
2. ΚΕΙΜΕΝΟ- ΑΡΘΡΟ http://news.kathimerini.gr
Δουλεία γυναικών στον αραβικό κόσμο
Της Ayaan Hirsi Ali* / International Herald Tribune
Είναι η 100ή επέτειος της Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας. Λόγος για γιορτή; Και ναι και όχι. Η χειραφέτηση της γυναίκας δεν θα είναι τόσο γρήγορη στα επόμενα 100 χρόνια, όσο ήταν τον περασμένο αιώνα. Σε πολλές περιπτώσεις ενδεχομένως και να υποχωρήσει. Τα πολιτικά δικαιώματα, η οικονομική ανεξαρτησία, η ελεύθερη επιλογή συντρόφου είναι σχετικά νέες κατακτήσεις για τις γυναίκες στη Δύση. Κατακτήθηκαν με ταχύτατο ρυθμό, τον περασμένο αιώνα. Ωστόσο, η πρόοδος που απολαμβάνει η μεγάλη

3. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 3
πλειοψηφία των γυναικών στη Δύση βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με τη διαφορετική πραγματικότητα των γυναικών εκτός Δύσης.
Στον αραβικό-μουσουλμανικό κόσμο οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Το ποσοστό όσων έχουν τη δυνατότητα ανάγνωσης και γραφής είναι ελάχιστο. Η σεξουαλική τους ζωή ελέγχεται από μια πατριαρχική τάξη και έχουν περιορισμένες δυνατότητες οικονομικής ανεξαρτησίας. Σε πολλά μέρη της Ασίας διατηρούνται οι προκαταλήψεις εναντίον των κοριτσιών, με αποτέλεσμα τη βίαιη διακοπή κύησης θηλυκών εμβρύων ή την εγκατάλειψη των θηλυκών βρεφών. Τα κορίτσια και οι γυναίκες της Ασίας υποφέρουν επίσης σε δυσανάλογο βαθμό από το εμπόριο σάρκας, ένα σύγχρονο είδος δουλείας. Η φτώχεια και οι πόλεμοι επηρεάζουν τα κορίτσια και τις γυναίκες στην Αφρική, με τρόπο που δεν επηρεάζονται οι άνδρες, δεδομένου ότι οι μαζικοί βιασμοί οδηγούν σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και μολύνσεις από τον ιό του έιτζ. Επιπλέον, ένας πολύ μεγάλος αριθμός κοριτσιών πεθαίνουν στη γέννα, επειδή το σώμα τους δεν είναι έτοιμο να κυοφορήσει ή λόγω του ακρωτηριασμού των γεννητικών τους οργάνων.
Γιατί το 2010 υπάρχει τέτοιο χάσμα μεταξύ των δικαιωμάτων των γυναικών στη Δύση και εκείνων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ειδικά στον μουσουλμανικό κόσμο;
Η φτώχεια είναι ένας λόγος, γι’ αυτό και γίνονται πολλές προσπάθειες για την καταπολέμησή της. Αλλά η φτώχεια είναι μόνο μια εκδοχή. Ενα μεγάλο τμήμα της καταπίεσης των γυναικών οφείλεται σε αξίες, πεποιθήσεις, συνήθειες και παραδόσεις που περνούν από γενιά σε γενιά και επιβάλλονται με πειθώ, ασφυκτικές πιέσεις και συχνά διά της βίας. Η ιστορία αποκαλύπτει ότι οι γυναίκες στη Δύση αντιμετώπισαν παρόμοια προβλήματα. Ωστόσο, μέσα στον περασμένο αιώνα όλες οι μορφές διακρίσεων καταργήθηκαν.
Αν εξαιρέσουμε τις προφανείς διαφορές μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, πώς μπορεί να εξηγηθεί η διατήρηση της κατώτερης θέσης των γυναικών εκτός Δύσης; Μετά την απο-αποικιοποίηση, οι ανεξάρτητες χώρες που προέκυψαν μπορούσαν ελεύθερα να ακολουθήσουν τον δικό τους δρόμο, όχι όμως και οι γυναίκες. Αυτό οφείλεται σε δύο αλληλένδετες αιτίες.
Η πρώτη σχετίζεται με το γεγονός ότι οι πρώην αποικίες θέλησαν να αυτοπροσδιοριστούν, αναβιώνοντας τον «αυθεντικό» πολιτισμό τους, μια δυσάρεστη εξέλιξη για τις γυναίκες. Και η δεύτερη, με την παρακμή της δυτικής εξουσίας έναντι των μη δυτικών πολιτισμών και ειδικά το Ισλάμ. Το τέλος της αυτοκρατορίας σήμαινε ότι οι αποικιακές δυνάμεις έπαψαν να τηρούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, ειδικά τα δικαιώματα των γυναικών. Συχνά ξεχνάμε ότι οι Βρετανοί αξιωματούχοι στην Ινδία εναντιώθηκαν στην καύση των γυναικών που χήρευαν και τη θανάτωση θηλυκών βρεφών.
Τον Ιανουάριο, ένας Σαουδάραβας πατέρας πούλησε τη 12χρονη κόρη του σε έναν 80χρονο εξάδελφό του, έναντι 22.600 δολαρίων. Οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατήγγειλαν τον ηλικιωμένο άνδρα για βιασμό, αφού το κορίτσι κατέληξε στο νοσοκομείο με αιμορραγία. Ως κυρίαρχο κράτος, η Σαουδική Αραβία έχει υπογράψει και επικυρώσει τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που ορίζει ως παιδί κάθε άτομο κάτω των 18 ετών. Εχει υπογράψει επίσης τη Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων εναντίον των Γυναικών.
Αλλά η Σαουδική Αραβία υπέγραψε τις συμβάσεις υπό τον όρο ότι «σε περίπτωση σύγκρουσης της σύμβασης με τους κανόνες του ισλαμικού νόμου, το βασίλειο δεν υποχρεούται να τηρήσει τους όρους της σύμβασης». Άλλες χώρες έχουν προσπαθήσει να κινηθούν εκτός των συμφωνιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δη των δικαιωμάτων των γυναικών. Όλο και περισσότερα κράτη και κοινότητες επικαλούνται το δικαίωμά τους στα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους και αναβιώνουν παλιές θρησκευτικές και εθνικές αξίες. Παράλληλα, το κίνημα υπέρ της πολιτισμικής διαφορετικότητας έχει προσδώσει σε παλιές μισογυνικές παραδόσεις τη νομιμότητα που χρειάζονταν. Πολλοί αριστεροί διανοούμενοι επικεντρώνουν μόνο στα κοινωνικο-οικονομικά στοιχεία, για να εξηγήσουν τα δεινά των

4. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 4
γυναικών εκτός Δύσης. Αλλά όλοι οι παραπάνω παράγοντες επενεργούν συνδυαστικά, με αποτέλεσμα να καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η χειραφέτηση αυτών των γυναικών.
Η Δύση μπορεί να μην έχει πια τη δύναμη να επιβάλει τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως άλλοτε οι Βρετανοί στην Ινδία. Αλλά οι δυτικές οργανώσεις αρωγής που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις χώρες θα μπορούσαν να εξαρτήσουν την παροχή βοήθειας από τον σεβασμό των γυναικείων δικαιωμάτων. Αν εμείς στη Δύση δεν ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να επιβεβαιωθεί η παγκοσμιότητα των ανθρώπινων και γυναικείων δικαιωμάτων, τα επόμενα 100 χρόνια θα εξακολουθήσουν να είναι οδυνηρά για τις γυναίκες του υπόλοιπου κόσμου.
* Η Ayaan Hirsi Ali είναι ιδρύτρια του ιδρύματος AHA για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών.
3. ΚΕΙΜΕΝΟ-ΑΡΘΡΟ http://www.tovima.gr
Το Ισλάμ πνίγει τις γυναίκες
Η καταπίεση της γυναίκας στις ισλαμικές χώρες είναι σαφές ότι επιδεινώνεται. Το Ισλάμ, όπως εφαρμόζεται από εκατομμύρια ανθρώπους σήμερα, έχει χάσει την ευσπλαχνία και την ακεραιότητά του, εισερχόμενος στον πιο σκοτεινό Μεσαίωνα. Ιδού μια καταγραφή φρικτών περιστατικών, τα οποία έλαβαν χώρα τον περασμένο μήνα- και πόσα άλλα συνέβησαν τα οποία ποτέ δεν θα μάθουμε.
Η Ντελάρα Νταραμπί, ιρανή ζωγράφος, μόλις 22 ετών και φυλακισμένη από τα 17 της, θανατώθηκε με απαγχονισμό την περασμένη εβδομάδα, παρά το γεγονός ότι της είχε δοθεί προσωρινή αναστολή εκτέλεσης ποινής, επειδή κατηγορήθηκε ότι σκότωσε συγγενή της. Την ημέρα του απαγχονισμού της τηλεφώνησε στη μητέρα της για βοήθεια. Το τηλέφωνο το άρπαξε ένας φύλακας λέγοντας: «Εύκολα θα εκτελέσουμε την κόρη σου και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα». Οι πίνακές της φανερώνουν τη φρίκη που υπέστη.
Η Ροξάνα Σαμπερί, 32 ετών, δημοσιογράφος με πατέρα Ιρανό, είναι έγκλειστη στη φυλακή Εβιν της Τεχεράνης, με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ των ΗΠΑ. Η ίδια αρνείται τη συγκεκριμένη κατηγορία, υποστηρίζοντας ότι φυλακίστηκε επειδή εθεάθη να αγοράζει ένα μπουκάλι κρασί. Αυτή η όμορφη και έξυπνη γυναίκα κάνει απεργία πείνας.
Στη Σαουδική Αραβία, ένα οκτάχρονο κοριτσάκι χώρισε από έναν 50χρονο. Ο πατέρας της, δίχως αμφιβολία πολύ πιστός μουσουλμάνος, πούλησε την κόρη του για 8.000 δολάρια. Διάβασα το βιβλίο «Παραμορφωμένη», την ιστορία της Ράνια αλ Μπαζ, παρουσιάστριας ειδήσεων στην τηλεόραση της Σαουδικής Αραβίας- πρώτη γυναίκα σε τέτοια θέση-, η οποία έφαγε τόσο ξύλο από τον βίαιο σύζυγό της ώστε υπεβλήθη σε 13 αισθητικές επεμβάσεις για να αποκτήσει πάλι το όμορφο πρόσωπό της. Η συζυγική βία καταστρέφει τις γυναίκες σε όλες τις χώρες. Ωστόσο στα μουσουλμανικά κράτη δικαιολογείται από τον νόμο και τις κοινωνικές αξίες.
Στο Αφγανιστάν, η Αϊμαν Ουντάς, τραγουδίστρια και τραγουδοποιός, ξαναπαντρεμένη με δύο παιδιά, πυροβολήθηκε θανάσιμα, πιθανότητα από τα ίδια τα αδέρφια της, επειδή εμφανίστηκε στην τηλεόραση με κραγιόν στα χείλη της. Τον περασμένο Μάρτιο, ο αφγανός πρόεδρος Καρζάι έδωσε στους τερατώδεις φυλάρχους της χώρας αυτό που ζητούσαν: απόλυτο έλεγχο των συζύγων επί των γυναικών τους και το δικαίωμα να τις βιάζουν στο συζυγικό κρεβάτι, αν αυτές αντιδρούν.
Στο Πακιστάν, τη χώρα που κάποτε εξέλεξε γυναίκα αρχηγό κράτους, η κοιλάδα Σουάτ εκχωρήθηκε για πολιτικούς λόγους στους Ταλιμπάν, οι οποίοι έκτοτε ανατίναξαν εκατοντάδες σχολεία θηλέων, ξυλοκοπώντας επί καθημερινής βάσεως «αμαρτωλές» γυναίκες στους δρόμους.
Γνωρίζω ότι τα λόγια μου ενδεχομένως επιβεβαιώνουν τις ολέθριες προκαταλήψεις που φουντώνουν στο μυαλό όσων μισούν το Ισλάμ. Ωστόσο το να συγκαλύπτει ή να συγχωρεί κανείς τα εγκλήματα ισοδυναμεί με το να τα ενθαρρύνει. Τα χειρότερα έπονται...

5. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 5
4. ΚΕΙΜΕΝΟ-ΑΡΘΡΟ www.tanea.gr
Ο θεσμός της προίκας διχάζει την Ινδία
Στα δυο είναι χωρισμένη η κοινή γνώμη στην Ινδία σχετικά με την προίκα που δίνει η οικογένεια της νύφης στον γαμπρό, ένα έθιμο που ναι μεν έχει καταργηθεί, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται και να προκαλεί πάσης φύσεως αναταράξεις στην συντηρητική ινδική κοινωνία.
Οι φεμινιστικές οργανώσεις θεωρούν πως ο θεσμός της προικοδότησης της νύφης προσβάλλει την γυναικεία αξιοπρέπεια και μάλιστα με το χειρότερο δυνατό τρόπο.
Στην Ινδία απαγορεύεται, από το 1961, διά νόμου η προίκα, μια νομοθετική ρύθμιση που προέκυψε όταν ένας μεγάλος αριθμός γυναικών, των οποίων οι οικογένειες αδυνατούσαν να δώσουν στο γαμπρό προίκα, βασανίζονταν, ταπεινώνονταν ή θανατώνονταν.
Μέχρι πριν μια δεκαετία θεωρούνταν θανάσιμο αμάρτημα του να είσαι γυναίκα και να μην μπορείς να προσφέρεις ικανοποιητική προίκα στο γαμπρό.
Μια συνήθης μέθοδος θανάτωσης των γυναικών ήταν από τους ίδιους τους γαμπρούς, οι οποίοι όταν διαπίστωναν όταν δεν τους έδινε η οικογένεια της νύφης προίκα αναλόγου ύψους, περιέλουζαν τη νύφη με πετρέλαιο και κατόπιν της έβαζαν φωτιά, ενώ οι πεθερές δήλωναν στη συνέχεια στην αστυνομία ότι η νύφη… κάηκε καθώς μαγείρευε στην κουζίνα.
Ο αντίλογος έρχεται από οργανώσεις για την προστασία των αντρικών δικαιωμάτων, που ισχυρίζονται ότι το έθιμο αυτό έχει και την άλλη του πλευρά: δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των αντρών που έχουν καταγγείλει στις αστυνομικές αρχές πως έπεσαν θύματα εκβιασμού από γυναίκες που ανέφεραν πως δήθεν τις βίασαν ή τις ταπείνωσαν. Ο νόμος, στην περίπτωση αυτή, είναι με το μέρος της γυναίκας και προβλέπει μεγάλα χρηματικά ποσά ως αποζημίωση στις βιασθείσες.
«Η οικογένεια της συζύγου μου μου έκανε μήνυση, με την αιτιολογία πως απαίτησα προίκα γι’ αυτήν», τονίζει ο 30χρονος Μιτχούν Κουμάρ που έπεσε θύμα εκβιασμού, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος πνέει και ο 42χρονος Ρατζές Βακχάρια που προσθέτει πως «η γυναίκα μου με εκβίαζε για πολλές ημέρες, ενώ κατέληξα στο κρατητήριο. Τελικώς, κέρδισα την υπόθεση, αλλά έκανα τέσσερα χρόνια να πάρω την κηδεμονία του γιου μου. Αυτό που συμβαίνει στη χώρα με αυτές τις περιπτώσεις είναι λυπηρό. Δεν υπάρχει κανένας κώδικας προστασίας αντρών σαν κι εμένα που πέφτουν θύματα εκβιασμού από διάφορες επιτήδειες», καταλήγει ο κ. Βακχάρια.
5. Η αντίληψη της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 3/10/2011
Τα στερεότυπα για το φύλο αναφέρονται στις στάσεις και τις αντιλήψεις σχετικά με την αρρενωπότητα και τη θηλυκότητα. Η διαμόρφωση των πεποιθήσεων αυτών ενέχει έντονα πολιτισμικά στοιχεία και εξελίσσεται διαχρονικά.
Η ταυτότητα του βιολογικού, ψυχολογικού και κοινωνικού ρόλου εμφανίζεται στην ηλικία των δύο ετών, μετασχηματίζεται κατά τη λύση του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος και παγιώνεται κατά την εφηβεία. Οι διαφορές στα φύλα, παρά το δυναμισμό του κινήματος για τη γυναικεία χειραφέτηση, τις διακηρύξεις

6. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 6
για την ισότητα και τις κοινωνικές αναπροσαρμογές του ρόλου της οικογένειας, έχουν μείζονα σημασία, τόσο στη διαμόρφωση του εγώ, όσο και στις αιτιακές αποδόσεις των κοινωνικών χαρακτηριστικών.
Διάφορες έρευνες έχουν επισημάνει ότι τα κορίτσια – είτε εκ φύσεως είτε ως επίκτητη ιδιότητα- ωριμάζουν νωρίτερα σε σύγκριση με τα αγόρια, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης, είναι υγιέστερα, υπερτερούν στην ανάπτυξη του γλωσσικού κώδικα, αντιλαμβάνονται επιτυχέστερα τα συναισθήματα. Τα αγόρια συνήθως επιτυγχάνουν μεγαλύτερη αυτονομία, εμπλέκονται σε πιο έντονες μορφές παιχνιδιού, είναι περισσότερο διεκδικητικά και πιο δημιουργικά.
Σε έρευνα του Helson (1967) επιτυχημένες γυναίκες μαθηματικοί (επαγγελματική ιδιότητα στην οποία κατά κύριο λόγο διαπρέπουν άνδρες) βαθμολογήθηκαν όσον αφορούσε γνωρίσματα της προσωπικότητάς τους. Τα χαρακτηριστικά, που τους αποδόθηκαν και εξηγούσαν την έφεσή τους στα Μαθηματικά, αναφέρονται κυρίως σε άντρες: φιλοδοξία, αυθορμητισμός, αυθεντικότητα, επιμονή, ψυχικό σθένος, διεκδικητικότητα, αυτονομία, τάση για επίτευξη, αυτοεκτίμηση.
Είναι γεγονός ότι πέρα από τα βιολογικά αναπτυξιακά στάδια, τα οποία ακολουθούν μια προδιαγεγραμμένη πορεία, οι ενήλικες αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τα αγόρια και τα κορίτσια σε όλα τα στάδια της εξέλιξης: Επιτρέπουν στα αρσενικά βρέφη να απομακρύνονται περισσότερο, ακόμα και εκτός οπτικού τους πεδίου, τους παρέχουν αμοιβές καθώς εξερευνούν το χώρο και τα αντικείμενα, προσεγγίζουν με μεγαλύτερη τρυφερότητα τα κορίτσια και τους φέρονται σα να ήταν εύθραυστα, δίνουν περισσότερες λεκτικές οδηγίες στα θηλυκά παιδιά, ενθαρρύνουν τον ανταγωνισμό στις παρέες των αγοριών, καθορίζουν το ντύσιμο και τη φροντίδα του σώματος, επιτρέποντας περισσότερα ναρκισσιστικά στοιχεία στα κορίτσια.
Αν και η ρήση "Η ανατομία είναι μοίρα" αμφισβητήθηκε από το φεμινιστικό κίνημα, σε γενικές γραμμές οι διεθνείς έρευνες συγκλίνουν στο ότι τα ανδρικά στερεότυπα εγκαθιδρύουν την εικόνα ενός ατόμου προσανατολισμένου προς το έργο, λογικού και ικανού στην επίλυση προβλημάτων και σε ένα γυναικείο πρότυπο πιο επικοινωνιακού, με ενδιαφέρον για το κοινωνικοσυναισθηματικό κλίμα και περισσότερο παθητικού.(…)
Παλαιότερες έρευνες στην Ελλάδα διαπίστωναν ότι η αντίληψη του φύλου είναι πολύ ισχυρή και ότι η απόκλιση από τα στερεότυπα οδηγούσε σε κοινωνικό στιγματισμό. Η χειραφέτηση της γυναίκας καθυστέρησε σε σύγκριση με τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες και κατοχυρώθηκε περισσότερο νομοθετικά, παρά ως αντανάκλαση κοινωνικής προόδου, όσον αφορά τις σχέσεις των δύο φύλων. Η οικογένεια, που συνεπικουρούμενη από το σχολείο, αποτελεί τον κυριότερο κοινωνικοποιητικό θεσμό, δέχεται ισχυρά πλήγματα, με τη συχνότητα των διαζυγίων να αυξάνεται κατακόρυφα, η μονογονεικότητα επεκτείνεται και σε μη αστικές περιοχές ως αποδεκτή μορφή οικογένειας και η συμβίωση αναγνωρίζεται θεσμικά..(…)
Οι Έλληνες νέοι, ακόμα κι αν προέρχονται από διαζευγμένους γονείς, οραματίζονται τη σύσταση παραδοσιακής οικογένειας, η οποία αναπαράγει τα στερεότυπα του φύλου, αντλούν συναισθηματική πληρότητα από αυτήν (σε ποσοστό 60%), περισσότερο από ό,τι από τους φίλους ή τους ερωτικούς συντρόφους.
6. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΩΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΖΥΓΟΥ
(π. Αντώνιος Στυλιανάκης, παιδοψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής παιδιών και νέων)
«Όσο κι αν φαίνεται σε έναν εξωτερικό παρατηρητή παράλογο, βλέπεις πολλές φορές γονείς που λένε στα παιδιά τους « για σας δουλεύουμε, για να ζήσετε καλύτερα αύριο» , και απουσιάζουν όλη την ημέρα από το σπίτι (όπως πριν λίγες μέρες που ήρθε μια μητέρα στο ιατρείο και μου έλεγε ότι επιστρέφει στις 8 μ.μ. επειδή την αναγκάζουν να κάνει υπερωρίες! Όμως ο γιός της στην αρχή της εφηβείας, αφ΄ότου εκείνη απουσιάζει, εγκατέλειψε τα μαθήματα και αλητεύει στους δρόμους. Στο όνομα λοιπόν, του αύριο

7. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 7
θυσιάζεται το σήμερα και τελικά ναρκοθετείται και αυτό ακόμη το αύριο! Έτσι μετά από μερικά χρόνια θα γυρίσουν τα παιδιά και θα τους πουν " εμείς δεν θέλαμε τα λεφτά σας , αλλά εσάς θέλαμε, να σας έχουμε κοντά μας όταν αισθανόμασταν την ανάγκη αυτή σαν παιδιά, σαν έφηβοι, σαν νέοι...". Τι να τα κάνει τα όσα χρήματα ένας νέος όταν δεν έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, όταν αισθάνεται μόνος και αποξενωμένος στη ζωή, όταν έμαθε να έχει μόνο παροχές αλλά όχι να διαχειρίζεται τα αγαθά που του προσφέρονται... Είναι προτιμότερο να μην έχει χρήματα και να είναι συναισθηματικά ώριμος και ικανός να εργαστεί μόνος και να τα αποκτήσει.»
7. Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ 2 ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η εκπαίδευση δεν ήταν πάντα ανοιχτή για τις γυναίκες. Οι διάφορες κοινωνίες, σε όλες τις προγενέστερες χρονικές περιόδους, διαμόρφωσαν και θεσμοθέτησαν μια γυναίκα ικανή να εργάζεται, κυρίως μέσα στο σπίτι, και όταν οι κοινωνικό-οικονομικές ανάγκες το επέβαλαν και έξω από το σπίτι, αλλά όχι αρκετά ευφυή για να μορφωθεί. Ειδικότερα, το 19ο αιώνα που οι γυναίκες αρχίζουν να διεκδικούν αγωνιστικά το δικαίωμα στη μόρφωση, συναντούν τα μεγαλύτερα εμπόδια. Άλλωστε τι χρειάζονται τη μόρφωση οι γυναίκες, αφού κατά την κρατούσα άποψη της εποχής, όπως εκφράζεται από τον Όσκαρ Ουάιλντ «οι γυναίκες είναι διακοσμητικό φύλο, καμιά γυναίκα δεν είναι μεγαλοφυΐα». Το δικαίωμα συμμετοχής των κοριτσιών στην εκπαίδευση κερδήθηκε σταδιακά.
(…)
Η κοινωνιολογία της εκπ/σης κατάφερε να δείξει, ότι το σχολείο δεν είναι ενοποιητικό και απελευθερωτικό, αλλά συμβάλλει στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας και στη διαιώνιση των ανισοτήτων. Στη χώρα μας, οι εκπ/κοί θεσμοί αναπαράγουν την ανισότητα των δυο φύλων, δεν παρέχουν ισότητα ευκαιριών, και μέσα τους επιβιώνουν και αναπτύσσονται και νέες άμεσες και έμμεσες διακρίσεις φύλου που διαφοροποιούν τις δυνατότητες μάθησης των κοριτσιών και των αγοριών.
Σε ότι αφορά το θεσμικό πλαίσιο απαγορεύεται κάθε διάκριση με βάση το φύλο αλλά όπως έχει διαφανεί μέσα από έρευνες, οι εκπ/κές πρακτικές με άμεσο τρόπο θέτουν σε πλεονεκτικότερη θέση τα αγόρια, και περιορίζουν συγκριτικά τη δυνατότητα μάθησης και επιτυχίας των κοριτσιών. Επίσης οι εκπ/κές πρακτικές και η εκπ/κή διαδικασία ενισχύει και αναπαράγει τα κοινωνικά στερεότυπα για τα φύλα. Το εκπ/κό σύστημα με εκπ/κές πρακτικές, που θεωρούνται «αυτoνόητες» οδηγεί έμμεσα τα κορίτσια σε κατάσταση άνισων ευκαιριών, σε σχέση με τα αγόρια της ίδιας τάξης.
Τα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν, ότι το διδακτικό υλικό και τα αναλυτικά προγράμματα συντελούν στην ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των στερεοτύπων για τα δύο φύλα της εκπ/σης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η έρευνα της Ε. Μαραγκουδάκη για τα παιδικά βιβλία, που χρησιμοποιούνται στο Ν/γείο, διαπίστωσε ότι υπάρχει διαφοροποίηση των φύλων, σύμφωνα με τα παραδοσιακά στερεότυπα κοινωνικά πρότυπα.
Στο χώρο της οικογένειας, όπως αυτός παρουσιάζεται στα παιδικά βιβλία του Ν/γείου, υπάρχει απόλυτος καταμερισμός ρόλων ανάμεσα στα δύο φύλα και απόλυτος διαχωρισμός των ευθυνών και των υποχρεώσεών τους.
Ο πατέρας προβάλλεται να επιστρέφει κατακουρασμένος το βράδυ από τη δουλειά του, η οποία είναι υποχρέωσή του που απορρέει από το ρόλο του οικονομικού τροφοδότη της οικογένειας. Ο ρόλος του αυτός, τον απαλλάσσει από το να έχει οποιαδήποτε συμμετοχή στις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών.
Αντίθετα, η μητέρα είναι στο σπίτι, και μοναδική της ασχολία και μέλημα είναι οι δουλειές του νοικοκυριού και η φροντίδα των παιδιών. Η μητέρα δεν εργάζεται έξω από το σπίτι. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις έχει επάγγελμα, όταν ζει μόνη με το παιδί της σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Η μητέρα δεν βγαίνει ποτέ από το σπίτι, η ανατροφή των παιδιών, οι δουλειές του νοικοκυριού δεν προβάλλονται ως εργασία, αλλά ως ένδειξη αγάπης της μητέρας προς τα μέλη της οικογένειάς της.

8. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Σελίδα 8
Ο απόλυτος αυτός καταμερισμός ρόλων, αντικατοπτρίζει τα παραδοσιακά κοινωνικά πρότυπα, και όπως αποτυπώνεται στα βιβλία, είναι πιο παραδοσιακός και αυστηρός, και σε μεγάλο βαθμό αναχρονιστικός.