ดนตรีพื้นบ้านอีสานวงโปงลาง

1. ปฏิบัติอ่านโน้ตดนตรีไทย

2. จุดประสงค์การเรียนรู้
1
แบบทดสอบก่อนเรียน
2
การฝึกปฏิบัติการอ่านโน้ตดนตรีไทย 11
ประวัติความเป็นมาของการบันทึกโน้ต
7
แบบทดสอบหลังเรียน
14
เอกสารอ้างอิง
20
บทเรียนอิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้จัดทาขึ้นเพื่อ
เป็นส่วนหนึ่งของการประกอบการสอนดนตรี
พื้นบ้าน การสอนอ่านโน้ตดนตรีไทย
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทเรียน
อิเล็กทรอนิกส์ เล่มนี้จะเป็นประโยชน์ สาหรับ
นักเรียนและผู้ที่สนใจจะศึกษาดนตรีพื้นบ้าน

3. 1. ด้านความรู้ (K)
บอกจุดประสงค์ของบทเรียนอิเล็กทรอนิกส์
บอกประวัติความเป็นมา อธิบายความหมาย
ของการอ่านโน้ตไทย บอกวิธีการอ่านและ
บันทึกโน้ตไทย และนามาประยุกต์ใช้ได้
2. ด้านทักษะกระบวนการทางาน (p)
นักเรียนสามารถปฏิบัติกิจกรรมได้ตาม
เกณฑ์ร้อยละ 80 ขึ้นไป
3. ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A)
นักเรียนสามารถปฏิบัติตาม
คุณลักษณะอันพึงประสงค์ได้ตามเกณฑ์
ร้อยละ 80 ขึ้นไป
1.ปัจจุบันโน้ตเพลงไทยนิยมใช้แบบใด
ก. แบบตัวอักษร ข. แบบตัวเลข
ค. แบบท่องจาง. แบบสากล
2. โน้ตเพลงไทยแบ่งห้องเพลงอย่างไร
ก. 10 ห้อง
ข. 4 ห้อง
ค. 6 ห้อง
ง. 8 ห้อง
1 2

4. 3. ระดับเสียงดนตรีใน ๑ ช่องทบมีกี่ระดับ
ก. 5 ระดับข. 6 ระดับ
ค. 7 ระดับ ง. 8 ระดับ
4. โน้ตไทย บอกอัตราจังหวะด้วยอะไร
ก. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 1 จังหวะ
ข. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 2 จังหวะ
ค. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 3 จังหวะ
ง. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 4 จังหวะ
5. ประโยคหนึ่งๆ ของโน้ตไทยบันทึกลงกี่ช่อง
ก. 5 ช่อง ข. 6 ช่อง
ค. 7 ช่อง ง. 8 ช่อง
6. /ดดดด/ อ่านออกเสียงอย่างไร
ก. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 1 จังหวะเคาะ
ข. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 4 จังหวะเคาะ
ค. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 3 จังหวะเคาะ
ง. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 2 จังหวะเคาะ
3 4

5. 7. โน้ตเพลงแบบตัวเลขเคยมีผู้นามาใช้กับ
เครื่องดนตรีใด
ก. จะเข้-ขิม
ข. ขลุ่ย-ปี่
ค. ซอด้วง-ซออู้
ง. ฆ้องวง-ระนาด
8. โน้ต อักษรตัว D แทนระดับเสียงใด
ก. โด ข. เร
ค. มี ง. ฟา
9. ข้อใดต่อไปนี้ถูกต้อง
ก. ด แทนสัญลักษณ์ เร
ข. ร แทนสัญลักษณ์ โด
ค. ม แทนสัญลักษณ์ มี
ง. ซ แทนสัญลักษณ์ ฟา
10. เครื่องหมายในข้อใดแทนสัญลักษณ์เสียงสูงได้
ถูกต้อง
ก. โด สูงคือ ฟ วงกลมเล็ก ด้านบน
ข. โด สูงคือ ด วงกลมเล็ก ด้านบน
ค. เร สูงคือ ซ วงกลมเล็ก ด้านบน
ง. ซอล สูงคือ ฟ วงกลมเล็ก ด้านบน
5 6

6. การบันทึกโน้ตมีไว้เพื่อให้ผู้อ่านนาไปบรรเลง
ออกมาเป็นเสียงดนตรีอีกต่อหนึ่งได้ตรงกับที่ผู้
บันทึกบันทึกไว้การอ่านโน้ตดนตรีไทย
ก่อนที่จะมีฝึกอ่านโน้ตดนตรีไทยนั้น ผู้ศึกษา
จะต้องมีความรู้ในด้านของ จังหวะ และ
ทานอง เสียก่อน
ทานอง หมายถึง เสียงสูง กลาง ต่า นามา
เรียบเรียงกันจนทาให้เกิดเป็นทานองที่ไพเราะ
7 8
จังหวะ หมายถึง อะไรก็ตามที่เกิดขึ้น
อย่างสม่าเสมออย่างมีระบบ โดย
จังหวะในที่นี้ยกตัวอย่างให้เป็นจังหวะ
ของการปรบมือจะสามารถแบ่งออกได้
เป็น 2 จังหวะคือ
จังหวะตก หมายถึงจังหวะ
หนักหรือจังหวะที่ปรบมือแล้วทาให้เกิด
เสียง
จังหวะยก หมายถึง จังหวะ
ที่เรายกมือออกจากกันหรือจังหวะที่ไม่
เกิดเสียงใดๆ
สัญลักษณ์และองค์ประกอบที่ใช้ในการ
อ่านโน้ตดนตรีไทย

7. การบันทึกโน้ตดนตรีไทย ดนตรีไทยในหนึ่งบรรทัด มี
ห้องทั้งหมด 8 ห้อง ในแต่ละห้องสามารถบรรจุโน้ตได้
4 ตัว
ในหนึ่งห้อง แบ่งออกได้เป็น 4 จังหวะ คือ /_ _ _ _/
เรียงลาดับ จากจังหวะที่ 1 2 3 และ 4 โดย
กาหนดให้
จังหวะที่1 เป็นจังหวะยก
จังหวะที่2 เป็นจังหวะตก
จังหวะที่3 เป็นจังหวะยก
จังหวะที่4 เป็นจังหวะตก
ในการอ่านโน้ตดนตรีไทยนั้น ก่อนอื่นจะต้องฝึกนับ
จังหวะ 1 ถึง 4 วนกันไปเรื่อยๆ เสียก่อน แล้วให้ทา
การปรบมือโดยที่ให้จังหวะตก ไปตกอยู่ที่จังหวะตัวที่
2 และ 4 นั่นก็แสดงว่าจังหวะที่ 1 และ 3 จะเป็น
ตัวอย่าง /_ _ _ ด/_ _ _ ร/_ _ _ ม/_ _ _ ฟ/_
_ _ ซ/_ _ _ ล/_ _ _ ท/_ _ _ ด/
เมื่อเราสังเกตจะเห็นได้ว่าในแต่ละห้องนั้นจะมีโน้ต
อยู่ตาแหน่งของตัวที่ 4 ของทุกห้อง ส่วน ตาแหน่งที่ 1
2 และ 3 ไม่มีโน้ตอยู่เมื่อเรานับหรือปรมมือใน
ตาแหน่งเหล่านั้น เราจึงไม่ต้องออกเสียงโน้ตตัวใด แต่
เมื่่อเรานับหรือปรบมือไปถึงจังหวะที่ 4 เราจะต้องออก
เสียงตัวโน้ต เพราะโน้ตทุกตัวอยู่ในจังหวะที่ 4 ของทุก
ห้อง เพราะฉะนั้นให้เราทาการปรบมือตามปกติพอถึง
จังหวะที่มีโน้ตจึงค่อยเปล่งเสียงโน้ตนั้นออกมา
การอ่านโน้ตดนตรีไทยจึงไม่ค่อยยากมีหลักการง่ายๆ
คือ ปรมมือตามปกติ โดยให้คานึงถึงจังหวะตก และ
จังหวะยก แล้วก็ดูโน้ต ถ้ามีโน้ตอยู่จังหวะไหนก็ทาการ
เปล่งเสียงในจังหวะนั้น
9 10

8. 1234 1234 1234 1234 1234 1234 1234 1234
ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ
โน้ตแบบ 4 ตัว ต่อ 1
ห้อง ดดดด รรรร มมมม ฟฟฟฟ ซซซซ ลลลล ทททท ดดดด
โน้ตแบบ 3 ตัว ต่อ 1
ห้อง
-ดดด -รรร -มมม -ฟฟฟ -ซซซ -ลลล -ททท -ดดด
โน้ตแบบ 2 ตัว ต่อ 1 ห้อง (ตัวที่ 2 และตัวที่ 4)
-ด-ด -ร-ร -ม-ม -ฟ-ฟ -ซ-ซ -ล-ล -ท-ท -ด-ด
11

9. โน้ตแบบ 2 ตัว ต่อ 1 ห้อง เป็นแบบจังหวะยก (ตัวที่ 1 และตัวที่
2)
ดด-- รร-- มม-- ฟฟ-- ซซ-- ลล-- ทท-- ดด--
ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ
โน้ตแบบ 2 ตัว ต่อ 1 ห้อง เป็นแบบจังหวะยก (ตัวที่ 3 และตัวที่
4) ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ
--ดด --รร --มม --ฟฟ --ซซ --ลล --ทท --ดด
---ด ---ร ----ม ----ฟ ----ซ ---ล ---ท ---ด
---- ---ด ---- ---ร ---- ----ม ---- ---ฟ
โน้ตแบบ 1 ตัว ต่อ 1 ห้อง
โน้ตแบบ 1 ตัว ต่อ 2 ห้อง
ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ
ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ ฉิ่ง ฉับ
12

10. ที่มาhttp://youtube.com/watch?v=IZ0LQ9EEYlo
13

11. 3. ปัจจุบันโน้ตเพลงไทยนิยมใช้แบบใด
ก. แบบตัวอักษร
ข. แบบตัวเลข
ค. แบบท่องจา
ง. แบบสากล
4. โน้ตเพลงไทยแบ่งห้องเพลงอย่างไร
ก. 10 ห้อง
ข. 4 ห้อง
ค. 6 ห้อง
ง. 8 ห้อง
14 15
1. ข้อใดต่อไปนี้ถูกต้อง
ก. ด แทนสัญลักษณ์ เร
ข. ร แทนสัญลักษณ์ โด
ค. ม แทนสัญลักษณ์ มี
ง. ซ แทนสัญลักษณ์ ฟา
2. เครื่องหมายในข้อใดแทนสัญลักษณ์เสียงสูง
ได้ถูกต้อง
ก. โด สูงคือ ฟ วงกลมเล็ก ด้านบน
ข. โด สูงคือ ด วงกลมเล็ก ด้านบน
ค. เร สูงคือ ซ วงกลมเล็ก ด้านบน
ง. ซอล สูงคือ ฟ วงกลมเล็ก ด้านบน

12. 5. ระดับเสียงดนตรีใน ๑ ช่องทบมีกี่ระดับ
ก. 5 ระดับ
ข. 6 ระดับ
ค. 7 ระดับ
ง. 8 ระดับ
6. โน้ตไทย บอกอัตราจังหวะด้วยอะไร
ก. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 1 จังหวะ
ข. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 2 จังหวะ
ค. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 3 จังหวะ
ง. ห้องเพลง 1 ห้อง หมายถึง 4 จังหวะ
7. ประโยคหนึ่งๆ ของโน้ตไทยบันทึกลงกี่ช่อง
ก. 5 ช่อง ข. 6 ช่อง
ค. 7 ช่อง ง. 8 ช่อง
8. /ดดดด/ อ่านออกเสียงอย่างไร
ก. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 1 จังหวะเคาะ
ข. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 4 จังหวะเคาะ
ค. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 3 จังหวะเคาะ
ง. อ่านออกเสียง “โดโดโดโด”
เป็น 2 จังหวะเคาะ
16 17

13. 1. ค 2. ข
3. ก 4. ง
5. ค 6. ข
7. ง 8. ง
9. ข 10. ข
9. โน้ตเพลงแบบตัวเลขเคยมีผู้นามาใช้กับ
เครื่องดนตรีใด
ก. จะเข้-ขิม
ข. ขลุ่ย-ปี่
ค. ซอด้วง-ซออู้
ง. ฆ้องวง-ระนาด
10.โน้ต อักษรตัว D แทนระดับ
เสียงใด
ก. โด
ข. เร
ค. มี
ง. ฟา
18 19

14. พันโทพระอภัยพลรบ หลักการอ่านโน้ตไทยตามหลัก ของ
(พลอย เพ็ญกุล พ.ศ. 2403-2459)
ธงรบ ขุนสงคราม. (2553). ดนตรีไทยและดนตรีพื้นบ้าน
ไทย.
บุรีรัมย์: คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์
20