ดีดพิณเบส

2. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1
แบบทดสอบก่อนเรียน 2
ประวัติความเป็นมา 7
ลักษณะส่วนประกอบ
13
การปฏิบัติพิณเบส
17
แบบทดสอบหลังเรียน
22
เฉลยแบบทดสอบก่อน-หลังเรียน
27
เอกสารอ้างอิง
บทเรียนอิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้จัดทาขึ้นเพื่อ
เป็นส่วนหนึ่งของการประกอบการสอนดนตรี
พื้นบ้าน การสอน เรื่อง พิณเบส
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทเรียน
อิเล็กทรอนิกส์ เล่มนี้จะเป็นประโยชน์ สาหรับ
นักเรียนและผู้ที่สนใจจะศึกษาดนตรีพื้นบ้าน

3. 1. ด้านความรู ้ (K)
นักเรียนสามารถบอกประวัติความเป็นมา อธิบาย
ลักษณะและส่วนประกอบต่างๆของพิณเบสดด้
นักเรียนสามารถบอกระบบเสียง อธิบายวิธีการ
บรรเลง และประยุกต์ใช้ดด้
2. ด้านทักษะกระบวนการ (P)
นักเรียนสามารถปฏิบัติกิจกรรมดด้ตามเกณฑ์ ร้อย
ละ 80 ขึ้นดป
นักเรียนฝึกปฏิบัติดีดพิณเบสดด้ตามเกณฑ์
ร้อยละ 80 ขึ้นดป
3. ด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์
(A)
นักเรียนสามารถปฏิบัติตามคุณลักษณะอันพึง
ประสงค์ดด้ตามเกณฑ์ ร้อยละ 80 ขึ้นดปเมนูหลัก
1. คือใดคือวิวัฒนาการก่อนที่จะมาพิณเบส
ก. กลองรามะนา
ข. พิณ
ค. ดหซอง
ง. กั๊บแก๊บ
2. พิณเบสเป็นเครื่องดนตรีใช้การบรรเลงแบบ
ใด
ก. ประเภทดีด
ข. ประเภทตี
ค. ประเภทสี
ง. ประเภทเป่า
1 2

4. เมนูหลัก
3. ลักษณะของเสียงพิณเบสเป็นลักษณะใด
ก. แหลมสูง
ข. ทุ้มต่า
ค. กลาง
ง. สูงแหบ
4. สิ่งใดต่อดปนี้เป็นตัวทาให้พิณเบสมีเสียง
ก. ตู้แอมป์ สายแจ็ค
ข. สายดฟ หัวพญานาค
ค. ลูกบิด เฟร็ทเบส
ง. ถูกทุกข้อ
5. การดีดพิณเบสเป็นลักษณะการดีดแบบเดียวกัน
กับเครื่องดนตรีชนิดใด
ก. ใช้หลักแบบเดียวกันกับพิณ
ข. ใช้หลักเดียวกันกับกีต้าร์
ค. ใช้หลักแบบเดียวกันกับเบสสากล
ง. ใช้หลักเดียวกันกับการดีดเบนโจ
6. การดีดจังหวะพิณเบสในข้อใดที่มีอยู่ในวง
โปงลาง
ก. ภูดท
ข. ชะชะช่า
ค. ลาเพลิน
ง. ถูกทุกข้อ
3 4

5. เมนูหลัก
7. ข้อใดคือเหตุผลสาคัญที่ทาให้เกิดพิณเบส
ก. ดหซองมีเสียงที่ดม่หลากหลายเหมือนพิณ
เบส
ข. เลียนแบบจากพิณ
ค. ดัดแปลงมาจากกีต้าร์
ง. ต้องการให้เล่นแทนกลองรามะนา
8. หน้าที่หลักของพิณเบสคือข้อใด
ก. ประกอบจังหวะ
ข. ดาเนินทานอง
ค. ประกอบการรา
ง. ประกอบท่านาฏศัพย์
9. ถ้าตั้งสายเบสตามคีย์มาตรฐานข้อใดต่อดปนี้
เป็น
เสียงลา
ก. สายเปล่าเส้น 1 บนสุด
ข. สายเปล่าเส้น 2 รองลงมา
ค. สายเปล่าเส้นที่สาม
ง. สายเปล่าเส้นที่สี่
10. ข้อใดเป็นการดูแลรักษาเครื่องดนตรีพิณเบส
ก. ใช้ชุบน้าชุบแล้ววางเก็บ
ข. ใช้ผ้าแห้งเช็ดใช้น้ายาทาความสะอาด
สาย
แขวนเก็บดว้ในที่แข็งแรง
ค. ใช้สาลีชุบน้าเช็ดแล้วเก็บเข้าตู้
ง. หมุนลูกบิดเก็บให้ยานแล้วแขนดว้
5 6

6. ดหซอง ( เบส )
ดหซอง ตามแบบเดิมมี 2 ใบ เมื่อ
ประมาณปี พ.ศ. 2514 ดด้นาดหมาทดลองดีด
ประกอบโปงลางโดยคณะโปงลางกาฬสินธุ์ เพียง
2 ใบเท่านั้น คือ ดหเล็กและดหใหญ่ เพื่อให้เกิด
เสียงสูงและเสียงต่าดม่ซ้าเสียงกัน ใช้ขึงด้วยยาง
สติ๊กตามแบบเดิม ถ่วงเสียงด้วยระดับน้า
พอเหมาะ ทาให้เกิดเสียงขึ้นคู่ 5 เสียง ลา-มี
เมนูหลัก
เทียบเสียงกับโปงลางหรือ พิณ แคน ก็ดด้
เมื่อนามาดีดก็เกิดเสียงดพเราะนุ่มนวลดีกว่า
เสียงกลอง ซึ่งเสียงจะแข็งและหนักแน่น
เกินดป จึงนิยมใช้และพัฒนามา จนถึง
ปัจจุบันดหซองส่วนใหญ่นิยมใช้กันถึง 5 ใบ
และทาขาตั้งด้วยเหล็กยึดติดแน่นป้องกัน
การตกหล่นกระทบพื้น ( นิตยา รังเสนา ,
สัมภาษณ์ )
7 8

7. พิณเบส เป็นเครื่องดนตรีดทยที่เพิ่งคิดค้น
ขึ้นเมื่อดม่นานมานี้โดยผสมผสานเครื่องดนตรี
สองชนิดคือ และกีตาร์คือมีรูปร่างคล้ายพิณ แต่มี
ขนาด จานวนสาย รวมดปถึงวิธีบรรเลงเหมือน
กับกีตาร์เบส
พิณเบสเป็นเครื่องดนตรีประเภท
เครื่องสาย บรรเลงโดยการดีดด้วยนิ้ว เป็นเครื่อง
ดนตรีดฟฟ้า ให้เสียงที่ทุ้มต่า ใช้บรรเลงเพื่อ
ประกอบจังหวะ นิยมใช้บรรเลงในวงโปงลาง
โดยเข้ามาแทนที่ดหซอง ซึ่งมีข้อจากัดเรื่องเสียงที่
เบาและบรรเลงโน้ตดด้น้อยกว่ามาก
เมนูหลัก
9 10

8. พิณเบสดฟฟ้า หมายถึง เครื่องดนตรี
พื้นเมืองอีสานประเภทเครื่องดีดชนิดหนึ่ง
ประกอบด้วยตัวพิณเบสและแผ่นดีดพิณเบส ตัว
พิณเบสทาด้วยดม้เนื้อแข็งชนิดที่เหมาะสม
ส่วนประกอบที่ทาให้เกิดเสียงทาจากดม้สเตน
เลส หรือทองเหลือง
โดยคัดเลือกดม้ที่เป็นชนิดและอายุที่เหมาะสม
นามาผึ่งให้แห้ง แล้วแปรรูปเป็นตัวพิณเบส ขัด
ผิวให้เรียบ เคลือบด้วยสารเคลือบเงาเพื่อความ
สวยงาม แล้วนาส่วนประกอบที่ทาให้เกิดเสียง
ดด้แก่ ลูกบิด หย่องหน้า หย่องหลัง ขั้นแบ่งเสียง
ตัวสอดสาย สายพิณเบส ตัวรับคลื่นเสียง
(contact)
จุดต่อสายสัญญาณเสียง (jack) ปุ่มปรับแต่ง
เสียง มาประกอบกับตัวพิณเบส และติดตะขอสาหรับ
คล้องสายสะพาย มีการเทียบเสียงในระดับเสียงที่
ถูกต้องดด้มาตรฐานตามระบบเสียงดนตรีพื้นเมืองอีสาน
และสัมพันธ์กับระดับเสียงของเครื่องดนตรีพื้นเมือง
อีสานชนิดอื่น สามารถนาดปบรรเลงในโอกาสต่างๆ ดด้
ดังรูป
ตัวรับคลื่นเสียง หมายถึง อุปกรณ์ที่ติดอยู่ตรง
กลางด้านหน้าของตัวพิณเบส ทาหน้าที่รับและแปลง
คลื่น
เสียงเป็นสัญญาณดฟฟ้า แล้วส่งผ่านจุดต่อ
สายสัญญาณเสียง ดปยังเครื่องขยายเสียง
(amplifier) เมนูหลัก
11 12

9. เมนูหลัก
13

10. ตาแหน่งของเสียงบนคอร์ดกีต้าร์เบส
กีต้าร์เบส-สาย
ที่
กีต้าร์สายที่ เสียงสายเปล่า
1
2
3
4
3
4
5
6
ซอล (G)
เร (D)
ลา (A)
มี (E)
การตั้งเสียง เบื้องต้น
มี 2 วิธีคือ
1. ใช้คีบอร์ดช่วยในการตั้งเสียง
สาย 1 (จากด้านล่าง)ตรงกับเสียง G
สาย 2 ตรงกับเสียง D
สาย 3 ตรงกับเสียง A
สาย 4 ตรงกับเสียง E
2. เทียบเสียงเอง
เทียบเสียงในช่องที่5
โดยให้สายที่ 2 ระดับเสียงเท่ากับสาย 1
สาย 3 เท่ากับ สาย 2
สาย 4 เท่ากับ สาย 5
1514

11. แนวการเดินทานองเพลงของเบสในจังหวะภูดท
ซลดร -ร-ร ซลดร -ร-ร ซลดร -ร-ร ซลดร -
ร-ร
ซลดร -ร-ร ซลดร -ร-ร ซลดร -ร-ร ซลดร -
ร-ร
แนวการเดินทานองเพลงของเบสในจังหวะชะ
ชะช่า
---- -ร-ล -ด-ด --ร- ---- -ร-ล -ด-
ด --ร-
---- -ร-ล -ด-ด --ร- ---- -ร-ล -ด-
ด --ร-
แนวการเดินทานองเพลงของเบสในจังหวะลา
พิณเบส หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเบสพื้นบ้าน หน้าที่
หลักในการบรรเลงรวมวงคือ เป็นตัวทาทานองให้กับ
เครื่องดนตรีชนิดอื่น ๆ จะบรรเลงเฉพาะลูกตกของเพลง
นั้น ๆ โดยจะใช้ทานองร่วมกันกับกลองหางจึงเป็นตัว
เพิ่มความหนักแน่น ความดพเราะ
และความกลมกลืนให้กับวง โดยพิณเบสจะมีลักษณะ
ของเสียง ทุ้ม-ต่า ซึ่งเสียงและการบรรเลงตรงข้ามกับ
พิณในจังหวะของพิณเบสสามารถแบ่งทานอง
ดด้ดังนี้จังหวะภูดท เป็นจังหวะที่ช้าดพเราะใช้กับเพลงที่
บรรเลงเป็นส่วนใหญ่
เมนูหลัก
16 17

12. จังหวะลาเพลิน หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าจังหวะ
หมอลา เป็นจังหวะเร็วกระชับใช้ในเพลงบรรเลงเร็ว
และเพลงที่ร้องหมอลาจังหวะชะชะช่า เป็นจังหวะที่
เร็วอีกจังหวะหนึ่งเช่นกัน ส่วนใหญ่ใช้บรรเลงกับ
เพลงที่เป็นเพลงลูกทุ่งและลูกกรุง
ทานองเพลงของแนวเบสที่ใช้เล่นในลีลาของเพลง
พื้นฐาน ดังนี้
เมนูหลัก
18 19
ที่มา
https://www.youtube.com/watch?v=bgQzVQB8
W-o

13. เทคนิคการเล่นพิณเบสพื้นบ้านจะยึด
จังหวะเป็นหลัก โดยการเล่นในเเต่ละจังหวะ
ความเร็วช้าก็จะดม่เท่ากัน ในการเล่นจะใช้นิ้วดีด
เเละการจับคอร์ดก็ใช้หลักการเดียวกับการดีด
เบสสากล
เมนูหลัก
2120
ที่มา
http://youtube.com/watch?v=z6yagMYGO
-w

14. เมนูหลัก
1. คือใดคือวิวัฒนาการก่อนที่จะมาพิณเบส
ก. กลองรามะนา
ข. พิณ
ค. ดหซอง
ง. กั๊บแก๊บ
2. พิณเบสเป็นเครื่องดนตรีใช้การบรรเลงแบบ
ใด
ก. ประเภทดีด
ข. ประเภทตี
ค. ประเภทสี
ง. ประเภทเป่า
แบบทดสอบหลังเรียน
3. ลักษณะของเสียงพิณเบสเป็นลักษณะใด
ก. แหลมสูง
ข. ทุ้มต่า
ค. กลาง
ง. สูงแหบ
4. สิ่งใดต่อดปนี้เป็นตัวทาให้พิณเบสมีเสียง
ก. ตู้แอมป์ สายแจ็ค
ข. สายดฟ หัวพญานาค
ค. ลูกบิด เฟร็ทเบส
ง. ถูกทุกข้อ
22 23

15. เมนูหลัก
5. การดีดพิณเบสเป็นลักษณะการดีดแบบเดียวกัน
กับ
เครื่องดนตรีชนิดใด
ก. ใช้หลักแบบเดียวกันกับพิณ
ข. ใช้หลักเดียวกันกับกีต้าร์
ค. ใช้หลักแบบเดียวกันกับเบสสากล
ง. ใช้หลักเดียวกันกับการดีดเบนโจ
6. การดีดจังหวะพิณเบสในข้อใดที่มีอยู่ในวง
โปงลาง
ก. ภูดท
ข. ชะชะช่า
ค. ลาเพลิน
ง. ถูกทุกข้อ
7. ข้อใดคือเหตุผลสาคัญที่ทาให้เกิดพิณเบส
ก. ดหซองมีเสียงที่ดม่หลากหลายเหมือนพิณ
เบส
ข. เลียนแบบจากพิณ
ค. ดัดแปลงมาจากกีต้าร์
ง. ต้องการให้เล่นแทนกลองรามะนา
8. หน้าที่หลักของพิณเบสคือข้อใด
ก. ประกอบจังหวะ
ข. ดาเนินทานอง
ค. ประกอบการรา
ง. ประกอบท่านาฏศัพย์
24 25

16. เมนูหลัก
9. ถ้าตั้งสายเบสตามคีย์มาตรฐานข้อใดต่อดปนี้
เป็นเสียงลา
ก. สายเปล่าเส้น 1 บนสุด
ข. สายเปล่าเส้น 2 รองลงมา
ค. สายเปล่าเส้นที่สาม
ง. สายเปล่าเส้นที่สี่
10. ข้อใดเป็นการดูแลรักษาเครื่องดนตรีพิณเบส
ก. ใช้ชุบน้าชุบแล้ววางเก็บ
ข. ใช้ผ้าแห้งเช็ดใช้น้ายาทาความสะอาด
สาย
แขวนเก็บดว้ในที่แข็งแรง
ค. ใช้สาลีชุบน้าเช็ดแล้วเก็บเข้าตู้
ง. หมุนลูกบิดเก็บให้ยานแล้วแขนดว้
26 27
1. ข 2. ก
3. ข 4. ก
5. ข 6. ง
7. ก 8. ก
9. ข 10. ข

17. เมนูหลัก
28
มนัสพงศ์ ภูบาลชื่น .10/10/2551.ดนตรีพื้นบ้าน.
http://202.28.32.131/prathom_music/
home.html.โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยมหาลัย
มหาสารคาม
Rawalt.17/06/2011. สอนเบส
https://www.youtube.com
/watch?v=bgQzVQB8W-o.
11/12/2015
TheNuttaluk.2/09/2012. การฝึกเบสเบื้องต้น.
https://www.youtube.com/watch?v
=z6yagMYGO-w.11/12/2015
อิฐธิพล ศรีเจียม.05/03/2557.คอร์ดเบส.