ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

1. ΕΓΓΟΝΟΠΟΤΛΟ΢ ΝΙΚΟ΢
E Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α : Μ Π Ι Λ Α Ν Α Κ Η Ε Λ Ε Τ Θ Ε Ρ Ι Α

2. ΛΗΘΟ΢ ΔΓΓΟΛΟΠΟΤΙΟ΢
 ΛΗΘΟ΢ ΔΓΓΟΛΟΠΟΤΙΟ΢ (1907-1985)
βηνγξαθηθά
Ο Νίθνο Δγγνλόπνπινο γελλήζεθε ζηελ Αζήλα.
 Σν 1941 πνιέκεζε ζην Αιβαληθό κέησπν θαη αιτμαλωηίζηηκε από ηοσς
Γερμανούς ζε ζηξαηόπεδν εξγαζίαο, από όπνπ δξαπέηεπζε θαη επέζηξεςε
ζηελ Αζήλα κε ηα πόδηα.
 Σν 1945 απνζπάζηεθε σο βνεζόο ζηελ έδξα Γηαθνζκεηηθήο θαη Διεπζέξνπ
΢ρεδίνπ ηνπ Δζληθνύ Μεηζνβείνπ Πνιπηερλείνπ.

3. ΠΟΗΖ΢Ζ-ΚΔΣΑΦΡΑ΢ΔΗ΢
 “Κελ νκηιείηε εηο ηνλ νδεγόλ”.
 «Θιεηδνθύκβαια ηεο ζησπήο» (1939), «Δπηζηξνθή ησλ
πνπιηώλ» (1946), «Έιεπζηο» (1948), «Δλ Αλζεξώ Έιιελη
Ιόγσ» (1956) [γηα ηελ νπνία ηηκήζεθε ην 1958 κε ην
Πξώην Βξαβείν Πνηήζεσο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο
Παηδείαο], «Ζ Θνηιάδα κε ηνπο ξνδώλεο» (1978).
 Γεκνζίεπζε πνηήκαηα, ζεσξεηηθά θείκελα θαη κεηαθξάζεηο (από
πνηήκαηα ησλ: Καγηαθόθζθη, Ισηξεακόλ, Ιόξθα,
Κπσληιαίξ, ληε Θίξηθν, Πηθάζζν, Σδαξά) ζηα πεξηνδηθά
ηεο επνρήο (Νέα Γράμμαηα, Τεηράδιο, Ιύκλος,
Υπερρεαλιζμός, Ο Τατσδρόμος, Πάλι, Εσθύνη, Ζσγός,
Σπείρα, Cahiers du sud, London magazine, Manna κ.α

4. Αθηέξσκα ζηε κνληέξλα δσγξαθηθή
ΕΩΓΡΑΦΗΚΖ/ ΠΟΗΖ΢Ζ
 πήξε κέξνο ζε εθζέζεηο δσγξαθηθήο ζηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθό (Ρώκε,
Οηηάβα, Μόληξεαι, Βαλθνύβεξ, Βξπμέιιεο, ΢αλ Πάνιν θ.α.) θαη
ζπλεξγάζηεθε ζε πνιιέο ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο σο ζθελνγξάθνο (ηνπ
Δζληθνύ Θεάηξνπ, ηνπ Κξαηηθνύ ζεάηξνπ Βνξείνπ Διιάδνο, ηνπ ζεάηξνπ
Κνηνπνύιε θ.α.).
 Σν 1979 ηηκήζεθε γηα δεύηεξε θνξά κε ην Πξώην Κξαηηθό Βξαβείν
Πνηήζεσο, ελώ γηα ην δσγξαθηθό ηνπ έξγν είρε ηηκεζεί κε ην παξάζεκν
Υξπζνύο ΢ηαπξόο ηνπ Γεσξγίνπ ηνπ Α’ (1966).Σηκήζεθε επίζεο κε ην
Παξάζεκν Σαμίαξρνπ ηνπ Φνίληθνο.

5. ΔΡΓΑ ΣΟΤ ΠΟΗΖΣΖ

6. ΔΡΓΑ ΣΟΤ ΠΟΗΖΣΖ
 πξνπνιεκηθέο ζπιινγέο: «Μελ νκηιείηε εηο ηνλ νδεγόλ» (1938),
«Σα θιεηδνθύκβαια ηεο ζησπήο»(1939):
Τπεξξεαιηζκόο
 Ζ πεξίνδνο 1944-1957:
 ηξέρνπζα ηζηνξία
 Ζ ηειεπηαία ζπιινγή ηνπ Δγγνλόπνπινπ :
 «Ζ Κνηιάδα κε ηνπο Ρνδώλεο»
 θπθινθνξεί ην 1978 θαη πεξηιακβάλεη πνηήκαηα κηαο
εηθνζαεηίαο (1957-1978

7. Υαξαθηεξηζηηθά ελόο ππεξξεαιηζηηθνύ πνηήκαηνο
 Υαξαθηεξηζηηθά ελόο ππεξξεαιηζηηθνύ πνηήκαηνο
 Κνξθηθά, σο πξνο ηε ζηηρνπξγηθή: άληζεο ζηξνθέο,
νη ζηίρνη είλαη αληζνζύιιαβνη, απνπζία κέηξνπ θαη
νκνηνθαηαιεμίαο, δελ ππάξρεη (ζηαζεξή) ζηίμε,
ππάξρνπλ δηάρπηνη δηαζθειηζκνί.
 Ωο πξνο ην πεξηερόκελν:
 αθαηξεηηθόο ιόγνο,
 πύθλσζε λνεκάησλ,
 ηνικεξνί ζπλδπαζκνί ιέμεσλ πνπ δεκηνπξγνύλ
έληνλεο – παξάμελεο – εμσπξαγκαηηθέο εηθόλεο,
ρξήζε ιεμηινγίνπ θαζεκεξηλήο νκηιίαο.

8. ΛΗΘΟ΢ ΔΓΓΟΛΟΠΟΤΙΟ΢

9. «ΝΕΑ ΠΕΡΙ ΣΟΤ ΘΑΝΑΣΟΤ ΣΟΤ Ι΢ΠΑΝΟΤ ΠΟΙΗΣΟΤ ΦΕΝΣΕΡΙΚΟ
ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ ΢ΣΙ΢ 19 ΑΤΓΟΤ΢ΣΟΤ ΣΟΤ 1936 ΜΕ΢Α ΢ΣΟ ΥΑΝΣΑΚΙ
ΣΟΤ ΚΑΜΙΝΟ ΝΣΕ ΛΑ ΦΟΤΕΝΣΕ»
 Ζ Σέρλε θη ε πνίεζε δελ καο βνεζνύλ λα δήζνπκε:
 ε ηέρλε θαη ε πνίεζηο καο βνεζνύλε
 λα πεζάλνπκε
Aξζε-ζέζε

10. 2
 πεξηθξόλεζηο απόιπηε
 αξκόδεη
 ζ’ όινπο απηνύο ηνπο θόρσβοσς
 ηηο έξεπλεο
 ηα ζρόιηα επί ζρνιίσλ
 πνπ θάζε ηόζν μεθνπξλίδνπλ
 αξγόζρνινη θαη καηαηόδνμνη γραφιάδες
 γύξσ από ηηο κπζηεξηώδηθεο θη αηζρξέο ζπλζήθεο
 ηεο εθηειέζεσο ηνπ θαθνξίδηθνπ ηνπ Ιόξθα
 ππό ησλ θαζηζηώλ
επηζεηα

11. 3
 κα επί ηέινπο! πηα ν θαζείο γλσξίδεη πσο
 από θαηξό ηώξα
 -θαη πξν παληόο ζηα ρξόληα ηα δηθά καο ηα
ζαθάηηθα-
 είζηζηαη
 λα δνινθνλνύλ ηνπο πνηεηάο
 [una acciόn vil y disgraciado: κηα πξάμε άλαληξε θαη
απερζήο]
ξεκαηα

12. Ηζπαληθόο εκθύιηνο
 Σνλ Ηνύιην ηνπ 1936 μεζπά εκθύιηνο πόιεκνο ζηελ Ηζπαλία αλάκεζα
ζηνπο εζληθηζηέο πνπ ππνζηήξηδαλ ηνλ Φξάλθν –κεηέπεηηα δηθηάηνξα
ηεο Ηζπαλίαο από ην 1939 έσο θαη ην 1975- θαη ηνπο δεκνθξαηηθνύο πνπ
ππνζηήξηδαλ ηνλ λενεθιεγέληα Πξόεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο Καλνπέι
Αζάληα. Οη εζληθηζηέο ηνπ Φξάλθν ιάκβαλαλ βνήζεηα από ην θαζηζηηθό
θαζεζηώο ηεο Ηηαιίαο θαη ην λαδηζηηθό θαζεζηώο ηεο Γεξκαλίαο, ελώ νη
δεκνθξαηηθνί από ηελ θνκκνπληζηηθή ΢νβηεηηθή Έλσζε.
 Ζ επηθξάηεζε ηνπ Φξάλθν έθεξε ηελ Ηζπαλία ζηνλ θύθιν ησλ
νινθιεξσηηθώλ θαζεζηώησλ ηεο Δπξώπεο, ιίγν πξνηνύ μεθηλήζεη ν
Γεύηεξνο Παγθόζκηνο Πόιεκνο ζηε Γεξαηά Ήπεηξν.

13. Η΢ΠΑΛΗΘΟ΢ ΔΚΦΤΙΗΟ΢

14. Η΢ΠΑΛΗΘΟ΢ ΔΚΦΤΙΗΟ΢

15. ΙΟΡΘΑ
 ΢ηηο 19 Απγνύζηνπ 1936 δνινθνλείηαη ζηε Γξαλάδα
ν Φεληεξίθν Γθαξζία Ιόξθα, ζεκαληηθόηαηνο
πνηεηήο θαη ζεαηξηθόο ζπγγξαθέαο, πνπ κε ηελ
επαλαζηαηηθή ηνπ δηάζεζε θαη ηελ πξνζήισζή ηνπ
ζηα δηθαηώκαηα ησλ πνιηηώλ είρε πξνθαιέζεη ηε
δπζαξέζθεηα ησλ εζληθηζηώλ.
 Σν απξνζδόθεην ηεο εθηέιεζεο ηνπ πνηεηή, ην
γεγνλόο όηη δε βξέζεθε πνηέ ν ηόπνο εληαθηαζκνύ
ηνπ, αιιά θαη ε απνπζία κηαο νπζηαζηηθήο εμήγεζεο
γηα ηε δνινθνλία ηνπ, δεκηνύξγεζαλ κεγάιν
ελδηαθέξνλ ζηελ θνηλή γλώκε ηόζν ζηελ Ηζπαλία
όζν θαη ζε πνιιέο επξσπατθέο ρώξεο.

16. ΙΟΡΘΑ

17. ΔΓΓΟΛΟΠΟΤΙΟ΢
 Ο Λίθνο Δγγνλόπνπινο ελνριεκέλνο από ην
ρξεζηκνζεξηθό ελδηαθέξνλ ησλ εθεκεξίδσλ,
ζηειηηεύεη κε ηνπο ζηίρνπο ηνπ ηελ αζεβή ηνπο
πξνζπάζεηα λα θεξδίζνπλ απ’ ην ζάλαην ηνπ πνηεηή.
 ΢πλζέηεη, ινηπόλ, έλα πνίεκα πνπ κε ηνλ
καθξνζθειή ηίηιν ηνπ κηκείηαη ηα πξσηνζέιηδα ησλ
εθεκεξίδσλ θαη ηνπο ηίηινπο ησλ άξζξσλ πνπ
ππόζρνληαη «λέεο» πιεξνθνξίεο, ρσξίο λα έρνπλ
ζηελ πξαγκαηηθόηεηα λα πξνζζέζνπλ ηίπνηε ην
θαηλνύξην ζηελ ππόζεζε ηεο δνινθνλίαο

18. ΑΛΑΙΤ΢Ζ
 Σν θόζηνο πνπ πιεξώλνπλ νη πνηεηέο θαη νη
θαιιηηέρλεο είλαη βαξύηαην, ηδίσο ζε πεξηόδνπο πνπ
ε ειεπζεξία ηεο ζθέςεο θαη ε πξνζπάζεηα ησλ
πνηεηώλ λα πξναζπηζηνύλ ηα ζπκθέξνληα θαη ηα
δηθαηώκαηα ησλ πνιηηώλ εθιακβάλεηαη σο ερζξηθή
ελέξγεηα από ηνπο θαηέρνληεο ηελ εμνπζία.
 Οη πνηεηέο δνινθνλνύληαη, δηώθνληαη θαη
νδεγνύληαη ζηελ εμαζιίσζε, όηαλ επηρεηξνύλ κε ηελ
ηέρλε ηνπο λα πξνρσξήζνπλ θαη λα απειεπζεξώζνπλ
ηε ζθέςε ησλ αλζξώπσλ, όηαλ επηρεηξνύλ λα
δηαξξήμνπλ ην ζθνηάδη θαη ηε κνηξνιαηξία ησλ
αλζξώπσλ πνπ δελ έιαβαλ ην πνιύηηκν αγαζό ηεο

19. ΑΛΑΙΤ΢Ζ
 Ζ απαμίσζε ηνπ πνηεηή γίλεηαη αληηιεπηή θη από ηηο
ιέμεηο πνπ επηιέγεη γηα λα ραξαθηεξίζεη ηνπο
δεκνζηνγξάθνπο/γξαθηάδεο ηεο επνρήο ηνπ:
«αξγόζρνινη», «καηαηόδνμνη», «γξαθηάδεο», πνπ
δελ δεκνζηεύνπλ ηα θείκελά ηνπο, αιιά ηα
«μεθνπξλίδνπλ».
 Ο Δγγνλόπνπινο δελ αλαγλσξίδεη θακία αμία ζ’
όινπο απηνύο ηνπο δεκνζηνγξαθίζθνπο θαη θπζηθά
δελ θαηαδέρεηαη θαλ λα ηνπο απνθαιέζεη
δεκνζηνγξάθνπο. Παξακέλνπλ ζην επίπεδν ηνπ
αξγόζρνινπ γξαθηά, πνπ ηίπνηε ην νπζηαζηηθό δελ
παξέρνπλ κε ηηο αλππόζηαηεο θιπαξίεο ηνπο.

20. ΑΛΑΙΤ΢Ζ
 Ζ δνινθνλία ηνπ Ιόξθα γίλεηαη ην 1936 θαη ην πνίεκα ηνπ Δγγνλόπνπινπ
εθδίδεηαη ην 1957, πξόθεηηαη νπόηε γηα κηα εηθνζαεηία πνπ θαιύπηεη ηελ
εκθάληζε ησλ νινθιεξσηηθώλ θαζεζηώησλ ζηελ Δπξώπε θαη ην Γεύηεξν
Παγθόζκην Πόιεκν, ελώ εηδηθόηεξα γηα ηελ Διιάδα ηε Γεξκαληθή Θαηνρή
(1941-1944) θαη ηνλ Δκθύιην πόιεκν (1946-1949).
 Ζ εκπεηξία ηνπ εκθπιίνπ πνιέκνπ, άιισζηε, παξά ηνλ ηεξκαηηζκό ησλ
ερζξνπξαμηώλ ην 1949, ζπλέρηζε γηα αξθεηά ρξόληα αθόκε λα βαζαλίδεη ηελ
Διιάδα κε δηώμεηο θαη εμνξίεο πλεπκαηηθώλ αλζξώπσλ, αιιά θαη κε κηα
δηάρπηε δηάζεζε κηζαιινδνμίαο. Οη Έιιελεο είραλ ράζεη ηελ αζσόηεηά ηνπο
θαη ε ειεπζεξία ηεο πλεπκαηηθήο δεκηνπξγίαο είρε ππνζηεί έλα θαίξην πιήγκα.

21. Νίθνπ Δγγνλόπνπινπ, Πνίεζε 1949
Καηαπιηζκόο ζην Γνκνθό ην 1949.
Πνιινί πξόρεηξνη θαηαπιηζκνί
ζηήζεθαλ απηή ηελ πεξίνδν από
θαηνίθνπο ησλ νξεηλώλ όγθσλ ηεο
θεληξηθήο θαη βόξεηαο Διιάδαο, νη
νπνίνη εμαλαγθάζηεθαλ λα
εγθαηαιείςνπλ ηηο εζηίεο ηνπο
ιόγσ ηνπ εκθύιηνπ ζπαξαγκνύ.
΢πιινγή Ν.Δ. Σόιε.
Βεξβεληώηε, Σ., "Οξθαλνί θαη
αλέζηηνη", Επτά Ημέρες-Η
Καθημερινή: Η Ελλάδα τον 20ό
αιώνα, 1945-1950, 21 Ννεκβξίνπ
1999, ζ. 23.
© Ν.Δ. Σόιεο.

22. Νίθνπ Δγγνλόπνπινπ, Πνίεζε 1949
1. ΢ε πνηα ζεκεία ηνπ πνηήκαηνο εθθξάδεηαη ελαξγέζηεξα ε ζιίςε ηνπ
πνηεηή;
2. Ο πνηεηήο εθθξάδεη σο έλα βαζκό ην θίλεκα ηνπ ππεξξεαιηζκνύ. Πνηα
ζηνηρεία ηνπ πνηήκαηνο δηθαηνινγνύλ ηε ζέζε απηή;
Δκθύιηνο Πόιεκνο, 1948.
Διαηνγξαθία Λ. Δγγνλόπνπινπ.
Η Ελληνική Τέτνη: Ζωγραθική
20ού αιώνα (επηκ. Υ. Υξήζηνπ),
Αζήλα 1996.
΢πιινγή νηθνγέλεηαο Λ.
Δγγνλόπνπινπ.
© Οηθνγέλεηα Λ. Δγγνλόπνπινπ,
Αζήλα

23. Ομοιόηηηες δσο ποιημάηων (ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ-
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ):
Α) ην κοινό ιζηορικό σπόβαθρο ησλ δύν
πνηεκάησλ
Β) ηα ηραγικά βιώμαηα ησλ πνηεηώλ ζηελ
πεξίνδν ηνπ Εμθσλίοσ σο πνηεηηθή αθόξκεζε
Γ) ν θάναηος σο θπξίαξρν ζηνηρείν

24. Γηαθνξέο δπν πνηεκάησλ
 1ν πνίεκα: ομοδιηγηηικός κε εζωηερική εζηίαζη ιόγσ ηεο
πρωηοπρόζωπης αθήγηζης
 2ν πνίεκα: ομοδιηγηηικός αθηγηηής ρσξίο λα ππάξρεη πξσηνπξόζσπε
αθήγεζε αιιά ιόγσ ηνπ ξεηνξηθνύ εξσηήκαηνο πνπ ηίζεηαη ζην ηέινο.
 ν Δγγνλόπνπινο κηιά άκεζα γηα ηελ πνίεζε, ελώ ν Αλαγλσζηάθεο απνηππώλεη
πεξηζζόηεξν εηθόλεο θξίθεο ηνπ Δκθπιίνπ.

25. Αθεγεκαηηθνί ηξόπνη/ ρώξνο
 Αθεγεκαηηθόο ηξόπνο
 1Ο πνίεκα: θπξηαξρεί ν εζωηερικός μονόλογος κε κηα ρξνηά περιγραθής ζην
πξώην πνίεκα
 2ν πνίεκα: ε πεξηγξαθή είλαη πην έληνλε κε ηηο ηέζζεξηο ζπλνιηθά εικόνες
Αθεγεκαηηθόο ρώξνο
 1Ο πνίεκα: αλνηθηόο ρώξνο θαη
 2ν πνίεκα:θιεηζηόο ρώξνο ηεο θπιαθήο

26. ΢ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩ΢Η
Λ. Δγγνλόπνπινπ, Ποίηση 1948 : ποίημα α
Καλόιε Αλαγλσζηάθε, ΢τον Νίκο Ε.1949: ποίημα β
Ως προς ηον ηίηλο
Α ποίημα : ε ιέμε πνίεζε ρσξίο άξζξν : γελίθεπζε
Β ποίημα: ζηνλ Νίθν Ε.= Δπζηξαηηάδεο ζπλαγσληζηήο (θαηά πξνθνξηθή
δήισζε ηνπ ίδηνπ ηνπ πνηεηή: αζάθεηα ζθόπηκε
Ως προς ηην πρώηη ζηροθική ενόηηηα
Α ποίημα(ζηηρ.1-13): ε δήισζε ηνπ πνηεηή γηα ηνλ αληηπνηεηηθό ραξαθηήξα ηεο
επνρήο
Β ποίημα(ζηηρ. 1-10):ε μαθληθή απώιεηα θίισλ -βησκαηηθή εκπεηξία
ως προς ηη δεύηερη ζηροθική ενόηηηα (ζηιτ. 14- 20)
Α ποίημα (ζηιτ. 14- 20) :ζιίςε + ε πεξηνξηζκέλε παξαγσγή
Β ποίημα (ζη. 11-14): επηζηξνθή ζην ρώξν παξαγσγήο ηνπ πνηεηηθνύ ιόγνπ, ζηε
θπιαθή

27. Βηβιηνγξαθία 1
 ΦΡΑΓΘΗ΢ΘΖ ΑΚΠΑΣΕΟΠΟΤΙΟΤ: Σν ππεξξεαιηζηηθό «πείξακα» ηνπ
Λίθνπ Δγγνλόπνπινπ: κηα ζπκβνιή ζηε κειέηε ηεο πνηεηηθήο ηνπ
(Αλαθνίλσζε ζην δηήκεξν επηζηεκνληθό ζπλέδξην γηα ηνλ Λίθν
Δγγνλόπνπιν πνπ νξγάλσζε ην Δ.ΘΔ.ΒΗ. ζε ζπλεξγαζία κε ην Κνπζείν
Κπελάθε ζηηο 23-24 Λνεκβξίνπ 2007).
 ΡΔΛΑ ΕΑΚΑΡΟΤΛΗΘΟ΢ ΔΓΓΟΛΟΠΟΤΙΟ΢, ΢ύλνςηο βίνπ θαη έξγνπ
ηνπ πνηεηή, ΒΘΒΚΘΟΘΗΙΗ - 12/08/2005
 ΔΙΗ΢ΑΒΔΣ ΑΡ΢ΔΛΗΟΤ:ΣΑ ΑΛΣΗΘΔΗΚΔΛΑ ΣΟΤ ΛΗΘΟΤ
ΔΓΓΟΛΟΠΟΤΙΟΤ: ΛΔΑ ΠΡΑΓΚΑΣΑ ΓΗΑ ΚΗΑ ΛΔΑ ΠΟΗΖΣΗΘΖ

28. Βηβιηνγξαθία 2
 Δηζήγεζε Διέλεο Υεηκαξηνύ, Φηιόινγνπ ΓΔ.Ι. ΠΑΚΑΘ, ζηελ ΖΚΔΡΗΓΑ
«ΙΟΓΟΣΔΥΛΗΑ ΘΔΡΖΣΗΘΖ΢ ΘΑΣΔΤΘΤΛ΢Ζ΢ Γ΄ ΙΤΘΔΗΟΤ: ΓΗΓΑΘΣΗΘΔ΢
ΠΡΟ΢ΔΓΓΗ΢ΔΗ΢» (Θεζζαινλίθε, 16-12-2009)
 logotexnia.com, engonopoulos.gr www.kathimerini.gr