1. Αληηβαζηιέαο θαη Πξσζππνπξγόο

2. 
Ο Αρτιεπίζκοπος Δαμαζκηνός,
θαηά
θόζκνλ
Δημήηριος
Παπανδρέοσ. Υπήξμε θνξπθαία
εθθιεζηαζηηθή
θαη
πνιηηηθή
πξνζσπηθόηεηα ηεο λεόηεξεο
Διιάδαο.
Γηεηέιεζε
Αξρηεπίζθνπνο Αζελώλ θαη πάζεο
Διιάδνο (Ινύιηνο 1941 - Μάηνο
1949)
Αληηβαζηιεύο
θαη
Πξσζππνπξγόο ηεο Διιάδαο.
Ήηαλ ν πξώηνο Αξρηεπίζθνπνο
Αζελώλ κε ην όλνκα απηό θαη ν
11νο από ηεο αλαθήξπμεο ηεο
Απηνθέθαιεο Δθθιεζίαο ηεο
Διιάδνο.

3. 
Γελλήζεθε ζην ρσξηό Γνξβηηζά ηεο νξεηλήο
Ναππαθηίαο ζηηο 3 Μαξηίνπ ηνπ 1891, ζην δεκνηηθό
ζρνιείν ηεο νπνίαο έιαβε θαη ηελ πξώηε εθπαίδεπζε
θαη ζηε ζπλέρεηα ζην ζρνιείν ηνπ Πιαηάλνπ. Αλ θαη ε
νηθνγέλεηά ηνπ ήηαλ πνιύ θησρή, θαηάθεξε λα θνηηήζεη
ζην Γπκλάζην Καξδίηζαο κε ηε ζπλδξνκή ηνπ ζείνπ
ηνπ. Σηα 1908 θαηέβεθε ζηελ Αζήλα όπνπ θαη εηζήιζε
ζηε Θενινγηθή Σρνιή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ θαη
ηαπηόρξνλα ζηε Ννκηθή ιακβάλνληαο πηπρίν θαη από
ηηο δύν ζρνιέο. Σηξαηνινγήζεθε ζηνλ ειιεληθό ζηξαηό
θαη πνιέκεζε ζηνπο Βαιθαληθνύο Πνιέκνπο ην 1912
θαη 1913

4. 
Τν 1917 ρεηξνηνλήζεθε δηάθνλνο ιακβάλνληαο ην όλνκα
Γακαζθελόο. Λίγν αξγόηεξα ρεηξνηνλήζεθε πξεζβύηεξνο θαη σο
Αξρηκαλδξίηεο πιένλ αλέιαβε ηελ εγνπκελία ηεο Ι. Μνλήο
Κνξώλεο θαη θαηόπηλ ησλ Ι.Μνλώλ Πεληέιεο θαη Αζσκάησλ
Πεηξάθε. Η Ιεξά Σύλνδνο ηεο Δθθιεζίαο ηεο Διιάδνο ηνλ εθιέγεη
ην 1922, ζε ειηθία 31 εηώλ, Μεηξνπνιίηε Κνξηλζίαο. Τν
ελδηαθέξνλ ηνπ γηα ην πνίκληό ηνπ είλαη κεγάιν θαη θαίλεηαη όηαλ
κεηά ηνπο ζεηζκνύο ηεο Κνξίλζνπ ζηηο 22 θαη 23 Απξηιίνπ ηνπ
1928 ν Γακαζθελόο κεηαβαίλεη ζηηο Η.Π.Α. πξνθεηκέλνπ λα
ζπιιέμεη νηθνλνκηθή βνήζεηα από ηνπο εθεί νκνγελείο πνπ
πξάγκαηη είρε πνιύ απνδνηηθή απήρεζε κεηαμύ ησλ απνδήκσλ
Διιήλσλ. Αληηπαξεξρόκελνο όκσο θάπνηα πξνβιήκαηα άξλεζεο
βνήζεηαο επεηδή ζηελ Διιάδα πξσζππνπξγόο ήηαλ ηόηε ν
Βεληδέινο, ηνλ νπνίνλ νη απόδεκνη δελ εθηηκνύζαλ πνιύ,
θαηάθεξε σζηόζν λα ζπγθεληξώζεη ρξήκαηα γηα ηελ
αλνηθνδόκεζε θαη βνήζεηα παζόλησλ ηεο Κνξίλζνπ, ηνπ
Λνπηξαθίνπ θαη ησλ γύξσ πεξηνρώλ.

5. 



Ο Γακαζθελόο εθιέγεηαη Αξρηεπίζθνπνο Αζελώλ ζηηο 5 Ννεκβξίνπ 1938. Υπάξρεη όκσο δηακάρε κε ηνλ άιιν
ππνςήθην γηα ηνλ Αξρηεπηζθνπηθό ζξόλν Φξύζαλζν, ν νπνίνο θαη γίλεηαη Αξρηεπίζθνπνο Αζελώλ.
Σηηο 27 Απξηιίνπ ηνπ 1941 εηζβάινπλ ηα λαδηζηηθά ζηξαηεύκαηα ζηελ Αζήλα θαη ν Αξρηεπίζθνπνο Φξύζαλζνο
αξλείηαη λα νξθίζεη ηελ θπβέξλεζε ησλ δσζηιόγσλ ππό ην ζηξαηεγό Γεώξγην Τζνιάθνγινπ. Τόηε ν ίδηνο ν
Φξύζαλζνο θηλεί λνκηθή δηαδηθαζία θαη εγθαζίζηαηαη νξηζηηθά ν Γακαζθελόο σο Αξρηεπίζθνπνο ζηνλ ζξόλν ηεο
Αζήλαο.
Η δξάζε ηνπ Αξρηεπίζθνπνπ Γακαζθελνύ ηελ πεξίνδν ηεο Καηνρήο ραξαθηεξίδεηαη ηνικεξή θαη γεκάηε ελδηαθέξνλ
γηα ηνλ ππόδνπιν ιαό. Καηαβάιεη πξνζπάζεηεο γηα ηελ αμηνπνίεζε δύν ζπκβάζεσλ ηεο θπβέξλεζεο Μεηαμά κε άιια
θξάηε: ηελ αγνξά 370.000 ηόλσλ ζηαξηνύ από ηελ Απζηξαιία θαη ηελ πίζησζε ηεο Τνπξθίαο κε 600.000 ηνπξθηθέο
ιίξεο γηα ηξόθηκα. Όκσο, ε Μεγάιε Βξεηαλία αξλείηαη λα επηηξέςεη ηνλ αλεθνδηαζκό ηεο θαηερόκελεο Διιάδνο,
νπόηε έξρεηαη θνβεξή πείλα.
Ο Αξρηεπίζθνπνο νξγαλώλεη ηνλ Δζληθό Οξγαληζκό Φξηζηηαληθήο Αιιειεγγύεο κε έξγν ηελ πξνώζεζε ηξνθίκσλ. Η
κέξηκλά ηνπ γηα ηε δηάζσζε ησλ Ινπδαίσλ ζην ζξήζθεπκα Διιήλσλ πνιηηώλ θαη ησλ αζίγγαλσλ, νη νπνίνη άξρηζαλ
καδηθά λα νδεγνύληαη ζε ζηξαηόπεδα εμνιόζξεπζεο είλαη κεγάιε. Γηα ηε δξάζε ηνπ απηή ηηκήζεθε από ηελ
Ιζξαειηηηθή θνηλόηεηα. Καη’ εληνιή ηνπ εθδίδνληαλ πηζηνπνηεηηθά βαπηίζεσο γηα ηνπο Δβξαίνπο ώζηε λα
εκθαλίδνληαη σο Φξηζηηαλνί θαη λα απνθεύγεηαη ε ζύιιεςε θαη απέιαζή ηνπο. Γηακαξηπξήζεθε ζηνπο Γεξκαλνύο
γηα ηε ζπλερηδόκελε δνινθνλία Δβξαίσλ. Τελ 23ε Μαξηίνπ 1943 απέζηεηιε έγγξαθε δηακαξηπξία, ππεξαζπηδόκελνο
ηελ ηνπδατθή θνηλόηεηα θαη απεηιήζεθε από ηνλ ζηξαηεγό Σηξόνπ κε ηνπθεθηζκό. Ο Γακαζθελόο απάληεζε ζηελ
απεηιή ηνπ Σηξόνπ: "Οη Ιεράρτες ηες Ειιάδος, ζηραηεγέ Σηρόοπ, δεν ηοσθεθίδονηαη, απαγτονίδονηαη. Σας παραθαιώ να
ζεβαζζήηε ασηήν ηεν παράδοζην".
Υπήξμε ην πξόζσπν πίζσ από ηε καδηθή απεξγία ηεο 7εο Σεπηεκβξίνπ 1942, απνηέιεζκα ηεο νπνίαο ήηαλ λα κελ
απνζηαιεί θαλέλαο Έιιελαο επίζηξαηνο ζην ξσζηθό κέησπν, όπνπ ν ζάλαηνο ήηαλ βέβαηνο. Αθόκα δεηά από ηνπο
γεξκαλνύο ηελ παύζε ηεο επηζεηηθόηεηαο ησλ Βνπιγάξσλ ζπκκάρσλ ηνπ Άμνλα θαηά ησλ ειιεληθώλ πιεζπζκώλ
Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο. Η ζπκπεξηθνξά ηνπ εμνξγίδεη ηνπο θαηαθηεηέο θαη ηνλ ζέηνπλ ζε θαη’ νίθνλ πεξηνξηζκό ηνλ
Μάην ηνπ 1944, ελώ ζθέπηνληαη ηε κεηαγσγή ηνπ ζε ζηξαηόπεδν ηεο Γεξκαλίαο.

6. 




Η απειεπζέξσζε βξίζθεη ηε ρώξα ζε άζιηα θαηάζηαζε θαη επαπεηινύκελε από εκθύιηα ζύξξαμε θαη
ν Γακαζθελόο αλαιακβάλεη Αληηβαζηιεύο ζηηο 31 Γεθεκβξίνπ 1944.
Τν πνιηηηθό ζθεληθό είλαη ηαξαγκέλν. Ο Άγγινο πξσζππνπξγόο Τζώξηζηι ηνλ εκπηζηεύεηαη θαη
απνηειεί πξνλνκηαθό ζπλνκηιεηή ηνπ. Ο Τζώξηζηι, επηζθεπηόκελνο ηελ Αζήλα ηα Φξηζηνύγελλα ηνπ
1944 έρεη καθξά ζπλεξγαζία θαη ζπζθέςεηο καδί ηνπ. Η ππνγξαθή ηεο Σπκθσλίαο ηεο Βάξθηδαο
αλαλεώλεη ηηο ειπίδεο όισλ γηα δίθαηε δηεπζέηεζε ησλ πνιηηηθώλ δεηεκάησλ, ακέζσο όκσο αξρίδνπλ
λα θαηαζηξαηεγνύληαη νη όξνη ηεο.
Γακαζθελόο, καδί κε ην δηεπζπληή ηνπ Πνιηηηθνύ ηνπ Γξαθείνπ, δηπισκάηε θαη πνηεηή Γηώξγν
Σεθέξε, κεηαβαίλεη ζην Λνλδίλν από ηηο 6 έσο ηηο 22 Σεπηεκβξίνπ 1945 γηα ζπλνκηιίεο κε ηε λέα
βξεηαληθή θπβέξλεζε. Δθεί θαηαζέηεη επίζεκν αίηεκα γηα ηελ έλσζε ηεο Κύπξνπ κε ηελ Διιάδα. Οη
ήδε ςπρξέο θαη θαρύπνπηεο ζρέζεηο Βαζηιέσο θαη Αληηβαζηιέσο επηδεηλώλνληαη. Με ηελ επηζηξνθή
ηνπ ζηελ Διιάδα, αλαιακβάλεη θαη ρξέε Πξσζππνπξγνύ από ηηο 17 Οθησβξίνπ έσο ηελ 1 Ννεκβξίνπ
1945.
Οη θπβεξλήζεηο ζηελ Διιάδα θαηαξξένπλ ε κία κεηά ηελ άιιε ελώ ν Γακαζθελόο απνγνεηεπκέλνο
ππνβάιεη ηελ πξώηε παξαίηεζή ηνπ ζηηο 22 Ννεκβξίνπ 1945. Η δεύηεξε παξαίηεζε έξρεηαη ζηηο 4
Απξηιίνπ 1946. Τν δεκνςήθηζκα γηα ην πνιηηεηαθό πξαγκαηνπνηείηαη ηελ 1ε Σεπηεκβξίνπ 1946 θαη
επαλαθέξεη ηε Μνλαξρία ζηελ Διιάδα. Ο Γακαζθελόο παξαηηείηαη από Αληηβαζηιέαο γηα ηξίηε θνξά
νξηζηηθά πιένλ ζηηο 28 Σεπηεκβξίνπ 1946 θαη απνζύξεηαη ζηα εθθιεζηαζηηθά ηνπ θαζήθνληα. Δίλαη
αμηνζεκείσην πσο ιίγνπο κήλεο αξγόηεξα ηελ 1 Απξηιίνπ 1947 πεζαίλεη ν Βαζηιεύο Γεώξγηνο θαη ηα
Αλάθηνξα, αληηδξώληαο ζηελ παξνπζία ηνπ Γακαζθελνύ ζηελ θεδεία, θαινύλ ηνλ πξώελ
Αξρηεπίζθνπν Φξύζαλζν λα ηειέζεη ηελ αθνινπζία.
Ωο Αξρηεπίζθνπνο ν Γακαζθελόο ελίζρπζε ηελ Απνζηνιηθή Γηαθνλία, ίδξπζε ζρνιέο ηεξνθεξύθσλ,
εμνκνιόγσλ, θαηερεηώλ θαη θνηλσληθώλ ιεηηνπξγώλ. Αλαδηνξγάλσζε ηελ εθθιεζηαζηηθή εθπαίδεπζε
κε ηελ ίδξπζε εθθιεζηαζηηθώλ ζρνιώλ θαη θξνληηζηεξίσλ γηα ηε κόξθσζε θαη ηελ επηκόξθσζε ηνπ
θιήξνπ, ελώ θαηνρύξσζε ηε κηζζνδνζία ηνπ εθεκεξηαθνύ θιήξνπ. Άθεζε ηελ ηειεπηαία ηνπ πλνή
ζηελ Αζήλα ζηηο 20 Μαΐνπ 1949 ζε ειηθία 59 εηώλ.

7. Νίθνο Φαηδήο
Πεγέο:www.el.wikipedia.org
