SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Логикалық тапсырмалар
жинағы
Құрастырған: Айтмагамбетова Нурсауле Саядиловна
Павлодар облысы Екібастұз қаласы,
№18 жалпы орта білім беретін мектеп
Коммуналдық мемлекеттік мекемесінің
Бастауыш сынып мұғалімі
3
Логикалық тапсырмалар.
Ұсынылып отырған «Логикалық тапсырма» 4 - сыныптағы қазақ тілінің бағдарламалық
мазмұнын тереңдетіп меңгертуді көздейді. Білімнің беріктігін қамтамасыз ету үшін, баланың
шығармашылық қабілетін дамыта түсу үшін, оқушының дарындылығын тану үшін қазақ тілі
пәнінен логикалық тапсырмаларға баса назар аударылды.
Берілген тапсырмаларды орындауда оқушылар өз беттерімен ізденеді, оқушының ой өрісін
кеңейтіп есте сақтауын дамытады, байқағыштығын қалыптастырады, эвристикалық қабілеті
шыңдалады. Оқушының өзіндік пікір айтып оны қорғай білуіне мүмкіндік жасалады.
Теориялық білімдерін кеңейтіп, оны практикада қолданылуына ықпал етеді. Логиканың дамуы
өздігінен ізденіп жұмыс жасауына мүмкіндік береді. Логикалық тапсырмалар оқушының
интеллектуалдық деңгейін көтереді.
«Логикалық тапсырмалар» оқушының жас ерекшелігін ескере отырып құрастырылды.
Тапсырма
Берілген сөздерді алфавит ретімен жаз.
А) Семей, Астана, Қарағанды, Өскемен.
Ә) Әсем, Сырым, Райгүл, Айбек
Б) Қалам, дәптер, өшіргіш, сызғыш
А) __________________________________________
Ә) __________________________________________
Б) __________________________________________
Дыбысы жоқ болса да,
Алфавитте орны бар.
Оқылмайтын жазса да,
Қай белгі ол табыңдар. Шешуі _______ ____
Тапсырма
Өлеңді оқып, әр дыбыстың өз орнын тап.
«А» дегенің –Ана,
«Б» дегенің-бала.
«Б» дегенің –баға,
«Бестен» басқа алма.
Жуан Жіңішке Қатаң Ұяң Үнді
................... ............... ................ ................. .................
4
У - дыбысының жазылуы
У - әрпі кейде дауысты, кейде дауыссыз дыбысты білдіреді.
Уыс –дауыссыз, өйткені дауыстының алдында тұр.
Суға -дауысты дыбыс, екі дауыссыздың ортасында тұр.
Тауық -екі дауыстының ортасында келсе, дауыссыз дыбыс.
У дыбысына біткен қимылды білдіретін сөздерге у дыбыс қосылғанда екі у жазылады.
Мысалы: Жуу, қуу, буу
Тапсырма
Берілген сөздердегі у қандай дыбыс екенін айт.
Уәзір, аудан, уыз, баяу, елу, саумал, зәулім, оқу, қурай, қауын, кесу, уық, сатушы, уыс.
Дауысты : __________________________________
Дауыссыз : __________________________________
Тапсырма
Кестені толтыр.
Дауысты у Дауыссыз у
Тулақ Уәзір
__________________ _________________
__________________ _________________
__________________ _________________
__________________ _________________
Я, ю, ё әріптерінің жазылуы
я=й+а
ю=й+у
ё=й+о
я, ю, ё - әріптердің дауысты дыбыстар. Бұл әріптер жеке тұрып та, дауыссыздармен тіркесіп
келіп буын құрайды.
Есік жоғын ұқтық,
Люктен шықтық.
Елка деген-бұрыс,
Шырша деген-дұрыс.
Қ. Мырза Әли.
5
Тапсырма
Сөз жұмбақты шеш.
я Кісінің аты
я Кісінің аты
я Шөп
Шөп
я Жәндік аты
я Адамның дене мүшесі
Ф, В - дыбысының жазылуы.
В - ұяң дауыссыз дыбыс
Ф- қатаң дауыссыз дыбыс.
Бұл дыбыстар сөздің барлық буынында келеді.
Ч,щ,ц,х,һ –қатаң дауыссыз дыбыстар.
Қызықтырып бізді,
Ағам чертеж сызды.
Біздің туған шаһарда,
Тұрады көп қаһарман.
Циклон- ол дауыл,
Көрді соны ауыл.
Зообақта көп хайуане,
Келген бәрі қайдан?!
Ащы тамақ ауыр,
Тұщы тамақ тәуір. Қ. Мырза Әли
Тапсырма
Өлең жолдарынан қатаң дауыссыз дыбыстарды тап. Олардың неліктен қатаң дыбыс екенін
дәлелде.
6
Тапсырма
Берілген екі сурет бойынша екі бөлек әңгіме құра. Құраған әңгімелеріңде қандай ұқсастық және
қандай айырмашылық болды, ол неге байланысты?
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Тапсырма
Дәмді шөпті таңдаған,
Дәмді шөпті толғаған.
Дағдысынша Дуадақ,
Даланы еркін шарлдаған.
Шырмалған шырмауық,
Шүпірлеп шығыпты.
Шілдеде су ішпей бір ауық,
Шытынап бұтағы сыныпты
Өкпелеп қуып,
Көшкен ауылды.
Өкпем өшті,
Өкшем ауырды.
Жаңылтпаштарды тез қайтала және жаттап ал. Қай дыбыстың көп қайталанғанына назар аудар.
*Өзің де дауыссыз дыбыстарға жаңылтпаш құра.
* Мәтін бере отырып қателерін тапқызу, жазылуы күрделі сөздермен жұмыс жасату, іздендіру.
Орфографиялық сөздікпен жұмыс жасау.
* Сөзжұмбақ құрату, шештіру.
* Түбірлес сөздерден картотека тергізіп жасату
Анаграмма «К» әрпіне
К
К
К
К
К
К
К
К
К
К
1. Кісінің аты
2. Ұя салмайтын құс
3. Жанғыш пайдалы қазба
4. Тағам түрі
7
5. ... білім бұлағы
6. Жер қазатын құрал
7. Қыста ұйықтайтын жануар
8. Спорт түрі
9. Жәрдем жасау
10. Машина, автобус, трамвайдың жалпы атауы
Тапсырма
Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қой.
…ор, …иклон, …ертеж, тұ…ы, Гау...ар, … адиша, жи…аз, …оккей, қа….арман, пла…, …емпион,
бор…, …ётка, кон...ерт, стан....ия, ....ифр, ...абар.
Тапсырма
ұ, ү дыбыстарына мысал келтір.
Мысалы: Ұядан, үйге, ұмытшақ, үйірсек.
* Мына сөздердің жазылуын есіңде сақта!
Тәрбиелейді, дағдысынша, баулиды, көгілдірі, баулудағы.
Тапсырма
Жұмбақты оқып, шешуін тап.
Қорада емес сарайда,
Аспанда емес тоғайда.
Отында жоқ кйеде,
Жылқыда жоқ, түйеде.
Қырда емес, сайда бар,
Құнанда жоқ, тайда бар.
Бұл жұмбақты шешетін
Тапқыр бала қайда бар?
Қай әріп? ........
Тапсырма
1.Берілген өлең жолдарынан ілік септігінің жалғауын тап.
Көзімнің қарасы,
Көңілімнің сарасы.
Бітпейді іштегі
Ғашықтың жарасы.
2. Көп нүктенің орнына н, ң әріптерін қойып, көшіріп жаз.
Адамны..., ананы..., қошақаны..., алақанны..., ауылды..., сананы..., жаманны..., түнні..., қолымны...,
сезімі..., атаны..., баламны..., оқушымсы..., перзентімні..., балапаны..., арманымны....
Тапсырма
8
Төмендегі дауыссыз дыбыстардың ортасына оң жақтағы дауысты дыбысты араластырып, қосып
оқыңдар. Сонда бір жұмбақ шығады. Шешуі не?
Ж П Н Д Б Р Н Р - А а а і ә
С Б Р У З Ж Б Қ , Е а а ы а ы
Ш Л Р М З Г Л Н Д А ы а е і і е
Б У Р Н Ж З П , А ы а ы
Ш Н Д Т Л П Ж Т - І і е о ы о ,
К Н Қ З Н С Б Р , А а ы а ы а
Қ Р К Қ П П И Д - О е ы а а
Л Н Р Т М М Х Л Қ , А а а а а ы
Сөйлем
Сөйлем бірнеше сөздерден құралады. Сөйлем аяқталған ойды білдіреді.Айтылу сазына
қарай үш түрі болады. Сөйлемнен соң не нүкте (.), не сұрау белгісі (?), не леп белгісі (!)
қойылады.
Тапсырма
Берілген сызба бойынша сөйлем құра.
________ __________ __________ .
__________ __________ __________ ?
__________ __________ __________!
Тапсырма
Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр.
1. Біз баққа бардық. 2. Сәуле үшінші сыныпта оқиды. 3. М.Әуезов 1897 жылы туған. 4. Абай –
ұлы ақын. 5. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап оқулық жазды.
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
Тапсырма
Жұмбақтар
Сидам аяқ, ұзын мойын:
Таң қаласың көрсең бойын.
Тілі - ұзын, жемі - тікен,
Мейірбан жуас айуан екен. (Керік)
Мүйізі бар тұмсықта,
Өте қатал мінезі.
Аяқтары қып-қысқа,
Сом денелі аң өзі. (Мүйізтұмсық)
Алшаң-алшаң басады,
Құйрығында шашағы,
Аң біткен одан қашады. (Арыстан)
9
Жұмбақтардың шешуі не туралы? Олар туралы баяндап бере аласыңба?
Тапсырма
«Балқарағай, омарташы, қанағат, ұсынылатын» сөздеріндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау
Үлгі:
«Балқарағай» сөзіндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау
(Бал, қарағай, қара, бала, ағай, ара, ай, қар, балға, Арай, қарға, лақ, арал...)
Тапсырма
Тәуелсіздік жастар рухы ап келген,
Қазағыма бақыт берген, бақ берген.
Тәуелсіздік мерекеміз бүгінгі,
Мәңгілікке орын алшы нақ төрден.
өлеңдегі ойға назар аударып, қара сөзбен баяндап беріңдер. Қандай дыбыстар үндесіп тұр,
неліктен деп ойлайсың?
Тапсырма «Ұйқасын тап»
1. Өзінше ноян,
Қорқақ кім... (қоян)
2. Алмастан тыным,
Шабады ... (құлын)
3. Бата алмас түлкі,
Үсті тікен ... (кірпі)
4. Айбат шегер алыстан,
Аң патшасы ... (арыстан)
*Өздерің де осы үлгіде ойын құрастырып келіңдер.
Дидактикалық ойын
Мақсаты: Зат есім туралы түсініктерін кеңейте отырып, балалардың сенсорлық қабілетін (сипап
сезу, иіс сезу, дәм сезу) дамыту.
Ойын шарты: Оқушының көзі байланады. Қорапшаның ішінен түйме, бор, бет орамал, алма,
ермексаз, сақина т. б заттарды оқушылар кезек-кезек көзі байланып тұрған оқушыға ұстатады.
Оқушы баланы да, затты да дұрыс таба білу керек.
Жұмбақ шешу
Белі қылдай, кең құрсақ,
Жұмыскер жәндік соны тап. (Құмырсқа)
Ызыңдауын қоймайды,
Қанға өмірі тоймайды. (Маса)
Ас көрсе-ақ болды жалайды,
Ауру содан тарайды. (Шыбын)
Жұмбақтың шешуінен нені аңғардың, олар туралы не айта аласың?
Жұрнақтар ойыны.
Қай жұрнақ жүр жайлауда?
10
Көп шалғынды қойнауда.
(сиыршы, қойшы, жылқышы, сауыншы)
Қай жұрнақ жүр құрылыста?
Қызып алған жұмыста.
(тас қалаушы, сылақшы, сүргілеуі)
Бір жұрнақ бар затқа қосылса,
Оның сапасына, сынына айналады.
(ат-ты, көрік-ті, еп-ті, қоным-ды...)
Шарада.
Бұрыл десем тезірек,
Түбірін тауып алдағы.
Ыс-ты жалға басына,
Пішініңді сал дағы,
Жаңа ұғымды табасың,
Оны біліп аласың. (бет-бұр-ыс)
Бір ақынның атында
Үш буын мен екі сөз.
Үш дауысты тірегі,
Айтшы кімдер біледі? (Тұ-ман-бай)
Етістікке ал деген,
Қоссам өлім жазасын.
Ертегіден, аңыздан,
Оны тауып аласың. (Ал-дар)
Сәйкестендіру тесті
1. Кім? 1.Сәкен, Ертіс, Байшұбар
2. Кімдер? 2. домбыра, гүл
3. Не? 3. оқушы , ана
4. Нелер? 4. әндер, құстар
5. Жалқы есім түрі 5. оқушылар, аналар
6.Жалпы есім түрі: 6. Қобыз, ән, құс
Тапсырма
Тұрақты тіркестердің мағынасын балама сөздермен ашыңдар.
Үлгі:
Аузына құм құйылды - аузын ашпау.
1. Жұлдызы қарсы -
2. Көз қырын салу –
3. Құрдай жэорғалау –
4. Дүние есігін ашу –
5. Жаны мұрнының ұшына келу –
6. Ат тонын ала қашты –
11
7. Тас бауыр –
Тапсырма
Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз.
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
Тапсырма
Өлеңнен зат есімдерді теріп жазып, мағынасын аш.
Мәз болады болысың
Мәз болады болысың,
Арқаға ұлық қаққанға.
Шілтірейтіп орыстың,
Шенді шекпен жапқанға.
Үйі мәз боп, қой сойды,
Сүйіншіге шапқанға.
Әуре қылды, салды ойран,
Үйдегі тыныш жатқанға.
Еш нәрсе емес жұбанар,
Ақыл көзбен баққанға.
Жас баладай қуанар,
Бір дәмдіні татқанға.
Үлгі:
«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы
Өлеңнен таңдап алынған сөз Түсініктеме
12
Болыс Ел басқаратын адам. Өз қарамағындағы бүкіл
халықтың қамын жейді. Оларға көмектеседі...
Тапсырма
«С»-дан басталатын сегіз сөз.
Ол сөздер төмендегі заттардың атауы болсын:
1.Сұйық зат
2.Зат немесе құбылыс атауы
3.Дақыл атауы
4.Жеміс аты
5.Қарудың аты
6.Жоғары оқу орнының оқушысы
7.Өсімдік атауы
8.Студентке төленетін айлық
С
С
С
С
С
С
С
С
Тапсырма
Қайсысы зат есім, қайсысы етістік?
Жақын қалды көмбе,
Бұл жерге оны көмбе!
Тапсырма
Сәйкестендіру тесті
1. Қандай? 1. таза
2. Қай? 2. ақылды
13
3. Негізгі сын есім: 3. қара
4. Туынды сын есім: 4. ойлы
Тапсырма
Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері.
Мысалы: Үлгі.
«Өсімдік» сөзге байланысты, сонымен байланысқа түсетін сөздер.
Кәрі емен, селдір селеу, бұйра тал, шашақты қарағай, желекті сасыр, сұлу қайың, қайыспас
емен, топтанған тобылғы, боз қараған, бұйра көкпек, иісті жусан, шашылған ши, мөлдіреген
долана.
І топ Бала ..........................................................................................
ІІ топ Құс ..........................................................................................
Сан есім.
Заттың санын, ретін білдіретін сөздерді сан есім дейміз.
Қанша? Неше? алты, жеті, он бір.
Нешінші? бірінші, оныншы
Нешеу ? екеу, жетеу.
Дара сан есім: он, алты.
Күрделі сан есім: он бес, жиырма сегіз
Есептік: бір, екі, үш
Реттік: бесінші, алтыншы.
Тапсырма
Өлеңді оқып, сан есімдердің астын сыз.
Он саусақ
Жалғыз саусақ тіпте де,
Ұстай алмас жіпті де.
Екі саусақ бірікті,
Ине қолға ілікті.
Үш саусағым орамды,
Жүгіртеді қаламды.
Өнерлі екен он саусақ,
Қала салсақ, жол салсақ.
2. Өлеңді қара сөзге айналдыр.
Тапсырма
Сәйкестендіру тесті
14
1. Қанша? Неше? 1. жиырма сегіз
2. Нешінші? 2. екеу, жетеу.
3. Нешеу ? 3. жеті, он бір.
4. Дара сан есім: 4. он, алты.
5. Күрделі сан есім: 5. бесінші, алтыншы.
6. Есептік: 6. бірінші, оныншы
7. Реттік: 7. бір, екі, үш
Тапсырма
Сан есімге байланысты мақал-мәтел жаз.
1 ____________________________________________
2 ____________________________________________
3 ____________________________________________
Тапсырма
Лексикалық ойын.
Көп нүктенің орнына сан есімді қойсаң мақал толық шығады.
Білімді............... жығады, білекті............... жығады.
............ауыз сөздің тобықтай түйіні.
Етістік
Заттардың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз.
Не істеді? Келді.
Қайтті? Кісінеді.
Неғылды? Ұшты
Негізгі етістік: біл.
Туынды етістік: шеге+ле, сап+а
Дара: оқы, кел.
Күрделі етісітік: оқып отыр, келе жатыр.
Болымды етістік: айт,бар, жүр
Болымсыз етістік: айтпа, барма, жүрме.
Тапсырма
Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз.
1.Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, фермаға. 2.Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан.
3.Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді. 4.Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа. 5.Олар, алмады, жұмыртқаны.
Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат. Соңғы
сөйлемдегі сөздердің байланысын сызба арқылы көрсет.
Тапсырма
Өлеңнен адамның қимыл –қозғалысын бейнелейтін сөздерді теріп жазып, мағынасын түсіндіруге
тырыс.
Күлембай
15
Күштілерім сөз айтса,
Бас изеймін шыбындап,
Әлсіздің сөзін салғыртсып,
Шала ұғамын қырындап,
Сияз бар десе жүрегім
Орнықпайды суылдап...
Сыртқыларға сыр бермей,
Құр күлемін жымыңдап...
Жай жүргенде бір күні,
Үлгі:
«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы
Өлеңнен таңдап алынған етістік сөз Түсініктеме
Орнықпайды суылдап. Суылдау сөзін көбіне шөптерге пайдаланады.
Шөптердің салмағы болмағандықтан олар
жел соқса да қасынан қатты жүгіріп өтсең де
қозғалып кетеді. Бірақ бұл арадағы суыл
адамның қорқақтығын айтып тұр.
Тапсырма
Он дара етістік жазыңдар. Біріншісі-бір, екіншісі-екі, үшіншісі-үш т.с.с оныншысы он әріптен,
барлығы да «Е» әрпінен басталатын әр формадағы етістік болсын.
Ек
Тапсырма
Мақалдарды түсініп оқып, болымсыз етістіктерді тап.
Өсер жастың алдын кеспе,
Өсер ағаштың басын кеспе.
Тапсырма
Сәйкестендіру тесті
16
1. Не істеді? 1. сапа
2. Қайтті? 2. оқып отыр
3. Неғылды? 3. айт,бар
4. Негізгі етістік 4. барма, жүрме.
5. Туынды етістік 5. оқы, кел.
6. Дара 6. оқыды
7. Күрделі етісітік 7. кісінеді.
8. Болымды етістік 8. ұшты
9. Болымсыз етістік 9. қаз
Тапсырма
Заттардың қандай әрекеті бар?
Үлгі.
Арық суы- сылдырап, күлімдеп, жүгіріп, ойнап, атқылап, шуылдап, ойнақтап, жарыса ағады.
Комбайн- орады, жинайды, шабады.
Мұғалім- айтады, түсіндіреді, оқиды, сүрайды, үйретеді.
Бозторғай-шоқиды, теріп жейді, сайрайды, ұшады.
Жел-
Бала-
Тапсырма
Антонимін тауып жаз.
К Е Ң
А Р А З
Ж А Қ С Ы
Ж А Й П А Қ
Е Л Г Е З Е К
Тапсырма
Жоғалса да атың,
Жоғалмасын атың.
Шашты олай өрме,
Тоғыз өрме қамшыны,
Бөтен кісіге берме.
Ж. Кәрімқызы.
Тапсырма
Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз.
17
Жылы ____________ Биік___________________
Ақ ________________ Үлкен__________________
Жуан _____________ Ойық__________________
Тапсырма
Логогриф
1. Табиғаттың атауына қоссаң,
Егер бақаны
Ыстық жерде
Жәндік болып жатады. (тас-бақа)
Жоғарыда тұрағы,
Бәрін ойлап тұрады.
Қоссам егер бір буын
Кітап, журнал шығады. (бас-па)
Тапсырма
Жай сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр.
Оқушы келді. Жаңбыр жауды. Жел тұрды. Күн суытты.
Тапсырма
Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар.
1. Мирас … .2. Анасы жұмысқа …3. Балалар… жүр екен. 4. Назира … келді.
Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен.
Метаграмма
1.Ұ-дан бастасаң, темір түйген шебермін,
З-ны қоссаң, білім саған беремін. (...)
2. Әсем жермен, ұлы дүбір думанмын,
Қ-ны қоссаң пешке керек құралмын. (...)
3. Бұйырсаңыз, етістік боп кетеді,
С-ны қоссаң, айқасатын алаңда ол өтеді. (...)
Я, Ё, Ю дыбысы.
1. Жаңылтпашты оқы.
Ою ою ойым бар-ды,
Ойналмастан ойын қалды.
Орындалмай ойымдағы,
Ойылмады ою-дағы.
Орашолақ,
Олақпын ба,
Оя алмадым оюларды.
2. Жұмбақ шешейік.
Торпақта жоқ,
18
Қоянда бар,
Шортанда жоқ,
Шаянда бар.
(........................)
Тапсырма
Қарамен жазылған сөздермен сөйлем құра.
____________________________________________
____________________________________________
3. Мақал-мәтел жаттайық. Мағынасын түсіндір.
Әдептілік, ар -ұят - адамдықтың белгісі.
Тапсырма
Мақал- мәтелдің соңын тап.
1. Әрбір ғалым – хаким емес, әрбір хаким -……………................................
2.Досы жоқпен сырлас, досы көппен……………………................................
3. Шәкіртсіз ғалым-………………………………………...............................
4. Сақалын сатқан кәріден, еңбегін сатқан бала…………............................
Тапсырма
Кері мақалды, нақыл сөзді кім түзейді?
1. Әкесінің баласы адамның дұшпаны емес,
Адамның баласы бауырың емес.
2. Егер ісім өнсін десең, ретін тап па.
3. Мимен асқан қардан, бақпен асқан патша артық.
2 Қайғысызға жақ бол, қайғылыға сақ бол.
5. Адам баласына адам баласының бәрі- қас.
Ойлан тап.
Төмендегі тор көздердегі әріптердің ішінен киіз үйдің жабдықтарының атын оқи аласыздар.
Тапсырма
Берілген басқы және соңғы дыбыстарды пайдаланып, төмендегі тор көзге лайықты сөз жаз.
19
к ө м е К
К К
К К
К К
К К
К К
К К
К К
К К
К К
К К
к к
Тапсырма
«ҒА» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді тауып жаз.
ТА ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
ҒА
Тапсырма
«ҒАҚ» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді тауып жаз.
ЖАҢ ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
ҒАҚ
Тапсырма
Шақпақ санына қарай әр түрлі буынды сөзді тауып, төмендегі баспалдақты толтыр. Әр буында екі
ғана дыбыстың болуын ескер.
ЕК
АЙ НА
20
Тапсырма
Төмендегі сөздердің мағынасын түсіндіріп бер.
Үлгі:
Оймақ мыстан не теріден жасалады. Тігіншілер саусағына ине батпауы үшін, кірмеуі үшін
саусақтарына киіп алады.
1. Оймақ
2. Саптама
3. Кебеже
4. Тошала
5. Құймақ
6. Қазы
7. Күлпара
8. Қылыш
9. Қорамса
Үлгі:
«Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы
Мағынасын ашатын сөз Түсініктеме
Оймақ Мыстан не теріден жасалады. Тігіншілер
саусағына ине батпауы және кірмеуі үшін
саусақтарына киіп алады
21
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.
1. “Қазақ тілі дидактикалық материалдар”. Алматы. Атамұра.1999 жыл
2. Б.Сайлаубаева. Қазақ тілінен оқу дидактикалық құрал.
3. Ана тілім–азығым, адастырмас қазығым. М.Шәбжантайқызы. Көкшетау.2002 жыл.
4. «Айгөлек» журналы №3. 2009 жыл
5. «Менің алғашқы әліппем» Алматы. 2006 жыл
6. Г.Х. Сейсекенова. «Қазақ тілінен әдістемелік құрал» 2007 жыл
7. Ж. Кәрімқызы «Қазақ тілінен дидактикалық жаттығулар» Алматы. «Өлке» 2001 жыл.
22

More Related Content

What's hot

แนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการ
แนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการแนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการ
แนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการannoot
 
Classroom language : English Language
Classroom language : English LanguageClassroom language : English Language
Classroom language : English LanguageA. Simoes
 
Speak now 1 student's book
Speak now 1   student's bookSpeak now 1   student's book
Speak now 1 student's bookGraceUrbano2
 
Tổng hợp các đề thi starters
Tổng hợp các đề thi startersTổng hợp các đề thi starters
Tổng hợp các đề thi startersDinhHa6
 
Comparison of adjective
Comparison of adjectiveComparison of adjective
Comparison of adjectiveImam Trapz
 
Comparatives and superlatives multiple choice
Comparatives and superlatives multiple choiceComparatives and superlatives multiple choice
Comparatives and superlatives multiple choiceJose Angel Isla Barrio
 
Movers reading and writing test 2 OK
Movers  reading and writing test 2 OKMovers  reading and writing test 2 OK
Movers reading and writing test 2 OKv9thang
 
Ingles icfes
Ingles icfes Ingles icfes
Ingles icfes Eriandrea
 
Yle flyers readwrite_07
Yle flyers readwrite_07Yle flyers readwrite_07
Yle flyers readwrite_07Heixa
 
A Lotof Much Many A Little A Few
A Lotof Much Many A Little A FewA Lotof Much Many A Little A Few
A Lotof Much Many A Little A FewHasan Ege
 
Lesson plan parts of the body (1) 0
Lesson plan parts of the body (1) 0Lesson plan parts of the body (1) 0
Lesson plan parts of the body (1) 0borzna
 

What's hot (20)

Holiday problems
Holiday problemsHoliday problems
Holiday problems
 
แนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการ
แนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการแนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการ
แนวข้อสอบปลายภาครายวิชา ภาษาอังกฤษเพื่อวิชาการ
 
Gerund and infinitive
Gerund and infinitiveGerund and infinitive
Gerund and infinitive
 
Tema 2 past simple pastcontinuous
Tema 2 past simple pastcontinuousTema 2 past simple pastcontinuous
Tema 2 past simple pastcontinuous
 
Test simple present
Test simple presentTest simple present
Test simple present
 
Classroom language : English Language
Classroom language : English LanguageClassroom language : English Language
Classroom language : English Language
 
Speak now 1 student's book
Speak now 1   student's bookSpeak now 1   student's book
Speak now 1 student's book
 
Tổng hợp các đề thi starters
Tổng hợp các đề thi startersTổng hợp các đề thi starters
Tổng hợp các đề thi starters
 
Adverbs Of Degree
Adverbs Of DegreeAdverbs Of Degree
Adverbs Of Degree
 
Comparison of adjective
Comparison of adjectiveComparison of adjective
Comparison of adjective
 
To be test
To be testTo be test
To be test
 
Comparatives and superlatives multiple choice
Comparatives and superlatives multiple choiceComparatives and superlatives multiple choice
Comparatives and superlatives multiple choice
 
Movers reading and writing test 2 OK
Movers  reading and writing test 2 OKMovers  reading and writing test 2 OK
Movers reading and writing test 2 OK
 
Ingles icfes
Ingles icfes Ingles icfes
Ingles icfes
 
Describing famous people
Describing famous peopleDescribing famous people
Describing famous people
 
Can can't
Can      can'tCan      can't
Can can't
 
Yle flyers readwrite_07
Yle flyers readwrite_07Yle flyers readwrite_07
Yle flyers readwrite_07
 
A Lotof Much Many A Little A Few
A Lotof Much Many A Little A FewA Lotof Much Many A Little A Few
A Lotof Much Many A Little A Few
 
Body parts
Body partsBody parts
Body parts
 
Lesson plan parts of the body (1) 0
Lesson plan parts of the body (1) 0Lesson plan parts of the body (1) 0
Lesson plan parts of the body (1) 0
 

Similar to логикалық тапсырмалар жинағы

учитель года ермекбаева открытое занятие
учитель года ермекбаева открытое занятиеучитель года ермекбаева открытое занятие
учитель года ермекбаева открытое занятиеAsem Sarsembayeva
 
Б б дыбысы мен әрпі
Б б дыбысы мен әрпіБ б дыбысы мен әрпі
Б б дыбысы мен әрпіNurlan Abilhanov
 
сабақтың тақырыбы шынар шығарук
сабақтың тақырыбы шынар шығаруксабақтың тақырыбы шынар шығарук
сабақтың тақырыбы шынар шығарукNurlan Abilhanov
 
зат есім ашық сабақ
зат есім  ашық сабақзат есім  ашық сабақ
зат есім ашық сабақNurlan Abilhanov
 
венера халмуратовна
венера халмуратовнавенера халмуратовна
венера халмуратовнаAsem Sarsembayeva
 
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдарыБастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдарыАйбек Қуандықұлы
 
омарбекова бибигул сабақ жоспары
омарбекова бибигул сабақ жоспарыомарбекова бибигул сабақ жоспары
омарбекова бибигул сабақ жоспарыAsem Sarsembayeva
 
кесебаева мөлдір ф 09
кесебаева мөлдір ф 09кесебаева мөлдір ф 09
кесебаева мөлдір ф 09nurbolat84
 
Шартты бағыныңқылы сабақтас
Шартты бағыныңқылы сабақтасШартты бағыныңқылы сабақтас
Шартты бағыныңқылы сабақтасNurlan Abilhanov
 

Similar to логикалық тапсырмалар жинағы (20)

99999999
9999999999999999
99999999
 
зат ес¦м ашы саба__ 2 сынып
зат ес¦м  ашы   саба__  2 сыныпзат ес¦м  ашы   саба__  2 сынып
зат ес¦м ашы саба__ 2 сынып
 
456g
456g456g
456g
 
самал
самалсамал
самал
 
учитель года ермекбаева открытое занятие
учитель года ермекбаева открытое занятиеучитель года ермекбаева открытое занятие
учитель года ермекбаева открытое занятие
 
123вукукук
123вукукук123вукукук
123вукукук
 
Б б дыбысы мен әрпі
Б б дыбысы мен әрпіБ б дыбысы мен әрпі
Б б дыбысы мен әрпі
 
әріптер сыры
әріптер сырыәріптер сыры
әріптер сыры
 
586fd
586fd586fd
586fd
 
3223sdsdsdsd
3223sdsdsdsd3223sdsdsdsd
3223sdsdsdsd
 
сабақтың тақырыбы шынар шығарук
сабақтың тақырыбы шынар шығаруксабақтың тақырыбы шынар шығарук
сабақтың тақырыбы шынар шығарук
 
озин ози тану4сынып
 озин ози тану4сынып озин ози тану4сынып
озин ози тану4сынып
 
4568
45684568
4568
 
зат есім ашық сабақ
зат есім  ашық сабақзат есім  ашық сабақ
зат есім ашық сабақ
 
Есімдік сөйлемдегі қызметі
Есімдік сөйлемдегі қызметіЕсімдік сөйлемдегі қызметі
Есімдік сөйлемдегі қызметі
 
венера халмуратовна
венера халмуратовнавенера халмуратовна
венера халмуратовна
 
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдарыБастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары
 
омарбекова бибигул сабақ жоспары
омарбекова бибигул сабақ жоспарыомарбекова бибигул сабақ жоспары
омарбекова бибигул сабақ жоспары
 
кесебаева мөлдір ф 09
кесебаева мөлдір ф 09кесебаева мөлдір ф 09
кесебаева мөлдір ф 09
 
Шартты бағыныңқылы сабақтас
Шартты бағыныңқылы сабақтасШартты бағыныңқылы сабақтас
Шартты бағыныңқылы сабақтас
 

More from Вспомогательный образовательный сайт

More from Вспомогательный образовательный сайт (20)

метод.в орлеу1
метод.в орлеу1метод.в орлеу1
метод.в орлеу1
 
открытый урок украинченко ю.с.
открытый урок украинченко ю.с.открытый урок украинченко ю.с.
открытый урок украинченко ю.с.
 
стасенко о.а.
стасенко о.а.стасенко о.а.
стасенко о.а.
 
откр.урок состав слова
откр.урок состав словаоткр.урок состав слова
откр.урок состав слова
 
менің педагогикалық жетістігім
менің педагогикалық жетістігімменің педагогикалық жетістігім
менің педагогикалық жетістігім
 
ашық сабақ т дыбысы
ашық сабақ т дыбысыашық сабақ т дыбысы
ашық сабақ т дыбысы
 
открытый урок по обучению грамоте
открытый урок по обучению грамотеоткрытый урок по обучению грамоте
открытый урок по обучению грамоте
 
2 мәуе презента бағдарла
2 мәуе презента бағдарла2 мәуе презента бағдарла
2 мәуе презента бағдарла
 
джунелбаева
джунелбаеваджунелбаева
джунелбаева
 
методическое пособие от филатовой а. н.
методическое пособие от филатовой а. н.методическое пособие от филатовой а. н.
методическое пособие от филатовой а. н.
 
пед.чтение ижанара
пед.чтение ижанарапед.чтение ижанара
пед.чтение ижанара
 
фото с урока
фото с урокафото с урока
фото с урока
 
урок кошанова г.б.
урок кошанова г.б.урок кошанова г.б.
урок кошанова г.б.
 
этноград работа
этноград   работаэтноград   работа
этноград работа
 
оразбай сабина 1г
оразбай сабина 1горазбай сабина 1г
оразбай сабина 1г
 
тельмарова айзере 1 в
тельмарова айзере 1 втельмарова айзере 1 в
тельмарова айзере 1 в
 
алиева жамиля 1в
алиева жамиля 1валиева жамиля 1в
алиева жамиля 1в
 
малдагар али 1 в
малдагар али 1 вмалдагар али 1 в
малдагар али 1 в
 
самопознание
самопознаниесамопознание
самопознание
 
джандаралова гк портфолиоPpt
джандаралова гк портфолиоPptджандаралова гк портфолиоPpt
джандаралова гк портфолиоPpt
 

логикалық тапсырмалар жинағы

  • 1. Логикалық тапсырмалар жинағы Құрастырған: Айтмагамбетова Нурсауле Саядиловна Павлодар облысы Екібастұз қаласы, №18 жалпы орта білім беретін мектеп Коммуналдық мемлекеттік мекемесінің Бастауыш сынып мұғалімі 3
  • 2. Логикалық тапсырмалар. Ұсынылып отырған «Логикалық тапсырма» 4 - сыныптағы қазақ тілінің бағдарламалық мазмұнын тереңдетіп меңгертуді көздейді. Білімнің беріктігін қамтамасыз ету үшін, баланың шығармашылық қабілетін дамыта түсу үшін, оқушының дарындылығын тану үшін қазақ тілі пәнінен логикалық тапсырмаларға баса назар аударылды. Берілген тапсырмаларды орындауда оқушылар өз беттерімен ізденеді, оқушының ой өрісін кеңейтіп есте сақтауын дамытады, байқағыштығын қалыптастырады, эвристикалық қабілеті шыңдалады. Оқушының өзіндік пікір айтып оны қорғай білуіне мүмкіндік жасалады. Теориялық білімдерін кеңейтіп, оны практикада қолданылуына ықпал етеді. Логиканың дамуы өздігінен ізденіп жұмыс жасауына мүмкіндік береді. Логикалық тапсырмалар оқушының интеллектуалдық деңгейін көтереді. «Логикалық тапсырмалар» оқушының жас ерекшелігін ескере отырып құрастырылды. Тапсырма Берілген сөздерді алфавит ретімен жаз. А) Семей, Астана, Қарағанды, Өскемен. Ә) Әсем, Сырым, Райгүл, Айбек Б) Қалам, дәптер, өшіргіш, сызғыш А) __________________________________________ Ә) __________________________________________ Б) __________________________________________ Дыбысы жоқ болса да, Алфавитте орны бар. Оқылмайтын жазса да, Қай белгі ол табыңдар. Шешуі _______ ____ Тапсырма Өлеңді оқып, әр дыбыстың өз орнын тап. «А» дегенің –Ана, «Б» дегенің-бала. «Б» дегенің –баға, «Бестен» басқа алма. Жуан Жіңішке Қатаң Ұяң Үнді ................... ............... ................ ................. ................. 4
  • 3. У - дыбысының жазылуы У - әрпі кейде дауысты, кейде дауыссыз дыбысты білдіреді. Уыс –дауыссыз, өйткені дауыстының алдында тұр. Суға -дауысты дыбыс, екі дауыссыздың ортасында тұр. Тауық -екі дауыстының ортасында келсе, дауыссыз дыбыс. У дыбысына біткен қимылды білдіретін сөздерге у дыбыс қосылғанда екі у жазылады. Мысалы: Жуу, қуу, буу Тапсырма Берілген сөздердегі у қандай дыбыс екенін айт. Уәзір, аудан, уыз, баяу, елу, саумал, зәулім, оқу, қурай, қауын, кесу, уық, сатушы, уыс. Дауысты : __________________________________ Дауыссыз : __________________________________ Тапсырма Кестені толтыр. Дауысты у Дауыссыз у Тулақ Уәзір __________________ _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ Я, ю, ё әріптерінің жазылуы я=й+а ю=й+у ё=й+о я, ю, ё - әріптердің дауысты дыбыстар. Бұл әріптер жеке тұрып та, дауыссыздармен тіркесіп келіп буын құрайды. Есік жоғын ұқтық, Люктен шықтық. Елка деген-бұрыс, Шырша деген-дұрыс. Қ. Мырза Әли. 5
  • 4. Тапсырма Сөз жұмбақты шеш. я Кісінің аты я Кісінің аты я Шөп Шөп я Жәндік аты я Адамның дене мүшесі Ф, В - дыбысының жазылуы. В - ұяң дауыссыз дыбыс Ф- қатаң дауыссыз дыбыс. Бұл дыбыстар сөздің барлық буынында келеді. Ч,щ,ц,х,һ –қатаң дауыссыз дыбыстар. Қызықтырып бізді, Ағам чертеж сызды. Біздің туған шаһарда, Тұрады көп қаһарман. Циклон- ол дауыл, Көрді соны ауыл. Зообақта көп хайуане, Келген бәрі қайдан?! Ащы тамақ ауыр, Тұщы тамақ тәуір. Қ. Мырза Әли Тапсырма Өлең жолдарынан қатаң дауыссыз дыбыстарды тап. Олардың неліктен қатаң дыбыс екенін дәлелде. 6
  • 5. Тапсырма Берілген екі сурет бойынша екі бөлек әңгіме құра. Құраған әңгімелеріңде қандай ұқсастық және қандай айырмашылық болды, ол неге байланысты? ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Тапсырма Дәмді шөпті таңдаған, Дәмді шөпті толғаған. Дағдысынша Дуадақ, Даланы еркін шарлдаған. Шырмалған шырмауық, Шүпірлеп шығыпты. Шілдеде су ішпей бір ауық, Шытынап бұтағы сыныпты Өкпелеп қуып, Көшкен ауылды. Өкпем өшті, Өкшем ауырды. Жаңылтпаштарды тез қайтала және жаттап ал. Қай дыбыстың көп қайталанғанына назар аудар. *Өзің де дауыссыз дыбыстарға жаңылтпаш құра. * Мәтін бере отырып қателерін тапқызу, жазылуы күрделі сөздермен жұмыс жасату, іздендіру. Орфографиялық сөздікпен жұмыс жасау. * Сөзжұмбақ құрату, шештіру. * Түбірлес сөздерден картотека тергізіп жасату Анаграмма «К» әрпіне К К К К К К К К К К 1. Кісінің аты 2. Ұя салмайтын құс 3. Жанғыш пайдалы қазба 4. Тағам түрі 7
  • 6. 5. ... білім бұлағы 6. Жер қазатын құрал 7. Қыста ұйықтайтын жануар 8. Спорт түрі 9. Жәрдем жасау 10. Машина, автобус, трамвайдың жалпы атауы Тапсырма Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қой. …ор, …иклон, …ертеж, тұ…ы, Гау...ар, … адиша, жи…аз, …оккей, қа….арман, пла…, …емпион, бор…, …ётка, кон...ерт, стан....ия, ....ифр, ...абар. Тапсырма ұ, ү дыбыстарына мысал келтір. Мысалы: Ұядан, үйге, ұмытшақ, үйірсек. * Мына сөздердің жазылуын есіңде сақта! Тәрбиелейді, дағдысынша, баулиды, көгілдірі, баулудағы. Тапсырма Жұмбақты оқып, шешуін тап. Қорада емес сарайда, Аспанда емес тоғайда. Отында жоқ кйеде, Жылқыда жоқ, түйеде. Қырда емес, сайда бар, Құнанда жоқ, тайда бар. Бұл жұмбақты шешетін Тапқыр бала қайда бар? Қай әріп? ........ Тапсырма 1.Берілген өлең жолдарынан ілік септігінің жалғауын тап. Көзімнің қарасы, Көңілімнің сарасы. Бітпейді іштегі Ғашықтың жарасы. 2. Көп нүктенің орнына н, ң әріптерін қойып, көшіріп жаз. Адамны..., ананы..., қошақаны..., алақанны..., ауылды..., сананы..., жаманны..., түнні..., қолымны..., сезімі..., атаны..., баламны..., оқушымсы..., перзентімні..., балапаны..., арманымны.... Тапсырма 8
  • 7. Төмендегі дауыссыз дыбыстардың ортасына оң жақтағы дауысты дыбысты араластырып, қосып оқыңдар. Сонда бір жұмбақ шығады. Шешуі не? Ж П Н Д Б Р Н Р - А а а і ә С Б Р У З Ж Б Қ , Е а а ы а ы Ш Л Р М З Г Л Н Д А ы а е і і е Б У Р Н Ж З П , А ы а ы Ш Н Д Т Л П Ж Т - І і е о ы о , К Н Қ З Н С Б Р , А а ы а ы а Қ Р К Қ П П И Д - О е ы а а Л Н Р Т М М Х Л Қ , А а а а а ы Сөйлем Сөйлем бірнеше сөздерден құралады. Сөйлем аяқталған ойды білдіреді.Айтылу сазына қарай үш түрі болады. Сөйлемнен соң не нүкте (.), не сұрау белгісі (?), не леп белгісі (!) қойылады. Тапсырма Берілген сызба бойынша сөйлем құра. ________ __________ __________ . __________ __________ __________ ? __________ __________ __________! Тапсырма Берілген сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдыр. 1. Біз баққа бардық. 2. Сәуле үшінші сыныпта оқиды. 3. М.Әуезов 1897 жылы туған. 4. Абай – ұлы ақын. 5. Ыбырай Алтынсарин балаларға арнап оқулық жазды. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ Тапсырма Жұмбақтар Сидам аяқ, ұзын мойын: Таң қаласың көрсең бойын. Тілі - ұзын, жемі - тікен, Мейірбан жуас айуан екен. (Керік) Мүйізі бар тұмсықта, Өте қатал мінезі. Аяқтары қып-қысқа, Сом денелі аң өзі. (Мүйізтұмсық) Алшаң-алшаң басады, Құйрығында шашағы, Аң біткен одан қашады. (Арыстан) 9
  • 8. Жұмбақтардың шешуі не туралы? Олар туралы баяндап бере аласыңба? Тапсырма «Балқарағай, омарташы, қанағат, ұсынылатын» сөздеріндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау Үлгі: «Балқарағай» сөзіндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау (Бал, қарағай, қара, бала, ағай, ара, ай, қар, балға, Арай, қарға, лақ, арал...) Тапсырма Тәуелсіздік жастар рухы ап келген, Қазағыма бақыт берген, бақ берген. Тәуелсіздік мерекеміз бүгінгі, Мәңгілікке орын алшы нақ төрден. өлеңдегі ойға назар аударып, қара сөзбен баяндап беріңдер. Қандай дыбыстар үндесіп тұр, неліктен деп ойлайсың? Тапсырма «Ұйқасын тап» 1. Өзінше ноян, Қорқақ кім... (қоян) 2. Алмастан тыным, Шабады ... (құлын) 3. Бата алмас түлкі, Үсті тікен ... (кірпі) 4. Айбат шегер алыстан, Аң патшасы ... (арыстан) *Өздерің де осы үлгіде ойын құрастырып келіңдер. Дидактикалық ойын Мақсаты: Зат есім туралы түсініктерін кеңейте отырып, балалардың сенсорлық қабілетін (сипап сезу, иіс сезу, дәм сезу) дамыту. Ойын шарты: Оқушының көзі байланады. Қорапшаның ішінен түйме, бор, бет орамал, алма, ермексаз, сақина т. б заттарды оқушылар кезек-кезек көзі байланып тұрған оқушыға ұстатады. Оқушы баланы да, затты да дұрыс таба білу керек. Жұмбақ шешу Белі қылдай, кең құрсақ, Жұмыскер жәндік соны тап. (Құмырсқа) Ызыңдауын қоймайды, Қанға өмірі тоймайды. (Маса) Ас көрсе-ақ болды жалайды, Ауру содан тарайды. (Шыбын) Жұмбақтың шешуінен нені аңғардың, олар туралы не айта аласың? Жұрнақтар ойыны. Қай жұрнақ жүр жайлауда? 10
  • 9. Көп шалғынды қойнауда. (сиыршы, қойшы, жылқышы, сауыншы) Қай жұрнақ жүр құрылыста? Қызып алған жұмыста. (тас қалаушы, сылақшы, сүргілеуі) Бір жұрнақ бар затқа қосылса, Оның сапасына, сынына айналады. (ат-ты, көрік-ті, еп-ті, қоным-ды...) Шарада. Бұрыл десем тезірек, Түбірін тауып алдағы. Ыс-ты жалға басына, Пішініңді сал дағы, Жаңа ұғымды табасың, Оны біліп аласың. (бет-бұр-ыс) Бір ақынның атында Үш буын мен екі сөз. Үш дауысты тірегі, Айтшы кімдер біледі? (Тұ-ман-бай) Етістікке ал деген, Қоссам өлім жазасын. Ертегіден, аңыздан, Оны тауып аласың. (Ал-дар) Сәйкестендіру тесті 1. Кім? 1.Сәкен, Ертіс, Байшұбар 2. Кімдер? 2. домбыра, гүл 3. Не? 3. оқушы , ана 4. Нелер? 4. әндер, құстар 5. Жалқы есім түрі 5. оқушылар, аналар 6.Жалпы есім түрі: 6. Қобыз, ән, құс Тапсырма Тұрақты тіркестердің мағынасын балама сөздермен ашыңдар. Үлгі: Аузына құм құйылды - аузын ашпау. 1. Жұлдызы қарсы - 2. Көз қырын салу – 3. Құрдай жэорғалау – 4. Дүние есігін ашу – 5. Жаны мұрнының ұшына келу – 6. Ат тонын ала қашты – 11
  • 10. 7. Тас бауыр – Тапсырма Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ Тапсырма Өлеңнен зат есімдерді теріп жазып, мағынасын аш. Мәз болады болысың Мәз болады болысың, Арқаға ұлық қаққанға. Шілтірейтіп орыстың, Шенді шекпен жапқанға. Үйі мәз боп, қой сойды, Сүйіншіге шапқанға. Әуре қылды, салды ойран, Үйдегі тыныш жатқанға. Еш нәрсе емес жұбанар, Ақыл көзбен баққанға. Жас баладай қуанар, Бір дәмдіні татқанға. Үлгі: «Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы Өлеңнен таңдап алынған сөз Түсініктеме 12
  • 11. Болыс Ел басқаратын адам. Өз қарамағындағы бүкіл халықтың қамын жейді. Оларға көмектеседі... Тапсырма «С»-дан басталатын сегіз сөз. Ол сөздер төмендегі заттардың атауы болсын: 1.Сұйық зат 2.Зат немесе құбылыс атауы 3.Дақыл атауы 4.Жеміс аты 5.Қарудың аты 6.Жоғары оқу орнының оқушысы 7.Өсімдік атауы 8.Студентке төленетін айлық С С С С С С С С Тапсырма Қайсысы зат есім, қайсысы етістік? Жақын қалды көмбе, Бұл жерге оны көмбе! Тапсырма Сәйкестендіру тесті 1. Қандай? 1. таза 2. Қай? 2. ақылды 13
  • 12. 3. Негізгі сын есім: 3. қара 4. Туынды сын есім: 4. ойлы Тапсырма Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері. Мысалы: Үлгі. «Өсімдік» сөзге байланысты, сонымен байланысқа түсетін сөздер. Кәрі емен, селдір селеу, бұйра тал, шашақты қарағай, желекті сасыр, сұлу қайың, қайыспас емен, топтанған тобылғы, боз қараған, бұйра көкпек, иісті жусан, шашылған ши, мөлдіреген долана. І топ Бала .......................................................................................... ІІ топ Құс .......................................................................................... Сан есім. Заттың санын, ретін білдіретін сөздерді сан есім дейміз. Қанша? Неше? алты, жеті, он бір. Нешінші? бірінші, оныншы Нешеу ? екеу, жетеу. Дара сан есім: он, алты. Күрделі сан есім: он бес, жиырма сегіз Есептік: бір, екі, үш Реттік: бесінші, алтыншы. Тапсырма Өлеңді оқып, сан есімдердің астын сыз. Он саусақ Жалғыз саусақ тіпте де, Ұстай алмас жіпті де. Екі саусақ бірікті, Ине қолға ілікті. Үш саусағым орамды, Жүгіртеді қаламды. Өнерлі екен он саусақ, Қала салсақ, жол салсақ. 2. Өлеңді қара сөзге айналдыр. Тапсырма Сәйкестендіру тесті 14
  • 13. 1. Қанша? Неше? 1. жиырма сегіз 2. Нешінші? 2. екеу, жетеу. 3. Нешеу ? 3. жеті, он бір. 4. Дара сан есім: 4. он, алты. 5. Күрделі сан есім: 5. бесінші, алтыншы. 6. Есептік: 6. бірінші, оныншы 7. Реттік: 7. бір, екі, үш Тапсырма Сан есімге байланысты мақал-мәтел жаз. 1 ____________________________________________ 2 ____________________________________________ 3 ____________________________________________ Тапсырма Лексикалық ойын. Көп нүктенің орнына сан есімді қойсаң мақал толық шығады. Білімді............... жығады, білекті............... жығады. ............ауыз сөздің тобықтай түйіні. Етістік Заттардың қимылын, іс-әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз. Не істеді? Келді. Қайтті? Кісінеді. Неғылды? Ұшты Негізгі етістік: біл. Туынды етістік: шеге+ле, сап+а Дара: оқы, кел. Күрделі етісітік: оқып отыр, келе жатыр. Болымды етістік: айт,бар, жүр Болымсыз етістік: айтпа, барма, жүрме. Тапсырма Орны ауысқан сөздерден сөйлем құрап жаз. 1.Айжан, бара жатты, Мәрия, мен, фермаға. 2.Олардың, ұша жөнелді, бір, үйрек, алдынан. 3.Ұшқан, жерге, олар, үйрек, келді. 4.Ұяда, жатыр, жері, жұмыртқа. 5.Олар, алмады, жұмыртқаны. Етістіктерді тап. Олардың түбірін, қосымшасын тауып, мағыналық түріне ажырат. Соңғы сөйлемдегі сөздердің байланысын сызба арқылы көрсет. Тапсырма Өлеңнен адамның қимыл –қозғалысын бейнелейтін сөздерді теріп жазып, мағынасын түсіндіруге тырыс. Күлембай 15
  • 14. Күштілерім сөз айтса, Бас изеймін шыбындап, Әлсіздің сөзін салғыртсып, Шала ұғамын қырындап, Сияз бар десе жүрегім Орнықпайды суылдап... Сыртқыларға сыр бермей, Құр күлемін жымыңдап... Жай жүргенде бір күні, Үлгі: «Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы Өлеңнен таңдап алынған етістік сөз Түсініктеме Орнықпайды суылдап. Суылдау сөзін көбіне шөптерге пайдаланады. Шөптердің салмағы болмағандықтан олар жел соқса да қасынан қатты жүгіріп өтсең де қозғалып кетеді. Бірақ бұл арадағы суыл адамның қорқақтығын айтып тұр. Тапсырма Он дара етістік жазыңдар. Біріншісі-бір, екіншісі-екі, үшіншісі-үш т.с.с оныншысы он әріптен, барлығы да «Е» әрпінен басталатын әр формадағы етістік болсын. Ек Тапсырма Мақалдарды түсініп оқып, болымсыз етістіктерді тап. Өсер жастың алдын кеспе, Өсер ағаштың басын кеспе. Тапсырма Сәйкестендіру тесті 16
  • 15. 1. Не істеді? 1. сапа 2. Қайтті? 2. оқып отыр 3. Неғылды? 3. айт,бар 4. Негізгі етістік 4. барма, жүрме. 5. Туынды етістік 5. оқы, кел. 6. Дара 6. оқыды 7. Күрделі етісітік 7. кісінеді. 8. Болымды етістік 8. ұшты 9. Болымсыз етістік 9. қаз Тапсырма Заттардың қандай әрекеті бар? Үлгі. Арық суы- сылдырап, күлімдеп, жүгіріп, ойнап, атқылап, шуылдап, ойнақтап, жарыса ағады. Комбайн- орады, жинайды, шабады. Мұғалім- айтады, түсіндіреді, оқиды, сүрайды, үйретеді. Бозторғай-шоқиды, теріп жейді, сайрайды, ұшады. Жел- Бала- Тапсырма Антонимін тауып жаз. К Е Ң А Р А З Ж А Қ С Ы Ж А Й П А Қ Е Л Г Е З Е К Тапсырма Жоғалса да атың, Жоғалмасын атың. Шашты олай өрме, Тоғыз өрме қамшыны, Бөтен кісіге берме. Ж. Кәрімқызы. Тапсырма Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз. 17
  • 16. Жылы ____________ Биік___________________ Ақ ________________ Үлкен__________________ Жуан _____________ Ойық__________________ Тапсырма Логогриф 1. Табиғаттың атауына қоссаң, Егер бақаны Ыстық жерде Жәндік болып жатады. (тас-бақа) Жоғарыда тұрағы, Бәрін ойлап тұрады. Қоссам егер бір буын Кітап, журнал шығады. (бас-па) Тапсырма Жай сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр. Оқушы келді. Жаңбыр жауды. Жел тұрды. Күн суытты. Тапсырма Көп нүктенің орнына тиісті сөзді жазыңдар. 1. Мирас … .2. Анасы жұмысқа …3. Балалар… жүр екен. 4. Назира … келді. Керекті сөздер: келді, кетті, ойнап, мектептен. Метаграмма 1.Ұ-дан бастасаң, темір түйген шебермін, З-ны қоссаң, білім саған беремін. (...) 2. Әсем жермен, ұлы дүбір думанмын, Қ-ны қоссаң пешке керек құралмын. (...) 3. Бұйырсаңыз, етістік боп кетеді, С-ны қоссаң, айқасатын алаңда ол өтеді. (...) Я, Ё, Ю дыбысы. 1. Жаңылтпашты оқы. Ою ою ойым бар-ды, Ойналмастан ойын қалды. Орындалмай ойымдағы, Ойылмады ою-дағы. Орашолақ, Олақпын ба, Оя алмадым оюларды. 2. Жұмбақ шешейік. Торпақта жоқ, 18
  • 17. Қоянда бар, Шортанда жоқ, Шаянда бар. (........................) Тапсырма Қарамен жазылған сөздермен сөйлем құра. ____________________________________________ ____________________________________________ 3. Мақал-мәтел жаттайық. Мағынасын түсіндір. Әдептілік, ар -ұят - адамдықтың белгісі. Тапсырма Мақал- мәтелдің соңын тап. 1. Әрбір ғалым – хаким емес, әрбір хаким -……………................................ 2.Досы жоқпен сырлас, досы көппен……………………................................ 3. Шәкіртсіз ғалым-………………………………………............................... 4. Сақалын сатқан кәріден, еңбегін сатқан бала…………............................ Тапсырма Кері мақалды, нақыл сөзді кім түзейді? 1. Әкесінің баласы адамның дұшпаны емес, Адамның баласы бауырың емес. 2. Егер ісім өнсін десең, ретін тап па. 3. Мимен асқан қардан, бақпен асқан патша артық. 2 Қайғысызға жақ бол, қайғылыға сақ бол. 5. Адам баласына адам баласының бәрі- қас. Ойлан тап. Төмендегі тор көздердегі әріптердің ішінен киіз үйдің жабдықтарының атын оқи аласыздар. Тапсырма Берілген басқы және соңғы дыбыстарды пайдаланып, төмендегі тор көзге лайықты сөз жаз. 19
  • 18. к ө м е К К К К К К К К К К К К К К К К К К К К К к к Тапсырма «ҒА» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді тауып жаз. ТА ҒА ҒА ҒА ҒА ҒА ҒА ҒА ҒА ҒА ҒА Тапсырма «ҒАҚ» буынына аяқталатын екі буынды зат есімді тауып жаз. ЖАҢ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ ҒАҚ Тапсырма Шақпақ санына қарай әр түрлі буынды сөзді тауып, төмендегі баспалдақты толтыр. Әр буында екі ғана дыбыстың болуын ескер. ЕК АЙ НА 20
  • 19. Тапсырма Төмендегі сөздердің мағынасын түсіндіріп бер. Үлгі: Оймақ мыстан не теріден жасалады. Тігіншілер саусағына ине батпауы үшін, кірмеуі үшін саусақтарына киіп алады. 1. Оймақ 2. Саптама 3. Кебеже 4. Тошала 5. Құймақ 6. Қазы 7. Күлпара 8. Қылыш 9. Қорамса Үлгі: «Екі жақты түсініктеме күнделігі» стратегиясы Мағынасын ашатын сөз Түсініктеме Оймақ Мыстан не теріден жасалады. Тігіншілер саусағына ине батпауы және кірмеуі үшін саусақтарына киіп алады 21
  • 20. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР. 1. “Қазақ тілі дидактикалық материалдар”. Алматы. Атамұра.1999 жыл 2. Б.Сайлаубаева. Қазақ тілінен оқу дидактикалық құрал. 3. Ана тілім–азығым, адастырмас қазығым. М.Шәбжантайқызы. Көкшетау.2002 жыл. 4. «Айгөлек» журналы №3. 2009 жыл 5. «Менің алғашқы әліппем» Алматы. 2006 жыл 6. Г.Х. Сейсекенова. «Қазақ тілінен әдістемелік құрал» 2007 жыл 7. Ж. Кәрімқызы «Қазақ тілінен дидактикалық жаттығулар» Алматы. «Өлке» 2001 жыл. 22