.

1. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 1
Wilhelm Müller (1794 - 1827): Γερμανός ποιητής
***********

2. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 2
Σχολιασμός του ποιήματος
Ο Wilhelm Müller ( 7 Οκτωβρίου 1794 – 30 Σεπτεμβρίου 1827) σε αυτό το ποίημα μας
τοποθετεί στο Σούλι του 1803: εκεί, μια γυναίκα απευθύνεται στον άντρα της, που βρίσκεται
σε πόλεμο με τον Αλή Πασά, σε μια επαναστατική προσπάθεια οι Σουλιώτες να κερδίσουν την
ελευθερία τους.
Εξιστορεί τις δυσκολίες
που περνούσαν όλες οι γυναίκες,
μιας και οι άντρες τους
πολεμούσαν κι εκείνες έπρεπε να
φροντίζουν τα παιδιά τους αλλά
και να κάνουν τις δουλειές του
σπιτιού ολομόναχες και με
στερήσεις, αφού «λαχταρούσαν
το καινούριο φόρεμα». Επιπλέον,
δούλευαν και ως βοσκοί,
«σκαρφαλώνοντας χωρίς κόπο
μαζί με τα κατσίκια».
Όλα τα παραπάνω, η
Σουλιώτισσα φαίνεται πως τα
λέει με περηφάνια, θέλοντας να
τονίσει την αξιοσύνη της.
Ο ποιητής προβάλλει το πάθος που έχουν οι γυναίκες για να πολεμήσουν στο πλευρό
των αντρών τους, αφού αυτό έχει πρωτεύουσα σημασία στη ζωή τους. Για να πείσουν τον
άντρα τους, τον θερμοπαρακαλούν με τρυφερά λόγια να δοκιμάσει τις αντοχές τους στην
αναρρίχηση, στο τρέξιμο, στη γνώση του ορεινού τους τοπίου. Δηλώνουν πως τα παιδιά τους
δεν έχουν πια την ανάγκη της μητρικής φροντίδας, άρα μπορούν να βγουν στη μάχη!
Ο ηρωισμός τους φαίνεται από το γεγονός ότι δεν τους ενδιαφέρει η ζωή τους αλλά το
πώς θα ελευθερωθούν τα παιδιά τους. Προτρέπουν το σύζυγό τους να μην σκεφτεί παρά μόνο
τη μάχη, ακόμα κι αν αυτές δίπλα του, τραυματιστούν. Στόχος η πατρίδα τους, γι’ αυτήν θα
κάνουν τα αδύνατα δυνατά.
Ο σκοπός του ποιητή είναι να συγκινήσει τους Ευρωπαίους δείχνοντάς τους τον ηρωισμό
των Ελλήνων, τόσο των ανδρών όσο και των ισάξιων στο φρόνημα γυναικών, ώστε να
ευαισθητοποιηθούν και να συμβάλουν με οποιονδήποτε τρόπο μπορούν στην Ελληνική
Επανάσταση.
Ράνια Δευτεραίου – Εύα Δεμεσούκα Β΄1

3. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 3
***********
Σχολιασμός του ποιήματος
«Ο Χιώτης» αναφέρεται σε ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα της Επανάστασης,
στην καταστροφή της Χίου: όταν η Χίος επαναστάτησε, το Μάρτιο του 1822, ο Σουλτάνος
εξαγριώθηκε. Έτσι, ο Οθωμανικός στόλος, υπό την ηγεσία του Καρά Αλί, αποβίβασε στη Χίο
περί τα 7000 άτομα, για να καταστείλει την επανάσταση. Ακολούθησε ολοσχερής καταστροφή
του νησιού: κάψιμο σπιτιών, σφαγή αμάχων αλλά και όλων των παιδιών κάτω των τριών
ετών, λεηλασίες, αιχμαλωσίες, ακρωτηριασμοί νεκρών ...
Ο απόηχος του γεγονότος αλλά και η εκδίκηση των Ελλήνων μέσω του πυρπολητή
Κωνσταντίνου Κανάρη, έκαναν μεγάλη αίσθηση στην Ευρώπη, συγκινώντας τους Φιλέλληνες.
Έτσι, σε αυτό το ποίημα ο Müller μας παρουσιάζει έναν πολεμιστή από την Χίο, ο οποίος
επισημάνει τα πλούτη του πριν από την καταστροφή και νοσταλγεί τις όμορφες στιγμές του με
την οικογένειά του. Αναφέρει παλατάκια, απέραντα κτήματα, ασημικά και χρυσαφικά. Με
περηφάνια και τρυφερότητα ο Χιώτης μιλά για τη γυναίκα και τα τρία παιδιά του.

4. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 4
Στη συνέχεια, όμως, μας προσγειώνει στο παρόν, λέγοντας «τώρα δεν έχω τίποτα, εκτός
από μια κοφτερή λεπίδα...» Μέσα από τις σκέψεις του είναι ολοφάνερη η θλίψη ο πόνος για
την απώλεια, καθώς δεν του έχει απομείνει πια τίποτα.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι που τον κάνει χαρούμενο και νιώθει ξανά πλούσιος: το να παίρνει
εκδίκηση από τους Τούρκους για ό,τι προκάλεσαν. Είναι τέτοια η ικανοποίηση από την
εκδίκηση, που ο Χιώτης δηλώνει πως αισθάνεται πάλι σαν να είναι πλούσιος και να τα έχει
ξανά όλα. Αυτή την ανάγκη των Ελλήνων για εκδίκηση, τη αποτυπώνει στο ποίημά του «Το
Ελληνόπουλο» κι ένας άλλος μεγάλος φιλέλληνας ποιητής, ο Victor Hugo. Το δράμα των
Ελλήνων της Χίου στον άνισο αγώνα τους με τους Τούρκους ενέπνευσε, λοιπόν, με πολλούς
τρόπους.
Μελιτίνα Παγιαυλά – Ελισάβετ Ράκα Β΄3
Η σφαγή της Χίου, πίνακας του Eugène Delacroix

5. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 5
***********
Σχολιασμός του ποιήματος
Στο ποίημα αυτό, ο Müller μιλά για τον μεγάλο ήρωα της ελληνικής Επανάστασης,
τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Ο Κανάρης ήταν ο άνθρωπος που πήρε εκδίκηση, τον Ιούνιο του
1822, για την τρομερή σφαγή και καταστροφή της Χίου από τους Τούρκους, που είχε
συντελεστεί λίγο καιρό πριν.
Με το πυρπολικό του, ανατίναξε την
Τουρκική ναυαρχίδα του Καρά Αλή, του υπεύθυνου
για τις λεηλασίες και τις σφαγές του άμαχου
πληθυσμού στη Χίο. Η φήμη του Κανάρη ξεπέρασε
τα στενά όρια του ελληνικού χώρου και έγινε
αντικείμενο έμπνευσης για πολλούς άλλους
καλλιτέχνες, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο λόρδος
Byron και ο Victor Hugo.
Σε όλο το ποίημα ο ήρωας φαίνεται να μιλάει
σε α’ πρόσωπο, νεκρός πλέον (με λένε εμένα που
βρίσκομαι…). Είναι σαν να αναπολεί τα
κατορθώματά του, λέγοντάς μας πως ανατίναξε δύο
από τους στόλους των Τούρκων, ωστόσο φαίνεται
να τον στενοχωρεί ότι πέθανε ειρηνικά, πολύ
αργότερα, κι όχι στην αντάρα της μάχης. Έτσι,

6. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 6
εύχεται να τον είχε βρει ο θάνατος όταν θα ανατίναζε και τον τρίτο στόλο των Τούρκων, στα
πέλαγα, όχι «στο κρεβάτι, σαν καλός Χριστιανός»
Ο ποιητής βάζει τον Κανάρη να μιλάει για την ελεύθερη πλέον πατρίδα που τον
σκεπάζει, ενώ προσεύχεται ελπίζοντας να παραμείνει ελεύθερη ως ότου ξαναγεννηθεί! Με τον
Κανάρη πεθαμένο να μιλάει και να εύχεται μέσα από τον τάφο του, ο Müller θέλει να μας δείξει
το μεγάλο πείσμα και την επιμονή των Ελλήνων για την ελευθερία της πατρίδας τους που τη
θεωρούσαν το μεγαλύτερο αγαθό.
Ειρήνη Πουλίδα Β΄3
Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας,
του Νικηφόρου Λύτρα

7. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 7

8. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 8

9. 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου Σχ. Έτος 2014-2015
Πολιτιστικό πρόγραμμα : Ο Φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 - η ευρωπαϊκή
διανόηση στο πλευρό των Ελλήνων
υπεύθυνες καθηγήτριες: Ναλμπάντη Αγγελική (ΠΕ 05) – Αρτινού Ιωάννα (ΠΕ 02) 9
***********
Σχολιασμός του ποιήματος
Ο ποιητής σε αυτό το ποίημα έχει διπλό σκοπό: να υμνήσει το θάνατο του διάσημου
ποιητή λόρδου Byron στο Μεσολόγγι, και, παράλληλα, να συγκινήσει τους Ευρωπαίους
τονίζοντας το γεγονός ότι οι Έλληνες από την μυθολογία μέχρι και τον καιρό που γράφτηκε το
ποίημα είχαν την τάση να πολεμούν τους εχθρούς τους με γενναιότητα και θάρρος.
Επίσης ο Müller επισημαίνει την ηρωική πράξη του Byron, δηλαδή να εγκαταλείψει τη
χώρα του και να έρθει να αγωνιστεί για να κερδίσουν οι Έλληνες την ελευθερία τους. Έναν
αγώνα όμως που πλήρωσε με τη ζωή του.
Πιστός στο πνεύμα του Ρομαντισμού ο Müller, προσπαθεί να συγκινήσει, τονίζοντας τις
37 κανονιές που ρίχτηκαν όταν πέθανε ο Byron, όσες και η ηλικία του αποθανόντος. Τονίζει
έντονα την πάλη του με την Τυραννία, για χάρη της Λευτεριάς της Ελλάδας. Ακόμα ο Müller
θέλει να προσελκύσει ανθρώπους από όλο τον κόσμο να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων
ή έστω να τους βοηθήσουν με κάθε δυνατό τρόπο. Αναφέροντας τον Byron, ένα πρόσωπο που
θαύμαζαν και αγαπούσαν οι σύγχρονοί του, θέλει να τους δείξει πως αν βοηθήσουν την
Ελλάδα στον αγώνα της για την ελευθερία θα τιμηθούν από όλο τον κόσμο και θα γίνουν
ήρωες.
Στη συνέχεια, ο ποιητής κατακρίνει την Βρετανία λέγοντας πως οι Άγγλοι στάθηκαν
ανάξιοι ως σύμμαχοι της Ελλάδας , παρά το γεγονός ότι υπόσχονταν βοήθεια. Αναφέρει επίσης
πως το χρέος της Βρετανίας ολόκληρης το πλήρωσε μόνος του με την θυσία του ο Byron.
Τέλος, παρομοιάζει τον Byron με τον αρχαίο
ποιητή Τυρταίο, ο οποίος στην αρχαιότητα εμψύχωνε
τους πολεμιστές με τα ποιήματά του. Αυτό μας
αποδεικνύει πως ως και το 19ο αιώνα, την εποχή του
Müller και του Byron, οι Ευρωπαίοι διανοούμενοι
γοητεύονταν πολύ από την αρχαία Ελλάδα.
Ράνια Δευτεραίου – Εύα Δεμεσούκα Β΄1