.

1. Αρτινού Ιωάννα 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου
ΕΝΟΤΗΤΕΣ 12+13 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (19ος
αιώνας)
Το 19ο
αιώνα η ευρωπαϊκή οικονομία αλλάζει ραγδαία : σε όλη τη Δυτική Ευρώπη παρατηρείται το
φαινόμενο της εκβιομηχάνισης, που θα επεκταθεί σταδιακά σε όλο τον κόσμο. Εγκαταλείπεται έτσι η
αγροτική - χειροτεχνική οικονομία.
Γνωρίσματα της εκβιομηχάνισης ήταν :
 Χρήση της ατμομηχανής, περιορισμός της χειρωνακτικής εργασίας
 Αύξηση παραγωγής, μείωση του κόστους των προϊόντων
 Αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας (του άνθρακα, αργότερα του
πετρελαίου)
 Συγκέντρωση των εργατών γύρω από τα εργοστάσια, δημιουργία
φτωχογειτονιών
 Μεγάλες αλλαγές οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές
Οι ραγδαίες αυτές μεταβολές υπήρξαν τόσο σημαντικές, ώστε οι ιστορικοί τις
ονόμασαν Βιομηχανική Επανάσταση
Χώρες στις οποίες διαδόθηκε η Β. Ε. ήταν :
Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ - ΓΑΛΛΙΑ - ΒΕΛΓΙΟ - ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ - ΠΕΡΙΟΧΕΣ
ΠΟΤΑΜΟΥ ΡΗΝΟΥ - ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ - ΗΠΑ
Η Βιομηχανική Επανάσταση
έφερε ανάπτυξη στους
ακόλουθους τομείς :
 Επιστήμες
 Συγκοινωνίες
 Επικοινωνίες
 Οικονομία
ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ
1) ΧΗΜΕΙΑ Συνθετικές βαφές – λιπάσματα - πλαστικές ύλες – εκρηκτικά – φάρμακα – ψυγεία –
φωτογραφικά/κινηματογραφικά είδη
2) ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ πηγή ενέργειας (κινητήρες), μέσο
φωτισμού
Επανάσταση στις ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
 Ατμοκίνητος σιδηρόδρομος
 Ηλεκτροκίνητα τραμ
 Μετρό
 Σιδερένιο ατμόπλοιο Το πετρέλαιο αρχίζει να αποκτά μεγάλη αξία
 Αυτοκίνητο
Επανάσταση στις ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Ηλεκτρικός τηλέγραφος - Τηλέφωνο - Ασύρματος τηλέγραφος
Άρα : ένα δίκτυο συγκοινωνιών και επικοινωνιών αγκαλιάζει όλη τη Γη
Νέος τρόπος οργάνωσης της ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ : Οικονομία της ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός ή
κεφαλαιοκρατία - ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ

2. Αρτινού Ιωάννα 4ο Γυμνάσιο Π. Φαλήρου
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
 Δημιουργία εταιρειών με τη συμμετοχή πολλών κεφαλαιούχων
 Μετοχές
 Μεγάλες τράπεζες που δανείζουν
 Δημιουργία ολιγοπωλίων και μονοπωλίων
 Οικονομικές κρίσεις ( αδυναμία απορρόφησης παραγωγής )
ΕΝΟΤΗΤΑ 13 Πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες της Βιομηχανικής Επανάστασης
 Μετανάστευση: εσωτερική: προς τις βιομηχανικές πόλεις – εξωτερική: προς ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία
 Κοινωνικές τάξεις: α) αριστοκράτες/μεγαλογαιοκτήμονες β) αστοί γ) εργάτες δ) αγρότες
 Παιδική εργασία, απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, θνησιμότητα
Διαβάζω αναλυτικά : σελίδες 44-45, από τις σοσιαλιστικές θεωρίες και μετά
Κύρια σημεία:
 Αντιδράσεις των φιλοσόφων στην κοινωνική αδικία του καπιταλισμού: διατυπώνονται οι θεωρίες
του σοσιαλισμού ( έμφαση στο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ συμφέρον) και ο Κάρολος Μαρξ (με τον Φρίντριχ
Ένγκελς) υποστηρίζει την πάλη των εργατών απέναντι στον καπιταλισμό, προκειμένου να
δημιουργηθεί, στο μέλλον, μια αταξική κοινωνία (μαρξισμός). Έργα του: ΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ
ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ και ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ.
 Αναπτύσσεται ο ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ: οι εργάτες διεκδικούν ΟΚΤΑΩΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Τρόπος διεκδίκησης των
αιτημάτων τους η απεργία.
 Την 1η
Μαΐου 1886 μια εργατική απεργία στο Σικάγο για την καθιέρωση του 8ώρου εργασίας πνίγεται
στο αίμα. Προς τιμήν αυτής της εξέγερσης, από το 1890 καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά ως Παγκόσμια
ημέρα των εργατών.
 Οι εργαζόμενοι αρχίζουν να συνδικαλίζονται και διεκδικούν ασφαλιστικά δικαιώματα, μείωση των
ωρών εργασίας και άλλα μέτρα που προστάτευαν τον εργαζόμενο από την υπερεκμετάλλευση.
 Γερμανοί σοσιαλιστές υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός μπορεί να ανατραπεί με Επανάσταση,
 Οι γυναίκες, που λόγω οικονομικών αναγκών έχουν αρχίσει να εργάζονται εκτός των οικιακών τους
δουλειών, διεκδικούν την πολιτική και νομική χειραφέτησή τους. Ωστόσο, η παραχώρηση πολιτικών
δικαιωμάτων θα αργήσει πολύ, ως τα μέσα σχεδόν του 20ου
αιώνα.
--------------------------------------------------------------------------------------
ΕΡΓΑΣΙΕΣ – ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Παρατηρήστε την εικόνα 2 (σελ. 44): Για ποιους λόγους πιστεύετε πως οι ιδιοκτήτες ορυχείων οι
βιομήχανοι, και γενικά οι εργοδότες προτιμούσαν μικρά παιδιά ως εργάτες;
2. Αφού αναζητήσετε στη σελίδα 189 τη σημασία του όρου συνδικαλισμός, να πείτε με ποιους τρόπους
βοήθησε τους εργαζόμενους του 19ου
αιώνα.
3. Για ποιο λόγο την Πρωτομαγιά οι εργαζόμενοι δεν πηγαίνουν στις δουλειές τους;
4. Τι σημαίνει η λέξη χειραφέτηση; Για ποιο λόγο στην εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης άρχισε η
γυναικεία χειραφέτηση; Ποια ήταν η βασική τους διεκδίκηση;