Trireme

1. Τριήρης
Αγιάνογλου Νίκος
Κανακίδης Γιώργος
Τμήμα: Α2
Σχολικό Έτος: 2021-22

2. Πρόλογος
Η τριήρης ήταν αρχαίο κωπήλατο πολεμικό
πλοίο με τρεις σειρές κωπηλατών, το οποίο,
πλήρως επανδρωμένο, μπορούσε να πλεύσει
σε πρωτοφανή μεγάλη ταχύτητα και
προέρχεται από την Κόρινθο. Πρόκειται για
εξέλιξη της διήρους, η οποία κυριαρχούσε,
ήδη, στη Μεσόγειο Θάλασσα, με ιδιαίτερη
χρήση από τους αρχαίους Έλληνες, τους
Φοίνικες και, αργότερα, τους Ρωμαίους. Ο
όρος «διήρης» έπαψε να χρησιμοποιείται
από τη Ρωμαϊκή περίοδο και μετά, έχοντας,
πλέον, αντικατασταθεί από τον όρο
«πεντηκόντορος».

3. Κατά τον 9ο π.Χ. αιώνα στις ακτές της Ιωνίας και τη Φοινίκη εμφανίστηκαν πλοία με δυο σειρές κουπιών και
κωπηλατών. Αυτά ονομάστηκαν εκατόντοροι και τελικά επικράτησε η ονομασία διήρης. Οι διήρεις έγιναν ο
συνηθέστερα χρησιμοποιούμενος τύπος κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. κι εφεξής. Κατά το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ.
υπάρχουν οι πρώτες ενδείξεις για την εμφάνιση των τριήρεων. Θραύσματα αναγλύφων του 8ου αιώνα π.Χ. που
βρέθηκαν στη Νινευή, την πρωτεύουσα της Ασσυρίας, απεικονίζουν στόλους από την Τύρο και τη Σιδώνα.
Η τριήρης πήρε το όνομά της από τις τρεις σειρές κουπιών,
με έναν κωπηλάτη ανά κουπί, χαρακτηριστικό που ίσχυε
καθολικά στους στόλους της αρχαϊκής, κλασικής και
ελληνιστικής περιόδου.
Η χρήση της τριήρους σύντομα επεκτάθηκε και σε ναυτικές
δυνάμεις της Μεσογείου πέραν των ελληνικών αλλά αυτές
υιοθέτησαν και παραλλαγές με δίκροτες τριήρεις, δηλαδή
με δυο καταστρώματα και δύο κωπηλάτες ανά κουπί στο
πάνω κατάστρωμα, καθώς και μονόκροτες, δηλαδή με ένα
κατάστρωμα και τρεις κωπηλάτες ανά κουπί.

4. Πλήρωμα και διοίκηση
• Αξιωματικοί: 7
• Τριήραρχος: Γενικός διοικητής της τριήρους.
• Κυβερνήτης: Υπεύθυνος για τον ασφαλή πλου. Χειρίζονταν το πηδάλιο.
• Κελευστής: Υπεύθυνος για την εκπαίδευση των κωπηλατών. Διεύθυνε τους
κωπηλάτες.
• Πρωράτης: Στέκονταν στην πλώρη, παρατηρώντας και αναφέροντας στους δυο
παραπάνω ό,τι σημαντικό παρατηρούσε, (καθήκοντα οπτήρα)
• Πεντηκόνταρχος: Καθήκοντα γραμματέα, ταμία και φροντιστή, όπως και
υπεύθυνος για τα πάσης μορφής εφόδια.
• Ναυπηγός: Υπεύθυνος των τεχνικών θεμάτων του σκάφους που περιλάμβαναν
επισκευές και επιδιορθώσεις, όταν αυτές απαιτούνταν.
• Τριηραυλίτης: Υπεύθυνος του ρυθμού της κωπηλασίας χρησιμοποιώντας αυλό.
• Ναύτες γενικών καθηκόντων: 9 - 10
• Ερέτες (κωπηλάτες): 170, εκ των οποίων 62 "θρανίτες", 54 "ζυγίτες" και 54
"θαλαμίτες"
• Επιβάτες (πεζοναύτες): 14 (10 οπλίτες-ακοντιστές + 4 τοξότες).
Κανονικός αριθμός του πληρώματος της τριήρους: 200 άνδρες, οι οποίοι και κατανέμονταν ως ακολούθως:

5. Γενικά χαρακτηριστικά του
σκάφους
Η τριήρης ήταν πλοίο μακρόστενο, ταχύ, χαμηλό, με ρηχή
καρίνα και, γενικώς, σχετικά ελαφριά συνολική κατασκευή.
Το μήκος του κυμαινόταν από 33 έως 43 μέτρα, το πλάτος του
3,5-4,4 μέτρα, το ύψος του 2,1-2,5 μέτρα πάνω από την ίσαλο
γραμμή και το βύθισμά του 0,9-1 μέτρα.
Η μέγιστη ταχύτητα πλεύσης έφτανε περίπου τους 8 κόμβους
μόνο με τα κουπιά και τους 10, με χρήση και του ιστίου με
ούριο άνεμο. Μπορούσε να καλύψει απόσταση 100
χιλιόμετρων, ημερησίως.
Στην πλώρη υπήρχε τοποθετημένο έμβολο επενδεδυμένο με
ορείχαλκο, το οποίο χρησίμευε σε εμβολισμό εναντίον
εχθρικών πλοίων σε ναυμαχίες.
Η τριήρηςν, ελλιμενιζόταν 5-6 ώρες προ της πλεύσης της,
ούτως ώστε να βραχούν τα ξύλα που την αποτελούσαν και να
σφραγιστούν οι αρμοί τους μέσω της σύσφιξής τους.

6. Ο Πολεμικός ρόλος των τριήρων
Οι τριήρεις ήταν πολεμικά πλοία, είχαν δηλαδή το καθήκον να μάχονται
εναντίων εχθρικών ναυτικών μονάδων και να τις εξουδετερώνουν,
συνήθως μαζικώς, οργανωμένες σε μοίρες και στόλους.
Η πιο απλή και συνηθισμένη αποστολή τους ήταν να περιπολούν κατά
μήκος των ακτών της κρατικής οντότητας, που αποκαλούσαν πατρίδα,
και να αποτρέπουν εχθρικές ενέργειες κατά των ακτών αυτών και των
φίλιων εμπορικών και αλιευτικών σκαφών.
Αντιθέτως, μπορούσαν να αναλάβουν το ρόλο των επιδρομικών
σκαφών κατά εχθρικής ακτής, καταδιώκοντας ή και καταβυθίζοντας την
εχθρική εμπορική δύναμη και αποβιβάζοντας αγήματα επιδρομών στην
ξηρά. Το μικρό βύθισμα έκανε την τριήρη ικανή να πλέει, σχεδόν, μέχρι
την εχθρική ακτή, ευνοώντας την αποβίβαση των επιδρομικών
αγημάτων.

7. Τα κυριότερα πλεονεκτήματα των τριηρών
1. Η συνολικώς ελαφριά κατασκευή (βάρος με πλήρη εξοπλισμό 45 t), που επέτρεπε τη
σχετικά εύκολη ανέλκυσή στην ξηρά και ταυτοχρόνως ταχεία καθέλκυση για να
αντιμετωπιστεί κάποια έκτακτη ναυτική απειλή.
2. Η σημαντική για την εποχή ταχύτητα πλεύσης: Μόνο με τα ιστία της, έφτανε τους 5
κόμβους. Με τα κουπιά της ανερχόταν περί των 8. Τέλος με ούριο άνεμο και πλήρη
κωπηλατική ισχύ έφτανε τους 10 κόμβους.
3. Η μεγάλη ευελιξία.
4. Το ότι μπορούσε να διαλυθεί χωρίς να βυθιστεί. Έτσι εξηγείται και η απουσία
ναυαγίων τριήρων, με το έμβολο να είναι το μόνο το οποίο βυθιζόταν. Το μεγαλύτερο
μέρος, ακόμη και των εμβολισμένων τριήρων, παρέμενε στην επιφάνεια, έστω και ως
συντρίμμια.

8. Τα κυριότερα μειονεκτήματα των τριηρών
Τα κυριότερα μειονεκτήματα τους ήταν:
1.Δεν ήταν ασφαλή πλοία στην κακοκαιρία διότι
είχαν μικρού βυθίσματος κήτος καθιστώντας
τα επομένως ασταθή.
2.Είχαν σχετικώς μικρή αποθηκευτική ικανότητα
κάτι που περιόριζε τη φόρτωση εφοδίων
μακρινού ταξιδιού, καθώς και σχετικώς μικρή
χωρητικότητα σε πεζοναύτες. Αυτά τα δύο
μείωναν τη δυνατότητα για στρατηγικές
αποβάσεις βαθιά πίσω από τις εχθρικές
γραμμές.
3.Η σχετικώς μικρή διάρκεια ζωής αφού σε 3
μόλις χρόνια αποκαλούνταν «γηραιά».
4.Το σχετικώς μεγάλο κόστος κατασκευής και
συντήρησής της

9. Το κύκνειο άσμα της
τριήρους
Η τελευταία γνωστή ναυμαχία στην οποία χρησιμοποιήθηκαν τριήρεις με σκοπό τον εμβολισμό του
εχθρού, αποτυγχάνοντας, ήταν η Ναυμαχία της Αμοργού, το 322 π.Χ.:
Οι αντίπαλοι των Αθηναίων Μακεδόνες είχαν ισχυρότερα, αλλά λιγότερο ευέλικτα πλοία, κυρίως,
τετρήρεις και πεντήρεις. Εδώ ο εμβολισμός ήταν μονόδρομος για τη νίκη των Αθηναίων, διότι οι
μεγαλύτεροι αντίπαλοι πλεονεκτούσαν πολύ σε επιβάτες. Η αποτυχία να επιτύχουν μαζικούς
εμβολισμούς και ο εξαναγκασμός τους σε μάχη καταστρώματος, σήμανε την αρχή του τέλους των
στόλων τριήρων.
Εφεξής, οι πλούσιες αυτοκρατορίες κατασκεύαζαν και παρέτασσαν πολυήρεις (τετρα- και άνω) και τα
μικρότερα κράτη και οι πειρατές μικρότερα ευέλικτα σκάφη.

10. Δικτυογραφία:
1.Βικιπαίδεια
2.tanea
3.Psarema-skafos
4.rodosreport